Plan Rozwoju Lokalnego Gminy JODŁOWNIK

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy JODŁOWNIK Na lata 2007-2013 Opracowanie zawiera WIELOLETNI PLAN INWESTYCYJNY PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 1

SPIS TREŚCI 1 Wstęp... 4 2 Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego... 6 2.1 Obszar oddziaływania Planu Rozwoju Lokalnego... 6 2.2 Obszary czasowe realizacji Planu Rozwoju Lokalnego... 7 3 Informacje o Gminie Jodłownik... 8 3.1 Miejscowości... 8 3.2 Powierzchnia gminy... 12 3.3 Sytuacja społeczna... 13 3.3.1 Struktura demograficzna... 13 3.3.2 Bezpieczeństwo publiczne... 16 3.3.3 Opieka zdrowotna... 19 3.3.4 Edukacja, sport i kultura... 22 3.3.5 Turystyka... 30 3.4 Sytuacja gospodarcza... 32 3.4.1 Główni pracodawcy... 32 3.4.2 Podstawowe sektory gospodarki... 33 3.4.3 Zatrudnienie... 35 4 Inwestycje planowane w latach 2007 2013... 35 5 Finansowanie Planu Rozwoju Lokalnego... 42 6 Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2007-2013... 71 7 Wskaźniki monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego... 76 8 System wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego... 81 9 Sposoby monitorowania procesu wdrażania i realizacji Planu Rozwoju Lokalnego... 82 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 2

SPIS TABIC Tablica: Wykaz działań inwestycyjnych... 38 Tablica: Budżet Gminy w zł... 43 Tablica: Dochody i wydatki Gminy (w zł)... 43 Tablica: Prognoza dochodów Gminy (linia regresji) w zł... 44 Tablica: Prognoza wydatków Gminy (linia regresji) w zł... 45 Tablica: Wskaźnik inwestycji gminnych (stosunek wydatków majątkow. do wyd. ogółem). 46 Tablica: Schemat potrzeb i możliwości gminy... 47 Tablica: Schemat udziału podmiotów w finansowaniu zadań w ramach RPO... 48 Tablica: Wartość inwestycji ujętych w PRL według lat i źródeł finansowania (w zł)... 49 Tablica: Struktura finansowania projektów inwestycyjnych udział procentowy... 51 Tablica: Finansowanie projektów inwestycyjnych udział wartościowy (w PLN)... 52 Tablica: Podział projektów inwestycyjnych struktura procentowa... 53 Tablica: Projekty inwestycyjne wg źródeł finansowania i kierunków przeznaczenia (w tys. zł)... 53 Tablica: Projekty inwestycyjne wg źródeł finansowania i kierunków przeznaczenia w latach 2007-2013 (udział procentowy)... 54 Tablica: Wskaźnik inwestycyjny (relacja inwestycji do wydatków ogółem).... 55 Tablica: Schemat projekcji budżetu gminy w kontekście optymalizacji wydatków inwestycyjnych... 55 Tablica: Schemat oceny zagrożeń w projekcji zadań inwestycyjnych... 56 Tablica: Nakłady inwestycyjne w zł.... 58 Tablica: Turystyka i społeczeństwo informacyjne rok 2007 (w zł)... 59 Tablica: Turystyka i społeczeństwo informacyjne lata 2008-2009 (w zł).... 60 Tablica: Turystyka i społeczeństwo informacyjne lata 2010-2011 (w zł).... 61 Tablica: Turystyka i społeczeństwo informacyjne lata 2012-2013 (w zł).... 62 Tablica: Turystyka i społeczeństwo informacyjne podsumowanie (w zł).... 63 Tablica: Ochrona środowiska, edukacja, zdrowie, rekreacja, kultura rok 2007 (w zł)... 64 Tablica: Ochrona środowiska, edukacja, zdrowie, rekreacja, kultura lata 2008-2009 (w zł).... 65 Tablica: Ochrona środowiska, edukacja, zdrowie, rekreacja, kultura lata 2010-2011 (w zł).... 66 Tablica: Ochrona środowiska, edukacja, zdrowie, rekreacja, kultura lata 2012-2013 (w zł).... 67 Tablica: Ochrona środowiska, edukacja, zdrowie, rekreacja, kultura podsumowanie (w zł).... 68 Tablica: Razem zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne rok 2007 (w zł)... 69 Tablica: Razem zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne rok 2008-2013 (w zł).... 69 Tablica: Razem zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne podsumowanie (w zł)... 70 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 3

1 Wstęp Plan Rozwoju Lokalnego jest najważniejszym dokumentem strategicznym, zawierającym informacje o zamierzeniach inwestycyjnych w przyjętym okresie czasu. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik obowiązuje od roku 2004, a poszczególne zadania inwestycyjne są realizowane zgodnie z możliwościami finansowymi oraz uwarunkowaniami wynikającymi z aplikowania o środki z funduszy strukturalnych. Aktualizacja dokumentu na okres planowania 2007-2013 ma na celu dostosowanie spektrum zadań inwestycyjnych do obszarów kwalifikowalności projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego, a także Mechanizmów Finansowych Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz pozostałych dokumentów ramowych wyznaczających kierunki rozwoju kraju i regionu. Zgodnie z wymogami ustawy o finansach publicznych Program Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik rozszerza się o Wieloletni Plan Inwestycyjny, stanowiący ekonomiczne i finansowe uzasadnienie realizacji poszczególnych zadań. Aktualizację Planu Rozwoju Lokalnego oparto o zapisy dokumentu przyjętego w roku 2004 wykonanego przez firmę IDE Aktualizację Planu Rozwoju Lokalnego wykonała firma HiLLS Mateusz Górka z Częstochowy. Aktualizacja Planu Rozwoju Lokalnego dotyczyła całości dokumentu włączając dane statystyczne, analizy ekonomiczne i finansowe, analizy przyjętych do realizacji działań, a także korektę szaty graficznej dokumentu. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 4

Aktualizacja Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik została oparta o następujące zasady: - zgoda społeczności lokalnej na przyjęte cele i zadania strategiczne, - konieczność realizacji najważniejszych potrzeb istotnych dla prawidłowego rozwoju społecznego, - konieczność dostosowania proponowanych zadań do możliwości ich częściowego finansowania ze środków strukturalnych. Przedstawiony Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik umożliwia: - uwypuklenie interesów społeczności lokalnej, - określenie jasnych i jednoznacznych kierunków rozwoju, - przyjęcie strategii rozwoju na kolejne lata, - dostosowanie wydatków budżetowych do zatwierdzonych zadań, - zapewnienie poczucia bezpieczeństwa mieszkańcom gminy oraz turystom, - podniesienie walorów gminy w sensie kulturowym, gospodarczym oraz turystycznym, - możliwość pozyskania środków unijnych na niezbędne działania inwestycyjne, promocyjne, społeczne, - eliminacje konfliktów na tle wartościowania poszczególnych zadań inwestycyjnych. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 5

2 Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego 2.1 Obszar oddziaływania Planu Rozwoju Lokalnego Plan Rozwoju Lokalnego obejmuje obszar całej Gminy Jodłownik, której szczegółową lokalizację przedstawiono w poniższej tabeli. Obszar Województwo małopolskie Mapa Powiat limanowski PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 6

Obszar Gmina Jodłownik Mapa 2.2 Obszary czasowe realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Plan Rozwoju Lokalnego został zaktualizowany w obszarze czasowym 2007-2013. Ze względu na długi okres planowania dokument będzie systematycznie aktualizowany. Obszar planowania 2007-2013 System aktualizacji Planu Rozwoju Lokalnego: uzależniony od realizacji poszczególnych zadań Zakres aktualizacji: aktualizacja danych statystycznych, ekonomicznych, finansowych, gospodarczych oraz harmonogramu działań inwestycyjnych PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 7

3 Informacje o Gminie Jodłownik 3.1 Miejscowości Miejscowość Opis Góra Św. Jana Miejscowość położona jest na wzniesieniu w północnej części gminy. Osada otrzymała nazwę od kościoła p.w. Św. Jana Chrzciciela. Parafia w Górze Św. Jana powstała w XII w., a w 1416 r. król Władysław Jagiełło nadał wiosce (niestety nie wykorzystany) przywilej założenia miasta na prawie magdeburskim. Uwagę zwraca tu z daleka widoczny okazały kościół murowany z 1907 r. Wieś jest zagłębiem owocowym - tutejsze, nowoczesne i wysoko rozwinięte sady jabłoniowe znane są w całej Polsce. Janowice Wieś położona jest wzdłuż południowo-zachodniej części gminy i graniczy z gminami Wiśniowa i Dobra. Znaczną część tej wsi pokrywają lasy góry Ciecień. Niedaleko szczytu tej góry postawiono dwa krzyże wzniesione w miejscu kwaterowania oddziału partyzanckiego AK WILK-2 oraz pamięci zamordowanych przez hitlerowców w czasie II wojny. Jodłownik W miejscowości zlokalizowano siedzibę Urzędu Gminy. Jodłownik leży w południowo-centralnej części gminy w dolinie rzeki Tarnawy. Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od drzew jodłowych, którymi niegdyś cały ten obszar był zalesiony. Pierwsze wzmianki o Jodłowniku pochodzą z 1361 r., mówią jednak o wsi już istniejącej. Właścicielem tych ziem był wówczas rycerz Mikołaj należący do rodu Ratołdów. Następnie wieś wraz z innymi przeszła w posiadanie rodu Lubomirskich. W 1531 roku Niewiarowscy z Niewiarowa herbu Półkozic zakupili wieś Jodłownik od Jakuba Lubomirskiego. W 1595 roku Przecław Niewiarowski zapisał wszystkie swoje dobra Klasztorowi OO Dominikanów w Krakowie, które stanowiły ich własność do roku 1784, to jest do konfiskaty ich przez rząd austriacki. Interesującym dokumentem jest mapa Jodłownika wykonana w 1630 roku przez wybitnego matematyka i pisarza, profesora Akademii Krakowskiej Jana Brożka, który również wykonywał pomiary geodezyjne rozstrzygające spory graniczne. W centrum wsi znajduje się zabytkowy drewniany kościół z 1585 r., w którym zobaczyć można rokokową polichromię z 1764 r. Przedstawiającą medaliony z popiersiami świętych związanych z historią zakonu dominikańskiego. W przedsionku kościoła obejrzeć można portret fundatora kościoła Przecława Niewiarowskiego z 1600 r., kilka obrazów barokowych oraz dwa dzwony pochodzące również z XVI w. Niedaleko starego kościoła wzniesiono nowy, - przed nim dzwonnicę ze strzelistą, z daleka widoczną wieżą. Kostrza Pierwsza źródłowa wzmianka o istnieniu tej wsi pochodzi z 1361 roku. Miejscowość leży na północno-zachodnim stoku lesistej góry o tej samej PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 8

Miejscowość Krasne-Lasocice Mstów Pogorzany Opis nazwie. Góra Kostrza (719 m n.p.m.) charakteryzuje się znaczną (od strony północno-wschodniej) spadzistością. Istnieje legenda, że na jej szczycie istniało niegdyś grodzisko, które zapadło się z częścią góry. Potwierdzeniem tej legendy mogłoby być znajdujące się pod górą kotłowate zagłębienie najeżone połamanymi głazami oraz znajdujące się na szczycie pozostałości obiektu zbudowanego ręką ludzką zwanego przez tutejszych mieszkańców Piwniczyskami. Na szczyt prowadzi strome podejście przez piękny bukowy las, w którym znajduje się wspaniały pomnik przyrody - 180 letni "Pan Buk" o obwodzie 5,5 m, oraz skupisko unikalnej na skalę europejską paproci "Języcznik". Kostrza jest prawdziwym rajem dla myśliwych. Polowania od dziesiątków lat należą do najsłynniejszych w okolicy. Na granicy wsi Kostrza i Sadek wznosi się, z daleka już widoczna nowa szkoła podstawowa oraz gimnazjum - wspólne dla tych dwóch miejscowości.. Pierwsze zapiski o wsi sięgają XIII w. Wieś ta, wraz z sąsiednimi stanowiła w średniowieczu własność rycerską. Od XV wieku w posiadaniu drużynitów; Jakusza i Stanisława z Lasocic, następnie poprzez wieki w posiadaniu Lasockich, którzy wywodzili się z tej samej gałęzi rodu, co Lubomirscy, jednak nie piastowali ważniejszych godności. W 1915 r. przez Krasne-Lasocice i sąsiednie wsie przetoczył się front bitwy, w której zginęło 135 Tyrolczyków i Rosjan. W miejscu ich pochówku wybudowano kaplicę, którą poświęcono 14 lipca 1918 r. Od 1925 roku istnieje w Krasnem-Lasocicach parafia rzymsko-katolicka. W 1935 roku na miejscu dotychczasowej kaplicy rozpoczęto wznoszenie obecnego, murowanego z kamienia kościoła parafialnego Najwcześniejsze wzmianki o miejscowości pochodzą z archiwum Opactwa Szczyrzyckiego z roku 1408. Z nich też dowiadujemy się, że w 1505 roku Mstów należał do Joanesa ze Mstowa - Mstowskiego, dobrodzieja klasztoru OO Cystersów w Szczyrzycu - tam też pochowanego. W ciągu wieków Mstów jak i sąsiednie miejscowości zmieniał właścicieli. Należeli do nich między innym Stanisław Zborowski wywodzący się z rodu magnackiego oraz Ignacy Gąsiorowski używający herbu Pilawa. Pogorzany prawie w całości położone są na północno-wschodnim stoku góry Ciecień. W czasie ostatniej wojny silnie działał tu ruch oporu, czego skutkiem były wielokrotne pacyfikacje tych okolic. Koło drogi niedaleko granicy wsi stoi pomnik ku czci zamordowanych mieszkańców tego terenu. Tuż przy granicy wsi Pogorzany w miejscowości Krzesławice znajduje się Diabli Kamień - potężny piaskowiec (55 m dł. i 25 m wys.), zdaniem archeologów miejsce kultu pramieszkańców kotlinki szczyrzyckiej jeszcze w PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 9

Miejscowość Sadek Słupia Szczyrzyc Opis czasach przed przyjęciem chrześcijaństwa.. Pod Diablim Kamieniem położona jest do niedawna zamieszkana Pustelnia św. Benedykta, założona na początku XIX wieku. Leży na malowniczym płaskowyżu pomiędzy górami i dwiema dolinami potoków. Centrum wsi z największym skupiskiem zabudowań znajduje się na wzniesieniu a jej pozostały teren okala je, opadając w kierunku wsi Jodłownik i Mstów, ku dolinie potoku Tarnawa oraz w kierunku wsi Szyk, ku dolinie potoku Ryje. Z centrum wsi można podziwiać panoramę dużej części gminy, zwłaszcza malownicze szczyty góry Kostrza, Ciecień, Śnieżnica i Grodzisko. W czasie I wojny światowej rozegrała się tutaj jedna z bitew stoczonych przez zaborców i oddziały Legionów Piłsudskiego. Dla upamiętnienia tego wydarzenia oraz odzyskania przez Polskę niepodległości wybudowano tu pomnik wdzięczności poległym. Na pograniczu wsi Sadek i Mstów wzniesiono także krzyż w miejscu gdzie spoczywali żołnierze z Tyrolu (ich zwłoki zostały po wojnie zabrane przez rodziny). Polegli oni w walce na bagnety na pobliskiej łące. W centrum wsi znajduje się także niewielka kaplica wybudowaną w 1947r. na miejscu starej, która uległa zniszczeniu. Kaplica ta do dziś służy okolicznym mieszkańcom do kultywowania tradycji i obrzędów religijnych. W XIX-wiecznym parku z interesującymi starymi drzewami, z których najstarsze liczą sobie ok. 200 lat, stoi niedawno odbudowany dwór - obecnie własność Muzeum Narodowego w Krakowie. W chwili obecnej trwają prace mające na celu podniesienie jakości obiektu oraz przygotowanie go do pełnienia funkcji konferencyjnych, hotelowych i gastronomicznych. W Słupii znajduje się również cmentarz z okresu I wojny światowej - miejsce spoczynku Rosjan i Austriaków poległych na tym terenie. U podnóża góry Ciecień w dolinie rzeki Stradomki leży malownicza miejscowość Szczyrzyc posiadająca niezwykłe dzieje. W 1234r. wojewoda krakowski Teodor Cedro herbu Gryf ufundował w Szczyrzycu klasztor Cystersów, który szybko stał się wpływowym opactwem. Utworzono tu również siedzibę jednego z największych w Małopolsce powiatów, który obejmował 76 parafii od Nowego Targu aż po Tyniec i Bochnię. Okres wojen szwedzkich zapoczątkował upadek Szczyrzyca i szczyrzyckiego klasztoru. Po I rozbiorze Polski władze austriackie zlikwidowały powiat szczyrzycki. W 1798r. Cystersi założyli w Szczyrzycu szkołę przyklasztorną, która z różnymi dziejowymi perypetiami przetrwała do czasów II wojny światowej. Uczęszczał do niej m.in. pisarz i poeta Władysław Orkan. Perłą gminy jest zabytkowy zespół klasztorny Cystersów, obejmujący kościół z 1642r. - pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII i XIX w., stacje różańcowe w ogrodach PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 10

Miejscowość Szyk Wilkowisko Opis klasztornych, arkady ze stacjami Męki Pańskiej i witrażem Matki Boskiej Szczyrzyckiej oraz murowany spichlerz z XVII w., w którym obecnie znajduje się muzeum z cennymi eksponatami. Można tu obejrzeć między innymi - unikalną na skalę europejską - mapę świata z końca XIII wieku. Ważną rolę w kultywowaniu tradycji ludowej odgrywa - powołane w 1926 roku Stowarzyszenie Związek Szczyrzycan oraz działający przy nim zespół regionalny Szczyrzycanie. Zespół z sukcesem uczestniczył w wielu festiwalach i przeglądach folklorystycznych. Organizowane są tu też corocznie, w amfiteatrze mogącym pomieścić 800 osób imprezy kulturalne: w czerwcu - Konkurs Rozśpiewanych Szkół, w lipcu - Dzień Młodości, w sierpniu - Dzień Ziemi Szczyrzyckiej, i wiele innych. Nadzieją na kontynuowanie tutejszych tradycji są "Mali Szczyrzycanie" - szkolny zespół dziecięcy, który może się poszczycić wieloma nagrodami na różnych festiwalach i przeglądach. W Szczyrzycu znajduje się Dom Pracy Twórczej Polskiej Akademii Nauk. Atrakcją dla turystów stanowią wycieczki szlakami turystycznymi na górę Grodzisko (618 m), Księża (649 m) oraz Ciecień (835 m). Na Grodzisku zachowały się jeszcze niedokładnie zbadane resztki obronnego grodu istniejącego w czasach piastowskich, zburzonego prawdopodobnie przez Tatarów. Na uwagę zasługują również miejsca pamięci narodowej: cmentarz poległych w I wojnie światowej, pomniki upamiętniające pacyfikację przysiółków Smykań w Pogorzanach i Wadzyń w Szczyrzycu. Wieś leżąca u zbiegu dwóch prawobrzeżnych dopływów Tarnawy stanowiła w średniowieczu własność rycerską. Pod koniec XIV w. Szyk należał do Mikołaja Miłoty z Chodynic i Dąbrowicy (herbu Pilawa). Powstanie parafii w Szyku datuje się na lata 1358-1373 z fundacji rycerskiego rodu Lasockich, właścicieli dóbr ziemskich w Szyku i Lasocicach, choć pierwsze wzmianki o tej wiosce pochodzą już z pierwszej dekady XIII w. Położony w centrum wsi drewniany, kryty gontem kościół p.w. Św. Barbary i św. Stanisława biskupa pochodzi prawdopodobnie z pierwszej połowy XVII w. Wewnątrz podziwiać można datowany na lata 1520-1530, namalowany na deskach lipowych obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który zajmuje istotne miejsce w kręgu zabytków małopolskiego malarstwa gotycko-renesansowego. Największa wioska w gminie - zamyka gminę od strony południowej. Położona jest na wysokości od 380 do 500 m n.p.m. i jak wszystkie wsie gminy ma charakter rolniczo-sadowniczy. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z pierwszej połowy XIV w., choć według miejscowych przekazów początki tej wsi sięgają 966 - roku Chrztu Polski. Wtedy też Pogański dąb, pod którym wznoszono modły przycięto w kształt krzyża. Nazwa miejscowości według PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 11

Miejscowość Opis miejscowych przekazów pochodzi od wilków, które ten teren, obfity niegdyś w dziką zwierzynę obrały sobie na ulubione łowiska.. Pierwszy drewniany kościół w Wilkowisku wybudowano w XIII w. Niestety uległ on zniszczeniu na skutek pożaru Po nim wybudowano następny, lecz i ten strawił pożar w 1918 r. Obecny drewniany kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej pochodzi z 1927r. Zobaczyć w nim można obraz Matki Boskiej oraz krucyfiks z XV w, a także dwa dzwony z XVI i XVII w. Nad wsią, na wzniesieniu nazywanym "Dział" góruje krzyż kamienny, postawiony na pamiątkę 1000- lecia Chrztu Polski. 3.2 Powierzchnia gminy Tablica : Powierzchnia Gminy Jodłownik Gmina Jodłownik jest zlokalizowana na powierzchni 7243 ha. W skład Gminy wchodzi 12 sołectw. J. m. 2005 PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY, SIEĆ OSADNICZA Powierzchnia ogółem w ha ha 7 243 ogółem w km2 km2 72 Sołectwa ogółem jed. 12 Miejscowości miejscowości (łącznie z miastami) jed. 12 miejscowości wiejskie jed. 12 Sołectwo Powierzchnia w ha Powierzchnia w % do powierzchni gminy Wilkowisko 1028 14,2 Janowice 904 12,5 Szyk 745 10,3 Pogorzany 714 9,9 Jodłownik 630 8,7 Krasne-Lasocice 622 8,6 Kostrza 581 8,0 Góra św. Jana 458 6,3 Słupia 421 5,8 Mstów 408 5,6 Sadek 384 5,3 Szczyrzyc 348 4,8 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 12

3.3 Sytuacja społeczna 3.3.1 Struktura demograficzna Negatywne tendencje demograficzne obserwowane na obszarze całej Unii Europejskiej nie są bezpośrednio uwidocznione w przypadku Gminy Jodłownik. Na obszarze Gminy w ostatnich latach wciąż notowany jest dodatni przyrost naturalny (+4), co jest tendencją niezwykle korzystną, świadczącą o dobrym poziomie rozwoju gospodarczego (wynikającym między innymi ze specjalizacji w rolnictwie), ale także o określonej perspektywiczności. J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 STAN LUDNOŚCI I RUCH NATURALNY Ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci ogółem ogółem osoba 8 040 8 083 8 100 8 116 8 138 8 171 mężczyźni osoba 4 005 4 037 4 047 4 043 4 050 4 063 kobiety osoba 4 035 4 046 4 053 4 073 4 088 4 108 Ruch naturalny wg płci Urodzenia żywe ogółem osoba 121 116 101 103 111 105 mężczyźni osoba 66 57 54 43 54 55 kobiety osoba 55 59 47 60 57 50 Zgony ogółem ogółem osoba 68 68 70 79 75 72 mężczyźni osoba 29 28 33 36 37 41 kobiety osoba 39 40 37 43 38 31 Zgony niemowląt ogółem osoba 1 1 1 0 3 1 mężczyźni osoba 1 0 1 0 1 0 kobiety osoba 0 1 0 0 2 1 Przyrost naturalny ogółem osoba 53 48 31 24 36 33 mężczyźni osoba 37 29 21 7 17 14 kobiety osoba 16 19 10 17 19 19 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 13

J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 STAN LUDNOŚCI I RUCH NATURALNY Ludność w wieku mniej niż 20 lat wg płci i wieku ogółem 0 osoba 124 108 100 102 109 104 1 osoba 109 123 106 103 101 108 2 osoba 118 108 123 104 103 99 3 osoba 122 116 106 121 101 102 4 osoba 135 120 118 109 120 101 5 osoba 111 136 120 117 111 117 6 osoba 132 114 133 122 116 107 7 osoba 140 132 111 134 123 114 8 osoba 126 141 132 116 133 121 9 osoba 162 127 141 135 117 132 10 osoba 148 159 128 143 138 114 11 osoba 147 148 158 127 144 134 12 osoba 139 148 150 162 125 144 13 osoba 144 139 148 146 161 126 14 osoba 153 145 141 148 146 161 15 osoba 142 152 145 140 147 146 16 osoba 152 155 147 138 125 132 17 osoba 145 151 157 149 136 126 18 osoba 151 150 155 159 148 139 19 osoba 116 153 148 156 156 150 J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Ludność w wieku 20 lat i więcej wg grup wieku i płci 20-24 ogółem osoba 608 621 642 661 681 725 mężczyźni osoba 336 331 358 362 362 390 kobiety osoba 272 290 284 299 319 335 25-29 ogółem osoba 568 559 581 588 617 613 mężczyźni osoba 298 291 311 321 338 333 kobiety osoba 270 268 270 267 279 280 30-34 ogółem osoba 484 512 495 503 518 538 mężczyźni osoba 261 277 267 268 282 286 kobiety osoba 223 235 228 235 236 252 35-39 ogółem osoba 509 510 519 518 501 484 mężczyźni osoba 264 272 271 265 268 260 kobiety osoba 245 238 248 253 233 224 40-44 ogółem osoba 494 490 496 489 498 508 mężczyźni osoba 270 258 252 251 254 264 kobiety osoba 224 232 244 238 244 244 45-49 ogółem osoba 461 474 489 482 491 498 mężczyźni osoba 260 261 269 261 267 269 kobiety osoba 201 213 220 221 224 229 50-54 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 14

ogółem osoba 402 410 427 448 448 456 mężczyźni osoba 205 227 241 265 258 257 kobiety osoba 197 183 186 183 190 199 55-59 ogółem osoba 268 300 318 352 384 400 mężczyźni osoba 123 139 148 171 189 201 kobiety osoba 145 161 170 181 195 199 60-64 ogółem osoba 330 315 294 290 274 264 mężczyźni osoba 171 160 149 147 133 122 kobiety osoba 159 155 145 143 141 142 65 i więcej ogółem osoba 1 071 1 069 1 064 1 067 1 080 1 096 mężczyźni osoba 368 379 379 385 398 409 kobiety osoba 703 690 685 682 682 687 J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Wskaźnik obciążenia demograficznego ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba - - 80,9 78,3 76 73,9 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym osoba - - 51,1 52,2 54,1 56,6 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba - - 27,4 26,9 26,7 26,7 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym % - - 29,6 28,8 28 27,1 w wieku produkcyjnym % - - 55,3 56,1 56,8 57,5 w wieku poprodukcyjnym % - - 15,1 15,1 15,2 15,4 Ludność wskaźniki modułu gminnego ludność na 1 km2 osoba - - 110 111 111 111 kobiety na 100 mężczyzn osoba - - 100 100 100 100 małżeństwa na 1000 ludności para - - 5,1 6,3 7,5 7,2 urodzenia żywe na 1000 ludności osoba - - 12,5 12,7 13,7 12,9 zgony na 1000 ludności osoba - - 8,7 9,7 9,2 8,8 przyrost naturalny na 1000 ludności osoba - - 3,8 3 4,4 4 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 15

3.3.2 Bezpieczeństwo publiczne Zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców, porządku publicznego, ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej to jedno z najważniejszych zadań władz samorządu.. Władze Gminy Jodłownik współpracują z Policją, Komendą Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej oraz Jednostkami Ochotniczej Straży Pożarnej. Co najmniej raz w roku, na sesji Rady Gminy dokonuje się analizy stanu bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej. Bezpieczeństwo publiczne W wyniku przeprowadzonej w 2001 r. reorganizacji Policji, gmina Jodłownik znajduje się w obszarze działania Komisariatu Policji w Tymbarku. Codzienne patrole na terenie gminy wykonuje 2 funkcjonariuszy Policji. W budynku Urzędu Gminy znajduje się siedziba posterunku Policji. Szczególne znaczenie dla poprawy stanu bezpieczeństwa mają działania prewencyjne w ramach prowadzonych prze Policję akcji Bezpieczny Powiat i Bezpieczna Wieś. W trosce o dzieci i młodzież, w szkołach prowadzone są prelekcje, wyświetlane filmy edukacyjne na temat zachowania bezpieczeństwa na drogach oraz zapewnienia bezpieczeństwa małych dzieci w domach, pod nieobecność rodziców. Organizowany jest również Turniej Wiedzy O Bezpieczeństwie Ruchu Drogowego. Ochrona przeciwpożarowa Na terenie gminy zadania ochrony przeciwpożarowej realizowane są głownie przez jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. Oprócz akcji ratowniczych gaszenia pożarów, likwidowania miejscowych zagrożeń strażacy aktywnie włączyli się do ratowania ludzi i dobytku podczas klęsk żywiołowych, tj. ulewnych opadów i powodzi, które miały miejsce w ostatnich latach. Wykazują się również dużym zaangażowaniem w pracy społecznej na rzecz lokalnego środowiska i jego mieszkańców. W gminie działa 8 jednostek OSP: w Jodłowniku, gdzie znajduje się również Zarząd Gminny OSP, w Krasnem-Lasocicach, w Pogorzanach, w Sadku, w Szczyrzycu, w Szyku, w Wilkowisku. Cztery z działających w Gminie jednostek OSP zarejestrowano w Krajowym Systemie Ratowniczo- Gaśniczym. W ostatnich latach przeprowadzono szereg prac umożliwiających poprawienie warunków funkcjonowania jednostek OSP, w kolejnych latach planowane są dalsze inwestycje. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 16

obiekt Remont remizy OSP w Jodłowniku Ilustracja zakresu prac inwestycyjnych Remont remizy OSP w Pogorzanach PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 17

obiekt Remont remizy OSP w Krasnem- Lasocicach Ilustracja zakresu prac inwestycyjnych Rozbudowa remizy OSP w Szczyrzycu PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 18

Ochrona przeciwpowodziowa W związku z powodziami, jakie wystąpiły w latach 1997, 1998 oraz 2001, Władze Gminy zbilansowały powstałe straty w infrastrukturze drogowej (drogi, mosty, przepusty), wodno - kanalizacyjnej, obiektach użyteczności publicznej (szkołach, placówkach oświatowych, budynkach administracyjnych) oraz w gospodarstwach rolnych i przekazał dane do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. W związku z wdrożeniem Narodowego Programu Odbudowy i Modernizacji, z którego finansowane jest usuwanie skutków powodzi, Gmina przekazuje okresowe meldunki o realizacji tych zadań. W okresie kadencji środki uzyskane na usuwanie skutków powodzi zostały przeznaczone na następujące zadania: poprawę infrastruktury drogowej oraz mostów, remonty i naprawę ujęć wody i sieci wodociągowej, remonty obiektów szkolnych, sportowych i administracyjnych, przywrócenie do użytkowania gruntów rolnych. 3.3.3 Opieka zdrowotna Na obszarze gminy funkcjonują cztery niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które wykonują świadczenia w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Ponadto świadczenia w zakresie specjalistycznej opieki zdrowotnej realizuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Szpital w Szczyrzycu, prowadzony przez Stowarzyszenie Ochrony i Promocji Zdrowia. Tablica 7 Stan bazy służby zdrowia w gminie Jodłownik Lp. Nazwa zakładu opieki zdrowotnej Miejscowość 1. 2. 3. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Jodłowniku Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krasnem - Lasocicach Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szczyrzycu Jodłownik Krasne - Lasocice Szczyrzyc 4. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital w Szczyrzycu Szczyrzyc Św. Jana Jerozolimskiego Źródło: Informacje Urzędu Gminy Jodłownik. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital p.w. Św. Jana Jerozolimskiego w Szczyrzycu działa jako samodzielna placówka medyczna, kontynuując ponad 30-letnią tradycję szpitalnictwa w Szczyrzycu. Placówka po podpisaniu umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia świadczy usługi PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 19

medyczne dla ubezpieczonych, nieodpłatnie. Szpital posiada 47 łóżkowy Oddział Chorób Wewnętrznych, w tym łóżka intensywnego nadzoru kardiologicznego. Chorych do hospitalizacji przyjmuje się ze skierowaniem od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, Pogotowia Ratunkowego, a w przypadkach nagłych bez skierowania. Ambulatorium Izby Przyjęć czynne jest całą dobę i przyjmuje chorych bez skierowania. W szpitalu znajdują się specjalistyczne poradnie konsultacyjne: internistyczna, ginekologiczno-położnicza, chirurgiczno-ortopedyczna. oraz pracownie diagnostyczne: rentgenowska (szeroki zakres badań), ultrasonograficzna aparat ultrasonograficzny ATL Ultramark 9 (USG jamy brzusznej, tarczycy, jąder, badania echokardiograficzne, naczyń z Dopplerem oraz USG ginekologiczne) elektrokardiograficzna - testy wysiłkowe EKG na ergometrze rowerowym, 24 godzinny system monitorowania EKG metodą Holtera, gastroskopowa, laboratorium analityczne (szeroki zakres badań). Badania w powyższych pracowniach dostępne są również dla chorych ambulatoryjnych. Placówka zatrudnia wykwalifikowany personel medyczny oraz posiada do dyspozycji wysoko specjalistyczny sprzęt diagnostyczny. Honorowy Patronat nad tutejszą placówką medyczną sprawuje Związek Polskich Kawalerów Maltańskich. Tablica 8 Zasoby kadrowe służby zdrowia w gminie Jodłownik na dzień 30.06.2002 r Liczba osób Nazwa zakładu opieki zdrowotnej Lekarze Rehabilitanci Pielęgniarki Psycholodzy Inni Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital w Szczyrzycu p.w. Św. Jana Jerozolimskiego Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Jodłowniku 10 1 22-5 - 4 - laborantki - 4 obsługa rentgenu- 1 dietetyczka - 1 rejestratorka - 1 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szczyrzycu Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krasnem Lasocicach 2-3 - rejestratorka - 1 3-2 - - PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 20

RAZEM 20 1 31-8 Świadczenia zdrowotne dla ubezpieczonych mieszkańców gminy są finansowane głównie przez obecnie Małopolski oddział Narodowego Funduszu Zdrowia, która podpisał kontrakty na świadczenia usług zdrowotnych z funkcjonującymi na terenie gminy niepublicznymi ZOZ-ami. Na uwagę zasługuje duża aktywność gminy w obszarze promocji i profilaktyki zdrowia sprowadzająca się między innymi do uchwalenia i realizowania Programu Rozwoju Opieki Zdrowotnej dla Gminy Jodłownik. Zgodnie z zapisami wspomnianego dokumentu strategicznego przyjęto następujące kierunki rozwoju gminy w obszarze poprawy zdrowia mieszkańców: Tablica: Kierunki rozwoju opieki zdrowotnej na terenie Gminy Jodłownik Programy profilaktyki zdrowotnej Projekty inwestycyjne Poprawa ogólnego zdrowia mieszkańców. Zwiększona wykrywalność chorób. Podniesienie świadomości i wiedzy na temat profilaktyki zdrowia. Wyznaczenie i budowa otwartych stref rekreacji Budowa zamkniętych stref rekreacji Remonty, odbudowa istniejących obiektów sportowych Wyznaczenie ścieżek i tras rowerowych Likwidacja barier architektonicznych. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 21

Inwestycje w obszarze tworzenie otwartych stref rekreacji przewidziane do realizacji w latach 2007 2013 Budowa amfiteatru w Pogorzanach Budowa kompleksu boisk sportowych w Krasnem Lasocicach Budowa kompleksu boisk przy Zespole Szkół Publicznych w Sadku Kostrzy Budowa boiska wielofunkcyjnego w Jodłowniku Budowa kompleksu boisk sportowych jako zaplecza bazy sportowej dla szkoły podstawowej, gimnazjum oraz szkoły średniej w Szczyrzycu Budowa zaplecza sportowego w Wilkowisku Modernizacja boiska sportowego do piłki siatkowej w Słupii. Budowa boiska do piłki siatkowej oraz zaplecza sportowego dla boisk w Sadku Budowa kompleksu boisk w Szyku wraz z bieżnią 3.3.4 Edukacja, sport i kultura Przedszkola Na terenie gminy działa jedno Samorządowe Przedszkole w Szczyrzycu (organ prowadzący Gmina Jodłownik) oraz Filia w Jodłowniku. Tablica Wychowanie przedszkolne 2001 2002 2003 2004 Przedszkola ogółem 2 2 2 1 Miejsca w przedszkolach 27 45 40 44 Źródło: Opracowanie własne wg GUS Szkolnictwo Szkoły podstawowe i gimnazjalne Na terenie gminy funkcjonuje 6 szkół podstawowych, 4 gimnazja. Tablica Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne w gminie Jodłownik w roku szkolnym 2002/2003. Szkoła Ogółem Ilość uczniów oddziałów SP w Jodłowniku 165 - SP w Wilkowisku 137 - SP w Szyku 94 - PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 22

SP w Szczyrzycu 214 - SP w Sadku-Kostrzy 78 - SP w Krasnem-Lasocicach 83 - SP w Mstowie klasy 0, 1-3 (szkoła publiczna prowadzona 24 - przez Stowarzyszenie Oświatowe) SZKOŁY PODSTAWOWE 795 19 Gimnazjum w Jodłowniku 139 - Gimnazjum w Szczyrzycu 134 - Gimnazjum w Wilkowisku 70 - Gimnazjum w Sadku-Kostrzy 97 - SZKOŁY GIMNAZJALNE 440 - Szkoły ponadgimnazjalne Gmina należy do w regionie, w których zlokalizowano szkoły ponadgimnazjalne, dla których organem prowadzącym jest Powiat Limanowski. Od 1 września 2002 r. struktura organizacyjna Zespołu Szkół w Szczyrzycu przedstawia się następująco: Liceum Ogólnokształcące (okres nauki: 3 lata) profil ogólny z poszerzonym j. angielskim i profil informatyczny, Liceum profilowane (okres nauki: 3 lata) o profilu kształcenia ekonomiczno administracyjnym, Technikum (okres nauki: 4 lata), przygotowujące do zawodu technik żywienia i gospodarstwa domowego, Zasadnicza Szkoła Zawodowa (okres nauki: 2 lub 3 lata), przygotowująca do zawodu mechanika operatora maszyn i pojazdów rolniczych. W Zespole Szkół ma również swoją siedzibę Samorządowe Technikum Rolnicze (wieczorowe), które jest jednostką organizacyjną gminy Jodłownik. Inne placówki oświatowo wychowawcze W szkołach gminnych działają świetlice szkolne. Działająca w Jodłowniku socjo-terapeutyczna świetlica środowiskowa, dla ok. 50 uczniów, głównie z rodzin zagrożonych alkoholizmem ma swoją siedzibę przy Szkole Podstawowej w Krasnem Lasocicach oraz w Jodłowniku. Dzieci i młodzież będą uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych, w czasie, których realizowane będą programy edukacyjne zapobiegające nasilającym się dysfunkcjom społecznym jak alkoholizm, nikotynizm, narkomania itp. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 23

Ponadto, dla dzieci z wadami postawy, prowadzone będą przez specjalistę zajęcia gimnastyki korekcyjnej. Dla korzystających ze świetlicy zapewniony zostanie posiłek. Finansowanie działalności świetlicy odbywać się będzie ze środków uzyskanych za wydane pozwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Inwestycje oświatowe Sport Na terenie gminy działają Kluby Sportowe LKS Orkan w Szczyrzyc (IV liga) i LKS Jodłownik (seniorzy: V liga, walka o IV ligę, juniorzy: walka o II ligę, trampkarze: awans do II ligi) oraz Uczniowskie Kluby Sportowe w Szkole Podstawowej i Zasadniczej Szkole Zawodowej w Szczyrzycu. Baza sportowa w Gminie jest systematycznie rozbudowywana i unowocześniana. Przy Szkole Podstawowej w Szczyrzycu została oddana do użytkowania nowoczesna sala gimnastyczna. Na najbliższe lata zaplanowano rozbudowę otwartych stref rekreacji oraz boisk sportowych. Gmina realizuje działalność mającą na celu tworzenie i upowszechnianie kultury a także ochronę dziedzictwa kulturowego. Wyrazem aktywności środowisk twórczych i animatorów kultury jest organizacja wielu imprez artystycznych oraz przedsięwzięć promujących gminę. Życie kulturalne Życie kulturalne mieszkańców gminy nawiązuje do miejscowych tradycji i obyczajów, przekazywanych z pokolenia na pokolenie, często związanych z kultem religijnym. W kalendarzu imprez kulturalnych gminy znajdują się między innymi: Konkurs Palm Wielkanocnych PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 24

Dzień Ziemi Szczyrzyckiej PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 25

Owocobranie PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 26

Przegląd Grup Kolędniczych Ponadto organizowane są: Święto Pieśni, Tańca i Muzyki Ludowej Dzień Dziecka rodzinny piknik Dzień Młodości A także uroczystości o charakterze patriotycznym: obchody 3 Maja, obchody 11 Listopada, Instytucje kultury Gmina nie posiada Domu Kultury, a działalność kulturalna prowadzona jest głównie w świetlicach wiejskich i szkolnych, bibliotece gminnej i jej filiach. Gminna biblioteka publiczna Rok Księgozbiór Biblioteki Liczba czytelników w tys. i filie ogółem (w ciągu roku) woluminów 1999 5 42,059 1259 2000 5 42,5 1289 2001 5 43,233 1429 2002 5 41,8 1570 2003 5 41,8 1555 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 27

Biblioteka stanowi ważne ogniwo w działalności kulturalnej i oświatowo-wychowawczej. Wspomaga edukację dzieci i młodzieży. Zapewnia bezpłatny dostęp do książek i czasopism. W roku 2002 Biblioteka została wyposażona w komputer, dzięki czemu będzie możliwe opracowanie bazy danych, w której zostaną zamieszczone informacje dotyczące księgozbioru oraz czytelników. Biblioteka jest również organizatorem różnorodnych imprez kulturalno-oświatowych, jak np.: Dzień Dziecka, konkursy czytelnicze, recytatorskie. Finansowanie biblioteki gminnej i innych placówek upowszechniania kultury należy do zadań własnych gminy. Dotacje dla Gminnej Biblioteki Publicznej (w zł) 1999 2000 2001 2002 2003 Dotacje dla Gminnej Biblioteki Publicznej wraz z filiami 81 600 84 991 117 000 110 000 117 600 Folklor Tradycje folklorystyczne kultywują: Związek Szczyrzycan stowarzyszenie regionalne, powołane 13 lipca 1926 roku, które utworzyło Zespół Pieśni i Tańca Szczyrzycanie oraz zespół dziecięcy Mali Szczyrzycanie. Zespoły mogą się poszczycić wieloma nagrodami na festiwalach i przeglądach folklorystycznych. Co roku biorą udział w organizowanych w Amfiteatrze w Pogorzanach imprezach kulturalnych. Pracownia artystów rzeźbiarzy W Szyku znajduje się pracownia artystów rzeźbiarzy Elżbiety i Piotra Zbrożków, absolwentów Wydziału Rzeźby Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W swojej twórczości stosują oni oprócz tradycyjnych materiałów, unikatowe własne techniki, wykorzystując słomę, papier, łyko. Biorą udział w zagranicznych plenerach rzeźbiarskich, uczestniczą w konkursach zbiorowych i indywidualnych. Prezentowali swoje rzeźby w czasie imprez promujących gminę, jej kulturę i walory turystyczne na targach turystycznych w Krakowie w 2001 roku. Artyści wykonali prace dla Urzędu Gminy m.in. gobelin obrazujący mapę gminy. Zabytki Na terenie gminy Jodłownik, najcenniejszymi zabytkami kultury są: PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 28

zespół klasztoru OO. Cystersów w Szczyrzycu, w skład którego wchodzi: klasztor (XV w.) i kościół (XVII w.) z zabudowaniami, dziedzińcami, opatówką, muzeum, ogrodem z zabudowaniami sanktuaryjnymi oraz browarem; "Diabli Kamień" - potężna i owiana legendami ławica piaskowca w Pogorzanach k. Szczyrzyca, u której podnóży znajduje się, jedna z ostatnich w Beskidach, czynna pustelna; drewniany, zabytkowy kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z XVI w. w Jodłowniku; PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 29

drewniany, XVI-wieczny kościół p.w. Św. Stanisława i Barbary w Szyku. Zabytkowe obiekty znalazły się na wytyczonym Szlaku Architektury Drewnianej utworzonym pod patronatem Marszałka Województwa Małopolskiego. J. m. 2005 BIBLIOTEKI Placówki biblioteczne biblioteki i filie ob. 5 pracownicy bibliotek osoba 6 księgozbiór wol. 43 664 czytelnicy w ciągu roku osoba 1 634 wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz wol. 23 981 punkty biblioteczne w mieście ob. 0 punkty biblioteczne na wsi ob. 1 obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich ob. 0 MUZEA Muzea muzea łącznie z oddziałami ob. 1 oddziały ob. 0 zwiedzający muzea i oddziały osoba 9 038 obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich ob. 0 3.3.5 Turystyka Gmina Jodłownik ostatnimi laty zdecydowanie zmierza w kierunku rozbudowy i uatrakcyjnienia bazy turystycznej. Walory lokalizacyjne i estetyczne gminy powodują, iż liczba turystów odwiedzających jej obszar z roku na rok jest coraz wyższa. Wśród najistotniejszych czynników wpływających na zwiększenie ruchu turystycznego wymienić należy: Walory przyrodniczne i krajobrazowe Coraz bogatszą bazę turystyczną Działania promocyjne PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 30

Walory przyrodnicze i krajobrazowe gminy, zasoby kulturowe, obiekty i zespoły zabytkowe to uwarunkowania rozwoju turystyki, jako jednej z podstawowej gałęzi rozwoju gminy. Model zagospodarowania przestrzennego przyjęty w Strategii Rozwoju Województwa Nowosądeckiego z 1998 roku został potwierdzony w Projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym wydzielono m.in. rejony o dominacji obszarów przeznaczonych na rekreację i obszarów rolniczo rekreacyjnych. Władze Gminy przygotowują się do opracowania Kompleksowego Programu Aktywizacji i Promocji Turystyczno Rekreacyjnej Gminy. Wdrożenie tego programu stworzy realne szanse dla rozwoju różnego rodzaju form rekreacji, w tym agroturystyki, ekoturystyki, hipoterapii, które mogą stanowić ważne źródło dochodów miejscowej ludności i mieć wpływ na częściową likwidację bezrobocia. Gmina posiada warunki dla rozwoju turystyki krajoznawczej, pieszej i rowerowej. Atrakcją dla turystów są szlaki na szczyty Beskidu Wyspowego i Gorców. Szlaki turystyczne: pasmo Górskie: Ciecień (835 m n.p.m.), Książa (649 m n.p.m.) oraz Grodzisko (618 m n.p.m.); na Grodzisku zachowały się jeszcze niedokładnie zbadane resztki obronnego grodu istniejącego w czasach piastowskich, zburzone prawdopodobniej przez Tatarów; Góra Kostrza (719 m n.p.m.) jej charakterystyczny kształt widoczny jest już od Wieliczki, na szczyt prowadzi strome podejście przez piękny bukowy las, w którym znajduje się wspaniały pomnik przyrody 180 letni Pan Buk o obwodzie 5,5 m oraz skupisko unikalnej a skalę europejską paproci Języcznik. Baza turystyczna i wypoczynkowa Na terenie gminy znajduje się: Dom Pracy Twórczej PAN w Szczyrzycu (40 miejsc noclegowych), Dom Pracy Twórczej Muzeum Narodowego w Krakowie w Słupi (30 miejsc noclegowych). Gospodarstwo Agroturystyczne "Pod Laskiem" Tadeusza Zając Gospodarstwo Agroturystyczne Koziarnia Gospodarstwo Agroturystyczne Małgorzaty i Roberta Łyszczarz Ponadto możliwe jest korzystanie z pokoi gościnnych OSP w Jodłowniku oraz wynajęcie prywatnych kwater u gospodarzy. W związku z dynamicznym rozwojem turystyki na terenie gminy planowana jest rozbudowa bazy noclegowej., w tym celu między innymi wyznaczono tereny pod budownictwo letniskowe. Istnieją również bardzo dobre warunki do uprawiania sportu i turystyki zimowej, narciarstwa biegowego i zjazdowego. Działania gminy na rzecz promocji turystycznej: udział w XII Krakowskim Salonie Turystycznym kwiecień 2002 r.; PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 31

Gmina, reprezentowana przez Wójta Gminy Pawła Stawarza oraz artystów rzeźbiarzy Elżbietę Zając Zbrożek i Piotra Zbrożka, przedstawiła ofertę turystyczną i kulturalną; wydanie, w czerwcu 2002 r., foldera promocyjnego Gmina Jodłownik Zagłębie Sadownicze, sfinansowanego przy współudziale sponsorów przedsiębiorców i sadowników z terenu gminy; prace zmierzające do utworzenia w Urzędzie Gminy Jodłownik Punktu Informacji Turystycznej; zapoczątkowanie tworzenia bazy agroturystycznej w gminie; Szlak Architektury Drewnianej projekt opracowany przez Urząd Marszałkowski w Krakowie, obejmujący również obiekty architektury na terenie gminy Jodłownik, tj. kościół w Jodłowniku, Szyku i Wilkowisku; wydawnictwa promocyjne Powiatu Limanowskiego 3.4 Sytuacja gospodarcza 3.4.1 Główni pracodawcy Ze względu na swoją specyfikę Gmina Jodłownik jest obszarem na którym dominuje produkcja rolna/sadownicza. Produktem rolnym z którego słynie cała gmina są wysokogatunkowe jabłka. Znacząca ilość gospodarstw rolnych specjalizujących się w produkcji jabłek w sposób szczególny oddziałuje na gospodarkę gminy Jodłownik oraz gmin ościennych. Ekologiczny charakter gminy implikuje konieczność określonych działań inwestycyjnych oraz sprzyja rozwojowi turystyki i rekreacji. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 32

3.4.2 Podstawowe sektory gospodarki J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON WG SEKTORÓW WŁASNOŚCIOWYCH Ogółem ogółem jed.gosp. 342 368 407 425 396 388 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem jed.gosp. 14 16 16 25 24 23 państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem jed.gosp. 4 13 14 23 21 21 przedsiębiorstwa państwowe jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem jed.gosp. 328 352 391 400 372 365 zakłady osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą jed.gosp. 284 - - - - - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jed.gosp. - 296 332 341 313 307 spółki prawa handlowego jed.gosp. 1 - - - - - spółki handlowe jed.gosp. - 1 2 3 3 3 spółki prawa handlowego z udziałem kapitału zagranicznego jed.gosp. 0 - - - - - spółdzielnie jed.gosp. 3 3 3 3 3 3 fundacje jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 stowarzyszenia i organizacje społeczne jed.gosp. 14 17 18 18 18 18 Tablica: Struktura podstawowych sektorów gospodarki J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON WG SEKCJI PKD Jednostki zarejestrowane ogółem ogółem jed.gosp. 342 368 407 425 396 388 sektor publiczny jed.gosp. 14 16 16 25 24 23 sektor prywatny jed.gosp. 328 352 391 400 372 365 w sekcji A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo ogółem jed.gosp. 32 23 34 42 33 36 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 32 23 34 42 33 36 w sekcji B Rybactwo ogółem jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 w sekcji C Górnictwo ogółem jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 w sekcji D Przetwórstwo przemysłowe ogółem jed.gosp. 33 33 32 34 35 33 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 33 33 32 34 35 33 w sekcji E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę ogółem jed.gosp. 4 4 4 4 4 4 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 4 4 4 4 4 4 w sekcji F Budownictwo ogółem jed.gosp. 51 60 68 60 53 55 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 33

J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON WG SEKCJI PKD Jednostki zarejestrowane sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 51 60 68 60 53 55 w sekcji G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodów, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego ogółem jed.gosp. 97 102 113 118 115 107 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 97 102 113 118 115 107 w sekcji H Hotele i restauracje ogółem jed.gosp. 9 12 14 14 12 11 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 9 12 14 14 12 11 w sekcji I Transport, gospodarka magazynowa i łączność ogółem jed.gosp. 44 40 44 45 34 32 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 44 40 44 45 34 32 w sekcji J Pośrednictwo finansowe ogółem jed.gosp. 4 3 5 5 5 5 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 4 3 5 5 5 5 w sekcji K Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej ogółem jed.gosp. 10 16 18 22 24 24 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 1 4 3 3 sektor prywatny jed.gosp. 10 16 17 18 21 21 w sekcji L Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne ogółem jed.gosp. 10 10 10 10 10 10 sektor publiczny jed.gosp. 2 2 2 2 2 2 sektor prywatny jed.gosp. 8 8 8 8 8 8 w sekcji M ogółem jed.gosp. 15 15 14 21 21 20 sektor publiczny jed.gosp. 10 11 10 17 17 16 sektor prywatny jed.gosp. 5 4 4 4 4 4 w sekcji N ogółem jed.gosp. 14 18 16 14 15 15 sektor publiczny jed.gosp. 2 2 2 1 1 1 sektor prywatny jed.gosp. 12 16 14 13 14 14 w sekcji O ogółem jed.gosp. 18 31 34 35 34 35 sektor publiczny jed.gosp. 0 1 1 1 1 1 sektor prywatny jed.gosp. 18 30 33 34 33 34 w sekcji P ogółem jed.gosp. 1 1 1 1 1 1 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 1 1 1 1 1 1 w sekcji Q ogółem jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor publiczny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 sektor prywatny jed.gosp. 0 0 0 0 0 0 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 34

3.4.3 Zatrudnienie W ostatnich latach znaczącej poprawie uległy tendencje w obszarze zatrudnienia i bezrobocia na obszarze Gminy Jodłownik. Tylko w roku 2005 rynek pracy w Gminie wzrósł aż o 12,5 %, jednocześnie bezrobocie zmniejszyło się o 20%. J. m. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 PRACUJĄCY W GŁÓWNYM MIEJSCU PRACY Pracujący wg płci ogółem osoba 340 364 374 340 349 403 mężczyźni osoba 109 122 119 119 125 154 kobiety osoba 231 242 255 221 224 249 BEZROBOCIE Bezrobotni zarejestrowani wg płci ogółem osoba - - - 709 680 547 mężczyźni osoba - - - 374 361 257 kobiety osoba - - - 335 319 290 4 Inwestycje planowane w latach 2007 2013 Zrównoważony rozwój gminy wymaga realizacji takich inwestycji, które pozwolą na dynamiczny rozwój poszczególnych obszarów przy jednoczesnej optymalizacji nakładów poniesionych na inwestycje. Konieczne jest jednocześnie wspieranie mieszkańców gminy zainteresowanych budową sieci gospodarstw agroturystycznych. Jodłownik jest gminą o doskonałych warunkach do rozwoju w obszarze turystyki i rekreacji. Świadczy o tym zarówno szereg uwarunkowań geograficznych, jak i kierunki rozwoju gmin ościennych. Istnieje konieczność wykorzystania posiadanego potencjału geograficznego i zaproponowania turystom takich warunków wypoczynku i rekreacji, które wyróżnią Jodłownik wśród wielu innych gmin województwa małopolskiego. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 35

Jodłownik 2007-2013 Lokalizacja Dobra sieć komunikacyjna Warunki przyrodnicze Środowisko naturalne Sport i turystyka Wspieranie przedsiębiorców Jasne kierunki działań inwestycyjnych Dobra baza agroturystyczna połączona z dynamiczną promocją powiatu limanowskiego Przystępując do opracowania Programu Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik przeanalizowano poszczególne warianty rozwoju w taki sposób aby wyodrębnić tendencje korzystne oraz niekorzystne. Wyniki analiz przedstawiono w tabeli zbiorczej (SWOT). Analiza SWOT ma na celu wyraźne wyodrębnienie poszczególnych tendencji w celu ich śledzenia w najbliższych latach. Docelowym działaniem władz gminy będzie wykorzystanie potencjału związanego zarówno ze zwiększonymi możliwościami aplikowania o dotacje w ramach funduszy strukturalnych, ale także ograniczenie lub likwidacja zagrożeń wynikających zarówno z uwarunkowań gospodarczych jak i społecznych. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY JODŁOWNIK na lata 2007-2013 36