Inseminacja suk
Wiadomości wstępne Sztuczne zapłodnienie stanowi jednąz metod kontrolowanego poczęcia i jest o wiele bardziej popularne aniżeli prokreacja naturalna. Pomimo, że krycie naturalne pozostaje w zgodzie z prawami natury i teoretycznie powinniśmy skłaniaćsięku pierwotnej formie reprodukcji, to nie możemy zapominaćo istotnych zaletach inseminacji. Pierwsząz nich jest możliwośćzapobieżenia niektórym chorobom wenerycznym i istotnym zakażeniom dróg rodnych. Inseminacja wykonana tużpo pobraniu od psa nasienia daje dokładnie takie same efekty, co naturalne poczęcie. Trudno, zatem dyskutowaćz zasadnościąwykonywania zabiegów sztucznego zapłodnienia i ich celowością.
Rodzaje nasienia Nasienie świeże nadaje siędo unasienniania do 30 min. od pobrania (najlepiej nie dłużej niż5-10 min.). Nasienie konserwowane w stanie płynnymw temp. 16-22 oc można wykorzystaćnajpóźniej do 6-8 godz, a schłodzone do temp. +4 oc do 4-5 dni (w tym przypadku można przywieźćsamo nasienie -im szybciej, tym lepiej). Nasienie mrożonemożna przechowywaćdługo, ale sztuczne unasiennianie wymaga zdeponowania nasienia bezpośrednio w macicy (krótka przeżywalnośćplemników po rozmrożeniu), co wymaga specjalnego sprzętu lub zabiegu operacyjnego (trudno jest pokonać szyjkęmacicznąu suki). Bardzo precyzyjnie trzeba określićokres płodny u suki, ponieważ plemniki przeżywają tylko kilka godzin. Skuteczność unasienniania mrożonym nasienie jest niższa, a nasienie jest droższe.
Wskazania do wykonania zabiegu Nie wszystkie suki mogązostaćpoddane zabiegowi inseminacji. Niemożliwym jest, aby suka, która nie rodziła wcześniej młodych, mogła zostaćzapłodniona w sposób sztuczny. Jeżeli jednak suka wydała jużna świat młode, to nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania zabiegu. Inseminacja jest zalecana w przypadku awersji suk do psów i braku współpracy pomiędzy nimi. Przymusowe parzenie zwierząt jest niedopuszczalne, gdyżjest ogromnie stresujące zarówno dla psa jak i dla suki. Wszelkie zaburzenia psychiczne u suki stanowiąpotężny motywator do wykonania zabiegu inseminacji. Suki bojaźliwe i nieśmiałe, ale także te agresywne i harde mogą miećproblemy z zaakceptowaniem partnerów. Oczywiście, wina za brak możliwości odbycia pełnej kopulacji może leżećzarówno po stronie suki jak i psa. Jeżeli reproduktorem jest pies, którego masa znacznie przekracza ciężar suki, zalecane jest, aby nie dopuścićdo kopulacji. Istotnym problemem jest równieżdysproporcja pomiędzy narządami płciowymi i brak fizycznej możliwości odbycia aktu płciowego.
Przygotowanie do inseminacji Kiedy jesteśmy pewni, że podjęliśmy słusznądecyzję, powinniśmy zaprowadzić sukę do weterynarza i wykonać wszystkie, najważniejsze badania. Badanie ginekologicznopołożnicze pozwala wykluczyćwszystkie anomalia w budowie układu rozrodczego i ewentualne, utajone choroby natury ginekologicznej. Bardzo istotne jest także zaszczepienie i odrobaczenie zwierzęcia, a także pobranie krwi i moczu. Jeżeli ogólny stan zdrowia samicy nie będzie budziłzastrzeżeń, to można zacząć myśleć poważnie o wykonaniu zabiegu. Pies-reproduktor pozostaje pod stałą kontrolą lekarską.
Metody sztucznej inseminacji Wyróżniamy dwie metody sztucznego zapłodnienia: 1.Metoda dopochwowa 2.Metoda domaciczna
Metoda dopochwowa cieszy się zdecydowanie większą popularnością, polega na wprowadzeniu do narządów rodnych samicy świeżego, bądź konserwowanego nasienia w stanie płynnym. Najlepszą z możliwych opcji jest inseminacja świeżego nasienia, od którego pobrania nie minęło więcej niż10 minut. Wykorzystanie nasienia mrożonego równieżjest możliwe, jednakże skutecznośćunasienniania jest o wiele niższa. Metoda domaciczna-ze względu na duże trudności w pokonaniu szyjki macicznej (skomplikowana budowa anatomiczna) wymaga zastosowania specjalnych kateterów, waginoskopu z kanałem roboczym, lub operacyjnego wprowadzenia nasienia do macicy. Metoda ta jest stosowana tylko przy unasiennianiu nasieniem mrożonym.
Wszystko o psach rozpłodnikach; odnikach; Zaburzenia rozrodu samca psa
Hormonalna regulacja rozrodu Psy samce dojrzewająw wieku 9 12 miesięcy. W regulacji procesów rozrodczych u psów główne znaczenie mają gonadotropiny FSH i LH. LH wpływa na komórki śródmiąższowe, pobudzając je do produkcji testosteronu i innych androgenów. Testosteron stymuluje spermatogenezęi jest odpowiedzialny za popęd płciowy psa. FSH pobudza komórki podporowe, które produkująandrogeny i niewielkie ilości estrogenów. Hormony te działają wspólnie z testosteronem na funkcję wydzielniczą prostaty.
Plan badania andrologicznego psa Duży odsetek psów samców wykazuje zaburzenia płodności, w związku z czym andrologia nabiera u tego gatunku zwierząt coraz większego znaczenia praktycznego. Plan badania andrologicznego: 1. Opis 2. Wywiad: Zachowanie płciowe Czy jest używany jako rozpłodnik Jak często kryje Jakie są wyniki krycia Wielkość miotów Występowanie zaburzeń w oddawaniu moczu i kału
3. Stan ogólny 4. Badanie zewnętrzne: Oglądanie i omacywanie moszny napletka i sutków 5. Badanie wewnętrzne: Omacywanie palcem prostaty przez prostnicę(u dużych psów drugą ręką należy unieść powłoki brzuszne) 6. Badanie odruchów płciowych: Ocenia się popęd samca i przebieg krycia 7. Badanie nasienia i jego ocena 8. Badania dodatkowe: USG RTG Badanie moczu Badanie bakteriologiczne Badanie hematologiczne Badanie serologiczne
Informacje dodatkowe Badanie kliniczne Badający narządy rozrodcze psa zwraca uwagęna to, czy sąone w pełni wykształcone, czy nie ma wad wrodzonych i czy nie występująobjawy chorobowe. Przy oglądaniu należy sprawdzićsymetrięmoszny, zmiany na skórze, wypływ z napletka, wielkość gruczołów sutkowych. Omacując jądra ocenia się ich: Liczbę Położenie Wielkość Konsystencję Bolesność
Omacując prostatę określamy jej: Wielkość Konsystencję Bolesność Badanie odruchów płciowych następuje podczas krycia naturalnego, co nie zawsze jest możliwe. Należy je przeprowadzić przed badaniem klinicznym psa. Ocenia się popęd płciowy i odruchy płciowe. Badanie USG jest stosowane zwykle przy schorzeniach prostaty, rzadziej jąder. Badanie RTG jest pomocne w rozpoznawaniu schorzeń prostaty i zstępowania jąder oraz przy złamaniach kości prącia. Wykonuje sięboczne zdjęcie tylnej części brzucha po wprowadzeniu kontrastu do pęcherza.
Badanie mikrobiologiczne Wymaz z napletka wskazany jest w stanach zapalnych napletka i w zapaleniach pochwy u suk pokrytych danym samcem. Wysuwa sięprąciem, pobiera wymaz z okolicy opuszki prącia i przesyła do badania. Badanie wydzieliny z prostaty wykonuje sięw stanach zapalnych prostaty. Wydzielinęuzyskuje siępo masażu prostaty przez prostnicę lub pobierając nasienie. Badanie hematologiczne i serologiczne Badanie hematologiczne jest pomocne w różnicowaniu schorzeńprostaty. Badanie serologiczne wykonuje się w kierunku brucelozy.
Schorzenia moszny Do stosunkowo częstych schorzeńnależązapalenia skóry moszny. Skóra moszny jest cienka, słabo owłosiona i dlatego bardzo wrażliwa na działanie różnych czynników. Zapalenie skóry moszny objawia sięobrzękiem, przekrwieniem i bolesnością. Pies wylizuje intensywnie zmienionąokolicę. Chód jest sztywny, napięty. Podwyższenie miejscowe temperatury oraz zaburzenia termoregulacji wskutek zniesienia kurczliwości moszny prowadządo obniżenia sięjakości nasienia. Przy głębszych ranach moszny proces zapalny może sięprzenieśćna osłonki i dalej na otrzewną.
Pobieranie nasienia
Nasienie pobiera sięnajczęściej metodąmanualną, najlepiej w obecności suki mającej cieczkę. Ręką w gumowej rękawiczce(chociaż jak ktośsięuprze to może bez) masuje sięprącie przez napletek, a po częściowej erekcji wysuwa się je z napletka. Następnie obejmuje się prącie palcem wskazującym i kciukiem za opuszkąprącia i rytmicznie uciska. Pies wykonuje wtedy ruchy frykcyjne. Po pełnej erekcji prącia pies zaczyna sięodwracać. Pomaga mu sięw tym, przekładając jego tylnąnogęprzez rękęosoby pobierającej nasienie. Prącie jest skierowane do tyłu i rozpoczyna sięoddawanie nasienia. Nasienie oddawane jest w 3 frakcjach. Plemniki zawarte sąwe frakcji drugiej. Frakcje te chwyta sięoddzielnie do naczynia z płaszczem wodnym lub do szerokich ogrzanych probówek. Po ejakulacji prącie trzyma się nadal do tyłu, uciskając je lekko za opuszką. Kiedy prącie zaczyna wiotczeć, pokrywa sięje maściąantybiotykowąi odprowadza do napletka. Rzadziej stosowane jest pobieranie nasienia za pomocąsztucznej pochwy lub elektroejakulacji.
Charakterystyka nasienia Ruchliwośćplemników bada sięna podgrzewanym stoliku Bloma lub na podgrzanym szkiełku podstawowym, umieszczając na nim kroplęnasienia i przykrywając szkiełkiem nakrywkowym. Ruch postępowy powinno wykazywać 70-90% plemników. Gęstośćnasienia określa sięjąna zimnym stoliku Bloma, gdy plemniki sąnieruchome Nasienie psów jest zazwyczaj rzadkie.
Koncentracja plemników bada sięjąwe frakcji głównej, licząc plemniki w komorze Burkera lub Thomasa-Zeissa, po rozcieńczeniu 0,9%NaCl. Zmiany morfologiczne w celu morfologicznej oceny plemników (określenie odsetka plemników o nieprawidłowej budowie) sporządza sięrozmaz z nasienia i utrwala w 96% alkoholu etylowym. Następnie barwi sięgo eozynąi gencjaną. Preparaty ogląda sięw mikroskopie świetlnym pod imersjąi ocenia morfologię200 plemników. Udziałplemników ze zmianami morfologicznymi wynosi fizjologicznie 10-20%. Badanie bakteriologiczne nasienia Badanie takie jest wskazane przy zaburzeniach płodności samca, występowaniu zapaleńdróg rodnych u suk krytych danym samcem i w stanach zapalnych prostaty. Do badania pobiera sięjałowo z ejakulatu ok.0,5ml nasienia.
KONIEC Wykonał: Dawid Kuźnicki