01/ 2014 CENA: 32,35 zł (w tym 8% vat) ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ OCHRONNIKI OCZU POWINNY BYĆ TRWALE OZNAKOWANE STR. 8 ROZWÓJ OSOBISTY/SZKOLENIE SZKOLENIA BHP TELEPRACOWNIKÓW ODBYWAJĄ SIĘ W CZASIE PRACY I NA KOSZT PRACODAWCY STR. 14 ASPEKTY PRAWNE BHP PRACODAWCA-UŻYTKOWNIK POWOŁUJE ZESPÓŁ POWYPADKOWY, A AGENCJA PRACY TYMCZASOWEJ WYPŁACA ODSZKODOWANIE STR. 26 BHP NA BUDOWIE ANALIZA PRZYPADKU: ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA STAN BHP NA BUDOWIE STR. 33 OCHRONA PPOŻ. RAZ W ROKU NALEŻY DOKONAĆ POMIARU PARAMETRÓW HYDRAULICZNYCH SIECI WYDAJNOŚCI I CIŚNIENIA STR. 37 TEMAT NUMERU PRACODAWCA SAMODZIELNIE DOBIERA WŁAŚCIWE ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Dołącz do największego grona specjalistów bhp! Portalbhp.pl Internetowa baza wiedzy dotyczącej bhp To zbiór ponad 5000 praktycznych porad Szerokie doświadczenie wybitnych ekspertów Profesjonalne informacje każdego dnia To stały dostęp do informacji gdziekolwiek jesteś Bądź zawsze na bieżąco! Sprawdź naszą ofertę na www.portalbhp.pl lub zadzwoń i zamów dostęp pod numerem telefonu: 22 518 29 29
Ochrona BHP 1/2014 NORMA bhp.pl Od redakcji Marcin Papierz redaktor naczelny Redaktor: Marcin Papierz Wydawca: Rafał Kępka Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Skład i łamanie: Katarzyna Kopeć Druk: MDruk ISSN: 2084-2848 Zdjęcia w numerze pochodzą z: www.istockphoto.com, www.shutterstock.com, www.fotolia.com Jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnienie pracownikom odpowiedniego zaplecza higienicznosanitarnego. Jego brak jest niezgodny z przepisami i może obniżać efektywność pracy. Pamiętajmy, że zakład pracy zatrudniający niepełnosprawnych musi dostosować do ich potrzeb miejsce pracy oraz toalety, szatnie, pomieszczenia socjalne oraz prowadzące do nich ciągi komunikacyjne. Choć już dawno minęły czasy, gdy zimą budowy zamierały to na pewno nadchodząca wiosna sprawi ożywienie w tym sektorze. W związku z tym przypominamy kilka tematów istotnych dla zapewnienia właściwego stanu bhp na budowie. W Temacie numeru zajęliśmy się tematyką rodzajów i zastosowania środków ochrony indywidualnej w budownictwie. A w dalszej części numeru poruszona została kwestia zasilania i rozdziału energii elektrycznej oraz odpowiedzialności za stan bhp na budowie. Pojawił się również nowy dział, w którym nasi eksperci udzielają porad i wskazówek początkującym pracownikom służby bhp. Przykładowo, w tym numerze wyjaśniona została kwestia pieczątki na zaświadczeniu o ukończeniu szkolenia bhp, a także roli pracownika służby bhp w ocenie ryzyka zawodowego. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel.: 22 518 29 29, faks: 22 617 60 10, e-mail: redakcja@normabhp.pl NIP: 526-19-92-256, Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 NORMAbhp.pl wraz z przysługującymi Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona www i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w NORMAbhp.pl oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja NORMAbhp.pl została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji NORMAbhp.pl oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji NORMAbhp.pl lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Informacje o prenumeracie: tel.: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl BIURO REKLAMY: Agnieszka Zduńczyk tel.: 660 404 122, e-mail: azdunczyk@wip.pl SPIS TREŚCI Warunki pracy STR. 4» Higiena w pracy wyposażenie toalet pracowniczych z uwzględnieniem potrzeb pracowników niepełnosprawnych Środki ochrony indywidualnej STR. 8» Ochronniki oczu powinny być trwale oznakowane Rozwój osobisty/ /Szkolenie STR. 11» Podczas szkolenia bhp warto stosować burzę mózgów, należy się jednak dobrze do tego przygotować» Szkolenia bhp telepracowników odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy Aspekty prawne bhp STR. 18» Wysokość zadośćuczynienia zależy od stopnia winy pracodawcy i poszkodowanego w wypadku przy pracy» Pracodawca-użytkownik powołuje zespół powypadkowy, a agencja pracy tymczasowej wypłaca odszkodowanie Bhp na budowie STR. 30» Zasilanie i rozdział energii elektrycznej na terenie budowy dzieli się na 4 strefy» Analiza przypadku: odpowiedzialność za stan bhp na budowie Ochrona ppoż. STR. 37» Raz w roku należy dokonać pomiaru parametrów hydraulicznych sieci wydajności i ciśnienia Bhp dla początkujących STR. 40» Raz w roku należy dokonać pomiaru parametrów hydraulicznych sieci wydajności i ciśnienia Pierwsza pomoc STR. 41» Kurs udzielania pierwszej pomocy część 9 TEMAT NUMERU Pracodawca samodzielnie dobiera właściwe środki ochrony indywidualnej STR. 22 NORMA 1/2014 3
Warunki Pracy Higiena w pracy wyposażenie toalet pracowniczych Higiena w pracy wyposażenie toalet pracowniczych z uwzględnieniem potrzeb pracowników niepełnosprawnych Pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikom odpowiednie zaplecze higienicznosanitarne, na które w zależności od rodzaju wykonywanej pracy powinny składać się pomieszczenia socjalne do spożywania posiłków i spędzania przerw, a także umywalnie, toalety, natryski, szatnie itd. Brak odpowiednio wyposażonych pomieszczeń higienicznosanitarnych jest niezgodny z przepisami i może obniżać efektywność pracy. P omieszczenia higienicznosanitarne powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca bądź w budynku połączonym z nim ogrzewanym łącznikiem. Odległość stanowiska pracy od WC powinna wynosić odpowiednio: 1) do 75 m przy pracy w budynku, 2) do 125 m, gdy stanowisko pracy jest na przestrzeni otwartej. W budynkach piętrowych należy zapewnić WC na każdym piętrze, na którym odbywa się praca, chyba że na danej kondygnacji pracuje do 10 osób wtedy mogą one korzystać z toalet na sąsiednim piętrze. 4 NORMA 1/2014
Toalety powinny być zawsze otwarte, a w przypadku zamykania na klucz lub karty z czytnikiem muszą one być łatwo dostępne dla wszystkich użytkowników. Wejście powinno prowadzić z korytarza lub innych dróg komunikacji ogólnej. Należy je oznaczyć piktogramem i oddzielić umywalnią od pomieszczeń z kabinami WC. Zgodnie z ogólnymi przepisami techniczo-budowlanymi sanitariaty należy wentylować, oświetlać i ogrzewać. LICZBA TOALET ZALEŻY OD LICZBY PRACOWNIKÓW W zależności od liczby pracowników należy przewidzieć liczbę kabin WC oraz umywalek w firmie. Jeśli w danym zakładzie pracy pracuje do 20 osób, należy zapewnić minimum toalety i umywalki oraz pomieszczenia socjalne, w których pracownik może bezpiecznie spożywać posiłki i przechowywać odzież prywatną i roboczą. Pracodawca powinien zorganizować oddzielne dla kobiet i dla mężczyzn: szatnie, umywalnie, prysznice oraz toalety. Sanitariaty pracownicze dla kobiet lub dla kobiet i mężczyzn Liczba pracowników 1 5 1 6 25 2 26 50 3 51 75 4 76 100 5 Liczba pracowników Liczba kabin WC i umywalek Sanitariaty pracownicze dla mężczyzn Liczba kabin WC 1 15 1 1 16 30 2 1 31 45 2 2 46 60 3 2 61 75 3 3 76 90 4 3 91 100 4 4 Liczba umywalek LICZBA UMYWALEK ZALEŻY OD CHARAKTERU WYKONYWANYCH PRAC Przy pracach brudzących, przy których występuje narażenie na kontakt z substancjami szkodliwymi i zakaźnymi, oraz w przypadku stosowania umywalek szeregowych do mycia zbiorowego, np. na budowach, pracownikom należy zapewnić: min. 1 umywalkę indywidualną na 10 pracowników najliczniejszej zmiany, min. 1 umywalkę indywidualną na 5 pracowników przy pracach brudzących lub pracach z substancjami szkodliwymi czy zakaźnymi, min. 1 zawór czerpalny wody na każdych 5 pracowników z jednej zmiany, jeżeli stosowane są umywalki szeregowe do mycia zbiorowego. Dla pracowników biurowych i wykonujących pokrewne prace powinno się przygotować min. 1 umywalkę na każdych 30 mężczyzn i na każde 20 kobiet. Jeśli umywalnia jest wspólna dla kobiet i mężczyzn, wówczas musi to być min. 1 umywalka na 20 osób. Umywalki powinny być emaliowane lub wykonane z materiałów odpornych na korozję. W zakładach pracy, w których pracownik narażony jest na zabrudzenie nóg, pracodawca zobowiązany jest zapewnić brodziki z ciepłą wodą do mycia nóg min. 1 brodzik na 5 pracowników. Brodziki, podobnie jak umywalki, powinny być emaliowane lub wykonane z materiałów odpornych na korozję. Zalecenie to nie dotyczy pracowników zatrudnionych na otwartej przestrzeni poza terenem firmy. Umywalnie powinny być wyposażone w urządzenia sanitarne i akcesoria: lustra łazienkowe, dozowniki na mydło, dozowniki płynów do higienicznej dezynfekcji rąk, dozowniki na pasty BHP do rąk (w zależności od zapotrzebowania); dozowniki ręczników papierowych i/lub suszarki do rąk, kosze na odpady, wieszaki od ubrań i ręczników. WYMIARY KABIN NATRYSKOWYCH OKREŚLAJĄ PRZEPISY TECHNICZNO-BUDOWLANE Prysznice należy zapewnić osobom, które wykonują prace brudzące, mającym kontakt z substancjami szkodliwymi, zakaźnymi itp. Trzeba tak zaprojektować pomieszczenia z natryskami, aby pracownicy mieli swobodny dostęp do szatni oraz by, przemieszczając się, osoby umyte nie miały bezpośredniego kontaktu z osobami, które dopiero skorzystają z natrysków. Na ośmiu pracowników powinna przypadać min. jedna kabina. Dla pracowników mających kontakt z substancjami trującymi, zakaźnymi, promieniotwórczymi, drażniącymi lub w przypadku prac pylących i brudzących trzeba przeznaczyć jedną kabinę na pięciu pracowników. NORMA 1/2014 5
Warunki Pracy Higiena w pracy wyposażenie toalet pracowniczych Wymiary w toalecie Między rzędem umywalek lub rzędem kabin WC Min. 1,3 m a przeciwległą ścianą Między dwoma umiejscowionymi naprzeciw siebie rzędami Min. 2 m umywalek lub kabin WC Między rzędem kabin prysznicowych a przeciwległą ścianą Min. 0,9 m Między dwoma rzędami natrysków Min. 1,3 Pomieszczenia higienicznosanitarne dla niepełnosprawnych pracowników powinny być na każdym piętrze, na które w przypadku osób niepełnosprawnych można dostać się windą lub stosownym podjazdem. Wylewki powinny być zainstalowane w oddzielnych kabinach w taki sposób, by strumień wody skierowany był na ramiona, a nie na głowę. Jeżeli w łazience z natryskami jest więcej niż 6 wylewek, należy je oddzielić od szatni pomieszczeniem izolującym. Wyposażenie natrysków powinno obejmować: wylewki prysznicowe, baterie prysznicowe, dozowniki mydła i innych środków myjących w zależności od potrzeb, wieszaki na ręczniki i ubrania. Ciepła woda doprowadzana do umywalek, brodzików i natrysków powinna mieć określoną temperaturę. Jeżeli zastosowana jest centralna regulacja lub zbiorowe mieszanie wody, należy ustawić temperaturę na 35 40 C. Z kolei przy indywidualnym mieszaniu wody przez użytkownika zaleca się temperaturę od 50 60 C. Konieczne jest także zapewnienie wentylacji pomieszczeń. Powietrze w umywalniach powinno być wymieniane 2 razy na godzinę, a w pomieszczeniach z natryskami nie mniej niż 5 razy na godzinę. TOALETA PRACOWNICZA BEZ BARIER DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH Zakład pracy, który zatrudnia osoby niepełnosprawne, zobowiązany jest dostosować do ich potrzeb miejsce pracy oraz pomieszczenia, z których korzysta niepełnosprawny pracownik. Dotyczy to: 1) stanowiska pracy, 2) toalet, 3) szatni, 4) pomieszczeń socjalnych oraz prowadzących do nich ciągów komunikacyjnych. W przypadku łazienki dla niepełnosprawnych pracowników obowiązują te same ogólne zasady co toalety dla osób w pełni sprawnych, z tym że pomieszczenia należy dodatkowo wyposażyć i inaczej zorganizować. Projektując WC dla osób niepełnosprawnych, należy wziąć po uwagę rodzaj i stopień niepełnosprawności. Inne problemy dotyczą np. osób słabowidzących a inne osób o obniżonej sprawności ruchowej. UCHWYTY SĄ NIEZBĘDNE W TOALECIE DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH Toaleta dla niepełnosprawnych powinna być wyposażona w następujące urządzenia sanitarne: 1) miska ustępowa i umywalka dla niepełnosprawnych, 2) prysznic (jeśli jest wymagany), 3) baterie łazienkowe dla niepełnosprawnych, 4) lustro dla niepełnosprawnych, 5) uchwyty dla niepełnosprawnych, 6) akcesoria łazienkowe: dozowniki mydła, pojemniki na papier toaletowy, podajniki ręczników, suszarki do rąk, kosze na śmieci, wieszaki; 7) przycisk alarmu, by wezwać pomoc (opcjonalnie). Ważne W toalecie dla niepełnosprawnych należy unikać stosowania sprzętów o zaostrzonych krawędziach. Dobór poręczy dla niepełnosprawnych zależy od specyfiki toalety, ale przyjmuje się, że podstawowe to: 1) poręcz stała umywalkowa, 2) poręcz uchylna WC i 3) poręcz kątowa typu L. 6 NORMA 1/2014
W zależności od podłoża stosuje się poręcze ścienne, ścienno- -podłogowe lub podłogowe (np. w przypadku ścian kartonowo- -gipsowych). Jeśli w toalecie znajduje się prysznic, konieczny jest montaż siedziska prysznicowego i uchwytów pod prysznic. Przydatne są uchwyty proste ogólnego zastosowania w rozmiarach od 30 160cm. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE POTRZEBUJĄ WIĘCEJ PRZESTRZENI Wyznacznikiem minimalnej powierzchni łazienki dla niepełnosprawnych jest obszar, po którym poruszają się osoby na wózku inwalidzkim, ponieważ potrzebują więcej przestrzeni. Ważna jest również wysokość, na jakiej montuje się poszczególne urządzenia. Podstawowe wymiary powinny wynosić: 1) przestrzeń manewrowa: min. 1,5 m średnicy pozwala na pełny obrót wózka inwalidzkiego bez uderzania kołami o ściany i narożniki; 2) szerokość drzwi: 90 100 cm, aby zmieścił się wózek inwalidzki. Drzwi powinny być bez progu utrudniającego przejazd lub przejście. Jeśli jest on konieczny, najlepiej by miał maks. 2 cm wysokości. Można też zainstalować listwy podprogowe z małym spadkiem; 3) wysokość montażowa elementów wyposażenia: miska ustępowa: 45 50 cm, umywalka: 85 cm, lustro uchylne: 100 cm, uchwyty dla niepełnosprawnych: 80 85 cm, uchwyt drzwiowy (ułatwiający otwieranie/zamykanie): 80 cm, gniazdo elektryczne z uziemieniem: 120 140 cm, podajnik papieru toaletowego: 100 120 cm, suszarka do rąk: 89 cm. DLA NIEDOWIDZĄCYCH I NIEWIDOMYCH DODATKOWE OZNACZENIE BRAILEM Obok osób niewidomych mamy osoby niedowidzące, które wykorzystują słaby, ale aktywny zmysł wzroku. Jeśli w firmie zatrudniona jest taka osoba, w łatwy sposób można dostosować toaletę do jej potrzeb, stosując m.in.: 1) piktogram/oznaczenie WC z dodatkowym opisem językiem Braille a, 2) wyposażenie w kontrastowych kolorach (np. ciemne dozowniki na białych płytkach, ciemna deska sedesowa na jasnej muszli, drzwi w innych kolorach niż ściany, jaskrawe oznaczenie klamek i zamków), 3) pasy na podłodze prowadzące do kabin, umywalek, drzwi wyjściowych (występujące w kontrastowych kolorach o zmiennej fakturze). Monika Harłożyńska sklep internetowy OLE.PL www.ole.pl NORMA 1/2014 7
ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Ochronniki oczu powinny być trwale oznakowane Ochronniki oczu powinny być trwale oznakowane Na środkach ochrony indywidualnej lub na ich wymiennych częściach powinna znajdować się data ich produkcji oraz data upływu okresu trwałości, jeżeli jest ona możliwa do określenia. Bardzo ważną kwestią jest również umiejętność odnajdywania oznakowań na ochronnikach, jak również ich czytania. Ochrony oczu powinny mieć etykiety wskazujące wartość określającą stopień ochrony odpowiedni dla danych zagrożeń. Na każdym egzemplarzu filtra ochronnego powinno też być oznaczenie określające stopień ochrony odpowiedni dla danego zagrożenia, np.: 1) zakres częstotliwości promieniowania, 2) zakres temperatury, 3) siła energii odprysków, 4) przed którą chronią i w jakiej mogą być użytkowane oraz wskaźnik komfortu zapewnianego przez dany środek. Ponadto producent ma obowiązek umieszczenia oznakowania CE na środkach ochrony indywidualnej, które spełniają zasadnicze wymagania określone w przepisach oraz zostały poddane procedurom oceny zgodności. Oznakowanie powinno być umieszczone na każdym egzemplarzu, w sposób widoczny, czytelny i odporny na zatarcie przez cały okres używania tego środka. Dopuszcza się możliwość umieszczania oznakowania CE na opakowaniu środków ochrony indywidualnej, jeżeli to konieczne ze względu na właściwości takiego środka. Ochronniki oczu powinny być oznakowane trwale, tak aby użytkownik mógł odczytać nazwę producenta, oznaczenie wzoru oraz numer normy. W przypadku ochronników oczu, których konstrukcja umożliwia różne ustawienie, np. pozycja ochronna, pozycja spoczynkowa, niezbędne jest dodatkowe oznaczanie sposobu prawidłowego ustawienia szybek ochronnych czy całego ochronnika. Natomiast szybki tarcz powinny być oznakowane na opakowaniu jednostkowym lub urządzeniu dozującym. 8 NORMA 1/2014