Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony w ramach Zadania Opracowanie projektów planów ochrony obszarów Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego Iwona Bubak Spotkanie informacyjne Gdynia-Gdańsk, 25-26.03.2013 r.
Czym jest Natura 2000? dodatkowy system ochrony przyrody, najmłodsza forma ochrony przyrody, w Polsce wprowadzana od roku 2004 jako obowiązek związany z przystąpieniem do Unii Europejskiej. Obszary takie tworzą Europejską Sieć Ekologiczną Obszarów chronionych Natura 2000 i powstają we wszystkich państwach UE
Podstawy prawne sieci Natura 2000 Podstawą tworzenia sieci Natura 2000 są zapisy dwóch dyrektyw Unii Europejskiej: Dyrektywy Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, tzw. Dyrektywy Ptasiej (DP); Dyrektywy Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. Dyrektywy Siedliskowej (DS). W skład sieci Natura 2000 wchodzą: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), (PLB) DP specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO), (PLH) DS.
Cel ustanowienia europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 Celem tworzenia sieci jest umożliwienie zachowania siedlisk przyrodniczych oraz gatunków uznanych za ważne dla Wspólnoty we właściwym stanie ochrony (w ich naturalnym zasięgu) lub tam gdzie jest to stosowne odtworzenie takiego stanu.
Przedmioty ochrony S. Bzoma M. Michałek w obszarach specjalnej ochrony ptaków występujące w nich populacje i siedliska ptaków z załącznika DP, wraz z ich siedliskami w specjalnych obszarach ochrony siedlisk siedliska przyrodnicze z załącznika DS
Siedlisko przyrodnicze (zgodnie z DS): obszar lądowy lub wodny, naturalny lub półnaturalny wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne. M. Michałek
Procedura tworzenia obszarów Natura 2000 - wyznaczane wyłącznie na podstawie kryteriów biologicznych, tj. naukowym rozpoznaniu rozmieszczenia, stanu zachowania i liczebności gatunków i siedlisk zagrożonych wyginięciem w granicach Europy. Zasadnicze warunki wytypowania obszarów: występowanie wymienionych w DP lub DS gatunków zwierząt, roślin lub siedlisk przyrodniczych; dobry stan zachowania lokalnych populacji tych gatunków lub płatów siedlisk; konieczność zapewnienia ochrony cennych gatunków i siedlisk na całości obszaru ich naturalnego zasięgu.
Procedura tworzenia Obszar OSO ( ptasi ) opracowanie krajowej listy obszarów OSO przez kraj członkowski ustanowienie formalne rozporządzenia Ministra przesłanie listy do Komisji Europejskiej Obszar SOO ( siedliskowy ) opracowanie krajowej listy obszarów OSO przez kraj członkowski przesłanie listy do Komisji Europejskiej stworzenie przez KE projektu krajowej listy tzw. obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) państwo członkowskie formalnie wyznacza zatwierdzone przez KE obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW), nadając im status SOO
Nadzór nad obszarami Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska nadzór nad funkcjonowaniem obszarów na terenie całego kraju, prowadzenie ewidencji, zarządzanie informacją, wydawanie zaleceń i wytycznych, kontrola obszarów Regionalni dyrektorzy ochrony środowiska koordynują funkcjonowanie obszarów Natura 2000 na obszarze swojego działania Dyrektorzy parków narodowych dla obszarów, które obejmują teren parku narodowego Dyrektorzy urzędów morskich - dla obszarów Natura 2000 lub ich części, które znajdują się na obszarach morskich.
Natura 2000 w województwie pomorskim obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (PLB) 14 obszary ochrony ptaków i siedlisk przyrodniczych (PLC) 1 Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (PLH) - 97
Plan ochrony Każdy obszar Natura 2000 musi posiadać dokument planistyczny, sporządzony przez RDOŚ, Dyrektora Parku Narodowego lub Dyrektora Urzędu Morskiego Plan ochrony będzie opracowywany dla obszarów Natura 2000 na okres 20 lat na podstawie inwentaryzacji, badań i ekspertyz zapewniających uzyskanie dobrego rozpoznania przedmiotów ochrony i uwarunkowań ich ochrony. Plan ochrony jest aktem prawnym ustanawianym w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska.
Plan ochrony Zawiera: Opis i ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz opis sposobu ich eliminacji lub ograniczenia Opis warunków zachowania lub przywrócenia właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków Wykaz zadań ochronnych, z określeniem sposobu ich wykonywania, rodzaju, zakresu i lokalizacji, na okres stosowny do potrzeb Określenie zakresu monitoringu przyrodniczego Opis przebiegu granic obszaru Natura 2000.
Prace nad planem ochrony przystąpienie do sporządzania projektu planu wykonanie opracowań na potrzeby sporządzenia projektu planu = opracowanie programu zarządzania ochroną obszaru sporządzenie formalnego projektu planu ochrony przedłożenie projektu planu ministrowi właściwemu do spraw środowiska
Szczegółowe prace nad planem ochrony Program zarządzania zebranie istniejących danych i opracowań, analiza ekologicznych, społecznych i gospodarczych uwarunkowań obszaru terenowa inwentaryzacja gatunków i siedlisk diagnoza stanu przedmiotów ochrony określenie operacyjnych celów ochrony opracowanie programu działań ochronnych zaprojektowanie monitoringu
Szczegółowe prace nad planem ochrony zgromadzenie, zweryfikowanie i uzupełnienie informacji o obszarze i przedmiotach ochrony istotnych dla jego ochrony, dotyczących: a) uwarunkowań geograficznych, przyrodniczych, społecznych, gospodarczych i kulturowych, kierunków rozwoju społecznego i gospodarczego, a także uwarunkowań wynikających z istniejących form ochrony przyrody innych niż obszar i celów ich ochrony. b) występowania przedmiotów ochrony oraz ich stanu, zagrożeń, wymogów i możliwości ochrony, c) istniejących i projektowanych planów, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, strategii i programów dotyczących obszaru lub mogących mieć na niego wpływ;
Szczegółowe prace nad planem ochrony wykonanie inwentaryzacji, badań i ekspertyz niezbędnych do uzyskania wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony, obejmujące w szczególności: a) analizę i ocenę występujących w obszarze przedmiotów ochrony i obszarów ważnych dla funkcjonowania oraz rozpoznanie czynników istotnych dla przedmiotów ochrony, b) analizę i zbadanie czynników i procesów wpływających na integralność obszaru, c) analizę roli obszaru w zapewnieniu spójności sieci Natura 2000 i zbadanie uwarunkowań tej roli, zwłaszcza powiązań obszaru z innymi obszarami oraz wzajemnych oddziaływań z obszarami sąsiednimi; łączną ocenę stanu ochrony przedmiotów ochrony
Szczegółowe prace nad planem ochrony Przedmioty ochrony (dla których wyznaczono obszar) - gatunki i siedliska, wskazuje tzw. Standardowy Formularz Danych obszaru Natura 2000 (SDF).
Szczegółowe prace nad planem ochrony Przedmioty ochrony Ustalenie przedmiotów ochrony - gatunki i siedliska z oceną A, B lub C z SDF, - gatunki i siedliska nowo znalezione, dla których obszar jest istotny (powinny być wpisane do SDF z oceną A, B lub C), - wyłączenie z prac planistycznych gatunków i siedlisk wpisanych do SDF w wyniku błędu - lista przedmiotów ochrony może ulec zmianie w toku prac nad Planem ochrony
Szczegółowe prace nad planem ochrony Ocena stanu ochrony parametr 1: powierzchnia siedliska parametr 2: struktura i funkcja parametr 3: siedlisk szanse zachowania siedliska gatunków parametr 1: populacja parametr 2: siedlisko parametr 3: szanse zachowania gatunku Każdy z parametrów oceniany jest w skali: FV = właściwy, U1 = niezadowalający, U2 = zły. W przypadku braku danych zapisuje się XX = nieznany.
Szczegółowe prace nad planem ochrony ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń dla utrzymania lub osiągnięcia właściwego stanu przedmiotów ochrony, uwzględniając ocenę, o której mowa w pkt 4, oraz ocenę prawdopodobnych kierunków zmian uwarunkowań przyrodniczych, społecznych, gospodarczych i ich możliwy wpływ na parametry; ustalenie warunków utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony obszaru, zachowania integralności obszaru oraz spójności sieci Natura 2000
Właściwy stan ochrony gatunku siedliska dane o dynamice liczebności populacji tego gatunku wskazują, że gatunek jest trwałym składnikiem właściwego dla niego siedliska, naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się ani nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości odpowiednio duże siedlisko dla utrzymania się populacji tego gatunku istnieje i prawdopodobnie nadal będzie istniało powierzchnia siedliska nie zmniejsza się i nie jest sztucznie pofragmentowana, nie zmniejsza się zasięg geograficzny struktura i funkcje ekologiczne są typowe dla danego typu siedliska, typowe dla siedliska gatunki są we właściwym stanie ochrony
Szczegółowe prace nad planem ochrony Identyfikacja zagrożeń: Zagrożenia czynniki będące obecnie powodem niewłaściwego stanu przedmiotów ochrony czynniki zagrażające utrzymaniu właściwego stanu ochrony czynniki, które potencjalnie utrudnią lub uniemożliwią osiągnięcie właściwego stanu ochrony
Szczegółowe prace nad planem ochrony ustalenie, w oparciu o analizę obowiązujących studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, wskazań do zmiany studiów lub planów ustalenie działań ochronnych zapewniających utrzymanie lub odtworzenie właściwego stanu przedmiotów ochrony, likwidację, ograniczenie zidentyfikowanych zagrożeń lub zapobieżenie im, oraz zachowanie lub poprawienie integralności obszaru i roli, jaką dany obszar pełni dla spójności sieci Natura 2000
Szczegółowe prace nad planem ochrony Cele działań ochronnych na czas obowiązywania planu ochrony dla przedmiotów ochrony w stanie właściwym - konieczność utrzymania właściwego stanu ochrony, likwidacji, ograniczenia istniejących lub potencjalnych zagrożeń dla przedmiotu ochrony lub zapobieżenia im dla przedmiotów ochrony w stanie niezadowalającym lub złym - potrzeba osiągnięcia właściwego stanu ochrony, konieczności likwidacji, ograniczenia istniejących lub potencjalnych zagrożeń odpowiedzialnych za niewłaściwy stan ochrony przedmiotu ochrony lub zapobieżenia im dla przedmiotów ochrony, których stan nie jest możliwy do oceny - konieczność uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiocie ochrony i konieczności likwidacji, ograniczenia zagrożeń dla przedmiotu ochrony lub zapobieżenia im
Szczegółowe prace nad planem ochrony Określenie działań ochronnych zapewniających osiągniecie celów ochrony prace przewidziane do realizacji: zakres, teren lub miejsce, termin oraz częstotliwość, podmiot odpowiedzialny za wykonanie i monitoring, koszty realizacji działań, techniczne uwarunkowania realizacji działań, podmioty niezbędne przy realizacji działań ochronnych
Szczegółowe prace nad planem ochrony ustalenie sposobów monitoringu realizacji działań ochronnych oraz ich skutków, przez wskazanie sposobów, metod, częstotliwości, zakresu obserwacji i rejestracji danych ustalenie sposobów monitoringu stanu ochrony przedmiotów ochrony przez wskazanie sposobów, metod, częstotliwości, zakresu obserwacji i rejestracji danych sporządzenie dokumentacji projektu planu ochrony w formie elektronicznej, opracowanej w formie opisu tekstowego, zestawień tabelarycznych, przedstawień graficznych, map, baz danych, w tym cyfrowych warstw informacyjnych.
Działalność człowieka w obszarze Natura 2000 Na obszarach Natura 2000 dozwolone jest prowadzenie dowolnego typu przedsięwzięć, pod warunkiem, że: ich realizacja nie prowadzi do pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, ani do innych form negatywnego wpływu na te gatunki planowane przedsięwzięcia, które mogą wywierać negatywny wpływ podlegają obowiązkowej ocenie ich skutków
Działalność człowieka w obszarze Natura 2000 realizacja przedsięwzięć, które mogą wywierać znaczący negatywny wpływ na stan siedlisk i gatunków może być dopuszczalna tylko w wyjątkowych przypadkach, jeżeli spełnione są przesłanki opisane w art. 6 ust. 4 DS oraz pod warunkiem wykonania działań kompensujących