PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM. Województwo mazowieckie było pierwszym województwem w Polsce, w którym okrelone zostały programy ochrony powietrza. Sze rozporzdze Wojewody Mazowieckiego sprawie: - okrelenia programu ochrony powietrza dla aglomeracji warszawskiej, - okrelenia programu ochrony powietrza dla powiatu pruszkowskiego, - okrelenia programu ochrony powietrza dla powiatu otwockiego, - okrelenia programu ochrony powietrza dla powiatu wołomiskiego, - okrelenia programu ochrony powietrza dla powiatu piaseczyskiego, - okrelenia programu ochrony powietrza dla powiatu nowodworskiego wydanych zostało 8 grudnia 2003 roku. Rozporzdzenia opublikowane zostały w Dzienniku Urzdowym Województwa Mazowieckiego nr 314 z 2003 roku, poz. 9934 do 9939. Tre rozporzdze dostpna jest równie na stronie internetowej Mazowieckiego Urzdu Wojewódzkiego: www.mazowieckie.pl (WYDZIAŁY Wydział rodowiska i Rolnictwa Oddział Ochrony Powietrza Atmosferycznego WR.II Okrelanie programów ochrony powietrza). Programy ochrony powietrza okrelone zostały w oparciu o klasyfikacj stref dokonan w rocznej ocenie jakoci powietrza w województwie mazowieckim za rok 2002, ze wzgldu na przekroczenia dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego PM10 powikszonych o margines tolerancji.
Programy okrelone zostały na okres 2 lat, ze wzgldu na bardzo krótki czas ich przygotowania, a take brak dowiadcze w tym zakresie. Okrelone w programach działania i wytyczone kierunki działa miały na celu przywracanie poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM 10 w powietrzu. Dokumentacja niezbdna do okrelenia programów sfinansowana została ze rodków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.
W rozporzdzeniach okrelono 4 bloki podstawowych kierunków działa zmierzajcych do przywracania poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 - przykładowo dla aglomeracji warszawskiej: 1) W zakresie ograniczenia emisji zanieczyszcze komunikacyjnych: a) całociowe, zintegrowane planowanie rozwoju systemu transportu w aglomeracji, z uwzgldnieniem midzy innymi zanieczyszczenia powietrza, b) zintegrowany system kierowania ruchem ulicznym (zwikszenie płynnoci ruchu, ograniczenie tworzenia korków ), c) budowa obwodnic drogowych miast, kierowanie ruchu tranzytowego z ominiciem miast lub ich czci centralnych i najbardziej zanieczyszczonych, d) tworzenie stref z zakazem ruchu samochodów, e) tworzenie stref z zakazem ruchu okrelonych typów pojazdów, w szczególnoci pojazdów cikich, f) rozwój systemu transportu publicznego, w szczególnoci szynowych systemów transportu zbiorowego, g) polityka cenowa opłat za przejazdy zachcajca do korzystania z systemu transportu publicznego, h) organizacja systemu bezpiecznych parkingów na obrzeach miasta łcznie z systemem taniego transportu zbiorowego do centrum miasta, i) tworzenie systemu cieek rowerowych, j) tworzenie systemu płatnego parkowania w zatłoczonym centrum miasta, k) wprowadzanie nowych niskoemisyjnych paliw i technologii, szczególnie w systemie transportu publicznego i słub, l) intensyfikacja okresowego czyszczenie ulic, m) wprowadzanie ogranicze prdkoci na drogach o pylcej nawierzchni, n) modernizacja i utwardzanie dróg, ulic i parkingów z zastosowaniem materiałów i technologii ograniczajcych pylenie.
2) W zakresie ograniczenia emisji z istotnych ródeł punktowych - energetyczne spalanie paliw: a) ograniczanie powstawania zanieczyszcze poprzez optymalne sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawnoci procesu produkcji energii, b) zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartoci popiołu, c) stosowanie technik gwarantujcych nisk emisyjno procesów, d) stosowanie technik odpylania spalin o duej efektywnoci, e) stosowanie poza spalaniem paliw odnawialnych ródeł energii, f) zmniejszenie strat przesyłu energii, g) likwidacja ródeł emisji. 3) W zakresie ograniczenia emisji z istotnych ródeł punktowych ródła technologiczne: a) stosowanie efektywnych technik odpylania gazów odlotowych, b) zmiana technologii produkcji, w tym likwidacja ródeł o znaczcej emisji pyłu, c) zmiana profilu produkcji wpływajca na ograniczenie emisji pyłu, 4) W zakresie ograniczenia niskiej rozproszonej emisji komunalno-bytowej i technologicznej: a) rozbudowa centralnych systemów zaopatrywania w energi ciepln, b) zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartoci popiołu lub zastosowanie energii elektrycznej oraz indywidualnych ródeł energii odnawialnej, c) zmniejszenie zapotrzebowania na energie ciepln poprzez ograniczanie strat ciepła termomodernizacje budynków, d) ograniczanie emisji z niskich rozproszonych ródeł emisji technologicznych, e) zmiana technologii i surowców stosowanych w rzemiole, usługach i drobnej wytwórczoci wpływajca na ograniczenie emisji pyłu. Organy administracji (starostowie, burmistrzowie, prezydenci) zobowizani zostali do przekazywania Wojewodzie Mazowieckiemu informacji o:
a) decyzjach dotyczcych planowanych działa wynikajcych z podstawowych kierunków zmierzajcych do przywracania poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10, b) wydawanych pozwoleniach na budow, pozwoleniach na uytkowanie obiektów, decyzjach dla instalacji niewymagajcych pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, decyzjach zobowizujcych do pomiarów emisji; c) przyjmowanych zgłoszeniach instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, mogcych negatywnie oddziaływa na rodowisko oraz prowadzonych postpowaniach kompensacyjnych. Konkretne podmioty zobowizane zostały do wykonania działa okrelonych w rozporzdzeniach, zmierzajcych do przywracania poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 i do przekazania Wojewodzie Mazowieckiemu informacji o zakoczeniu ich realizacji. Do kontroli realizacji poszczególnych zada naprawczych programów wyznaczono Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony rodowiska Nie było koniecznoci opracowywania programów ochrony powietrza w 2004 roku, gdy roczna ocena jakoci powietrza w województwie mazowieckim raport za 2003 rok wykazała, e przekroczenia dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego PM10 powikszonych o margines tolerancji nadal wystpowały w piciu strefach, dla których obowizywały programy ochrony powietrza. Naley podkreli, e w powiecie piaseczyskim, objtym programem ochrony powietrza, w 2003 roku nie notowano przekrocze poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10.
Z Rocznej oceny jakoci powietrza w województwie mazowieckim, raport za rok 2004, wynika, e w piciu strefach powiatach: nowodoworskim, otwockim, piaseczyskim, pruszkowskim i wołomiskim, dla których okrelono programy ochrony powietrza, w 2004 roku nie wystpiły przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10. W aglomeracji warszawskiej, poziom pyłu PM10 w powietrzu nadal przekracza poziom
dopuszczalny, dodatkowo stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu dwutlenku azotu. Ponadto w trzech strefach: miecie Radomiu, miecie Ostrołce i powiecie yrardowskim odnotowano przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10. W zwizku z powyszym, dla wymienionych czterech stref, istniała konieczno okrelenia, programów ochrony powietrza w ustawowym terminie do koca sierpnia 2006 roku.
Ze wzgldu na brak w budecie rodków finansowych na wykonanie programów ochrony powietrza, w czerwcu 2005 roku złoony został w Wojewódzkim Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, wniosek wstpny o przyznanie na ten cel dotacji. Dopiero w sierpniu 2006 roku Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej poinformował o zakwalifikowaniu zadania do dofinansowania w 2006
roku. Przyznanie dotacji na okrelenie programów ochrony powietrza uwarunkowane zostało przedłoeniem wniosku wraz z kompletem dokumentów do koca wrzenia 2006 roku. Poniewa z rocznej oceny jakoci powietrza za 2005 rok wynika, e dla strefy Ostrołka grodzka nie jest konieczne okrelenie programu ochrony powietrza, ze wzgldu na ustpienie w 2005 roku przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, programy ochrony powietrza za 2004 rok wykonane zostan dla trzech stref: aglomeracji warszawskiej, miasta Radomia i powiatu yrardowskiego. Aktualnie, po przeprowadzeniu procedury przetargowej wyłoniony został wykonawca dokumentacji: Okrelenie programów ochrony powietrza dla stref na terenie województwa mazowieckiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne substancji w powietrzu a umowa z wykonawc podpisana została na pocztku padziernika br. Termin wykonania dokumentacji okrelono na cztery miesice, ok. 2-3 miesicy potrzeba bdzie na opracowanie projektów rozporzdze (zasignicie opinii właciwych starostów, zapewnienie udziału społeczestwa). Prawdopodobny termin okrelenia programów ochrony powietrza dla stref: aglomeracja warszawska, miasto Radom i powiat yrardowski to koniec maja 2007 roku. Z rocznej oceny jakoci powietrza w województwie mazowieckim za 2005 wynika równie konieczno okrelenia programów ochrony powietrza dla nastpnych omiu stref: miasta Płocka, powiatów: uromiskiego, pruszkowskiego, piaseczyskiego, otwockiego, nowodworskiego, grodziskiego i ciechanowskiego.
Ustawowy termin okrelenia programów to koniec sierpnia 2007 roku. Wniosek wstpny o udzielenie dotacji na ten cel został złoony w Wojewódzkim Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w kwietniu 2006 roku, a wic jeszcze przed otrzymaniem oficjalnych wyników rocznej oceny jakoci powietrza (wzito pod uwag informacje uzyskane z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Warszawie o moliwoci wystpienia w 2005 roku przekrocze poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 w kolejnych strefach). Po otrzymaniu informacji o przyznaniu rodków finansowych rozpoczn si prace nad sporzdzaniem kolejnych programów ochrony powietrza. TRUDNOCI NAPOTYKANE PRZY OKRELANIU PROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA. Zasadniczym problemem napotkanym przy okrelaniu programów ochrony powietrza jest brak rodków finansowych. Opracowanie programów ochrony powietrza zgodnie z wymogami okrelonymi w rozporzdzeniu Ministra rodowiska wymaga duego nakładu prac, jak równie posiadania odpowiednich narzdzi wykorzystywanych w analizach stanu zanieczyszczenia powietrza, w zwizku z czym nie jest moliwe do wykonania jedynie przez słuby wojewody. Brak odpowiednich programów, sprztu komputerowego oraz wystarczajcej iloci osób powoduje, e konieczne jest zaangaowanie specjalistycznych zespołów z zewntrz, wybieranych w drodze przetargu. Ze wzgldu na brak rodków finansowych w budecie wojewody przeznaczonych na programy ochrony powietrza szukano innych ródeł finansowania, i dlatego te zwracano si do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, którego rodki zgodnie z art. 409 ustawy Prawo ochrony rodowiska przeznacza si m. in. na dofinansowywanie zada słucych ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikajcych z zasady zrównowaonego rozwoju, w tym na programy ochrony powietrza. O ile w przypadku opracowywania pierwszych programów ochrony powietrza rodki finansowe zostały przyznane w do szybkim terminie, to w przypadku programów za 2004 roku - jak ju wspomniano - odpowied Funduszu o zakwalifikowaniu zadania do dofinansowania w 2006 roku przekazana została na pocztku sierpnia 2006 (wniosek złoony został w czerwcu 2005). Brak rodków finansowych uniemoliwił rozpoczcie procedury przetargowej i prac nad sporzdzaniem programów, konsekwencj czego jest niedotrzymanie ustawowego
terminu ich okrelenia i opónianie procesu poprawy stanu jakoci powietrza w województwie mazowieckim. Do chwili obecnej brak jest odpowiedzi w sprawie wniosku złoonego w kwietniu 2006 roku na dofinansowanie programów, których sporzdzenie których wynika z oceny jakoci powietrza za 2005 rok. Naley podkreli, e niezwłocznie po otrzymaniu rocznej oceny jakoci powietrza za 2005 rok podjto pewne działania niezbdne do okrelenia programów, moliwe do wykonania we własnym zakresie, tj. skierowano wystpienia do organów samorzdu terytorialnego działajcych na terenie stref, dla których konieczne jest okrelenie programów, z prob o przekazanie wszelkich informacji odnonie podejmowanych na terenach swej właciwoci działa w kierunku poprawy jakoci powietrza, które mogłyby by ujte w programach. Odpowiedzi na powysze pisma zostały przekazane do Wydziału rodowiska i Rolnictwa i zostan wykorzystane przy sporzdzaniu programów.