str. Przedmowa..................................................... V Wykaz skrótów.................................................. XV Rozdział I. Przestępstwa przeciwko mieniu. Zagadnienia ogólne........ 1 1. Wprowadzenie............................................. 3 2. Ujęcie historyczno-prawne................................... 8 I. Geneza i rozwój karnoprawnej ochrony mienia................... 8 II. Przestępstwa przeciwko mieniu w Kodeksie karnym z 1932 r......... 12 III. Przestępstwa przeciwko mieniu w Kodeksie karnym z 1969 r......... 13 IV. Wykładnia mienia na gruncie poprzednich Kodeksów karnych...... 15 3. Ujęcie prawno-porównawcze................................. 21 I. Republika Federalna Niemiec.................................. 22 II. Republika Francuska......................................... 23 III. Federacja Rosyjska.......................................... 24 4. Ujęcie systemowe........................................... 25 5. Mienie jako przedmiot ochrony karnoprawnej.................. 27 I. Przesłanki kryminalizacji zamachów na mienie................... 27 II. Mienie jako rodzajowe dobro prawne........................... 31 III. Uboczne przedmioty ochrony.................................. 42 IV. Mienie jako indywidualne dobro prawne......................... 43 6. Statystyki związane z przestępstwami przeciwko mieniu.......... 47 Rozdział II. Kradzież i przywłaszczenie............................. 53 7. Kradzież.................................................. 55 I. Wstęp.................................................... 55 II. Przedmiot ochrony.......................................... 60 III. Przedmiot wykonawczy kradzieży.............................. 61 IV. Znaczenie wartości skradzionej rzeczy.......................... 68 V. Zabór jako istota czynności wykonawczej kradzieży................ 71 VI. Przywłaszczenie jako cel działania sprawcy...................... 77 VII. Bezprawne uzyskanie programu komputerowego.................. 83 VIII. Uprzywilejowany typ kradzieży jako tzw. wypadek mniejszej wagi.... 84 IX. Bezprawne zużytkowanie energii oraz zabór karty do automatu bankowego................................................ 84 8. Kradzież z włamaniem..................................... 87 I. Wstęp.................................................... 87 II. Włamanie jako usunięcie przeszkody w dostępie do rzeczy będącej przedmiotem zaboru......................................... 88 III. Pomieszczenie zamknięte lub inne specjalne zabezpieczenie......... 94 IV. Problematyka znamion strony podmiotowej...................... 100 V. Wypadek mniejszej wagi..................................... 102 9. Przywłaszczenie............................................ 102 I. Przedmiot ochrony i przedmiot wykonawczy przywłaszczenia....... 102 II. Przywłaszczenie jako czynność sprawcza i skutek................. 104 III. Zamiar przywłaszczenia cudzej rzeczy........................... 107 VII
VIII Spis treści IV. Sprzeniewierzenie.......................................... 110 V. Uprzywilejowane postacie przywłaszczenia...................... 115 Rozdział III. Oszustwo........................................... 117 10. Wprowadzenie............................................ 119 11. Przedmiot ochrony oraz podmiot przestępstwa................. 123 12. Korzyść majątkowa jako cel działania sprawcy................. 125 13. Wprowadzenie w błąd oraz wyzyskanie błędu lub niezdolności jako znamiona czynności wykonawczej oszustwa.................... 127 14. Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako skutek przestępstwa oszustwa................................................. 138 15. Niewykonanie zobowiązania w terminie a przestępstwo oszustwa.. 143 16. Żądanie korzyści majątkowej za zwrot rzeczy.................. 147 Rozdział IV. Przestępstwa rozbójnicze.............................. 151 17. Wprowadzenie............................................ 152 I. Pojęcie przestępstwa rozbójniczego............................ 152 II. Przestępstwa rozbójnicze w historii polskiego prawa karnego........ 153 18. Przedmioty ochrony przepisów i przedmioty przestępstw......... 158 I. Mienie................................................... 158 II. Wolność.................................................. 163 III. Nietykalność cielesna........................................ 163 IV. Zdrowie i życie............................................. 164 V. Działalność gospodarcza...................................... 166 19. Strony przedmiotowe....................................... 170 I. Podstawowe pojęcia......................................... 170 II. Szczegółowa charakterystyka poszczególnych przestępstw........... 183 20. Strony podmiotowe........................................ 223 21. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw.......................... 224 Rozdział V. Paserstwo........................................... 233 22. Paserstwo etymologia pojęcia i historyczna ewolucja regulacji... 235 I. Zagadnienia etymologiczne................................... 235 II. Starożytność i średniowiecze.................................. 235 III. Wieki XVI XIX............................................ 237 IV. Wiek XX na ziemiach polskich................................ 238 23. Paserstwo umyślne w Kodeksie karnym z 1997 r................ 252 I. Przedmiot ochrony i przedmiot czynności wykonawczej............ 253 II. Podmiot przestępstwa....................................... 256 III. Strona przedmiotowa przestępstwa............................. 257 IV. Strona podmiotowa przestępstwa............................... 258 V. Paserstwo umyślne jako typ przepołowiony...................... 261 VI. Typ uprzywilejowany........................................ 263 VII. Typy kwalifikowane......................................... 264 VIII. Wymiar kary i tryb ścigania................................... 268 IX. Statystyka policyjna i Ministerstwa Sprawiedliwości............... 269 24. Paserstwo nieumyślne w Kodeksie karnym z 1997 r.............. 272 I. Przedmiot ochrony i przedmiot czynności wykonawczej............. 272 II. Podmiot przestępstwa........................................ 273 III. Strona przedmiotowa przestępstwa............................. 273 IV. Strona podmiotowa przestępstwa............................... 273 V. Paserstwo nieumyślne jako typ przepołowiony.................... 277 VI. Typ kwalifikowany......................................... 278 VII. Wymiar kary i tryb ścigania................................... 278 VIII. Statystyka policyjna i Ministerstwa Sprawiedliwości............... 278
25. Paserstwo programu komputerowego w Kodeksie karnym z 1997 r................................................... 281 I. Przedmiot ochrony i przedmiot czynności wykonawczej............ 281 II. Podmiot przestępstwa....................................... 282 III. Strona przedmiotowa przestępstwa............................. 282 IV. Strona podmiotowa przestępstwa............................... 283 V. Typ uprzywilejowany paserstwa umyślnego...................... 283 VI. Typ kwalifikowany paserstwa nieumyślnego..................... 284 VII. Wymiar kary i tryb ścigania................................... 284 Rozdział VI. Inne przestępstwa przeciwko mieniu.................... 287 26. Przestępstwo piractwa komputerowego........................ 291 I. Wstęp.................................................... 291 II. Przedmiot ochrony.......................................... 292 III. Podmiot czynu zabronionego.................................. 292 IV. Strona przedmiotowa........................................ 293 V. Strona podmiotowa......................................... 297 VI. Typy zmodyfikowane........................................ 300 VII. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 302 27. Kradzież impulsów telefonicznych............................ 305 I. Wstęp.................................................... 305 II. Przedmiot ochrony.......................................... 305 III. Podmiot czynu zabronionego.................................. 306 IV. Strona przedmiotowa czynu zabronionego........................ 306 V. Strona podmiotowa czynu zabronionego......................... 313 VI. Typy kwalifikowane (art. 294 1 i 2 KK)........................ 313 VII. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 314 28. Przestępstwo szantażu...................................... 316 I. Wstęp.................................................... 316 II. Przedmiot ochrony.......................................... 316 III. Podmiot................................................... 317 IV. Strona przedmiotowa........................................ 318 V. Strona podmiotowa......................................... 324 VI. Typ uprzywilejowany........................................ 324 VII. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 324 29. Oszustwo komputerowe..................................... 326 I. Wstęp.................................................... 326 II. Przedmiot ochrony.......................................... 329 III. Podmiot.................................................. 330 IV. Strona przedmiotowa........................................ 331 V. Strona podmiotowa......................................... 337 VI. Typ uprzywilejowany........................................ 339 VII. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 339 30. Przestępstwo uszkodzenia rzeczy............................. 341 I. Wstęp.................................................... 341 II. Rys historyczny............................................. 343 III. Rys prawnoporównawczy..................................... 345 IV. Ogólna charakterystyka przestępstwa............................ 348 V. Przedmiot ochrony.......................................... 350 VI. Podmiot................................................... 355 VII. Strona przedmiotowa........................................ 355 VIII. Strona podmiotowa.......................................... 360 IX. Szczególne typy czynu....................................... 361 X. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 361 IX
X 31. Zabór pojazdu mechanicznego............................... 363 I. Wstęp.................................................... 363 II. Przedmiot ochrony.......................................... 365 III. Podmiot czynu zabronionego.................................. 367 IV. Strona przedmiotowa czynu zabronionego........................ 369 V. Strona podmiotowa czynu zabronionego......................... 370 VI. Typy kwalifikowane......................................... 374 VII. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 379 32. Kradzież leśna............................................ 381 I. Wstęp.................................................... 381 II. Przedmiot ochrony.......................................... 384 III. Podmiot czynu zabronionego.................................. 384 IV. Strona przedmiotowa czynu zabronionego........................ 385 V. Strona podmiotowa czynu zabronionego......................... 389 VI. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 390 Rozdział VII. Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu. Zagadnienia ogólne............................................. 397 33. Wprowadzenie............................................ 401 I. Ogólna charakterystyka kodeksowych przestępstw gospodarczych.... 401 II. Specyfika przestępstw gospodarczych........................... 405 III. Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za przestępstwa gospodarcze............................................... 409 34. Uwagi historyczno-prawne.................................. 412 I. Geneza i rozwój karnoprawnej ochrony obrotu gospodarczego....... 412 II. Przestępstwa gospodarcze w Kodeksie karnym z 1932 r............. 416 III. Przestępstwa gospodarcze w Kodeksie karnym z 1969 r............. 417 IV. Ustawa o ochronie obrotu gospodarczego z 1994 r................. 419 35. Uwagi prawno-porównawcze................................ 422 I. Republika Federalna Niemiec................................. 422 II. Republika Francuska........................................ 423 III. Federacja Rosyjska......................................... 424 IV. Regulacje unijne............................................ 425 36. Uwagi systemowe.......................................... 427 37. Obrót gospodarczy jako przedmiot karnoprawnej ochrony....... 429 I. Rodzajowy przedmiot ochrony................................ 429 II. Indywidualny przedmiot ochrony.............................. 436 III. Specyfika pokrzywdzenia przestępstwem gospodarczym............ 441 38. Statystyki związane z przestępstwami przeciwko obrotowi gospodarczemu............................................ 445 Rozdział VIII. Przestępstwo niegospodarności....................... 449 39. Wprowadzenie............................................ 450 I. Ogólna charakterystyka przestępstwa niegospodarności............. 450 II. Nowe przestępstwo niegospodarności........................... 455 III. Rys historyczny karalnej niegospodarności....................... 459 IV. Rys prawnoporównawczy.................................... 463 40. Przedmiot ochrony......................................... 464 I. Rodzajowy przedmiot ochrony................................ 464 II. Indywidualny przedmiot ochrony.............................. 465 41. Podmiot czynu............................................ 467 42. Strona przedmiotowa czynu................................. 470 I. Wstęp.................................................... 470 II. Czynności sprawcze......................................... 471
III. Skutek czynności sprawczych................................. 478 43. Strona podmiotowa czynu................................... 481 I. Umyślna karalna niegospodarność............................. 481 II. Nieumyślna karalna niegospodarność........................... 482 44. Zagrożenia karne i tryby ścigania............................ 483 Rozdział IX. Przestępstwo łapownictwa gospodarczego............... 487 45. Wprowadzenie............................................ 488 46. Przedmiot ochrony......................................... 493 47. Podmiot.................................................. 494 48. Strona przedmiotowa....................................... 497 49. Strona podmiotowa........................................ 510 50. Wypadek mniejszej wagi i klauzula bezkarności................ 511 51. Zbiegi przepisów ustawy.................................... 513 Rozdział X. Oszustwa gospodarcze................................ 517 52. Oszustwo kredytowe, subwencyjne i w zakresie zamówień publicznych............................................... 520 I. Wstęp.................................................... 520 II. Zakres instytucji chronionych w przepisie art. 297 1 KK.......... 524 III. Podmiot.................................................. 532 IV. Strona przedmiotowa........................................ 534 V. Strona podmiotowa......................................... 540 VI. Zbieg przepisów ustawy..................................... 542 VII. Regulacja zawarta w art. 297 2 KK........................... 544 VIII. Klauzula niekaralności....................................... 547 53. Oszustwo ubezpieczeniowe.................................. 548 I. Wstęp.................................................... 548 II. Przedmiot ochrony i podmiot przestępstwa....................... 550 III. Strona przedmiotowa........................................ 551 IV. Strona podmiotowa......................................... 557 V. Oszustwo ubezpieczeniowe a oszustwo klasyczne................. 558 VI. Klauzula niekaralności....................................... 559 Rozdział XI. Przestępstwa prania pieniędzy......................... 561 54. Wprowadzenie............................................ 564 I. Wstęp.................................................... 564 II. Rys historyczny............................................ 565 III. Rys prawnoporównawczy.................................... 569 IV. Definicja prania pieniędzy.................................... 572 V. Pranie pieniędzy w świetle danych statystycznych................. 574 55. Przedmiot ochrony......................................... 576 56. Strona przedmiotowa....................................... 580 57. Podmiot.................................................. 602 I. Podmiot przestępstwa z 1................................... 602 II. Podmiot przestępstwa z 2................................... 604 58. Strona podmiotowa........................................ 606 59. Sankcja karna............................................. 607 I. Wstęp.................................................... 607 II. Przepadek przedmiotów i korzyści.............................. 608 III. Klauzula niekaralności....................................... 608 Rozdział XII. Przestępstwa przeciwko wierzycielom.................. 611 60. Wprowadzenie............................................ 615 61. Geneza i rozwój przestępstw przeciwko wierzycielom............ 618 I. Wstęp.................................................... 618 XI
XII II. Przestępstwa na szkodę wierzyciela w projekcie Kodeksu karnego z 1932 r................................................... 623 III. Karnoprawna ochrona wierzyciela w Polsce w latach 1932 1997..... 631 62. Przedmiot ochrony......................................... 634 I. Rodzajowy przedmiot ochrony................................ 634 II. Indywidualny przedmiot ochrony.............................. 635 63. Podmioty czynów zabronionych.............................. 637 64. Karalne niezaspokojenie należności wierzyciela................. 641 I. Wstęp.................................................... 641 II. Znamiona strony przedmiotowej czynów zabronionych............. 644 III. Strona podmiotowa czynów zabronionych....................... 658 65. Karalne bankructwa....................................... 660 I. Wstęp.................................................... 660 II. Znamiona strony przedmiotowej czynów zabronionych............. 662 III. Strona podmiotowa czynów zabronionych....................... 666 66. Karalna korupcja na szkodę wierzyciela....................... 668 I. Wstęp.................................................... 668 II. Znamiona strony przedmiotowej czynów zabronionych............. 669 III. Strona podmiotowa czynów zabronionych....................... 674 67. Sankcje karne i tryby ścigania............................... 675 Rozdział XIII. Przestępstwa przeciwko przetargowi publicznemu....... 677 68. Wprowadzenie............................................ 678 I. Uwagi ogólne.............................................. 678 II. Statystyki................................................. 681 III. Rys historyczny............................................ 682 69. Przestępstwo udaremnienia lub utrudnienia przetargu publicznego.. 685 I. Przedmiot ochrony.......................................... 685 II. Pojęcie przetargu publicznego............................... 685 III. Strona przedmiotowa........................................ 692 IV. Podmiot i strona podmiotowa................................. 694 70. Przestępstwo dezinformacji instytucji finansowej w celu uzyskania zamówienia publicznego.................................... 695 I. Przedmiot ochrony.......................................... 695 II. Strona przedmiotowa........................................ 696 III. Podmiot i strona podmiotowa................................. 698 71. Przestępstwo ukrywania niebezpieczeństwa finansowego w związku z zamówieniem publicznym................................. 699 72. Klauzula niekaralności..................................... 700 Rozdział XIV. Inne przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu... 703 73. Nieprawidłowe prowadzenie dokumentacji gospodarczej......... 705 I. Wstęp.................................................... 705 II. Przedmiot ochrony.......................................... 707 III. Podmiot.................................................. 709 IV. Strona przedmiotowa........................................ 711 V. Strona podmiotowa......................................... 718 VI. Typ kwalifikowany......................................... 719 VII. Typ uprzywilejowany....................................... 719 VIII. Zbiegi przepisów i zbiegi przestępstw........................... 720 IX. Sankcja karna i tryby ścigania................................. 723 74. Przestępstwo lichwy........................................ 724 I. Wstęp.................................................... 724 II. Charakterystyka ogólna przestępstwa lichwy..................... 728
III. Podmiot.................................................. 731 IV. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa....................... 732 V. Strona podmiotowa......................................... 738 VI. Sankcja karna.............................................. 739 75. Fałszerstwo w oznaczeniu produktu.......................... 741 I. Wstęp.................................................... 741 II. Przedmiot ochrony.......................................... 742 III. Podmiot.................................................. 745 IV. Strona przedmiotowa........................................ 747 V. Strona podmiotowa......................................... 750 VI. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw............................ 751 VII. Sankcja karna i tryb ścigania.................................. 756 Rozdział XV. Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi.................................................. 757 76. Zagadnienia ogólne........................................ 761 I. Wprowadzenie............................................. 761 II. Rys historyczny............................................ 768 III. Rodzajowy przedmiot ochrony................................ 771 IV. Pojęcie pieniądza i środków płatniczych. Problematyka papierów wartościowych i elektronicznych instrumentów płatniczych.......... 773 V. Statystyki................................................. 780 77. Przestępstwa związane z fałszowaniem środków płatniczych...... 785 I. Wprowadzenie............................................. 785 II. Fałszowanie polskiego albo obcego pieniądza, innego środka płatniczego albo papieru wartościowego......................... 787 III. Puszczanie w obieg sfałszowanego pieniądza, innego środka płatniczego oraz papieru wartościowego......................... 816 IV. Podmiot i strona podmiotowa................................. 822 V. Wypadek mniejszej wagi..................................... 824 VI. Karalne formy popełnienia przestępstw......................... 824 VII. Problematyka zbiegu przepisów i zbiegu przestępstw............... 830 78. Przestępstwa związane z fałszowaniem znaków i narzędzi oraz z dezinformacją w obrocie papierami wartościowymi............ 834 I. Wprowadzenie............................................. 834 II. Przedmiot ochrony.......................................... 839 III. Strona przedmiotowa........................................ 841 IV. Podmiot i strona podmiotowa................................. 854 V. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw............................ 856 Indeks rzeczowy................................................ 859 XIII