Spedycja wykład 11 dla 6 sem. TiL (stacjonarne)

Transkrypt

1 dr Adam Salomon wykład 11 dla 6 sem. TiL (stacjonarne)

2 Podstawowy podręcznik do ćwiczeń i wykładów. A. Salomon, - teoria, przykłady, ćwiczenia, Wyd. AM, Gdynia

3 program wykładów dotyczących ubezpieczeń w spedycji. Rola polisy ubezpieczeniowej. Charakterystyka uniwersalnych zestawów klauzul instytutowych (ILU). Wskazówki dla ubezpieczających. Ograniczenie odpowiedzialności przewoźnika. Ograniczenie ochrony ubezpieczeniowej dla przewoźnika. Rażące niedbalstwo przewoźnika. Gdy przewoźnik zawiera umowę CARGO. Podwykonawcy a ubezpieczenie przewoźnika. Ubezpieczenie ładunku CARGO. Podstawowe elementy ubezpieczenia. Ubezpieczenie przewoźnika wskazówki. 3

4 Ubezpieczenie (definicja) Ubezpieczenie jest urządzeniem gospodarczym, którego nadrzędnym celem jest łagodzenie (lub w pełni likwidowanie) negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru tego łagodzenia na wiele jednostek, którym dane zdarzenia zagrażają. Dzięki temu urządzeniu jednostka gospodarcza może się uwolnić od finansowego problemu związanego z możliwością zaistnienia strat losowych, a więc strat od niej bardziej lub mniej niezależnych, a przy tym potencjalnie nieuniknionych (Ubezpieczenia gospodarcze (red.) T. Saganowski, Poltext, Warszawa, s. 59). 4

5 Ubezpieczenie (w KC) Zgodnie z art. 805 Kodeksu Cywilnego przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie zdarzenia, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Ubezpieczenie stanowi zatem sposób przeniesienia ryzyka na inny podmiot gospodarczy w zamian za odpowiednią cenę (składkę) 5

6 Polisa ubezpieczeniowa (1) Dowodem ubezpieczenia towaru jest polisa ubezpieczeniowa, która zawiera między innymi następujące dane: przedmiot, sumę i zakres ubezpieczenia, datę wysyłki towaru, dane przewoźnika i ubezpieczonego. 6

7 Polisa ubezpieczeniowa (2) Przy ubezpieczaniu towarów polisa ubezpieczeniowa może zostać wystawiona: 1. na rachunek konkretnego zleceniodawcy ( for account ); 2. bez podania konkretnego zleceniodawcy ( to order ); 3. na zlecenie określonego zleceniodawcy ( to order of ). 7

8 Polisa ubezpieczeniowa (3) Powszechnie stosowane są uniwersalne zestawy klauzul instytutowych, opracowane przez Instytut Londyńskich Ubezpieczycieli (ILU), a zalecane przez Międzynarodowy Związek Ubezpieczeń Morskich (IUMI). 8

9 Uniwersalne zestawy klauzul instytutowych (ILU) Institute Cargo Clauses (A) ubezpieczenie od wszystkich ryzyk; Institute Cargo Clauses (B) ubezpieczenie z rozszerzonym pokryciem; Institute Cargo Clauses (C) ubezpieczenie z ograniczonym pokryciem. 9

10 Wskazówki dla ubezpieczających (1) 1. Ubezpieczenia przesyłek na czas przemieszczania ładunku od pierwszego nadawcy do ostatniego odbiorcy wymagają przede wszystkim towary o dużej wartości i towary szczególnie podatne na szkody w czasie transportu (charakteryzujące się niską podatnością transportową: ekonomiczną, techniczną i naturalną). 10

11 Wskazówki dla ubezpieczających (2) 2. Podmioty gospodarcze oraz osoby prywatne, które niezbyt często nadają przesyłki do przewozu, powinny raczej korzystać z ubezpieczenia w formie polisy jednostkowej. 11

12 Wskazówki dla ubezpieczających (3) 3. Podmioty gospodarcze oraz osoby prywatne, które stosunkowo często nadają przesyłki do przewozu i aktywnie uczestniczą w obrocie towarowym, powinny raczej korzystać z ubezpieczenia w formie polisy generalnej. 12

13 Wskazówki dla ubezpieczających (4) 4. Najwięcej szkód transportowych powstaje w początkowym i końcowym etapie procesu transportowego (w czasie dowozu do głównego środka transportu, przewozu do magazynu odbiorcy, przy przeładunkach, podczas składowania) i na te momenty ubezpieczyciel najbardziej zwraca uwagę przy ustalaniu wysokości składki. 13

14 Wskazówki dla ubezpieczających (5) 5. Jeszcze przed podjęciem decyzji w jakim zakładzie ubezpieczeniowym ubezpieczyć się, ubezpieczający powinien zapoznać się z ogólnymi warunkami oraz taryfami różnych ubezpieczycieli i wybrać najkorzystniejszą dla siebie ofertę z punktu widzenia wybranego przez siebie kryterium wyboru. 14

15 Wskazówki dla ubezpieczających (6) 6. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy zasięgnąć fachowej porady u maklera ubezpieczeniowego (brokera), który spełnia niejako funkcję adwokata z ramienia ubezpieczającego. 15

16 Wskazówki dla ubezpieczających (7) 7. Przesyłki w obrocie zagranicznym bezwzględnie wymagają ubezpieczenia, a szczególnie baczną uwagę należy poświęcić przesyłkom do krajów o wysokim stopniu zagrożenia, gdyż często zdarza się zaginięcie całych przesyłek (np. krajów byłej WNP). 16

17 Wskazówki dla ubezpieczających (8) 8. Niektóre kraje, np. Stany Zjednoczone, traktują przesyłki bez podanej wartości jako przesyłki bezwartościowe z niemożnością dochodzenia roszczeń z tytułu ich zaginięcia. Należy więc bezwzględnie podawać wartość przesyłki. 17

18 Rodzaje ubezpieczeń Ubezpieczenia OC Autocasco (AC) Cargo Deliktowe Kontraktowe 18

19 Ubezpieczenia podstawowe pojęcia (1/2) Ubezpieczyciel firma ubezpieczająca; Ubezpieczony często tożsamy z ubezpieczającym; Ubezpieczający na rzecz ubezpieczonego, strona umowy ubezpieczenia; Suma gwarancyjna wysokość, do której ubezpieczyciel przejmuje zobowiązania odszkodowawcze ubezpieczającego; 19

20 Ubezpieczenia podstawowe pojęcia (2/2) Składka ubezpieczeniowa wynagrodzenie ubezpieczyciela; Polisa ubezpieczeniowa dowód zawarcia umowy ubezpieczeniowej; Ogólne warunki ubezpieczenia zawarte w umowie ubezpieczenia; Wyłączenia szkody, które na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia nie będą refundowane. 20

21 Odpowiedzialność Cywilna (OC) spedytora Kontraktowa Deliktowa 21

22 OC Spedytora Deliktowa Czyny niedozwolone spedytora (art. 415 k.c.), w ramach prowadzonej przez siebie działalności lub w związku z posiadaniem przez siebie mienia spowoduje szkodę polegającą na spowodowaniu śmierci, uszkodzenia ciała, spowodowaniu rozstroju zdrowia, uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie rzeczy należącej do osoby trzeciej, niezwiązanej ze spedytorem umową spedycji. 22

23 OC Spedytora Kontraktowa Niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy spedycji (art. 355, 471 i 472 k.c.). 23

24 Ubezpieczenie chroni spedytora; zleceniodawcę. 24

25 Umowa ubezpieczenia (OC informacje) 1. nazwa i adres ubezpieczającego; 2. nazwa i adres ubezpieczonego, jeżeli ubezpieczenie zawierane jest na rzecz osoby trzeciej; 3. inne niezbędne informacje na temat ubezpieczającego i/lub ubezpieczonego; 4. zakres usług świadczonych przez spedytora w ramach umowy spedycji; 5. okres ubezpieczenia; 6. wysokość wpływów przewidywanych w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia; 7. suma gwarancyjna; 8. wysokość szkód z poprzednich okresów. 25

26 Skutki podania niewłaściwych informacji (art k.c.): 1. odstąpienie od umowy 2. odmowa zapłaty odszkodowania 26

27 W razie wystąpienia szkody ubezpieczający jest zobowiązany (ogólne warunki ubezpieczenia, art. 826 k.c.) 1. zmniejszenie rozmiarów szkody; 2. niedopuszczenie do zwiększenia jej rozmiarów; 3. jego postępowanie nie może nosić cech rażącego niedbalstwa; 4. niezwłoczne powiadomienie ubezpieczyciela o szkodzie lub o zdarzeniu, które w przyszłości może być podstawą roszczenia; 5. podjęcie kroków mających na celu ustalenie okoliczności powstania szkody, przyczyn oraz rozmiarów; 6. powiadomienie o szkodzie instytucji, zaangażowanych w w dochodzenie przyczyn i odpowiedzialności (policja, władze sanitarne, właściciel uszkodzonego lub utraconego mienia); 7. ścisła współpraca z ubezpieczycielem w zakresie ustalania przyczyn, charakteru i rozmiarów szkody, jak też w procesie likwidacji szkód. 27

28 Prawa ubezpieczyciela Ubezpieczyciel w sytuacji, gdy odpowiedzialność cywilna spedytora będzie wyłączona albo przepisami natury ogólnej, albo postanowieniami umowy spedycji, a spedytor wbrew takim postanowieniom zaaprobuje, przyjmie i potwierdzi swoją odpowiedzialność za powstałe szkody, ma prawo odmówić pokrycia wynikłych z tego szkód.

29 Prawa ubezpieczyciela ewentualny regres Przejęcie zobowiązania pieniężnego przez zakład ubezpieczeń nie oznacza zwolnienia sprawcy szkody od odpowiedzialności. 29

30 Umowy ubezpieczenia kontrahentów spedytora Art. 799 k.c. Spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonywaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.

31 Wina w wyborze 1. niezbędne kwalifikacje i uprawnienia; 2. zgodność z przepisami; 3. posiadanie stosownych ubezpieczeń. 31

32 Wymagania ubezpieczyciela dotyczące ubezpieczającego np. profesjonalny lub licencjonowany przewoźnik. 32

33 Wyłączenia (ogólnie) 1) strajki, zamieszki; 2) działanie energii jądrowej; 3) naturalne właściwości towaru; 4) wina umyślna lub rażące niedbalstwo ubezpieczonego; 5) wady towaru, niewłaściwe opakowanie lub załadowanie; 6) pozostawienie towaru bez nadzoru podczas postoju; 7) wypadku drogowe zły stan techniczny pojazdu, nietrzeźwość; 8) brak uprawnień. 33

34 Ubezpieczenia ładunkowe cargo Jest zawierane na rzecz osoby posiadającej w tym ładunku ubezpieczalny interes, czyli na rzecz tej osoby, która ponosi ryzyko szkód w ładunku w okresie transportu (nadawca, odbiorca). 34

35 Zasadność ubezpieczania ładunku występowanie bezpośrednio u sprawcy szkody - długotrwałe i uciążliwe; przewoźnik nie odpowiada za wszystkie szkody i straty, które miały miejsce w czasie przewozu wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności; wielkość sumy gwarancyjnej; kwotowe ograniczenie odpowiedzialności odpowiedzialność wynikająca z umowy; franszyza udział własny ubezpieczonego np. 100 USD; przewoźnik odpowiada tylko za szkody, które się wydarzyły gdy przesyłka znajdowała się pod jego dozorem; odpowiedzialność przewoźnika jest wyłączona jeśli przewozu nie wykonuje profesjonalny przewoźnik lecz sam ubezpieczający. 35

36 Kwota gwarancyjna Szkoda Kwota gwarancyjna Pokrycie szkód Składka 36

37 Rodzaje franszyz redukcyjna integralna 37

38 Franszyza integralna Franszyza integralna (inaczej względna lub warunkowa) to kwota, do wysokości której ubezpieczyciel nie odpowiada za powstałą szkodę. Jeżeli jednak wartość szkody przekroczy tę kwotę, wówczas ubezpieczyciel wypłaca całe należne odszkodowanie. Franszyza integralna jest spotykana we wszystkich rodzajach ubezpieczeń i ma na celu wyeliminowanie konieczności likwidowania przez ubezpieczyciela szkód drobnych (często koszt likwidacji takich szkód przekracza ich wysokość) i podniesienie działań prewencyjnych ubezpieczonego. 38

39 Franszyza integralna Kwota gwarancyjna Odszkodowanie Szkoda Franszyza 39

40 Franszyza integralna (przykład 1) Franszyza integralna wynosi 100 zł, a wysokość szkody 80 zł. W takim przypadku ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania. 40

41 Franszyza integralna (przykład 2) Franszyza integralna wynosi 100 zł, a wysokość szkody 150 zł. W takim przypadku ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie w pełnej wysokości. 41

42 Franszyza integralna (przykład 3) Franszyza integralna wynosi 1% sumy ubezpieczenia, suma ubezpieczenia wynosi zł, a wartość szkody 200 zł. W takim przypadku ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania. 42

43 Franszyza redukcyjna Franszyza redukcyjna (inaczej bezwzględna lub bezwarunkowa) to kwota, którą ubezpieczyciel potrąca z każdego odszkodowania. W praktyce oznacza to, że jeśli wartość szkody nie przekroczy tej kwoty odszkodowanie nie jest wypłacane. Wysokość franszyzy jest oczywiście podawana do wiadomości ubezpieczającego i jest ona zapisana w umowie ubezpieczenia. Mechanizm franszyzy redukcyjnej jest bardzo podobny do udziałów własnych, jednakże wysokość franszyzy określa się w walucie, a wysokość udziału własnego w stawkach procentowych. 43

44 Wysokość franszyzy redukcyjnej może być określona 1. kwotowo, np zł w przypadku szkody o wartości zł udział własny Ubezpieczonego w odszkodowaniu wyniesie 1000 zł, a zakład ubezpieczeń wypłaci 9000 zł odszkodowania; 2. procentowo, np. 15% wysokości należnego odszkodowania w przypadku szkody o wartości zł udział własny Ubezpieczonego w odszkodowaniu wyniesie 1500 zł, a zakład ubezpieczeń wypłaci 8500 zł odszkodowania; 3. kwotowo i procentowo, np. 5%, ale nie mniej niż 400 zł w przypadku szkody o wartości zł udział własny Ubezpieczonego w odszkodowaniu wyniesie 500 zł, a zakład ubezpieczeń wypłaci 9500 zł odszkodowania. 44

45 Franszyza redukcyjna Kwota gwarancyjna Odszkodowanie Szkoda Franszyza 45

46 Franszyza redukcyjna (przykład 1) Franszyza redukcyjna wynosi 200 zł, a wysokość szkody 1000 zł. W takim przypadku ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie w wysokości 800 zł. 46

47 Franszyza redukcyjna (przykład 2) Franszyza redukcyjna wynosi 200 zł, a wysokość szkody 150 zł. W takim przypadku ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania. 47

48 Inne rodzaje franszyz W praktyce czasem można spotkać się także z dość specyficznymi franszyzami, np. franszyzami kilometorowymi lub czasowymi. Przykładem może być ubezpieczenie assistance, jeśli ubezpieczyciel w ogólnych warunkach ubezpieczenie zastrzeże, że np. holowanie przysługuje wówczas, gdy do zdarzenia doszło w odległości większej niż 50 km od miejsca zamieszkania, albo np. określone świadczenia przysługują począwszy od drugiej doby od chwili zdarzenia. 48

49 Spedytor na rzecz osoby zainteresowanej: jako pośrednik ubezpieczeniowy (agent ubezpieczeniowy, broker) ustawa o działalności ubezpieczeniowej 28 lipca 1990 (art. 37d ust.1, ust.3; art. 37e ust.2 i następne); na zlecenie kontrahenta, w jego imieniu. 49

50 Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub kierującego pojazdem w Polsce (OC) poza granicami Polski Zielona Karta 50

51 Kraje objęte ubezpieczeniem OC i Zieloną Kartą Axa Direct 51

52 dr Adam Salomon Ubezpieczenia ładunku w handlu zagranicznym Incoterms

53 Ubezpieczenia ładunku w handlu zagranicznym Incoterms 2010 ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru w czasie przewozu ponosi kupujący zobowiązanym do ubezpieczenia towaru jest sprzedający 53

54 Ubezpieczenie regulują dwie formuły CIF i CIP 54

55 Czas trwania ubezpieczenia od momentu rozpoczęcia transportu ładunku do momentu dostarczenia go do uzgodnionego miejsca; lub z upływem 60 dni po zakończeniu wyładunku ze statku w porcie przeznaczenia przewóz, przeładunek, magazynowanie. 55

56 Generalna umowa ubezpieczenia 1. określona grupa towarów; 2. trasy przewozu. Generalna umowa ubezpieczenia - rodzaj długoterminowej umowy ubezpieczenia, stosowanej w niektórych rodzajach ubezpieczeń, np. ładunku w przewozie morskim. Może obejmować wszystkie lub tylko niektóre ładunki wysyłane bądź otrzymywane przez ubezpieczającego. Umowa określa między innymi rodzaj przesyłek, zakres ryzyk objętych ochroną ubezpieczeniową, trasę przewozów. Umowa generalna ma za zadanie uproszczenie i ułatwienie obsługi ubezpieczeniowej. 56

57 Klauzule ładunkowe ubezpieczający jest zobowiązany do zgłaszania ubezpieczycielowi wysłania lub nadejścia przesyłki objętej umową ubezpieczenia.

58 Suma ubezpieczenia wartość fakturowana + koszty transportu + koszty ubezpieczenia + spodziewany zysk do wysokości 10% ceny CIF lub CIP towaru.

59 Polisa ubezpieczeniowa Przy dokumentowych formach zapłaty eksporter może otrzymać polisę ubezpieczeniową dotyczącą towaru przesyłanego w ramach określonego kontraktu.

60 W praktyce transportowo-spedycyjnej statystyki wypadków przedstawiają się następująco: 1) rozliczenia Awarii Wspólnej; 2) uszkodzenia ze względu na właściwości naturalne ładunku; 3) uszkodzenie ze względu na adhezję pary wodnej; 4) pożar ładunku; 5) uszkodzenia podczas czynności załadunkowo-wyładunkowych w porcie.

61 Najbardziej popularne klauzule stosowane w handlu międzynarodowym ICC (A) ICC (B) ICC (C) ubezpieczenie w systemie all risks, tzn od wszystkich ryzyk (najszerszy zakres ubezpieczenia). zakres ubezpieczenia obejmuje ryzyka nazwane: kolizja statku, zatonięcie statku, wyrzucenie za burtę (jako poświęcenie), zmycie ładunku z pokładu, załadunek kontenera, rozładunek kontenera, wejście statku na mieliznę, ratownictwo morskie, rozliczenia awarii wspólnej, przedostanie się wody do ładowni statku, pożar, wybuch, trzęsienie ziemi, wybuch wulkanu, uderzenie pioruna zakres ubezpieczenia obejmuje ryzyka nazwane (najwęższy zakres ubezpieczenia): kolizja statku, zatonięcie statku, wyrzucenie za burtę (jako poświęcenie), zmycie z pokładu, wyładunek kontenera, wejście statku na mieliznę, ratownictwo morskie, pożar, wybuch, rozliczenie awarii wspólnej.

62 Ubezpieczenia transportowe Przez ubezpieczenie transportowe eksporter przenosi na ubezpieczyciela ryzyko związane z towarem. W zależności od sposobu i rodzaju transportu, mówimy o ubezpieczeniu morskim, śródlądowym, lądowym i lotniczym.

63 Institute Cargo Clauses (ICC) Instytutu Londyńskich Ubezpieczycieli (ILU) A. Instytutowe Klauzule Ładunkowe (A); B. Instytutowe Klauzule Ładunkowe (B); C. Instytutowe Klauzule Ładunkowe (C). Każdy z zestawów składa się z 19 klauzul. Klauzula 1 wyznacza rodzaje ryzyka objęte ubezpieczeniem, Klauzule 4-7 zawierają wyłączenia odpowiedzialności.

64 ICC (C) obejmuje szkody spowodowane przez: pożar lub eksplozje; wejście statku na mieliznę, zatonięcie lub wywrócenie się; wywrócenie lub wykolejenie się pojazdu lądowego; zderzenie się statku lub pojazdu z jakimkolwiek obiektem zewnętrznym innym niż woda; wyładunek w porcie schronienia; poświęcenie w awarii wspólnej; wyrzucenie za burtę statku.

65 ICC (B) obejmuje szkody spowodowane przez: przez zdarzenia wymienione w klauzuli C; trzęsienie ziemi, wybuch wulkanu lub uderzenie pioruna; wyrzucenie lub zmycie za burtę statku; przedostanie się wody morskiej, jeziornej lub rzecznej do wnętrza statku, ładowni, pojazdu, kontenera, nadwozia wymiennego lub miejsca składowania (nie dotyczy wody deszczowej); stratę całkowitą ładunku, który został utracony za burtą lub spadł w czasie załadunku lub wyładunku.

66 ICC (A) obejmuje wszelkie ryzyko powodujące utratę lub uszkodzenie towaru z wyłączeniem klauzul 4-7, czyli m.in.: ubytków naturalnych; niewłaściwego opakowania towaru; wad wewnętrznych; świadomie niewłaściwego postępowania ubezpieczonego; szkody spowodowane opóźnieniem w dostawie towaru; szkody jądrowe; ryzyko wojenne; ryzyko strajkowe.

67 Główne Klauzule Dodatkowe Instytutowe Klauzule Wojenne (ładunkowe) (Institute War Clauses - cargo) z ; Instytutowe Klauzule Strajkowe (ładunkowe) (Institute Strike Clauses - cargo) z ; Instytutowe Klauzule Ładunkowe Lotnicze (z wyłączeniem przesyłek pocztowych) z

68 Ładunki wyłączone z ubezpieczenia cargo 1. Tytoń i wyroby tytoniowe 2. Alkohol 3. Sprzęt audio-video 4. Sprzęt i akcesoria komputerowe 5. Telefony komórkowe 6. Aparaty fotograficzne 7. Mienie przesiedlenia 8. Cement, mączka rybna 9. Środki transportu na odkrytych środkach transportu 10. Ładunki ponadgabarytowe 11. Złom, odpady, surowce wtórne 12. Ładunki niebezpieczne posiadające klasę 1, 3, 4 IMO 13. Dokumenty, akta, modele, wzory, prototypy 14. Przedmioty o wartości kolekcjonerskiej, dzieła sztuki, wartości pieniężne, banderole, akcyzy, karty kredytowe, karty płatnicze, bony towarowe, akcje, obligacje i inne papiery wartościowe 15. Metale szlachetne i wyroby z tych metali 16. Żywe zwierzęta 17. Zwłoki i szczątki ludzkie 18. Ładunki masowe 19. Ładunki na pokładzie statku, za wyjątkiem ładunków w kontenerach 20. Bursztyn, kamienie szlachetne, i wyroby z bursztynu, kamieni szlachetnych 21. Ładunki chłodzone i mrożone 22. Płyty gipsowe.

69 Artykuł 11 do egzaminu!!! Do egzaminu oprócz slajdów z wykładów należy zapoznać się z artykułem: Paweł Romanow, Józef Frąś: Ubezpieczenia w transporcie w aspekcie efektów ekonomicznych przewoźników drogowych, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 8/2015, s Do pobrania z internetu: w_transporcie.pdf [527 KB] (AM) 69

70 koniec wykładu 11. Dziękuję za uwagę... i zapraszam na kolejne wykłady 70