» WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH ZGONY NIEMOWLĄT W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM W 1991 R. MARZEC. 1992
Opracowała mgr Małgorzata WIOUCH
Celem opracowania jest przedstawienie poziomu timieralności niemowląt (dzieci w wieku poniżej 1 roku) w woj. katowickim w 1991 r. Charakterystykę zagadnienia dokonano w oparciu o analizą liczby zgonów niemowląt według wieku i przyczyn zgonów oraz współczynnika zgonów niemowląt liczonego na 1000 urodzeń żywych. Skala tego zjawiska na terenie naszego województwa posiada znaczne rozmiary bowiem jest to obszar koncentracji ludności (10,5% ludności kraju) oraz nadmiernej degradacji środowiska naturalnego, którego skażenie nie Jest obojętne dla stanu zdrowia ludności, a zwłaszcza kobiet. Liczba zgonów niemowląt w województwie stanowiła w 1991 r. 9,4% ogółu zgonów niemowląt w kraju (1 miejsce). Natomiast współczynnik zgonów niemowląt liczony na 1000 urodzeń żywych wyniósł 10,1 (Q miejsce w kraju) i był wyższy od krajowego o 2,2 punkta w 1990 : Kształtowanie się współczynnika zgonów niemowląt na 1000 uródzprt żywych w kraju w 1990 r. przedstawia kartogram:
Należy dodać, iż przyjęte w Polsce definicje urodzenia żywego i zgonu.niemowlęcia rdżnią się od zalecanych przez ONZ, co powoduje zaniżenie współczynnika zgonów niemowląt o około 4 punkty. W efekcie Polska znajduje się w grupie państw o najwyższej umierał-, ności niemowląt. Pomimo koncentracji zgonów niemowląt na terenie naszego województwa w całym okresie powojennym obserwowano stopniowe obniżanie się liczby oraz współczynnika zgonów niemowląt. W ostatnim 10-leciu umieralność niemowląt w województwie prezentuje zestawienie: 1980 1985 1906 1987 1988 1909 1990 1991 Zgony niemowląt.. 1489 1331 1206 1114 982 960 842 761 na 1000 urodzeń żywych... 22,4 20,2 19,5 19,1 17,8 18,7 18,1 16,3 W 1991 r. zmarło 761 niemowląt, tj. prawie 10% mniej niż w 1990 r., a o połowę mniej niż w 1900 r. Ponadto współczynnik zgonów niemowląt w ub.r. szacunkowo wyniósł 16,3%. i był niższy o 1,8 punkta niż w 1990 r., na co wpływ miało m.in. odwrócenie dotychczasowej spadkowej tendencji urodzeń żywych., W układzie miasto-gmina zgony ogółem, w tym niemowląt przedstawiały się w 1991 r. następująco: Zgony W tyra niemowląt ogółem na 1000 ludności ogółem na 1000 urodzeń żywych O G Ó Ł E M --- 40476 10,10 761 16,26 Miasta... 35372 10,08 672 16,73 Wieś... 5104 10,28 89 13,45 U w a g a. Dane szacunkowe Współczynnik zgonów ogółem na 1000 ludności był wyższy na wsi niż w mieście zaledwie o 0,2 punkta, natomiast odwrotna relacja była w przypadku współczynnika zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych, który wyższy był w miastach o 3,3 punkta.
struktura wieku niemowląt charakteryzowała się w ubiegłym roku wzrostem udziału zmarłych niemowląt w wieku 0-27 dni (noworod-. ków) oraz obniżeniem sią udziału zgonów niemowląt starszych, tj. W wieku 28-364 dni. Zgony niemowląt według wieku u 1991 R. fr-11«esltcy <8 bl)- a-swcsięcy <9.a>- 0 tm <17 m> y 1-2 MItSBiCy {10.6ł> 2»-29 na («9«a-T? CW (3.«>- 14-a M (4.a>- -1-6 DHl (33^) 7-13 M (12.21)- w 1991 r. udział zgonów noworodków wynpsił ogólnej liczby zgonów niemowląt (w 1990 r. - 60,S^), z tego A7.7H to dzieci w wieku 1-6 dni. Natomiast udział zgonów niemowląt starszych, wynosił odpowiednio 29^7S (w 1990 r. - 31,5>ł). iendenc.it,- tą można uznać za korzystną, gdyż jest ona efektem bardziej skutecznej opieki lekarskiej, prowadzącej do zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności niemowląt.
ZGONY NIEMOWL/JT WEOLUG WIEKU I PRZYCZyN ZGONĆW W 1991 R. PRZYCZYNY ZGONÓW Zgony niemowląt w wieku Razem 0 1-6 7-13 14-20 21-27 28-29 1-2 3-5 6-11 dni miesiące O G Ó Ł E M... 761 129 255 93 32 26 7 81 73 65 Choroby zakaźne i pasożytnicze 64. 6 12 8 5 2 10 10 11 Nowotwory... 3 1 - - - - - 1-1 Choroby gruczołów wydzielania wewn. i przemiany materii oraz zaburzenia odżywiania i immunologiczne... 4 1 2 1 Choroby krwi i narządów krwiotwórczych... 1 1 nerwowego i narządów zmysłów... 24 1 1 3 1 a 2 9 krążenia... 14 _ 2 - -. 1 4 4 3 oddechowego.. 46. 1 3 2-1 10 17 12 trawiennego 7 1-2 - - - 2-2 moczowopłciowego 1,.... Wady rozwojowe wrodzone... 193 48 41 19 10 11 1 30 20 13 Stany chorobowe płodów lub noworodków powstające w okresie około porodowym... 353 78 198 53 11 9 1 2 1 Objawy, oznaki 1 stany niedokładnie określone 26 4 1 '1 7 11 2 Zewnętrzne przyęzyny urazów 1 zatruć... 25 2 1 1 *5 6 10 1.
Od lat,spośród przyczyn zgonów niemowląt najliczniejsze (w 1991 r. 46,AH ogółu zgonów niemowląt) są zgony z powodu chorób określanych jako "stany chorobowe płodów lub noworodków powstające w okresie okołoporodowym. Choroby te wynikają przede wszystkim ze stanu zdrowia matki przed zajściem i w czasie trwania ciąży, na który wpływ mają generalnie'warunki życia i pracy kobiety. W tej grupie chorób najwięcej zanotowano zgonów noworodków w wieku od 1-6 dni, a najczqstszym powpdem śmierci były zaburzenia związane ze skróco-, nym trwąniem ciąży i niskim ciężarem urodzeniowym. Ponadto zgony niemowląt w tej grupie chorób miały najwyższy współczynnik na 1000 urodzeń żywych (7,5) - przy czym w mieście wyniósł on 7,7, a na wsi 6,7. W 1991 r. zgony niemowląt z powódp stanów chorobowych płodów lub noworodków w okresie okołoporodowym kształtowały sią następująco: WYSZCZEGÓLNIENIE y Razem Zgony niemowląt w wieku 0 1-6 7-13 14-20 21-27 28-29 1-2 3-5 dni miesiące O G Ó Ł E M... 35) 78 198 53 11 9 1 2 1 w tym: Stan plodo lub noworodka spowodowany powikłaniami ze strony łożyska, pępowiny lub błon płodowych... l 1 Zaburzenia związane ZG skróconym trwaniem ciąży i niskim ciężarem urodzeniowym z nieznanych przyczyn... 157 20 102 22. 8 4 Uraz porodowy... 2,9 7 20 2 - - - - - Niedotlenienie wewnątrzmaciczne i zamartwica porodowa... 37 17 13 6 1 Zespół zaburzeń 52 11 28 11 2 - - - - Inne zaburzenia oddechowe płodu - - i noworodka... 17 8 5 2-2 - Zakażenia charakterystyczne dla okresu okołoporodowego.. 15 6 i 5 - - - - - 1 1.
(dok. tabl.) WYSZCZEGÓLNIENIE Razem Zgony niemowląt w wieku 1-6 7-13 14-20 21-27 28-29 1-2 3-5' dni miesiące Krwotok u płodu i noworodka... Choroba hemolityczna płodu lub no\vorodka związana z konfliktem serologicznym 41 25 Inną równie częstą przyczyną zgonów niemowląt (2S,iH ogółu) były wady rozwo.iowe wrodzone, a najwięcej zgonów z tego powodu zanotowano u noworodków, które nie przeżyły 24 godzin. Natomiast najczęstszą chorobą w tej grupie, na którą umierały niemowlęta była wada wrodzona serca (58 przypadków). Wśród chorób zakaźnych i pasożytniczych największe żniwo zebrała w ub.r. posocznica (95 i zgonów w tej grupie), tj. ciężkie zakażenie całego organizmu. Na chorobę tą umierały w równym stopniu noworodki w wieku 7-13 dni, jak i niemowlęta od 1 do 11 miesięcy. W dalszym ciągu groźnymi dla niemowląt chorobami były także grypa i zapalenie płuc należące do chorób ukl-adu oddechowego. Na 46 zgonów w tej grupie - 40 spowodowanych było właśnie tymi przyczynami, a w największym stopniu objęły one niemowlęta 3-5 miesięczne. Współczynnik zgonów niemowląt dla poszczególnych przyczyn zgonów był przeważnie wyższy w mieście niż na wsi, za wyjątkiem współczynnika zgonów niemowląt z powodu chorób układu nerwowego i narządów zmysłów, który na wsi wyniósł 0,6H., a w mieście 0,5 -i,. Terytorialne zróżnicowanie zgonów niemowląt w województwie katowickim nie wykazuje określonej tendencji. Poniższy kartogram przedstawia kształtowanie się współczynnika zgonów niemowląt w 1990 r.
WSPÓŁCZYNNIK ZGONÓW NIEMOWLĄT W 1990 R brak zgonów niemowląt < 10.0 10.1-15,0 15.1-20,0 2 0.1-30,0 > 3 0,1
10 Obok kilkunastu miast i *< ktbrych nie wystąpiły zgony niemowląt, było prawie tyle samo jednostek z bardzo wysokim (ponad 30 i.) współczynnikiem zgonów niemowląt. I tak najwyższy współczynnik zgonów zanotowano w Sławkowie - 64,5H., Bukownie - 43,1\,, gminie Mszana - 43,9\., natomiast najniższy w Orzeszu - 4,3%., Libiążu - 4,4H., Gierałtowicach - 4,8%.. W miastach GOP-u, skupiających największy procent ludności województwa, współczynnik zgonów niemowląt wyniósł średnio 20%.. Podsumowując, można stwierdzić, że pomimo obniżenia się liczby zgonów niemowląt i współczynnika zgonów, ogólna umieralność niemowląt w woj. katowickim nadal utrzymuje się na poziomie wyższym od przeciętnego. I choć obserwuje się skuteczne działania w dziedzinie opieki zdrowotnej nad niemowlęciem oraz w zakresie warunków sanitarno-higienicznych,to dodatkowy wpływ na zgony niemowląt w naszym województwie ma silnie skażone środowiska naturalne. Kobiety przebywając w takich warunkach, zwłaszcza w czasie trwania ciąży, częściej narażają płód na różne stany chorobowe, które w efekcie mogą doprowadzić do zgonu. Możliwość zmniejszenia umieralności niemowląt w naszym województwie istnieje jedynie w przypadku konkretnej poprąwy warunków bytu i stanu zdrowia kobiet oraz wzmożenia działań w kierunku ochrony środowiska. '/gony nicmowlfil z poirodu wa(i rozwojowych nrodzoiiych u 1991 R. łnrrnlron«uk. ncc«. *dr rodłonc»«rca p-yj Ino«r» mtooibi'0l im. I.»»dr j»reofont C 2 «rodione WiJ uh. pnhan
n ZGONY NIEMOWLĄT WEOLUG PRZYCZYN ZGONÓW W 1991 R. Województwo Miasta Wieś PRZYCZYNY ZGONÓW na 1000 na 1000 na 1000 razem urodzert żywych razem urodzeń żywych razem urodzeń żywych O G Ó Ł E M... 761 16,26 672 16,73 89 13,45 Choroby zakaźne i pasożytnicze 64 1,37 57 1,42 7 1,06 Nowotwory... 3 0,06 3 0,07 - - Choroby gruczołów wydzielania wewn. i przemiany materii oraz zaburzenia odżywiania 1 i immunologiczne... 4 0,09 4 0,10 - - Choroby krwi i narządów krwiotwórczych 1 0,02 1 0,02 - - ner/wowego i narządów zmysłów... 24 0,51 20 0,50 4 0,60 krążenia... 14 0,30 13 0,32 1 0,15 oddechowego... 46 0,98 41 1,02 5 0,76 trawiennego... 7 0,15 0,15 1 0,15 moczowo-płciowego... 1 0,02 1 0,02 - - Wady rozwojowe wrodzone... 193 A.13 16B 4,18 25 3,78 Stany chorobowe płodów lub noworodków powstające w okresie okołoporodowym... 353 7,54 309 7,69 44 6,65 Objawy, oznaki i stany niedokładnie określone 26 0,56 26 0,65 - - Zewnętrzne przyczyny urazów 25 0,53 23 0,57 2 0,30
Cena zî 7 000,- W U S ICttowioe, j»m. 2 9 192 H O AS S',.