1 1. Historię kolejnych igrzysk olimpijskich tworzą ich bohaterowie mistrzowie olimpijscy, medaliści. Wśród tych najlepszych zdarzają się postaci całkiem wyjątkowe - wielokrotni zdobywcy medali, autorzy niezwykłych osiągnięć, uczestnicy niebywałych zdarzeń. I to z nimi kojarzą się później konkretne igrzyska. Kojarzą się one również z bohaterami negatywnymi Igrzyska w Seulu z Benem Jonsonem, a w Salt Lake 2002 z Muehleggiem? 2. W pamięci widzów niezwykle silnie wrażenie pozostawiają obrazy ceremonii otwarcia igrzysk. To dlatego tyle wysiłku, inwencji i pieniędzy wkładają organizatorzy w przygotowanie projektów, scenariusze i reżyserię tych gigantycznych spektakli. Oglądają je miliardy ludzi, wszędzie gdzie dociera telewizyjny obraz. A gdzie dziś jeszcze nie dociera telewizja?! Reżyserzy prześcigają się w pomysłach, pragnąc zaskoczyć, oszołomić, wzruszyć widzów. Pomysły te, lepsze czy gorsze, przyjmowane są na ogół przychylnie i w większości podobają się widowni. W programie inauguracji Igrzysk w Salt Lake City podniesiono na użytek wewnętrzny kilka idei patriotyzm i poczucie wspólnoty, przywiązanie do tradycji kraju i regionu, szacunek dla ciągłości pokoleń i wkładu, jaki wniosły w rozwój różnych dziedzin życia Ameryki (również sportu olimpijskiego), a także już w kontekście globalnym ideę pokoju jako wartości najwyższej dla całego świata. Nie zapominajmy o tym, że wydarzenia wrześniowe (tragedia, związana z terrorystycznym atakiem na World Trade Center w Nowym Yorku) postawiły pod znakiem zapytania sprawę przeprowadzenia Igrzysk w planowanym terminie. Nieprzypadkowo też podczas ceremonii inauguracji Igrzysk flagę olimpijską, wśród innych 6 osób, wniosło na stadion dwóch laureatów Pokojowej Nagrody Nobla Lech Wałęsa i Desmond Tutu. Te idee potrafili Amerykanie wyrazić tak prosto i komunikatywnie, a momentami i wzruszająco, że inauguracja zapadnie na długo w pamięci. Sport Wyczynowy 2002, nr 3-4/447-448 1
2 3. Przekroczyliśmy granicę wieków i zewsząd słychać, że świat nie jest już taki, jaki był. Wrześniowy dramat, który przeżyły Nowy Jork, Ameryka i przeważająca część ludzi na świecie, odebrał ostatecznie złudzenia, że istnieją granice, których człowiek nie poważy się przekroczyć. Cóż w tej sytuacji mówić o ekecheirii, pokoju, jaki następował w państwach greckich, gdy rozpoczynały się igrzyska olimpijskie. Teraz trzeba silnie strzec igrzysk przed groźbą ich zniszczenia, stanowią bowiem dla terrorystów znakomity cel ataku. W tej sytuacji normalny, chociaż przy zaangażowaniu wyjątkowych środków ochrony, przebieg Igrzysk Olimpijskich w Salt Lake City to dowód, że cywilizowany świat posiada dość siły, ażeby skutecznie bronić swych wartości. 4. Sądząc po pewnych oznakach można przypuszczać (nie kryję, jest to wariant optymistyczny), że coś się zmienia w ruchu olimpijskim, a konkretnie w kwaterze głównej jego władz, czyli w Lozannie. Wiążę to ze zmianą na stanowisku przewodniczącego MKOl. To jak mówił i co mówił w swoim wystąpieniu podczas inauguracji Igrzysk w Salt Lake City nowy przewodniczący MKOl, p. Rogge, świadczy, że jest to zmiana nie tylko wiekowa, ale i jakościowa. Z pozoru drobny gest, nawet jeśli miałby być tylko gestem propagandowym dzielenie mieszkania i stołówki ze sportowcami w wiosce olimpijskiej, a nie zakwaterowanie w luksusowym hotelu w stolicy stanu Utah jest dość wymowny i sympatyczny. Potwierdziły się też zapowiedzi, że kontrola antydopingowa podczas Igrzysk w Salt Lake City będzie ostra, a kary surowe. Mimo groźnych zapowiedzi wycofania się z Igrzysk, wypowiadanych przez, będących pod naciskiem polityków, działaczy rosyjskich, MKOl wytrzymał presję i obym się nie mylił pragnie naprawdę podjąć walkę z pogrążającym sport dopingiem dla ochrony coraz bardziej zagrożonego zdrowia sportowców, powrotu do ideałów i odzyskania wiarygodności przez ruch olimpijski. Procedury antydopingowe wymagają jednak usprawnienia, decyzje o karze muszą być jasne i czytelne i zapadać szybciej. Nie mogę uznać za normalne tego, że w miesiąc od ogłoszenia dyskwalifikacji brytyjskiego slalomisty MKOl nie podał jeszcze skorygowanej tabeli klasyfikacji medalowej! 5. Naiwnością byłoby liczenie na to, że polityka odczepi się od sportu, od igrzysk, bo świat zapomniał już o okresie zimnej wojny i żyjemy w innych czasach i inne grożą nam niebezpieczeństwa. Polityka była, jest i będzie 2
3 wpływać na sport, rzecz tylko w tym - do jakich granic i w jakich formach. Przypadek z Salt Lake City tym różni się od innych, że ingerencja nastąpiła niespodziewanie, wykorzystując byle pretekst i formułując groźbę nieproporcjonalną do jego przyczyny. To, że sędziowie mylą się w ocenach występu łyżwiarzy figurowych, nie oznacza, że powinien ich w tym wyręczać prezydent państwa, którego zawodniczka rzekomo została skrzywdzona. Wydawało się, że weryfikacja sędziowskiego werdyktu w jeździe figurowej par sportowych przyznanie Kanadyjczykom drugiego złotego medalu oznacza, że MKOl jest słaby i tę słabość można będzie wykorzystać w sprzyjającym momencie. To rozumowanie, na szczęście, okazało się błędne. Co najważniejsze, reakcja ze strony zawodników (m.in. rosyjskich hokeistów) na próbę zastraszenia i zapowiedź wycofania reprezentacji Rosji z dalszego udziału w Igrzyskach była otwarcie negatywna. A spirala śmierci, wykonana wspólnie przez pary rosyjską i kanadyjską na pokazie mistrzów, była pełna wymowy zawodnicy nie czują do siebie urazy, są ponad układami sędziów i ponad polityką! To jest postawa prawdziwych sportowców! 6. Igrzyska olimpijskie są najpoważniejszą próbą sportową czterolecia. Nikt nie jedzie tam, by, jak to mówiono kiedyś, zdobywać doświadczenie, lecz żeby, mając realne szanse, ubiegać się o wysokie, a niektórzy o najwyższe, lokaty. Jak mają się prognozy i szacunki, na których oparte są zadania dla grup i poszczególnych zawodników, do ostatecznych wyników? To rzecz warta odrobiny zastanowienia, zwłaszcza naszych szkoleniowców i decydentów. 7. Igrzyska olimpijskie to nie któreś kolejne zawody w cyklu rozgrywek, w których obowiązuje utrwalona hierarchia; wiadomo, kto jest faworytem, kto należy do czołówki, a kto nie ma co liczyć na zajęcie porządnego miejsca. Medale podczas igrzysk olimpijskich dostają się czasami w ręce niepowołane. Wtedy widać jak na dłoni, co znaczą wypowiedzi umieć wykorzystać, nie przegapić szansy. Jak to się dzieje, od czego to zależy, że jedni to potrafią, gdy szansa stoi przed nimi otworem, a inni sztywnieją i kompletnie sparaliżowani popełniają proste błędy? Zależy to od osobowości i psychiki zawodnika, a także od jego nastawienia do startu. Na z góry straconej pozycji stoją ci, którzy nadinterpretują, uznawaną przez nich za realistyczną, samoocenę. Gdy przed nimi pojawi się nieoczekiwanie szansa zajęcia wysokiego, nie daj Boże medalowego, miejsca, nie uwierzą 3
4 w możliwość jej wykorzystania i zaprzepaszczą. Dopiero później będą z żalem wspominać, jak to los obszedł się z nimi niesprawiedliwie. Są jednak także sportowcy, dla których nie ma rzeczy niemożliwych, dobrze przygotowani do startu, silnie umotywowani, o wysokiej samoocenie, nie bojący się ryzyka, niekoniecznie ulokowani na szczytach hierarchii osiągnięć. Jeśli przed nimi nagle otworzy się szansa na sukces, nie przestraszą się, skutecznie sięgają po zwycięstwo. Przykłady Jagna Marczułajtis i Simon Ammann. 8. Wydawało się, że Igrzyska Olimpijskie w Salt Lake City, oglądane godzinami przez tak liczne rzesze naszych rodaków, nauczą ich choćby odrobinę realniej (rozumniej) oceniać szanse zdobycia złotego medalu. Widać przecież wyraźnie, jak trudne to zadanie, jak wielu jest chętnych, uprawnionych i czekających na swój dzień, swoją niespodziewaną szansę. To, co napisałem w punkcie poprzednim potwierdza, jak wysoka jest skala trudności tego zadania. Tymczasem co słyszeliśmy ze wszystkich prawie ust przed startem Adama Małysza w indywidualnych konkursach skoków? wygra Adam, nie ma mowy, wygra i kropka, pokaże wszystkim... co Polak potrafi. To nie są chyba reakcje normalne, warto się zastanowić, z czego wypływają, co leży u ich źródła. Przecież to niemożliwe, by jeden, prawda, wspaniały skoczek i zarazem sympatyczny chłopiec, powetował nam wszystkie niepowodzenia, wyleczył z kompleksów... Aż dziw bierze, jak on sobie z tym poradził. Mimo iż wiem o stałej opiece i pomocy, udzielanej mu ze strony grona szkoleniowców i specjalistów, jestem pełen podziwu dla jego odporności psychicznej (o wybitnym talencie sportowym nie ma co wspominać, to oczywiste). Wielki mały człowiek. 9. Igrzyska Olimpijskie w Salt Lake City ukazały dzisiejszy obraz sportów zimowych. Jest on inny niż ten sprzed kilkunastu lat. Oswoiłem się nieco z widokiem dyscyplin, które wzbogacając czy raczej urozmaicając paletę wzorców ruchowych, prezentowanych przez zawodników, weszły ostatnio do programu zimowych igrzysk olimpijskich. Większym jednak szacunkiem darzę wysiłek i umiejętności walki w biegach, skokach czy zjazdach na nartach niż polerowanie lodu przed kamieniem curlingowym lub ekwilibrystkę deskarzy wewnątrz półrury (half pipe). Także za bardziej naturalną i sprawiedliwą uważam rywalizację łyżwiarzy szybkich niż short-trackowców, wśród 4
5 których na skutek popchnięć, podcięć i upadków, walczących ze sobą bezpośrednio zawodników zwycięstwo odniósł i przyjął medal ten, który jechał na końcu stawki, zupełnie się w niej nie licząc! Dobrymi pomysłami okazały się niewątpliwie nowe wersje konkurencji biegowych na nartach czy na nartach z karabinem. Wyścigi łączone, chociaż dla zawodników bardzo ciężkie, bo rozgrywane jednego dnia (techniką klasyczną i dowolną - łyżwową), starty w odstępach równych różnicy czasu, osiągniętego w pierwszej konkurencji (biegi pościgowe), wreszcie biegi ze wspólnego startu są bardziej atrakcyjne i czytelne dla widza. 10. Nasi reprezentanci ze skromnej ekipy, odzwierciedlającej zasięg i poziom szkolenia w sportach zimowych w naszym kraju, starali się prezentować ambitną postawę. Zdarzyły się miłe niespodzianki, ale rewelacji nie było i gdyby nie Adam Małysz opis i ocena występu przybrałyby zgoła inną tonację. Pytanie co będzie za cztery lata, ilu członków będzie liczyła reprezentacja Polski na Igrzyska Olimpijskie w Turynie? Ze środkami finansowymi jest krucho i nie ma co liczyć na radykalną w tym względzie poprawę. Wydaje mi się, że w tej sytuacji w aspekcie najbliższego startu olimpijskiego należałoby podjąć próbę reorganizacji olimpijskich przygotowań zawęzić front szkolenia (wiem, że jest to bardzo bolesne, ale sytuacja i tak zmusi nas do tego), rzetelnie przeprowadzić selekcję do grup sportowych, a ich szkolenie poprowadzić specjalnym torem, powierzając kierownictwo odpowiedzialnym, wybitnym specjalistom. Natomiast w dalszej perspektywie rozwój sportów zimowych wymaga podjęcia działań na szeroką skalę, które muszą zostać wpisane do strategii rozwoju całego sportu w Polsce. Szanse na realizację tej strategii pojawią się jednak wówczas, gdy poprawi się sytuacja ekonomiczna kraju, co wyrazi się wzrostem wskaźnika budżetu, przeznaczonego dla kultury fizycznej do poziomu odpowiadającego przyzwoitej normie europejskiej. 5