STUDIA POLITOLOGICZNE VOL. 38 Spis treści Wprowadzenie............................................... 9 STUDIA I ANALIZY Janusz Ziarko Dyskurs o terroryzmie jego uwarunkowania i potrzeba prowadzenia.............................................. 13 Tomasz R. Aleksandrowicz Bezpieczeństwo wewnętrzne w świecie sieci.................... 34 Aleksandra Zięba Problem terroryzmu w wybranych państwach Europy Środkowej i Południowej............................. 55 Remigiusz Rosicki Information and anti-terrorist security of Poland. A critical analysis exemplified with the tasks and activity of the Internal Security Agency........................................... 88 Michał Brzeziński The issue of terrorism in Poland s state emergency regulations... 106 Kamila Lenkiewicz, Dominik Gogółka Analiza procedur reagowania Policji w sytuacji ataku aktywnego zabójcy z uwzględnieniem portretu psychologicznego i czynników ryzyka.................................................... 120 Witold Ostant Global War on Terrorism między terrorem a terroryzmem..... 134 Miron Lakomy Internet w działalności tzw. Państwa Islamskiego: nowa jakość cyberdżihadyzmu?......................................... 156 *** Anna Siewierska-Chmaj, Iryna Bilousova Mitologia polityczna współczesnej Ukrainy.................... 185 Patrycja Operacz Kazachstan wobec procesów integracyjnych w Azji Centralnej.... 204 5
Oksana Kukuruz Polityka tworzenia prawa w pracach polskich prawników aspekty politologiczne............................................. 219 Tomasz Tulejski Edmund Burke ostatni syn Rewolucji Chwalebnej............ 237 Grzegorz Pastuszko Konwenans Salisbury ego w brytyjskim porządku konstytucyjnym 261 Katarzyna Skiert Program Erasmus Mundus WEBB jako inicjatywa wymiany akademickiej w ramach Partnerstwa Wschodniego.............. 278 RECENZJE Izabela Zawiślińska (red.), Współczesne państwo a dług publiczny. Dylematy i mity (Eduard Tarnawski)......................... 293 Bogusława Dobek-Ostrowska, Jan Garlicki (eds.), Political Communication in the Era of New Technologies (Robert Staniszewski)............. 298 Tadeusz Bodio (red.), Kaukaz Północny: elity, reżimy, etnopolityka, bezpieczeństwo (Katarzyna Skiert)............................ 304 Ryszard Skarzyński (red.), Przedmiot poznania politologii. Podstawy dyscypliny nauki (Piotr Lewandowski)................ 310 Jan Garlicki (red.), Legitymizacja transformacji i systemu politycznego w Polsce (Urszula Kurcewicz)............................... 315 Edyta Pietrzak, Ku globalnemu społeczeństwu obywatelskiemu. Transgresje idei (Rafał Więckiewicz).......................... 322 Autorzy.................................................... 330
STUDIA POLITOLOGICZNE VOL. 38 Contents Introduction................................................. 9 STUDIES AND ANALYSIS Janusz Ziarko Discourse on Terrorism The Conditions and the Need of Counducting........................................... 13 Tomasz R. Aleksandrowicz Internal Security in the World of Networks.................... 34 Aleksandra Zięba The Problem of Terrorism in Selected Countries of Central and Southern Europe....................................... 55 Remigiusz Rosicki Information and anti-terrorist security of Poland. A critical analysis exemplified with the tasks and activity of the Internal Security Agency........................................... 88 Michał Brzeziński The issue of terrorism in Poland s state emergency regulations... 106 Kamila Lenkiewicz, Dominik Gogółka Analysis of the Police Response Procedures in Case of an Active Shooter Attack, Taking Into Account the Psychological Image and Risk Factors........................................... 120 Witold Ostant Global War on Terrorism Between Terror and Terrorism....... 134 Miron Lakomy Internet in Activities of the So Called Islamic State: A New Trend in Cyberjihadism?............................. 156 *** Anna Siewierska-Chmaj, Iryna Bilousova Political Mythology of Contemporary Ukraine................. 185 Patrycja Operacz The Problems of Integration Processes in Central Asia in the Policy of Kazakhstan................................. 204 7
Oksana Kukuruz Policy of Law-Creation in Publications of Polish Lawyers: Political Science Aspekts.................................... 219 Tomasz Tulejski Edmund Burke the Last Son of the Glorious Revolution...... 237 Grzegorz Pastuszko Salisbury s Convention in the British Constitutional Order...... 261 Katarzyna Skiert Eastern Partnership, Politics in Education, Erasmus Mundus Programme, Academic Exchange............................. 278 REVIEWS Izabela Zawiślińska (red.), Współczesne państwo a dług publiczny. Dylematy i mity (Eduard Tarnawski)......................... 293 Bogusława Dobek-Ostrowska, Jan Garlicki (eds.), Political Communication in the Era of New Technologies (Robert Staniszewski)............. 298 Tadeusz Bodio (red.), Kaukaz Północny: elity, reżimy, etnopolityka, bezpieczeństwo (Katarzyna Skiert)............................ 304 Ryszard Skarzyński (red.), Przedmiot poznania politologii. Podstawy dyscypliny nauki (Piotr Lewandowski)................ 310 Jan Garlicki (red.), Legitymizacja transformacji i systemu politycznego w Polsce (Urszula Kurcewicz)............................... 315 Edyta Pietrzak, Ku globalnemu społeczeństwu obywatelskiemu. Transgresje idei (Rafał Więckiewicz).......................... 322 Authors..................................................... 330
STUDIA POLITOLOGICZNE VOL. 38 Wprowadzenie Prezentowany tom Studiów Politologicznych poświęcony jest terroryzmowi formie radykalnej przemocy politycznej zastraszającej społeczeństwa, podejmowanej z premedytacją w celu wyrażenia sprzeciwu i protestu. Okrucieństwo aktu terrorystycznego ma oburzyć i przerazić. Stąd terroryzm bywa ujmowany jako metoda działania, której psychologicznym efektem jest wywoływanie terroru. Z kolei jako zjawisko, terroryzm wiązany jest z trzema zagadnieniami: (1) z gwałtowną taktyką działania opartą na stosowaniu przemocy, (2) z dominującą aktywnością podmiotów niepaństwowych, (3) oraz z celami politycznymi. Wokół tych trzech tematów skupiają się studia nad terroryzmem, którym według świata nauki oraz ekspertów towarzyszy nie tylko dyskurs akademicki, ale również stanowiska formułowane przez państwa, debaty publiczne stymulowane przez media oraz dyskusje w środowiskach pozasytemowych wspierających użycie przemocy. W przeciwdziałaniu terroryzmowi szczególne znaczenie przypisuje się wydarzeniom z dnia 11 września 2001 r. W związku z nimi, powszechnym priorytetem stała się walka z organizacjami terrorystycznymi, toczona na różnych poziomach (państwowym, regionalnym, międzynarodowym), skoncentrowana na kryminalizacji i penalizacji czynów terrorystycznych, instytucjonalizacji wyspecjalizowanych organów oraz umacnianiu współpracy międzynarodowej. W ujęciu porządkującym przeciwdziałanie terroryzmowi obejmuje: rozpoznanie (monitorowanie i prognozowanie), zapobieganie, zwalczanie (ustalenie, unieszkodliwienie/ujęcie, ukaranie i uniemożliwienie), ochronę oraz reagowanie. Obecnie terroryzm stał się strategią racjonalnego wyboru, skutecznie zastępując fanatyczną rządzę niszczenia. Współcześni terroryści czerpią wiedzę, normy i wartości z kultury politycznej, do której się zwracają i którą równocześnie, w swej retoryce, negują. Podejmując trud zmierzenia się z tak ważnym problemem warto pamiętać, iż zwalczanie terroryzmu to nie tylko walka przeciw komuś i czemuś, ale przede wszystkim walka o wartości i zasady, na gruncie których zbudowane jest państwo i społeczeństwo. Były kanclerz RFN Helmut Schmidt w jednym z wywiadów udzielonych z okazji trzydzie- 9
WPROWADZENIE stolecia wydarzeń Niemieckiej Jesieni (Deutscher Herbst, 1977 r.) stwierdził, że państwo prawa nie musi zwyciężyć, nie musi też przegrać, musi przetrwać 1. Pamiętając o tym przesłaniu, a także o trudnościach związanych z definiowaniem i uwarunkowaniami terroryzmu, jak również o niebezpieczeństwach wynikających z jego zwalczania, prezentujemy zbiór ciekawych artykułów. W niniejszym tomie Czytelnik znajdzie teksty autorstwa profesora Janusza Ziarki z Krakowskiej Akademii im. Andrzeja F. Modrzewskiego, profesora Tomasza R. Aleksandrowicza z Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie oraz z Collegium Civitas w Warszawie, doktor Aleksandry Zięby z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, doktora Remigiusza Rosickiego z Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktora Michała Brzezińskiego z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, doktorantów Kamili Lenkiewicz z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Dominika Gogółki z Uniwersytetu Warszawskiego, doktora Witolda Ostanta z Instytutu Zachodniego w Poznaniu oraz doktora Mirona Lakomego z Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego. W artykule Janusza Ziarki zaprezentowano teoretyczne aspekty prowadzonych powszechnie dyskusji na temat zjawiska terroryzmu. Wskazano w nim m.in. na znaczenie czynników kulturowych, sposobów podejścia, a także języka używanego przez uczestników dyskursu. Tekst Tomasza R. Aleksandrowicza wskazuje na sieciowość społeczeństw oraz stosunków międzynarodowych i uznaje ich znaczący wpływ na współczesne rozumienie bezpieczeństwa, w tym na konieczność jego zintegrowanego postrzegania oraz odejścia od klasycznego podziału na bezpieczeństwo narodowe i wewnętrzne. W artykule Aleksandry Zięby dokonano analizy porównawczej wybranych systemów organizacyjno-funkcjonalnych przeciwdziałania terroryzmowi krajów Europy Środkowej i Południowej. Skoncentrowano się na problematyce zwalczania terroryzmu i skali zagrożenia w Polsce, Republice Czeskiej oraz Hiszpanii i Włoszech. Tekst Remigiusza Rosickiego analizuje bezpieczeństwo informacji oraz bezpieczeństwo antyterrorystyczne Polski. Podejmuje także pytania o związki zachodzące między powoływaniem się na zagrożenie bezpieczeństwa a ograniczeniami wolności i praw jednostki. Całość uzupełnia charakterystyka zadań i działań Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W artykule Michała Brzezińskiego sprawdzono sposób uregulowania zagrożeń 1 H. Schmidt, Ich bin in Schuld verstick, Die Zeit, 30.08.2007 r. 10 SP Vol. 38
WPROWADZENIE terrorystycznych w obecnie obowiązujących polskich ustawach o stanach nadzwyczajnych, tj. o stanie klęski żywiołowej, o stanie wyjątkowym i o stanie wojennym. Skupiono się w nim na przesłankach zastosowania oraz na środkach nadzwyczajnych. W tekście Kamili Lenkiewicz i Dominika Gogółki scharakteryzowano zjawisko aktywnego strzelca. Odniesiono się również do stanu przygotowania polskiej Policji na ten typ zagrożenia. Artykuł Witolda Ostanta krytycznie ujmuje zagadnienie tzw. globalnej wojny z terroryzmem, której celem jest nie tylko zwalczanie terroryzmu, ale również utrzymanie wiodącej pozycji USA w środowisku międzynarodowym. Tekst Mirona Lakomego koncentruje się na przedstawieniu propagandowej aktywności tzw. Państwa Islamskiego w Internecie, zwraca uwagę na jej profesjonalizację oraz na potencjał samego Internetu jako narzędzia, za pomocą którego można wpływać na poziom zagrożenia islamistycznym terroryzmem. Mamy nadzieję, że zaprezentowane artykuły ukazują złożoność współczesnego terroryzmu zagadnienia, które wymaga dalszych, wszechstronnych i pogłębionych analiz, od filozoficznych i politologicznych począwszy, na prawniczych skończywszy. Przekazując Czytelnikowi niniejszy tom zachęcamy do dalszego rozwijania naukowej refleksji nad terroryzmem oraz do politycznej debaty nad charakterem, kierunkiem i skutkami walki z tym zagrożeniem. Oprócz tekstów poświęconych terroryzmowi, polecamy także Państwu publikacje dodane przez Redakcję Studiów, które dotyczą innych zagadnień o charakterze politologicznym. Życzymy interesującej lektury. Redaktorzy tomu Aleksandra Zięba, Michał Brzeziński