ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE) prawo i praktyka
Podstawa prawna UE: Dyrektywa 2002/96/WE ws. w sprawie zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (Dyrektywa WEEE) Nowelizacja dyrektywy trwa od 2008 roku (przewidywane zakończenie prac pocz. 2012) PL: Ustawa o ZSEE z lipca 2005r. Nowelizacja ustawy ZSEE z listopada 2008 19 rozporządzeń wykonawczych do ustawy
definicje Sprzęt ZSEE urządzenie, którego prawidłowe działanie jest uzaleŝnione od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych, oraz mogące słuŝyć do wytwarzania, przesyłu lub pomiaru prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych i zaprojektowane do uŝytku przy napięciu elektrycznym nie przekraczającym 1.000 V dla prądu przemiennego oraz 1.500 V dla prądu stałego, zaliczone do grup sprzętu określonych w załączniku nr 1 do ustawy Z gospodarstw domowych i inny Uczestnicy rynku (np. zbierajacy, rejestr, wprowadzający vs logo) Procesy ( np. Wprowadzenie - data wydania z magazynu)
Grupy i rodzaje ZSEE 1. Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego, m.in Chłodziarki Pralki 2. Małogabarytowe AGD 3. Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny, m.in. Komputery duŝe 4. Sprzęt audiowizualny m.in.. Odbiorniki telewizyjne 5. Sprzęt oświetleniowy m.in.. Oprawy oświetleniowe Kompaktowe lampy fluorescencyjne 6. Narzędzia elektryczne i elektroniczne 7. Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy 8. Wyroby medyczne 9. Przyrządy do nadzoru i kontroli 10. Automaty do wydawania
Przykładowy schemat procesów i celów celów duŝe AGD Selektywna Zbiórka 35% wprowadzenia ODZYSK min 80% USUWANIE Unieszkodliwianie max 20% PONOWNE UśYCIE RECYKLING 75% RECYKLING WŁAŚCIWY INNE SPOSOBY ODZYSKU np. ODZYSK ENERGII SPALANIE SKŁADOWANIE
ZBIERANIE PRZETWARZANIE (treatment) selekcja i segregacja oczyszczenie demontaŝ i pocięcie usunięcie szkodliwych substancji segregacja materiałów O D Z Y S K (recovery) Spalanie z odzyskiem energii RECYKLING Ponowne uŝycie
System ZSEE etapy procesu konsument czyszczenie, segregacja transport lokalny odseparowanie gazów i olejów punkt zbiórki (wstępna segregacja) transport rozbiórka, cięcie, rozdział demontaŝ strzępienie na frakcje PRZETWARZANIE ZBIÓRKA transport R E C Y K L I N G PONOWNE UśYCIE R E C Y K L I N G WŁAŚCIWY ODZYSK ENERGII ODZYSK Recykling)- forma odzysku, który polega na powtórnym przetwarzaniu materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu
Uczestnicy rynku ZSEE Wprowadzający sprzęt (producenci, importerzy takŝe wprowadzający internetowo ) Zbierający sprzęt (sklepy, gminy, przetwarzający, punkty skupu złomu, punkty serwisowe) Zakłady przetwarzania Recyklerzy (huty ) Prowadzący działalność w zakresie innych niŝ recykling procesów odzysku Organizacje odzysku ZSEE (powołane przez wprowadzających lub ich reprezentacje)
Główne obowiązki uczestników rynku ZSEE
Obowiązki wprowadzającego (producenci i importerzy) Umieszczanie numeru rejestrowego na dokumentach Informacja dla uŝytkowników + znak Organizacja i finansowanie zagospodarowania ZSEE Realizacja poziomów zbierania, odzysku i recyklingu Zapewnienie sieci zakładów przetwarzania Umowa z organizacją odzysku bądź wpłacenie zabezpieczenia finansowego Prowadzenie publicznych kampanii edukacyjnych Czasowe uwidacznianie kosztów gospodarowania odpadami w cenie sprzętu (KGO) Sprawozdawczość do GIOŚ
znaczną część obowiązków wprowadzający mogą zlecić organizacjom odzysku
Obowiązki organizacji odzysku Rejestracja w formule spółki akcyjnej Organizowanie i zarządzanie zbieraniem, przetwarzaniem, recyklingiem i unieszkodliwianiem Realizowanie obowiązków wprowadzających na podstawie umów Sprawozdania dla GIOŚ Publiczne kampanie edukacyjne
Obowiązki zbierającego ZSEE (gmina, sklep, serwis, punkt skupu złomu) Przyjmowanie zuŝytego sprzętu (sklepy: na zasadzie 1:1, serwisy: tylko przyjęty sprzęt nie nadający się do naprawy) Nieodpłatne przekazanie zebranego zuŝytego sprzętu do zakładu przetwarzania Czasowe informowanie osób kupujących sprzęt o wysokości kosztów gospodarowania odpadami, KGO (w przypadku gdy wprowadzający sprzęt przekazali im taką informację)
Obowiązki zakładu przetwarzania Dostosowanie zakładów do wymagań technicznych Usunięcie szkodliwych składników i materiałów Odpowiednie wyposaŝenie miejsca magazynowania i przetwarzania Przekazywanie odpadów przedsiębiorcy prowadzącemu działalność w zakresie recyklingu bądź innego niŝ recykling procesu odzysku Wydawanie wprowadzającemu sprzęt zaświadczeń o zuŝytym sprzęcie, KPO Sporządzanie dla GIOŚ raportów o masie przyjętego sprzętu oraz rodzajach i masie odpadów powstałych z przetworzonego sprzętu
Obowiązki recyklerów Posiadanie waŝnej decyzji na gospodarowanie odpadami Wydawanie na wniosek prowadzącego zakład przetwarzania, zaświadczenia potwierdzającego recykling, lub inny sposób odzysku Sprawozdania do GIOŚ
Obowiązki uŝytkownika sprzętu Segregacja odpadów (zakaz łączenia z innym sprzętem) Oddanie zuŝytego sprzętu zbierającemu zuŝyty sprzęt Zakaz umieszczania zuŝytego sprzętu z innymi odpadami Ustawa (konkretnie): Rozdział 5 Obowiązki uŝytkownika sprzętu Art. 35. UŜytkownik sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych jest obowiązany do oddania zuŝytego sprzętu zbierającemu zuŝyty sprzęt. Art. 36. Zabrania się umieszczania zuŝytego sprzętu łącznie z innymi odpadami.
Obowiązki Inspekcji Ochrony Środowiska Prowadzenie rejestru i bazy danych Pobieranie opłat Wpis do rejestru wprowadzającego sprzęt podlega opłacie rejestrowej. Opłaty rocznej nie uiszcza się w roku, w którym została uiszczona opłata rejestrowa. Górne stawki opłaty rejestrowej i opłaty rocznej wynoszą 4000 zł, przy czym dla mikro-przedsiębiorców górna stawka opłaty rejestrowej i opłaty rocznej wynosi 300 zł. Sporządzanie raportów do Ministra Prowadzenie kontroli podmiotów Rozliczenie zabezpieczenia finansowego
Obowiązkowe poziomy zbiórki i przetwarzania 4 kg per capita = ok. 150.000 ton obliczane jako: 35% wprowadzonego sprzętu
Przykładowe daty w ustawie Sprawozdawczość dla GIOŚ: Do 15 marca za okres VII-XII oraz do 31 lipca za okres I-VI Wprowadzający: o ilości i masie wprowadzonego sprzętu; o masie ZSEE Zbierający: o masie zebranego i przekazanego do prowadzącego zakład przetwarzania ZSEE Zakład przetwarzania: o przetworzonym ZSEE Recykler: o odpadach pochodzących ze ZSEE Do 15 marca Wprowadzający: o osiągniętych poziomach zbierania; wykaz zakładów przetwarzania; sprawozdanie zawierające odrębnie informację dla poszczególnych grup sprzętu Do 10 marca za okres VII-XII oraz do 20 lipca za okres I-VI Zakład przetwarzania: zaświadczenie o ZSEE Do końca lutego za okres VII-XII oraz do 10 lipca za okres I-VI Recykler: zaświadczenie potwierdzające recykling Inne opłaty: Do końca marca opłata produktowa (wprowadzający) Do końca lutego opłata roczna za rejestr (wprowadzający)
Kary w ustawie ZSEE PienięŜne, np: od 2 000 do 100 000 zł za demontaŝ ZSEE poza zakładem przetwarzania od 5.000 do 5.000.000 zł za wprowadzanie do obrotu sprzętu bez wpisania się do rejestru od 5.000 do 500.000 zł za nie dopełnienie obowiązku organizowania i finansowania odbierania od zbierających Kara grzywny, np.: za nie składanie wniosku lub składanie nierzetelnych wniosków, zaświadczeń, sprawozdań; nie przyjmowanie ZSEE z gospodarstw domowych od zbierającego zuŝyty sprzęt albo przyjmowanie zuŝyty sprzęt odpłatnie
Główne dane o rynku (+excel file) Wprowadzenie Wprowadzenie Wprowadzenie 2007 2008 2009 kg kg kg 1 DuŜe AGD 274 192 441 264 730 603 219 269 931 2 Małe AGD 41 508 486 56 584 824 39 073 229 3 IT /telekom 66 932 503 73 736 099 50 377 886 4 RTV 70 313 900 71 570 962 58 459 979 5 Oświetlenie 43 752 670 34 132 974 27 352 287 6 Narzędzia 41 932 688 43 643 997 37 106 796 7 Zabawki i sport 6 977 464 7 401 567 5 991 180 8 Sprz. Med.. 2 995 941 3 371 401 3 421 293 9 Kontrola 5 041 949 4 887 101 4 237 162 10 Automaty 2 822 661 4 119 627 2 435 655 Razem 556 470 703 564 179 156 447 725 396
Główne dane o rynku zbiórka - z gospodarstw domowych i instytucji 2007 2008 2009 kg kg kg 1 DuŜe AGD 7 535 218 17 682 280 51 509 944 2 Małe AGD 1 117 510 2 225 564 9 082 777 3 IT /telekom 8 714 745 14 948 730 15 334 250 4 RTV 3 893 831 8 080 117 14 281 278 5 Oświetlenie 4 311 150 11 252 363 8 309 488 6 Narzędzia 1 143 606 1 582 405 6 990 494 7 Zabawki i sport 94 588 221 508 1 756 043 8 Sprz. Med.. 92 822 135 550 382 522 9 Kontrola 77 012 155 945 962 702 10 Automaty 193 372 141 320 183 028 Razem 27 173 855 56 425 782 108 792 526
Główne dane o rynku wprowadzenie na rynek (kg) łączna zbiórka (kg): per capita (kg) zbiórka vs wprowadzenie cel UE mieszkańcy (4 kg/osobę) 2007 556 470 703 27 173 855 0,71 4,9% 38 116 000 152 464 000 2008 564 179 156 56 425 782 1,48 10,0% 38 135 000 152 540 000 2009 447 725 396 108 792 526 2,85 24,3% 38 173 000 152 692 000 2010 420 861 872 107 192 318 2,81 25,5% 38 196 000 152 784 000 2011 450 322 203 151 597 671 3,97 33,7% 38 218 000 152 872 000
Organizacje odzysku 2008 ElektroEko AuraEko Biosystem ERP IT-Recykling CCR REWEEE przychód 56 494 5 216 13 427 6 278 432 2 295 koszty działaln operacyjnej 56 255 2 356 zysk ze sprzedaŝy 239 3 082 11 071 822 113 1 225 Pozost przychody operacyjne - 322 zysk/strata netto z działaln. Operac 249 11 146 Przychody finansowe 829 1 406 zysk/strata netto 3 082 10 201 822 113 1 225 dywidenda 0 0 9 174 0 104 1 225 suma bilansowa 41 964 8 709 7 961 5 274 9 263 naleŝności 15 886 1 731 1 209 319 1 389 zobowiązania 17 466 389 1 531 160 3 038 rzeczowy majątek trwały 690 85 5 5 0 cash 20 588 5 875 6 710 4 939 3 494 cash +/- vs. poprzedni okres 3 432 668 851-61 -1 506 zatrudnienie na koniec roku 20 8 11 2 4 3 wprowadzenie [t] wg GIOŚ 268 549 30 353 104 260 69 281 20 423 34 641
Atuty i szanse polskiego rynku ZSEE początkowa faza rozwoju rynku (dopiero 5 lat) dość dobra komunikacja branŝowa duŝa sieć zbierania w postaci punktów złomiarskich (paradoks) nowe prawo odpadowe (Ustawa o odpadach, Ustawa o zachowaniu czystości i porządku w gminach, Ustawa Prawo ochrony Środowiska, Ustawa o opłacie produktowej ) znajomość rozwoju innych rynków zagranicznych Fazy rozwoju Główni gracze Udział kosztów Morfologia odpadów itp
Problemy rynku ZSEE brak świeŝych i szczegółowych danych rynkowych szara strefa Ustawowy podział na grupy, a nie rodzaje sprzętu (łaczenie lodówek z pralkami czy kineskopów z innym RTV) DuŜy udział branŝy złomiarskiej (niejasna definicja ZSEE czy rozmontowany sprzet jest ZSEE?, kody odpadów ) Tradycja zbierania odpadów metalowych Słaba kontrola, monitoring i egzekucja prawa Brak równoczesnych kontroli WIOŚ, US, Prokuratury, NIK Prawo jest miejscami nieprecyzyjne co powoduje jego omijanie (np. KGO) Art. 38. Zbierający zuŝyty sprzęt jest obowiązany przekazać zebrany zuŝyty sprzęt (tylko) prowadzącemu zakład przetwarzania wpisanemu do rejestru, o którym mowa w art. 6. Art. 47.1. Prowadzący zakład przetwarzania jest obowiązany przekazać odpady powstałe w wyniku przetworzenia zuŝytego sprzętu (tylko) prowadzącemu działalność w zakresie recyklingu Art. 42 1. Sprzedawca detaliczny i sprzedawca hurtowy są obowiązani przy sprzedaŝy sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych do nieodpłatnego przyjęcia zuŝytego sprzętu w ilości nie większej niŝ sprzedawany nowy sprzęt, jeŝeli zuŝyty sprzęt jest tego samego rodzaju. 2. Sprzedawca detaliczny jest obowiązany do nieodpłatnego przekazania przyjętego zuŝytego sprzętu, o którym mowa w ust. 1, prowadzącemu zakład przetwarzania lub sprzedawcy hurtowemu.
Dodatkowe zagroŝenia rynkowe kilkuletni chaos po wprowadzeniu nowych ustaw monopol zbierania lokalnie w gminach Handlowo tylko w duŝych sieciach monopol przetwarzania tylko w duŝych zakładach przetwórczych monopol recyklingu kilka hut
Prawdopodobne zmiany w dyrektywie WEEE (w 2012) skutkujące zmianą polskiej Ustawy ZSEE (ok. 2014) Zbiórka 65% wprowadzenia w 2016 (obecnie 35% w 2011) ZSEE podzielony na 5, a nie 10 grup - oddzielna grupa dla Chłodnictwa (lodówek i klimatyzatorów) DuŜego sprzętu AGD i RTV Małego sprzętu AGD i RTV/ IT. Poziomy odzysku i recyklingu +5% Szerszy zakres: włącznie paneli fotowoltaicznych i urządzeń medycznych Europejska harmonizacja rejestrów
Główne zmiany w dyrektywie WEEE Kwestie sporne Parlamentu (PE) i Rady UE (RUE) Poszerzenie odpowiedzialności na wszystkie podmioty uczestniczące w rynku ZSEE (PE) Oddzielny targetu (5%) dla ponownego uŝycia (PE) Obowiązek finansowania zbiórki z gospodarstw domowych (RUE) Zbiórka: PE 85% pojawiających się na rynku odpadów ZSEE RUE: 45% wprowadzonego na rynek sprzętu elektrycznego w 2016, 65% w 2016 lub 2018 lub 2020 roku Likwidacja KGO (PE) koszty gospodarowania odpadami
Źródła wiedzy o ZSEE Ustawa o ZSEE i stosowne rozporządzenia, inne (!!!) ustawy zmieniające zapisy ustawy o ZSEE, inne ustawy odpadowe, opinie MŚ, wyroki sądu Doroczny raport o rynku ZSEE (GIOŚ, pod koniec czerwca) - http://www.gios.gov.pl//zalaczniki/artykuly/raport_zseie_2009.pdf Spotkania i konferencje - PolEko-Forum Recyklingu (Poznań, IX/X), Konferencja ZSEE (Warszawa,IV) Publikacje branŝowe - Miesięcznik Recykling (Abrys), Przewodnik po ustawie ZSEE oraz dyrektywie WEEE (A. DzierŜanowski) Instytucje naukowe - wydziały inŝynierii środowiska Politechniki Warszawskiej, Łódzkiej oraz Wrocławskiej Linki GIOŚ: www.gios.gov.pl rejestr ZSEE, opis procedur i obowiązków Ministerstwo Środowiska: www.mos.gov.pl Rozporządzenia do ustawy ZSEE http://isap.sejm.gov.pl/relatedservlet?id=wdu20051801495&type=9&isnew=true CECED Polska: www.cecedpolska.pl
ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE) Dziękuję za uwagę, Wojciech Konecki, tel 22 668 84 95, 602-150-602