Brokerownia Umiejętności Ubezpieczenia morskie i transportowe Zbigniew Foltyński, Prezes Zarządu STBU Brokerzy Ubezpieczeniowi Sp. z o.o. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, 18 maja 2011
Awaria wspólna Księga IV Kodeksu Justyniana Gdy dla ulŝenia statkowi towar został wyrzucony za burtę, wówczas to co zostało poświęcone dla wszystkich, powinno być przez wszystkich poniesione - akt rozłoŝenia ryzyka na wiele podmiotów.
Trochę historii Historia ubezpieczeń wywodzi się od ubezpieczeń morskich. Pierwsze wzmianki dotyczą instytucji Awarii Wspólnej, tzn.: Zasada solidarności interesów uczestników wyprawy handlowej (np. właścicieli ładunku) i obowiązku przyczyniania się do ochrony interesów; Kodeks Justyniana - IV księga z tzw. prawa rodyjskiego ( Lex Rhodia de iactu ); Instytucja Dyspaszera rozliczającego udziały w awarii wspólnej; W 1683 roku powstaje Korporacja Lloyd s zrzeszenie ubezpieczycieli morskich; Pierwsze ubezpieczenia osobowe pochodzą od ubezpieczenia Ŝeglarzy jako uzupełnienie ubezpieczenia statku i ładunku;
Podział ubezpieczeń Ubezpieczenia statków Ubezpieczenie jednostek morskich Ryzyka Kadłub i Maszyny (Hull & Machinery); Ubezpieczenie OC Armatora - Protection & Indemnity (P&I); Ubezpieczenia stoczniowe Ubezpieczenie budowy statków Institute clauses for Builders Risks 1/06/88; Ubezpieczenie OC remontów Shiprepairer s Liability Clauses z 1/90 (LSW 169A);
Kadłub i Maszyny 1/3 Najczęściej stosowane warunki w Europie - Institute Time Clauses Hulls z 1/11/95 - zastąpiły redakcję z 1983. Ubezpieczone ryzyka Klauzula 6 Perils obejmuje: 6.1.1 Niebezpieczeństwa mórz, rzek, jezior, bądź innych wód Ŝeglownych; 6.1.2 poŝar i eksplozję; 6.1.3 kradzieŝ przy uŝyciu przemocy ze strony osób spoza statku; 6.1.4 wyrzucenie za burtę; 6.1.5 piractwo; 6.1.6 zetknięcie się ze środkiem transportu lądowego, dokiem, bądź z portowym sprzętem lub urządzeniem; 6.1.7 trzęsienia ziemi, wybuchu wulkanu, bądź pioruna; 6.1.8 - wypadków przy załadunku, wyładunku, bądź przesuwania ładunku lub paliwa;
Kadłub i Maszyny 2/3 Ubezpieczone ryzyka Klauzula 6.2 Perils : Ubezpieczenie KiM pokrywa stratę lub szkodę w odniesieniu do przedmiotu ubezpieczenia spowodowane na skutek: 6.2.1 wybuchu kotłów, pęknięcia wałów, bądź jakiejkolwiek wady ukrytej w odniesieniu do maszyn lub kadłuba. 6.2.2 niedbalstwa ze strony kapitana, oficerów załogi lub pilotów. 6.2.3 niedbalstwa ze strony wykonujących naprawy, bądź czarterujących, pod warunkiem, Ŝe wykonujący naprawy, bądź czarterujący nie są ubezpieczonymi na podstawie niniejszej umowy. 6.2.4 działania na szkodę ze strony kapitana, oficerów lub załogi. 6.2.5 zetknięcia z samolotem, helikopterem bądź podobnymi obiektami lub przedmiotami które z nich wypadły. pod warunkiem, Ŝe tego rodzaju szkoda lub utrata nie została spowodowana brakiem naleŝytej staranności ze strony Ubezpieczonego, Właścicieli, Zarządców lub Inspektorów Nadzoru bądź kogokolwiek ze strony ich kierownictwa lądowego.
Kadłub i Maszyny 3/3 Dodatkowo ubezpieczenie obejmuje następujące ryzyka Kolizyjne w ¾ za zdarzenie - tradycyjnie rozszerza się do pełnej wartości: 4/4. ¾ Collision Liability (Cl. 8); Koszty ratownictwa i awarii wspólnej - dla tego typu szkód nie stosuje się franszyzy redukcyjnej; Zasada new for old (Cl. 14) wypłata odszkodowania nie jest pomniejszana w przypadku zamontowania nowej części w miejsce uszkodzonej; Strata konstruktywna (Cl. 19) - wypłata odszkodowania w wysokości sumy ubezpieczenia w przypadku, gdy koszty naprawy przewyŝszają wartość ubezpieczonego statku, dodatkowo ubezpieczyciel pokrywa koszty ratownictwa ponad SU i odejmuje wartość za złomowanie statku; Zwroty za postoje (Cl. 23) często wyłączana z pokrycia tzw. CRO (Cancelling Returns Only);
Straty finansowe OC Armatora 1/3 Podstawowe dwa rodzaje ubezpieczeń P&I (Protection and Indemnity) na bazie warunków Klubu P&I np. West of England Rules obejmują ubezpieczenia, w ramach Klasy 1: Śmierć, chorobę i skaleczenie załogi, pasaŝerów lub innych osób; Koszty repatriacji i substytucji oraz leczenia członków załóg za granicą; Koszty dewiacji statku do innego portu niŝ planowano; Koszty związane ze zdjęciem z pokładu nielegalnych pasaŝerów dezerterów lub uciekinierów; Koszty kolizyjne (tradycyjnie ¼ za zdarzenie); Koszty zanieczyszczenia środowiska; Koszty związane ze zdarzeniami podczas holowania; Koszty wydobycia i usunięcia wraków; Ładunek; Kary i grzywny;
Straty finansowe OC Armatora 2/3 W ramach Klasy 2 Utratę frachtu; Koszty związane z opóźnieniem dostawy; Koszty obrony prawnej;
Straty finansowe OC Armatora 3/3 Na bazie Institute Protection and Indemnity Clauses z 20/07/87 obejmują OC Armatora / Właściciela statku w stosunku do jakiejkolwiek osoby/osób trzecich lub obcego mienia powstałych na skutek: Straty lub uszkodzenia jakiegokolwiek mienia/obiektu innego niŝ statek; Próby lub rzeczywistego wydobycia wraku statku; Wynikające z umowy holowniczej celem wejścia lub wyjścia z portu lub manewrowania w jego granicach w trakcie zwykłej Ŝeglugi w celach handlowych (nie dotyczy holowań kontraktowych); Utraty Ŝycia, obraŝeń ciała, choroby lub kosztów ratownictwa;
Straty finansowe OC Armatora 3/3 Na bazie Institute Protection and Indemnity Clauses z 20/07/87 Swoim zakresem obejmują OC Armatora / Właściciela statku w stosunku do jakiejkolwiek osoby/osób trzecich lub obcego mienia powstałych na skutek: Dodatkowych kosztów powstałych w związku z potrzebą zdjęcia ze statku chorego marynarza lub innej osoby takie jak: koszty paliwa, wynagrodzenia załogi, wyŝywienia oraz opłat portowych (w racjonalnej wysokości); Dodatkowe koszty powstałe w związku z wybuchem epidemii na statku lub na nabrzeŝu; Kar i grzywien nałoŝonych na Kapitana, oficerów lub marynarzy za złamanie przepisów związanych z nawigacją statku; Powstałe koszty prawne, które musi zapłacić Ubezpieczony w celu uniknięcia lub zmniejszenia własnej odpowiedzialności cywilnej po uzyskaniu wcześniejszej akceptacji Ubezpieczycieli;
Dodatkowe ubezpieczenia Ubezpieczenie NNW i KL marynarzy na bazie OWU. Ubezpieczenie ryzyk strajkowych i wojennych na bazie: Institute War and Strikes Clauses z 1/11/95; Ubezpieczenie szkód zanieczyszczenia środowiska, w tym ubezpieczenia wynikających z Konwencji Bunkrowej z 2001 roku dotyczące rozlewów paliwowych; Ubezpieczenie utraty zatrudnienia statku Loss of Hire; Ubezpieczenie ryzyk portowych; Institute Time Clauses Hulls PORT RISKS z 20/07/87; Ubezpieczenie na czas podróŝy - Institute Voyage Clauses Hulls 1/11/95; Ubezpieczenie strat finansowych utratę frachtu opóźnień i koszty obrony FD&D (Freight Demurrage and Defence );
Dodatkowe ubezpieczenia Statki rybackie i kutry Institute Fishing Vessels Clauses z 20/07/87 - obejmują zarówno ryzyka H&M, jak i P&I (Cl. 20); Jachty pełnomorskie Institute Yacht Clauses z 1/11/85 - obejmują zarówno ryzyka H&M jak i P&I (Cl. 11); Platformy i odwierty ryzyka typu Offshore ; London Standard Drilling Barge Form (All risks) z 1/03/1972 (dla platform). Energy Exploration & Development z 8/86 wraz z Sekcjami A, B i C. Drilling Tools Floater Form dla sprzętu wiertniczego.
Rozszerzenie fakultatywne Klauzule Institute War and Strikes Clauses z 1/11/95 obejmują następujące ryzyka: wojnę, wojnę domową rewolucję, bunt, powstanie lub zamieszki lub jakiekolwiek wrogie działanie podjęte przez walczące strony lub przeciw walczącym stronom, zawładnięcie, areszt, zatrzymanie lub zajęcie lub usiłowanie takich działań. Pozostawione miny, torpedy, bomby lub inne pozostałości wojny; Strajki, strajki okupacyjne (lockout) rozruchy lub wstrząsy wewnętrzne. Jakiegokolwiek terrorystę lub osobę działającą złośliwie lub z pobudek politycznych. Konfiskatę lub wywłaszczenie. JWL Hull War, Strikes, terrorism and Related perils Listed Areas JWLA 015 Lista rejonów wyłączonych w tym 12 mil morskich od nabrzeŝa.
Przyczyny strat całkowitych Pogoda Wejście na mieliznę PoŜar/ eksplozja Przyczyną 90% szkód są błędy ludzkie! Kolizja Uszkodzenie kadłuba Szkoda maszynowa Inne Źródło: IUMI 2009
Awaria wspólna MSC Carla (1997 rok) Źródło: www.containershipping.nl/casualties MSC Napoli (2007 rok) Źródło: http://sleetapawang.spaces.live.com
Szkody środowiskowe TORREY CANYON (1967) - wprowadzenie Konwencji CLC 69
Szkody środowiskowe The Amoco Cadiz (1978 ) wprowadzenie SCOPIC
Szkody środowiskowe The Exxon Valdez (1989) - wprowadzenie OPA 90 w USA
Szkody środowiskowe MT Prestige (2002) - skutkiem Konwencja o Funduszu The Fund 2002
Szkody środowiskowe The Erica (1999)- UE wprowadza wymagania o podwójnych kadłubach dla tankowców
Szkody środowiskowe Platforma CHEVRON TYPHOON przed przejściem huraganu RITA (2005)
Szkody środowiskowe Deepwater Horizon (kwiecień 2010)
Szkody środowiskowe - Statystyki Deepwater Horizon Prestige Exxon Valdez Śmierć 11 osób, wyciek 5-25 tys. baryłek ropy na dobę. Wstępne szacunki mówią o potencjalnych stratach w gospodarce przekraczających USD 5 mld, w tym: USD 3 mld rybołówstwo, USD 2,5 mld turystyka. Koszt usunięcia ropy z wybrzeŝa Galicji to ca. USD 2,5 mld. Roszczenie władz hiszpańskich wobec klasyfikatora jednostki: USD 700 mln. Wyciek 35 mln litrów ropy naftowej, SkaŜenie 2 tys. km wybrzeŝa Alaski. Śmierć 5 tys. wydr morskich i 250 tys. ptaków. Koszt usunięcia ropy z WybrzeŜy Alaski szacowany jest na USD 3 mld.
Piractwo Rejony występowania
Piractwo - Przeciwdziałanie Okręt wojenny przeznaczony do konwoju jednostek handlowych. Źródło: www.iumi.com ZaangaŜowanie sił zbrojnych NATO, UE i pojedynczych Państw. Źródło: www.iumi.com
Piractwo Ochrona statków Źródło: IUMI 2009
Piractwo - Statystyki Około 350 ataków w 2009 (wzrost o 39% w porównaniu z 2008); Ponad 60% (214) ataków powiązanych jest z działalnością piratów somalijskich (wzrost ze 111 w 2008); Blisko 100 porwanych jednostek w ciągu ostatnich 2 lat (47 w 2009); Ok. 1800 osób uprowadzonych wraz z porwanymi jednostkami,14 ofiar śmiertelnych lub uznanych za zaginione (wg International Maritime Bureau); Tylko w maju 2010 uprowadzono 4 jednostki (rekord to 5 jednostek uprowadzonych w ciągu 3 dni kwietnia 2009); Wg Forbes a w samym tylko 2009 piraci somalijscy zebrali łączny okup w wysokości ca. USD 150 mln; NajwyŜszy okup - Maran Centaurus, USD 9 mln, 2010 rok.
Ubezpieczenie Kidnap & Ransom Czy ubezpieczenie Kadłub i Maszyny wg najczęściej stosowanych warunków Institute Time Clauses Hulls z 1.11.1995, które literalnie wymieniają to ryzyko: piracy w ramach punktu 6 PERILS pokrywa szkody powstałe w wyniku aktu piractwa? Niestety ten zakres ubezpieczenia jaki armator ma zagwarantowany w warunkach Kadłub i Maszyny dotyczy jedynie fizycznego uszkodzenia ubezpieczonego statku w przypadku napaści piratów; Rynek ubezpieczeniowy oferuje specjalistyczne ubezpieczenie typu Kidnap & Ransom (K&R) które jest dedykowane dla tego typu zdarzeń;
Ubezpieczenie Kidnap & Ransom Ubezpieczenia K&R obejmują następujące ryzyka: 1) pomoc w jaki sposób naleŝy postępować w przypadku napadu piratów, 2) wynajęcie negocjatora/ów do rozmów z porywaczami, 3) wyznaczenie prawników do negocjacji wysokości okupu, 4) logistyczne dostarczenie ustalonego okupu i odzyskanie porwanego statku wraz z załogą, 5) wypłatę okupu w formie odszkodowania. Obecnie na rynku jest juŝ dość duŝa konkurencja wśród ubezpieczycieli oferujących ubezpieczenia typu Kidnap & Ransom, co przełoŝyło się na znaczną obniŝkę stawek z ok. 1% do 0,3%.
Ubezpieczenia cargo Geneza Ubezpieczenia Cargo międzynarodowe są oparte głównie na światowych klauzulach instytutowych tzw.: Institute Cargo Clauses 1/1/2009 (wcześniej redakcja z 1982) Klauzule w zaleŝności od zakresu występują w 3 wariantach: ICC (A) all risk; ICC (B) ryzyka nazwane; ICC (C) ryzyka nazwane podstawowe; Klauzule ICC powstały głównie z myślą o transporcie morskim, jednak na świecie zostały z duŝym sukcesem wdroŝone do ubezpieczeń transportu lądowego. Z kolei dla transportów lotniczych istnieją warunki Institute Cargo Clauses (Air).
Ubezpieczenia cargo Geneza W przypadku ubezpieczenia Cargo krajowego ubezpieczyciele często stosują własne Ogólne Warunki Ubezpieczenia Cargo, które w niektórych kwestiach mogą znacznie odbiegać od warunków ICC. Zaleca się stosowanie w ubezpieczeniach Cargo krajowego równieŝ warunków ICC, poniewaŝ rodzaje ryzyk występujących w ubezpieczeniach międzynarodowych i krajowych są analogiczne.
Ubezpieczenia cargo Warianty klauzul ICC ( A ) 1.1.2009 ICC ( B ) 1.1.2009 ICC ( C ) 1.1.2009 Najszerszy zakres ubezpieczenia obejmuje wszystkie ryzyka, które nie zostały wyłączone z pokrycia. Wyłączenia: Wadliwe postępowanie ubezpieczonych Zwykły wyciek, zwykła utrata na wadze lub zwykłe zuŝycie 2. Niewłaściwe / niedostateczne opakowanie 3. Właściwość lub natura przedmiotu ubezpieczenia strata lub uszkodzenie przedmiotu ubezpieczenia powstałe na skutek: Jak dla ICC ( C) rozszerzone o: 1. Trzęsienie ziemi, wybuch wulkanu i uderzenie pioruna 2. Przedostanie się wody do wnętrza statku, kontenera lub miejsca składowania 3. Strata w wyniku spadnięcia, upadnięcia podczas załadunku lub wyładunku 4. Awaria wspólna plus koszty ratownictwa strata lub uszkodzenie przedmiotu ubezpieczenia powstałe na skutek: 1. PoŜaru lub eksplozji 2. Wejście statku na mieliznę, zatonięcia lub wywrócenia się do góry dnem 3. Wywrócenie lub wykolejenie pojazdu lądowego. 4. Zderzenie statku lub pojazdu z obiektem zewnętrznym innym niŝ woda 4. Szkoda w następstwie opóźnień 5. Wyładunek w porcie schronienia 5. Szkoda powstała w wyniku uŝycia broni atomowej lub wojennej. 6. Poświęcenia w awarii wspólnej 6. Niezdatność statku do Ŝeglugi 7. Wyrzucenie za burtę statku
Ubezpieczenia cargo Incoterms Incoterms 2010 to baza na jakiej odbywa się handel międzynarodowy. Najczęściej stosowane formuły: CIF cost insurance fracht; FOB free on board; Exworks od miejsca wyznaczonego u odbiorcy; Nowe klauzule: DAT Delivery at Terminal (zastępuje dotychczas DEQ); DAP Delivery at Place (zastępuje dotychczasowe: DAF, DES i DDU);
Ubezpieczenia cargo Klauzule fakultatywne Institute Strikes Clauses (Cargo); Institute War Clauses (Cargo); Ostatnia redakcja z 1.01.2009 Ochrona z w/wym. warunków upływa po: 60 dniach po zakończeniu wyładunku ubezpieczonego ładunku ze statku w końcowym porcie wyładunku (przejście przez burtę); 15 dniach po zakończeniu wyładunku ubezpieczonego ładunku ze statku w końcowym porcie wyładunku (nie działa w transporcie lądowym);
Dziękuję za uwagę Zapraszam do zadawania pytań brokerownia.stbu.pl