Sprawozdanie merytoryczne Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego za rok 2014 Celem Fundacji jest działalność oświatowa i naukowa, przede wszystkim w zakresie wspierania różnorodnych form aktywności, służących zdobywaniu przez obywateli umiejętności współuczestniczenia w kształtowaniu demokratycznego społeczeństwa, promowanie poprzez aktywizację środowisk lokalnych postaw obywatelskich, wyrażających się w braniu odpowiedzialności za otaczającą nas społeczność i jej problemy. Fundacja realizuje swoje cele w szczególności poprzez upowszechnianie i popularyzację idei społeczeństwa obywatelskiego, wspieranie różnych form aktywności społecznej w formie szkoleń, poradnictwa, publikacji i wymiany informacji. I. DZIAŁALNOŚĆ STATUTOWA W roku 2014 Fundacja przeprowadziła łącznie z programami opisanymi oddzielnie ok. 820 godzin szkoleń/seminariów z szeroko rozumianego zarządzania organizacją pozarządową/podmiotem ekonomii społecznej. Głównymi obszarami tematycznymi szkoleń były: prawne aspekty funkcjonowania organizacji zarządzanie organizacją zarządzanie finansami budżetowanie pozyskiwanie środków na działalność ekonomizacja działalności partycypacja obywatelska 1
W szkoleniach i seminariach, oraz innych wydarzeniach realizowanych przez Fundację uczestniczyło łącznie ponad 1000 osób z całej Polski, przedstawicieli społeczności lokalnych i organizacji pozarządowych. Dodatkowo przeprowadzono ok. 800 godzin porad i konsultacji, głównie z zarządzania finansami oraz zasad działalności organizacji. Łącznie z poradnictwa i konsultacji skorzystało ponad 400 osób. Nasze szkolenia, poradnictwo i konsultacje realizowaliśmy m.in. w Warszawie, Siedlcach, Garwolinie, Łukowie, Drohiczynie, Łodzi, Kaliszu, Białymstoku i wielu innych mniejszych i większych miejscowościach. Ośrodki Wspierania Ekonomii Społecznej W 2014 roku realizowaliśmy dwa duże programy wszechstronnego wsparcia podmiotów ekonomii społecznej z województwa mazowieckiego: Ośrodek Wspierania ekonomii społecznej w subregionie siedleckim Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej w subregionie warszawskim Wspieranie ekonomii społecznej jest od kilku lat jednym z priorytetów Fundacji. W roku 2014 kontynuowaliśmy realizację dwóch projektów: Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej w subregionie warszawskim (realizowany w partnerstwie z Miastem Stołecznym Warszawa, Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych oraz Stowarzyszeniem BORIS) i Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej w subregionie siedleckim (realizowany w partnerstwie z Gminą Zbuczyn oraz Stowarzyszeniem Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej SOKiAL w Krzesku, co związane było z otwarciem biura w Siedlcach). Oba projekty trwają do końca listopada 2015 roku, a w ich ramach zapewniamy kompleksowe wsparcie nie tylko szkoleniowe, poradnicze i edukacyjne podmiotom ekonomii społecznej (spółdzielniom socjalnym oraz organizacjom pozarządowym prowadzącym lub planującym działalność gospodarczą), przyznajemy też dotacje na uruchomienie spółdzielni socjalnych a nasi partnerzy (Miasto Stołeczne Warszawa w subregionie warszawskim i Gmina Zbuczyn w subregionie siedleckim) wypracowują klauzule społeczne, dzięki którym będzie można na preferencyjnych warunkach kupować towary i usługi od organizacji, dla których działalność gospodarcza jest formą wspierania realizacji ich celów statutowych. W ramach projektu prowadzimy portal www.zlepszejpolki.pl, na którym 2
każda organizacja mająca jakąkolwiek ofertę odpłatnych towarów lub usług może się nieodpłatnie promować, w czym także aktywnie pomagamy np. kupując ich produkty i promując je wśród organizacji, instytucji i biznesu. Zorganizowaliśmy także dni otwarte obu projektów, z których każdy ma formę lokalnych imprez całodniowych (dzień Otwarty OWES w Warszawie a w subregionie siedleckim dni Otwarte OWES Siedlce). W trakcie tych wydarzeń oferowaliśmy lokalnym społecznościom całodniowe atrakcje dla dzieci i dorosłych, wszystko przygotowane przez organizacje pozarządowe i spółdzielnie socjalne. W ramach promocji ekonomii społecznej wydajemy roczny katalog Z lepszej półki (pierwsze wydanie miało miejsce w 2010 roku) przedstawiający ideę ekonomii społecznej, oraz wybrane podmioty ekonomii społecznej oraz ich ofertę. Bezpłatny katalog jest dystrybuowany wśród organizacji pozarządowych, instytucji publicznych i prywatnych firm. W ramach projektu siedleckiego powstały cztery spółdzielnie socjalne: SS "Zbuczynianki" (Zbuczyn), SS "Węgrowianka" (Węgrów), SS "Sami swoi" (Siedlce) i SS "Relaksownia" (Siedlce), wszystkie zatrudniające osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Fundacja inicjowała powstawanie spółdzielni, wspierała je merytorycznie i organizacyjnie, a także przyznała im dotacje w wysokości 399 500 zł, oraz wsparcie pomostowe w wysokości 232, 500. W ramach obu programów prowadzono następujące działania: 1) 11 szkoleń otwartych dla łącznej grupy 213 osób (OWES w subregionie siedleckim) 2) 5 szkoleń dla zamkniętej grupy ok. 23 uczestników w ramach II Siedleckiej szkoły Ekonomii Społecznej (OWES w subregionie siedleckim) 3) 7 szkoleń otwartych dla 150 osób oraz 6 sesji II Mazowieckiej szkoły Ekonomii Społecznej dla stałej grupy 25 osób (OWES w subregionie warszawskim) Ponadto byliśmy inicjatorami/uczestnikami następujących wydarzeń: 1) Lipiec 2014 Dzień Otwarty Ośrodka Wspierania Ekonomii Społecznej w subregionie siedleckim było to jednodniowe wydarzenie w ramach Dni 3
Gminy Zbuczyn, zrealizowane wspólnie z partnerami. formę swoistego, osobnego miasteczka ES. Gośćmi stoisk było ponad ok. 150 osób. 2) Wrzesień 2014 Dzień Otwarty Ośrodka Wspierania Ekonomii Społecznej w subregionie warszawskim cykliczne wydarzenie promujące ekonomie społeczną wśród mieszkańców warszawskiej Pragi. Uczestnikami było ok. 200 osób. 3) VII Ogólnopolskie Spotkania Ekonomii Społecznej. 4) Noc Kooperatystów. Relacje z wydarzeń dostępne są na www.zlepszejpolki.pl. W ramach obu projektów ukazały się następujące publikacje: 1) Opracowanie zbiorowe. Katalog Ekonomia społeczna na Mazowszu 2014 2) Piotr Frączak, il. Edward Lutczyn Niebiznesowy model organizacji, czyli jak działać społecznie Fimango zarządzanie finansowe w organizacjach pozarządowych Program Fimango - zarządzanie finansami w organizacjach pozarządowych będący częścią programu Wspieranie Organizacji Pozarządowych jest kontynuacją działań prowadzonych od 2001 roku finansowanych przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności. Celem Fimango jest systematyczne i systemowe podnoszenie kompetencji organizacji pozarządowych z zakresu szeroko rozumianego zarządzania finansami oraz dalsza poprawa jakości zarządzania finansami w organizacjach pozarządowych poprzez: - zapewnienie organizacjom dostępu do najnowszej wiedzy teoretycznej i praktycznej w zakresie zarządzania; - zapewnienie organizacjom szerokiego dostępu do szkoleń stacjonarnych, poradnictwa i publikacji w zakresie zarządzania. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w czasie realizacji Programu dążyła do poszerzenia wiedzy w zakresie nowoczesnego zarządzania, sprofilowanej odpowiednio do potrzeb organizacji pozarządowych, zarówno bardziej, jak i mniej doświadczonych (w rozumieniu stażu, liczby zrealizowanych projektów, kadry) w 4
szczególności z miejscowości poniżej 50 tys. mieszkańców. Ponadto działania FRSO zmierzały do promocji ustawicznego kształcenia w organizacjach, a także wymiany doświadczeń i integracji trzeciego sektora. W ramach realizacji Programu FRSO prowadziła następujące typy nieodpłatnych działań: Szkolenia: poziom podstawowy - w 2014 roku w ramach projektu przeprowadzono 3 sesje szkoleniowe dla grup od 20 do 23 osób (w miarę zapotrzebowania). szkolenia otwarte w 2014 roku przeprowadzono 6 szkoleń dla grup liczących od 15 do 24 uczestników każde (łącznie dla 87 uczestników). Poradnictwo: FRSO prowadziła dwa typy poradnictwa otwartego znanego z poprzednich edycji programu) dla wszystkich chętnych organizacji: dyżury telefoniczne - z zakresu m.in. zarządzania, zarządzania finansami oraz księgowości (infolinia przez 40 h w m-cu stałe 4 dyżury w tygodniu oraz możliwość korzystania z poradnictwa telefonicznego poza dyżurem, po wcześniejszym umówieniu się) konsultacje (spotkania) indywidualne - eksperci FRSO udzielali 21 porad w ramach dyżurów przez telefon/internet. Zrealizowano również 30 konsultacji osobistych (po uprzednim umówieniu się). Konsultacje odbywały się siedzibie FRSO lub organizacji zamawiającej tę usługę. Wydawnictwa: W ramach programu Fimango opracowano i wydano następujące publikacje: 1. Katarzyna Sadło Zbiórki publiczne i darowizny Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej W roku 2014, podobnie jak w latach poprzednich, FRSO była partnerem projektu Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej realizowanego przez grupę warszawskich organizacji wspierających. Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Stołecznego Warszawy, w ramach dotacji udzielonej Stowarzyszeniu BORIS, a jego celem jest wspieranie organizacyjne, techniczne, informacyjne i szkoleniowe 5
warszawskich organizacji pozarządowych i obywatelskich oraz zwiększanie aktywności warszawskich organizacji i inicjatyw obywatelskich w ich samodzielnym rozwiązywaniu problemów na zwiększenia jakości życia mieszkańców Warszawy. Projekt realizowany wspólnie ze Stowarzyszeniem BORIS i kilkoma innymi warszawskimi organizacjami wspierającymi jest adresowany do stołecznych organizacji i niezrzeszonych obywateli. W ramach projektu świadczone były bezpłatne szkolenia, poradnictwo, długofalowe wsparcie, organizowaliśmy także regularne Kawiarenki Pozarządowe będące nieformalnymi spotkaniami tematycznymi poświęconymi tym co jest ważne dla organizacji i aktywnych obywateli. Zrealizowano 12 szkoleń oraz 24 spotkania specjalistyczne tj. Kawiarenki Pozarządowe. W naszej części zadania w 2014 łącznie wzięły udział 657 osoby, udzielono też ponad 118 godzin konsultacji i poradnictwa. Prove It PL! narzędziem podnoszenia wiedzy i umiejętności liderów NGO s W 2014 roku Fundacja realizowała projekt Prove It PL! narzędziem podnoszenia wiedzy i umiejętności liderów NGO s finansowany ze środków Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Celem projektu było podnoszenie wiedzy i umiejętności organizacji pozarządowych poprzez opracowanie, wdrożenie i upowszechnianie praktycznego innowacyjnego narzędzia do oceny wpływu. W ramach projektu opracowano i wdrożono kompleksowy program szkoleniowy z wykorzystaniem innowacyjnego narzędzia Prove it PL!, przy pomocy którego przedstawiciele organizacji pozarządowych poznali i wzmocnili standardy prawne, jakościowo-zarządczych oraz mierzenie oddziaływania społeczno-ekonomicznego. Narzędzie składało się z trzech modułów: Moduł prawno-zarządczy związany z badaniem podstawowych obowiązków prawidłowego funkcjonowania NGO. Jednocześnie pokazaliśmy standard minimum dla wiarygodności i profesjonalnego działania instytucji realizujących działania społeczne oraz spełnianie kryteriów społecznych i ekonomicznych w ramach prowadzonej działalności. Moduł analizy finansowej związany z możliwościami obliczania efektywności ekonomicznej dla wybranych usług i produktów świadczonych przez 6
organizacje wraz z profesjonalnym planowaniem finansowym i badaniem płynności finansowej. Połączono budżet organizacji z portfelem projektów i analizą pod względem finansowym działalność statutową NGO. Moduł pomiaru oddziaływania społeczno-ekologicznego, służy do obliczania i opracowania realnej skali oddziaływania organizacji na środowisko i społeczność, czyli wartości dodanej działania NGO oraz budowania w ten sposób kapitału ludzkiego i społecznego. W okresie wrzesień - grudzień 2014 roku przeszkolono 40 liderów oraz kadrę zarządzającą NGO w podziale na 2 cykle szkoleniowe dla dwóch 20 osobowych grup. Zakres szkolenia był komplementarny z zagadnieniami wypracowanymi i zawartymi w poszczególnych III modułach Prove it PL! - spełniania standardów prawnych i jakościowo-zarządczych, wyliczania wartości dodanej przedsiębiorstw społecznych, mierzenia ich oddziaływania społecznego, przeprowadzania analizy ekonomicznej produktów i usług. Program wydawniczy Od początku działalności Fundacji prowadzony jest program wydawniczy, który przewija się przez realizowane programy i projekty. W jego ramach w roku 2014 ukazały się następujące wydawnictwa: Opracowanie zbiorowe. Katalog Ekonomia społeczna na Mazowszu 2014 Piotr Frączak Dla dobra wspólnego. O ekonomizacji organizacji pozarządowej. Piotr Frączak Podejmowanie decyzji czyli jak myślą organizacje. Katarzyna Sadło Zbiórki publiczne i darowizny Zaangażowanie w działania partnerskie Fundacja angażuje się w inicjatywy realizowane przez inne instytucje. Jesteśmy członkiem-założycielem Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej, członkiem Grupy Zagranica. Przedstawiciele Fundacji są obecni w licznych ciałach zajmujących się rzecznictwem i dialogiem. Angażujemy się też w inne przedsięwzięcia realizowane 7
przez organizacje pozarządowe. FRSO jest członkiem Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (OFOP). Reprezentujący Fundację Piotr Frączak pełnił funkcję prezesa OFOP-u i został członkiem Komitetu Umowy Partnerstwa przy Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju oraz Rady Działalności Pożytku Publicznego przy Ministrze Pracy i Polityki Społecznej. II. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA Fundacja prowadzi też działalność gospodarczą, z której przychody służą dofinansowaniu działalności statutowej (np. zapewnieniu wkładu własnego do projektów). Działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy i nie stanowi dużej pozycji w budżecie Fundacji, ale pozwala realizować szkolenia niemieszczące się w żadnym z obecnie realizowanych fundacyjnych projektów. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego zgodnie ze swoim statutem może prowadzić działalność gospodarczą w następujących zakresach: a) pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane (85.59) b) działalność wspomagająca edukację (85.6) c) doradztwo związane z zarządzaniem (70.2) d) działalność wydawnicza (58) e) działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów (82.3) f) sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub internet (47.91 Z) g) działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo, programów telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych (59) h) działalność usługowa w zakresie informacji (63) i) rachunkowo-księgowa i doradztwo podatkowe (69.2) j) badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych (72.2) k) badanie rynku i opinii publicznej (73.20 Z) l) działalność związana z tłumaczeniami (74.30 Z) m) pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, gdzie indziej niesklasyfikowana (74.90 Z) n) badanie rynku i opinii publicznej (73.2) 8
o) pozostała działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana (96.09) p) drukowanie i działalność usługowa związana z poligrafią (18.1) q) działalność związana z zatrudnieniem (78) r) działalność organizacji członkowskich (94) W 2014 świadczono usługi w zakresie: pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane (85.59) doradztwo związane z zarządzaniem (70.2) Naszymi klientami w roku 2014 byli m.in.: Fundacja Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia Opolskie Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych FAOO Fundacja im. Stefana Batorego Fundacja na rzecz Collegium Polonicum Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych Fundacja Urszuli Jaworskiej 9