Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament WdraŜania Programów Rozwoju Regionalnego Stan wdraŝania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (na dzień 3 września 26 r.) WARSZAWA, październik 26 1
ZINTEGROWANY PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU REGIONALNEGO 24-26 stan wdraŝania na dzień 3 września 26 r. 1. Informacje ogólne Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) jest jednym z 7 Programów Operacyjnych słuŝących realizacji Narodowego Planu Rozwoju 24-26. Na realizację ZPORR w latach 24-26 przewidziano około 2,5 mld euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz 438 mln euro z Europejskiego Funduszu Społecznego. Łączna suma środków ze wszystkich źródeł finansowania (wliczając równieŝ środki prywatne) wyniesie 4,8 mld euro. ZPORR przewiduje maksymalne dofinansowanie w wysokości 75% wartości projektu z funduszy strukturalnych, oraz w przypadku Priorytetu 2 Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach i Priorytetu 3 Rozwój lokalny dofinansowanie z budŝetu państwa. Środki ZPORR podzielone są na alokacje wojewódzkie. Sposób podziału jest wypadkową następujących kryteriów: liczby mieszkańców, wielkości PKB na mieszkańca oraz stopy bezrobocia. 3 299,9 279,8 Alokacje wojewódzkie w ramach ZPORR (mln EUR) 25 223,6 2 21 196 192 185,2 182 15 1 159,6 157,1 142 14 133,1 11 82,5 76,8 5 Mazowieckie Śląskie Dolnośląskie Lubelskie Wielkopolskie Podkarpackie Małopolskie Warmińsko-mazurskie Pomorskie Łódzkie Kujawsko-pomorskie Zachodniopomorskie Świętokrzyskie Podlaskie Lubuskie Opolskie Cel ZPORR Celem Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Osiągnięcie ww. celu odbędzie się poprzez realizację poszczególnych priorytetów i działań. ZPORR jest programem bardzo kompleksowym, realizowane projekty obejmują wiele róŝnych dziedzin wsparcia. Są to m.in.: drogi, środowisko, edukacja i ochrona zdrowia, rozwój zasobów ludzkich, transport miejski, kultura, społeczeństwo informacyjne, mikroprzedsiębiorstwa. 2
Projekty realizowane w ramach ZPORR: udział dziedzin wsparcia w ogólnej wartości dofinansowania ze środków UE turystyka; 2,4% mikroprzedsiębiorstwa; 1,9% badania, innowacje, transfer technologii; 1,7% inne; 1,5% rewitalizacja; 3,4% społeczeństwo informacyjne; 3,6% drogi; 31,1% kultura; 5,5% środowisko; 17,5% transport miejski; 7,% rozwój zasobów ludzkich; 11,9% edukacja i ochrona zdrowia; 12,4% Beneficjenci programu Grupa potencjalnych beneficjentów ZPORR jest bardzo szeroka, obejmuje przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego, a takŝe przedsiębiorstwa, placówki oświatowe, placówki ochrony zdrowia, organizacje pozarządowe, kościoły, jednostki naukowo-badawcze. Głównymi odbiorcami wsparcia są jednostki samorządu terytorialnego, które realizują 72 proc. wszystkich projektów. Kategorie beneficjentów ZPORR: jako % całkowitej wartości zakontraktowanego dofinansowania kościoły, związki wyznaniowe,95% jednostki naukowobadawcze,38% jednostki budŝetowe 1,% NGO 2,1% instytucje kultury 2,16% placówki ochrony zdrowia 4,59% placówki oświatowe 7,75% przedsiębiorstwa 8,3% JST 72% inne 1,26% Wśród jednostek samorządu terytorialnego największą ilość projektów realizują gminy, w następnej kolejności są powiaty i województwa. 3
Województwa, powiaty i gminy jako beneficjenci ZPORR: udział w całkowitej liczbie projektów realizowanych przez JST województwa: 549 projektów (14%) gminy: 2123 projekty (52%) powiaty: 1348 projektów (34%) Ze względu na wartość realizowanych projektów gminy takŝe są największymi odbiorcami pomocy z Unii Europejskiej, konsumując ponad 6 proc. dostępnej pomocy w ramach ZPORR. Województwa, powiaty i gminy jako beneficjenci ZPORR: udział w całkowitej wartości dofinansowania projektów JST województwa: 1,37 mld zł (21%) gminy: 4,8 mld zł (61%) powiaty: 1,17 mld zł (18%) 4
2. Stan realizacji Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na dzień 3 września 26 r. Postęp w wydatkowaniu środków w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego jest bardzo znaczący. Do końca września 26 r. w ramach Priorytetów ZPORR: 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słuŝącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów, 2. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, 3. Rozwój lokalny oraz 4. Pomoc techniczna złoŝona wartość wniosków o dofinansowanie projektu ze środków Unii Europejskiej ponad trzykrotnie przekroczyła dostępną alokację. Do 3 września 26 r. w ramach ZPORR wartość podpisanych umów o dofinansowanie projektu osiągnęła kwotę 1,2 mld zł stanowiącą 86,63 proc. całości dostępnych środków. Do tego czasu całkowita wartość płatności przekazanych beneficjentom z kont programowych wyniosła ponad 3 mld złotych, co stanowi 25,75 proc. ogólnopolskiej alokacji na lata 24-26. Wartość środków przekazanych przez beneficjentów na rzecz wykonawców projektów była wyŝsza. W związku z duŝą wartością dokonanych płatności w ramach ZPORR nie ma obawy, iŝ w związku z zasadą n+2 Komisja Europejska anuluje części zobowiązań za rok 24. 12 1 11,72 1,15 mld PLN 8 6 4 Alokacja 24-26 86,33% alokacji 3,3 2 25,75% alokacji ALOKACJA UMOWY PŁATNOŚCI a) Stan realizacji poszczególnych działań ZPORR Do końca września 26 r. w większości działań ZPORR zakończono juŝ nabór wniosków o dofinansownie. Wyjątkiem są działania realizowane w ramach Priorytetu 2 Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, gdzie wciąŝ ogłaszane są konkursy. Najbardziej zaawansowane pod względem wydatkowania środków są działania Priorytetu 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słuŝącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów oraz 3. Rozwój lokalny, gdzie wartość dokonanych płatności wyniosła odpowiednio 24,51 proc. i 36,78 proc. dostępnej alokacji. Niektóre z działań ZPORR notują płatności nawet w wysokości ponad 4 proc. dostępnych środków są to: działanie 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna, działanie 3.1 Obszary wiejskie oraz działanie 3.5 Lokalna infrastruktura społeczna. Jeśli chodzi o wartość podpisywanych umów z beneficjentami w ramach poszczególnych działań nie odnotowuje się znaczących róŝnic. Do tej pory najwięcej środków zakontraktowano w działaniu 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna (98,58 proc.), zaś najmniej w działaniu 2.2 Wyrównywanie szans poprzez programy stypendialne (66,95 proc.). 5
WdraŜanie działań ZPORR - stan na 3.9.26,% 2,% 4,% 6,% 8,% 1,% ZPORR ogółem 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego 1.2 Inf rastruktura ochrony środowiska 25,75% 25,89% 29,59% 86,33% 89,25% 87,15% 1.3 Regionalna inf rastruktura społeczna 45,39% 98,58% 1.4 Rozwój tury sty ki i kultury 1.5 Inf rastruktura społeczeństwa inf ormacy jnego 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego ry nku pracy i moŝliwości kształcenia ustawicznego w regionie 11,63% 13,99% 8,55% 9,93% 82,83% 9,6% 92,16% 89,22% 2.2 Wy równy wanie szans edukacy jny ch poprzez programy sty pendialne 19,91% 66,95% 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzący ch z rolnictwa 2.4 Reorientacja zawodowa osób zagroŝony ch procesami restruktury zacy jny mi 2.5 Promocja przedsiębiorczości 2.6 Regionalne Strategie Innowacy jne i transf er wiedzy 6,1% 4,26% 4,74% 5,14% 73,51% 78,28% 82,43% 74,19% 3.1 Obszary wiejskie 42,23% 89,28% 3.2 Obszary podlegające restruktury zacji 3.3 Zdegradowane obszary miejskie, poprzemy słowe i powojskowe 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa 18,91% 29,89% 25,91% 78,96% 75,57% 77,7% 3.5 Lokalna inf rastruktura społeczna 44,31% 9,86% w artość dofinansow ania w ynikającego z podpisanych umów z beneficjentami: jako % alokacji 24-26 w artość dokonanych refundacji z kont programow ych: jako % alokacji 24-26 b) ZPORR w województwach W poszczególnych regionach Polski występują bardzo podobne tendencje odnośnie wykorzystywania środków dostępnych w ramach ZPORR. Największe kwoty dofinansowania (w liczbach bezwzględnych) przyznawane są we wszystkich województwach w ramach działań: 1.1. Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego, 1.2. Infrastruktura ochrony środowiska, 1.3. Regionalna infrastruktura społeczna, 3.1. Obszary wiejskie oraz 3.5. Lokalna infrastruktura społeczna. Poza tym w kaŝdym regionie znaczną część liczby wszystkich przygotowanych wniosków stanowią projekty złoŝone w ramach działań 3.1. Obszary wiejskie oraz 3.4. Mikroprzedsiębiorstwa. ZwaŜywszy na duŝe potrzeby środowisk lokalnych największym zainteresowaniem w stosunku do dostępnych środków cieszą się działania, których celem jest rozwój infrastruktury społecznej (edukacyjnej, sportowej oraz ochrony zdrowia). 6
ZauwaŜalne są róŝnice pomiędzy województwami w tempie podpisywania umów. Jak wynika z poniŝszego wykresu, udział środków objętych umowami w całości alokacji 24-26 na realizację programu w danym województwie waha się od 75 proc. w województwie mazowieckim do 95 proc. w województwie pomorskim. Pozostałe województwa podpisały do tej pory umowy na kwotę oscylującą wokół 86 proc. dostępnych środków na lata 24-26. Zawarte umowy jako % alokacji na lata 24-26 1 94,6 93,2 92,8 92,4 91,5 91,4 91,3 91,3 91,2 88,6 86,3 9 84,3 83,4 81,3 78,4 8 76, 75,3 7 6 5 4 3 2 1 Pomorskie Opolskie Świętokrzyskie Śląskie Lubuskie Podlaskie Dolnośląskie Zachodniopomorskie Kujawsko-Pomorskie Małopolskie Lubelskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Podkarpackie Łódzkie Mazowieckie W przekroju na poszczególne województwa pod względem płatności z kont programowych, zgodnie ze stanem na koniec września 26 r. sytuacja najlepiej kształtuje się w województwie lubuskim blisko 41 proc. alokacji zostało wydatkowanych z kont programowych. NajniŜszy poziom płatności zanotowano w województwie mazowieckim ponad 18 proc. dostępnych środków. Średni poziom dokonanych płatności dla całego kraju wyniósł 25,75 proc. z dostępnej alokacji na lata 24-26. 45 4 35 3 25 2 4,8 4,4 Płatności z kont programowych jako % alokacji na lata 24-26 34,5 34,3 32,4 31,8 3,6 29,7 28,4 27,6 24,6 23,4 21,3 2,7 25,7 18,9 18,6 15 1 5 Lubuskie Małopolskie Podlaskie Kujawsko-Pomorskie Opolskie Świętokrzyskie Wielkopolskie Pomorskie Podkarpackie Lubelskie Zachodniopomorskie Warmińsko-Mazurskie Śląskie Łódzkie Dolnośląskie Mazowieckie 7