JAKIE SUPLEMENTY PRZYJMOWAĆ W NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY I HASHIMOTO? Katarzyna Gurbacka Dietetyk, Promotor Zdrowego Odżywiania Suplementy w niedoczynności tarczycy, jakie brak i o jakich porach dnia? W niedoczynności tarczycy i Hashimoto, a także w innych chorobach autoimmunologicznych suplementy, obok zdrowego jedzenia, są istotnym elementem leczenia. W tej chorobie nasz organizm ma obniżoną zdolność ekstrakcji witamin i minerałów z przyjmowanych pokarmów, a z powodu słabego metabolizmu wchłanianie niezbędnych składników pokarmowych jest ograniczone. To dlatego potrzeba jest dodatkowo suplementacja. Choroba Hashimoto to niedoczynność tarczycy powstająca w skutek reakcji autoimmunologicznej. W tej chorobie nasz układ odpornościowy, który w stanie zdrowia zapewnia nam ochronę przed bakteriami i wirusami pochodzącymi ze środowiska, swoją aktywność zwraca przeciwko naszemu organizmowi. Wytwarzane przez komórki tego układu (limfocyty) przeciwciała, zamiast atakować intruzów z zewnątrz, skierowane są przeciwko komórkom tarczycy i jej składnikom. Nazywane są autoprzeciwciałami. Do charakterystycznych dla choroby Hashimoto należą przeciwciała anty-tpo (przeciwko tyreoperoksydazie, biorącej udział w wytwarzaniu hormonów tarczycy), ale mogą występować również anty-tg (przeciw tyreoglobulinie, białku transportującemu hormony we krwi).
Ich działanie powoduje powstawanie przewlekłego stanu zapalnego, który ma niszczący wpływ na komórki tarczycy. Stąd chorobę nazywa się również przewlekłym, limfocytowym zapaleniem tarczycy. Skutkiem tego jest zmniejszona produkcja hormonów tarczycy i rozwija się jej niedoczynność. A te hormony są niezmiernie ważne. Regulują metabolizm, prawidłową temperaturę ciała, częstość akcji serca, nasz nastrój a nawet poziom cholesterolu. Czy masz niedoczynność tarczycy? Objawy niedoczynności tarczycy, która jest skutkiem stanu zapalnego w chorobie Hashimoto, mogą się rozwijać niepostrzeżenie przez lata. Uczucie ciągłego zmęczenia, wypadanie włosów, długo są uważane za objaw stresu, a sucha skóra i problemy z paznokciami za wyraz nieodpowiedniej pielęgnacji. Zaparcia, zwiększenie masy ciała utożsamiamy z błędami w odżywianiu, a problemy z pamięcią oraz depresyjny nastrój z problemami w domu czy w pracy. Zaburzenia miesiączkowania oraz niepłodność nie należą również do problemów rzadkich to komplikacje występują nawet u 7 na 10 pacjentek z chorobą tarczycy. Jeśli zauważasz u siebie podobne objawy, oraz skłonność do odczuwania chłodu, niskiego ciśnienia krwi, czy łatwe męczenie się powinno Cię to skłonić do zbadania (przynajmniej) hormonu TSH. To prosty test, który pozwala z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć, że Twoje problemy związane są z zaburzeniami tarczycy. Rola suplementów w leczeniu niedoczynności tarczycy i Hashimoto Chociaż dobrze zbilansowana dieta pozwala nam dostarczyć wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w odpowiednich ilościach, nie zawsze to założenie sprawdza się w praktyce. Wiele czynników może zaburzać ich prawidłową absorpcję w jelicie. W efekcie mimo prawidłowego odżywiania jesteśmy narażeni na niedobory niezbędnych witamin i minerałów. Wchłanianie takich pierwiastków jak wapń u osób z zaburzeniami tarczycy może być wyraźnie obniżone, jak pisze Clinical and Experimental Metabolism. Z chorobami autoimmunologicznymi tarczycy, do których należy również choroba Hashimoto często występują również inne schorzenia z tego kręgu, dotyczące przewodu pokarmowego, jak celiakia (u niemal co 10 osoby) czy niedokrwistość Addisona-Biermera, z przeciwciałami przeciwko komórkom żołądka. Często osoby, u których te schorzenia współistnieją wymagają nie tylko większych dawek hormonów tarczycy, ale również szczególnej uwagi w kwestii stosowanej diety. MOJA LISTA SUPLEMENTÓW JAKIE STOSUJĘ W NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY I HASHIMOTO 1.Witamina D oraz wapń Pomiar gęstości kości (BMD Bone Mass Density) prowadzone na osobach z niedoczynnością tarczycy, często wykazują jej zmniejszenie. W dodatku w krajach
północnych, a także w naszej szerokości geograficznej, niedobór witaminy D może dotyczyć 9/10 osób. Jak dowodzi czasopismo Endocrine practice u osób z chorobą Hashimoto może być jeszcze częstszy. Te składniki warto przyjmować w formie jednego preparatu, ponieważ obecność witaminy D nasila wchłanianie wapnia. Im jesteśmy starsi, tym słabiej zachodzi absorpcja tych składników przez jelito, więc możemy potrzebować większych dawek. Dodatkowo należy pamiętać o przebywaniu na słońcu, gdyż pod wpływem światła witamina D ulega aktywacji. Warto zaufać naszemu organizmowi, gdyż ten proces jest przez niego regulowany, co chroni nas przed przedawkowaniem tej witaminy, acz nie jest to częste zjawisko. Warto przyjmować witaminę D w formie tranu rybiego. Po pierwsze ponieważ należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Po drugie ponieważ w ten sposób dostarczamy sobie niezbędnych kwasów tłuszczowych omega-3. Mają one działanie zmniejszające stan zapalny, a ponadto kwas DHA (dokozaheksanowy), jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Nic dziwnego ten organ w 60% składa się właśnie z tłuszczy! Rekomendowana dawka witaminy D to 800-1000 IU (20-50µg) dziennie, przyjmowana przynajmniej od września do kwietnia, kiedy słoneczne dni są rzadkie. Osoby otyłe powinny jej przyjmować więcej 1600-4000 IU (40-100µg) dziennie. Natomiast wapń można zażywać w dawkach od 500-2000 mg dziennie. Zaleca się, by preparat stosować po posiłku. Nie powinno się go łączyć z hormonami tarczycy, ponieważ zmniejszają ich wchłanianie. Moja dzienna dawka witaminy D3 to 3000 IU, wapnia-1000 mg, witaminy K 100 mcg. 2. Selen Tarczyca to organ najbogatszy w selen, a jej prawidłowe funkcjonowanie jest uzależnione od obecności tego pierwiastka. Jest nie tylko niezbędny do produkcji hormonów, ale w chorobach zapalnych tarczycy ma szczególne znaczenie. Ten składnik ma zdolność do zmniejszania stanu zapalnego, oraz neutralizacji wolnych rodników, ponieważ stanowi składnik ważnego antyoksydacyjnego enzymu peroksydazy glutationowej. Badania wykazują, że suplementacja selenu u osób z niedoczynnością tarczycy przyczynia się do normalizacji jej funkcji. Ponadto, wedle Journal of Endocrinology, u osób z chorobą Hashimoto przyjmujących selen, zmniejsza się poziom autoprzeciwciał anty-tpo, oraz, jak podają inne badania, wskaźniki stanu zapalnego. Ten pierwiastek chroni również liczne tkanki (płuca, skórę) przed rozwojem nowotworów. Niestety Polskie gleby są bardzo ubogie w ten pierwiastek, dlatego wielu z nas może cierpieć na jego niedobory. Dzienna dawka selenu dla dorosłych wynosi 55 mg dziennie, ale kobiety w ciąży oraz karmiące piersią potrzebują go więcej (odpowiednio 60 i 70 mg/d).
Suplementów zawierających selen nie należy przyjmować z niacyną (jedną z witamin z grupy B), aspiryną (gdyż zwiększa ryzyko powstawania siniaków oraz krwawienia), lekami obniżającymi cholesterol (statyny) oraz tabletkami antykoncepcyjnymi, gdyż osłabia ich działanie. Selen i cynk nie powinny być przyjmowane jednocześnie, ponieważ zmniejsza się ich biodostępność. 3. Cynk Cynk jest konieczny do produkcji TSH, a jego niedobór zaburza przejście T3 do aktywnego T3. Dlatego, wedle International Journal of Trichology niedoczynność tarczycy może naturalnie występować w parze z niedoborami cynku. Niedobór cynku może powodować większą przepuszczalność jelit, podatność na infekcję oraz trudność w detoksykacji toksyn i bakterii. Ten składnik niezbędny jest dla zdrowia włosów, które w niedoczynności tarczycy stają się słabe, i mają tendencję do wypadania. Ponadto jest wyjątkowym antyoksydantem, zapewniającym nam nie tylko bezpośrednią ochronę przed wolnymi rodnikami, ale również długofalową ponieważ powoduje produkcję zwalczających je enzymów - metalotionein. Dzienna dawka cynku dla kobiet to 8 mg dziennie. Suplementy z cynkiem można zażywać wraz z posiłkami, lub pomiędzy nimi, ale nie łącz go z wapniem. Ich wchłanianie zachodzi za pomocą tych samych białek transportujących w jelicie. Osoby chorujące na celiakię, jedzące dużo orzechów i warzyw strączkowych mogą mieć zaburzoną przyswajalność cynku, stąd u tych osób także często występują jego niedobory. 4. Żelazo Badanie przeprowadzone przez naukowców z Turcji w 2008 roku ujawnia że osoby z chorobami tarczycy mają obniżone stężenie żelaza oraz selenu we krwi. Często niedokrwistość jest pierwszą oznaką choroby tarczycy, a w chorobie Hashimoto może również wynikać z niedoborów żelaza. Jeśli dodać do tego fakt, że niedobory żelaza są częstsze u kobiet (jak i choroby tarczycy), zaczynamy rozumieć, jak ważne jest dostarczenie sobie odpowiedniej ilości żelaza. Żelazo warto przyjmować wraz z witaminą C, która nie tylko działa jako przeciwutleniacz, ale również wzmaga jego wchłanianie, w szczególności w formie niezawierającej hemu (czyli znajdującej się w pokarmach roślinnych). Kobiety potrzebują aż 18 mg żelaza dziennie, ponieważ tracą go w trakcie miesiączki. 5. Witamina E Witamina E odgrywa ważną rolę jako antyoksydant, zwalczający wolne rodniki. Te silnie reaktywne cząsteczki powstają w skutek stanu zapalnego, zatem suplementacja tego składnika zmniejsza jego skutki. Doskonale współdziała na tym polu z selenem, a przyjmowanie obu tych składników wspomaga organizm w usuwaniu toksyn. Chroni również przed rozwojem
chorób degeneracyjnych, czyli związanych z wiekiem dotyczących m.in. wzroku (AMD zwyrodnienie plamki żółtej), a nawet chorobie Alzheimera. Witamina E może zwiększać metabolizm selenu, dlatego wiele preparatów zawiera oba te składniki. Zalecana dawka witaminy E wynosi 70-140 j.m. 6. Witaminy z grupy B (a w szczególności B12) Jedno z badań, opublikowanych w Journal of the Pakistn Medical Association, wykazało, że niedobory witaminy B12 mogą dotyczyć aż 40% osób cierpiących na niedoczynność tarczycy. Niski poziom tej witaminy prowadzi do anemii, niewłaściwego ukształtowania kosmków jelitowych i upośledzonego wchłaniania (koło się zamyka) Jej niedobór często jest związany z celiakią, oraz niedokrwistością Addisona-Biermera, które również są chorobami autoimmunologicznymi. Nasz organizm nie wytwarza tej witaminy, dlatego jesteśmy zależni od jej zewnętrznych źródeł, a najważniejszymi są pokarmy zwierzęce. Witamina B12 umożliwia syntezę DNA, oraz krwinek czerwonych. Przy jej niedoborach pojawia się zmęczenie, depresja, problemy ze wzrokiem, oraz zaburzenia chodu i czucia. Inne witaminy z grupy B są również istotne niacyna (witamina B3/PP) bierze udział w regulacji metabolizmu, oraz utrzymaniu właściwego poziomu cholesterolu, pirydoksyna (B6) zapewnia nam dobry nastrój, oraz umożliwia prawidłowe wykorzystywanie energii. Witamina B2 (ryboflawina) działa jako antyoksydant, który zwalcza skutki stanu zapalnego. Tiamina (B1) jest niezbędna dla naszego układu nerwowego, oraz zdrowia skóry i ma lecznicze znaczenie w biegunce oraz innych problemach związanych z układem pokarmowym. Wszystkie witaminy z grupy B są rozpuszczalne w wodzie, dlatego nasz organizm nie potrafi gromadzić ich zapasów musimy ciągle dbać o dostarczanie ich optymalnej ilości. Niektóre preparaty zawierają wszystkie te składniki, co znacznie ułatwia dawkowanie. 7. Probiotyki Chociaż wydaje się to bardzo abstrakcyjną teorią, wiele wskazuje na to, że choroby autoimmunologiczne mają ogromny związek z tym, co dzieje się w naszych jelitach. Nasza mikroflora, którą stanowią tryliony bakterii przebywających w naszym układzie pokarmowym, oraz reszta naszego organizmu, stanowią nierozłączną jedność. Ich wzajemna relacja w biologii określana jest jako symbioza. Dzisiaj naukowcy zadają sobie pytanie, czy zaburzenia w składzie flory jelitowej (określane jako dysbioza ), mogą powodować chorobę Hashimoto? Udowodniono, że prawidłowy skład bakterii jelitowych powoduje wydzielanie przekaźnika o silnym działaniu przeciwzapalnym interleukiny 10. Podawanie szczurom probiotyków,
zmniejszało częstość występowania innych chorób, związanych z reakcją autozapalną, jak cukrzyca typu 1 czy choroby zapalne jelit (np. choroba Crohna). Bakterie w jelicie stymulują nasz układ odpornościowy w taki sposób, aby wytworzyć tzw. tolerancję, czyli uczą go rozróżniania między szkodliwymi czynnikami (jak bakterie), oraz naszymi własnymi tkankami. Właśnie ten mechanizm jest zaburzony w chorobach autoimmunologicznych, i w efekcie dochodzi do rozwoju np. choroby Hashimoto. Chociaż nie istnieją badania, które udowadniałyby jednoznacznie, że dysbioza powoduje zapalenie gruczołu tarczycowego, wiele ludzi cierpiących na to schorzenie zauważa znaczną poprawę po przyjmowaniu probiotyków. Liczne badania kliniczne dowodzą natomiast ich skuteczności w chorobach układu pokarmowego, zmniejszaniu skutków ubocznych antybiotykoterapii, a także chorób alergicznych, w których również głównym winnym jest również wadliwie działający, nadaktywny układ odpornościowy. Sama nazwa priobiotyk bierze się od słów dla życia. W zasadzie nie ma przeciwwskazań do stosowania probiotyków poza stanem poważnego niedoboru odporności. Jeśli musisz przyjmować jednocześnie antybiotyki, pamiętaj jedynie, aby brać je o różnych porach naturalnie antybiotyk zabija wszystkie bakterie również te dobroczynne. Niektóre preparaty z probiotykami należy koniecznie przechowywać w lodówce, dlatego przeczytaj załączoną ulotkę. W zależności od producenta, należy je przyjmować w trakcie, lub po jedzeniu. MÓJ SCHEMAT PRZYJMOWANIA SUPLEMENTÓW W NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY I HASHIMOTO Pewnie, już zauważyłaś, że suplementów w niedoczynności tarczycy i hashimoto jest sporo. Aby ułatwić Ci pogodzenie przyjmowania różnych preparatów, przygotowałam prosty schemat, który pozwoli Ci stosować wspomniane preparaty w praktyce. Jednocześnie, trzymając się tych zasad wykorzystasz cały ich potencjał i moc działania. Mimo to, przy przyjmowaniu wielu suplementów. Posiłki i napoje np. kawa, a także wiele suplementów zaburza wchłanianie hormonów tarczycy (lewotyroksyny), a dostarczenie odpowiedniej dawki jest niezbędne dla skuteczności terapii! Zachowaj przynajmniej 4 godziny odstępu pomiędzy hormonami tarczycy, a suplementami diety. Najlepiej kolejne preparaty włączaj do swojego planu pojedynczo, i obserwuj, czy nie pojawiają się skutki uboczne przez przynajmniej kilka dni. W ten sposób łatwo zidentyfikujesz, który z nich odpowiedzialny jest za nieprzyjemne objawy, bez odstawiania wszystkich naraz.
ROZKŁAD PRZYJMOWANIA SUPLEMENTÓW PRZY NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY I HASHIMOTO Ważne: Nie wszystkie suplementy można przyjmować jednocześnie! Stosowanie multiwitamin choć bardzo wygodne, nie jest wskazane. Po pierwsze dlatego, że ilość preparatów proponowana w multiwitaminach jest niewystarczająca po drugie, niektóre z nich wchodzą w interakcje, i podanie ich jednocześnie sprawia, że wcale nie przedostają się do wnętrza naszego organizmu więc nie możemy z nich skorzystać. Na przykład wapń hamuje wchłanianie żelaza zatem przyjmowanie ich równocześnie jest zwyczajnie pozbawione sensu. Podobny wpływ na absorpcję żelaza ma również cynk. Z kolei w niedoborach miedzi, mimo iż w naszych tkankach znajdują się odpowiednie zapasy żelaza nie mogą być przez nas wykorzystane, prowadząc do rozwoju niedokrwistości. Dlatego decydując się na przyjmowanie suplementów diety tabletki musimy brać o różnych porach, abyśmy mogli optymalnie wykorzystać ich potencjał.