I. PRZESTĘPSTWO NADUŻYCIA ZAUFANIA

Transkrypt

1 I. PRZESTĘPSTWO NADUŻYCIA ZAUFANIA 296: 1. Przedmiot ochrony: interesy każdego podmiotu, który na podstawie przepisów ustawy, decyzji właściwego organu, umowy powierza interesy innej osobie zajmowanie się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą np. radca prawny. Przedmiot ochrony: działalność gospodarcza, interesy majątkowe innych podmiotów tj. osoby fizycznej, prawnej, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej np. dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, członek zarządu spółki kapitałowej, radca prawny zajmujący się sprawami jednostki 2.Zmamiona str przedmiotowej (podmiot, czynność wykonawcza, skutek, przedmiot bezpośredniego działania) podmiot czynność wykonawcza- 2 formy wyrządzenia znacznej szkody majątkowej (której wartość przekracza 200krotną wysokość najmn. miesięcznego wynagrodzenia) przez; 1)nadużycie udzielonego upoważnienia, 2)niedopełnienie ciążącego obowiązku. Czynność wykonawcza polega na wyrządzeniu szkody- skutek- przestępstwo materialne skutkowe. Może przybrać formę działania lub zaniechania. 3. Znamiona str podmiotowej przestępstwo indywidualne, właściwe- popełnić może je jedynie osoba mająca określone kwalifikacje, szczególnie zobowiązana do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej np dyrektor przedsiębiorstwa. Z umów lub decyzji wynikają obowiązki prokuta w spółce kapitałowej-adwokat, radca prawny jeżeli występuje jako pełnomocnik w sprawach majątkowych. Osoby, które prowadzą na cudzą rzecz i w cudzym imieniu działalność gospodarczą. Nie wypełnia cech nadużycia zaufania osoba, która zawiaduje cudzym mieniem lub prowadzi działalność gospodarczą ale czyni to na własne ryzyko i na swój rachunek( dzierżawca, osoba zatrudniona na umowę o dzieło). - Znamiona str podmiotowej typ podstawowy(wyrządzenie znacznej szkody)charakter umyślny. Umyślność w formie zamiaru bezpośredniego i wynikowego. Zamiar bezpośredni: sprawca musi obejmować świadomością to że jest podmiotem uprawnień i zobowiązań do zajmowania się sprawami majątkowymi, działalnością gospodarczą innej osoby, musi obejmować świadomością, ze swoim zachowaniem nadużywa tych uprawnień i nie dopełnia obowiązków, że wyrządza szkodę majątkową i jednocześnie przejawia chęć takiego zachowania. Zamiar wynikowy: sprawca musi obejmować świadomością to że jest podmiotem uprawnień i zobowiązań do zajmowania się sprawami majątkowymi, działalnością gospodarczą innej osoby, musi obejmować świadomością, ze swoim zachowaniem nadużywa tych uprawnień i nie dopełnia obowiązków, że wyrządza szkodę majątkową i jednocześnie godzi się na to. - znamiona str podmiotowej typ kwalifikowany (sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej)- przestępstwo popełnione umyślnie tylko z zamiarem bezpośrednim. Korzyść majątkowa może być dla: sprawcy, innej osoby fizycznej lub prawnej, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, dla grupy osób prowadzących zorganizowaną przestępczość. - znamiona str podmiotowej typ kwalifikowany (wyrządzenie szkody w wielkich rozmiarachprzekraczającej 1000 krotną wysokość najniższego msc. wynagrodzenia)- występek umyślny w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym, ale tylko wówczas jeżeli występek ten stanowi czyn kwalifikowany w stosunku do 1. Jeżeli występek stanowi czyn kwalifikowany w stosunku do 2 (korzyść majątkowa) to

2 umyślność w formie zamiaru bezpośredniego, a ponadto sprawca musi działać w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. 4. Zagrożenie karą i środkami karnymi: typ podstawowy: od 3m-cy do 5 lat. Pokrzywdzony ma prawo złożenia wniosku o naprawienie szkody na 1 rozprawie do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na 1 rozprawie głównej. Wniosek o naprawienie szkody sąd zobowiązany jest orzec całości lub części w przypadku gdy sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i sąd wydał wyrok skazujący. W przypadku gdy sprawca nie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej a korzyść osiągnął -sąd może wymierzyć karę grzywny obok kary pozb. wolności. Sąd morze wymierzyć karę grzywny obok kary ograniczenia wolności w sytuacji jeżeli są spełnione przesłanki art Wyrok warunkowo umarzający postępowanie -art.66 1i3kk Zagrożenie karą i środkami karnymi: typ kwalifikowany (sprawca osiąga korzyść majątkową)-kara pozbawienia wolności od 6m-cy do 8 lat. Kara grzywny obok kary pozbawienia wolności. Pokrzywdzony ma prawo złożyć wniosek o naprawienie szkody- sąd orzeka o naprawienie szkody w części lub całości. Wyłączona jest możliwość wydania wyroku warunkowo umarzającego. Do sprawcy ma zastosowanie klauzula niekaralności czynny żal (dobrowolne naprawienie szkody w całości przed wszczęciem postępowania karnego w sprawie. Po wszczęciu postępowania nadzwyczajne złagodzenie kary. Zagrożenie karą i środkami karnymi: typ kwalifikowany 3-szkoda w wielkich rozmiarach kara pozbawienia wolności od 1 roku do 10 lat. Jeżeli występek nadużycia zaufania w 3 stanowi typ kwalifikowany czynu zabronionego opisanego w 2(korzyść majątkowa) wówczas sad zobowiązany jest orzec obowiązek naprawienia szkody w całości lub części. Jeżeli sprawca przed wszczęciem postępowania karnego zawiadamia organ ścigania i dobrowolnie naprawia szkodę w całości -klauzula niekaralności,. Po wszczęciu postępowania -nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpienia od jej wymierzenia. Naprawienie szkody w znacznej części -nadzwyczajne złagodzenie kary. 5.Czynny żal przy przestępstwie nadużycia zaufania 5 -polega na dobrowolnym naprawieniu szkody w całości. Naprawienie szkody musi nastąpić przed wszczęciem postępowania karnego w sprawie lub gdy zostało wszczęte postępowanie lecz nie był nim objęty czyn który popełnił sprawca- klauzula niekaralności. II. PRZEST. KORUPCYJNE W OBROCIE GOSPODARCZYM, ŁAPOWNICTWO GOSPODARCZE 296a i 296 b: 1.Przedmiot ochrony: prawidłowość obrotu gospodarczego, zasady uczciwego obrotu gospodarczego, ochrona indywidualnych interesów majątkowych, niemajątkowych podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym, ochrona ponadindywidualnych interesów społeczeństwa. 2. Znamiona str przedmiotowej korupcja bierna :Czynność wykonawcza sprawcza- zachowanie sprawcy polega na: przyjęciu korzyści majątkowej, przyjęciu korzyści osobistej, przyjęciu obietnicy takiej korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za zachowanie mogące wyrządzić szkodę majątkową. Przekupstwo gospodarcze bierne istnieje wówczas, jeżeli istnieje ścisły związek pomiędzy przyjęciem korzyści majątkowej lub osobistej lub jej obietnicy a działaniem sprawcy mogącym wyrządzić szkodę majątkową, działaniem polegającym na nieuczciwej konkurencji albo działaniem sprawcy polegającym na

3 niedopuszczalnej czynności preferencyjnej. Sprawca musi mieć świadomość takiego zachowania. Czyn nieuczciwej konkurencji- niedopuszczalna czynność preferencyjna na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia.(wprowadzenie w błąd oznaczenie przedsiębiorcy, fałszywe, oszukańcze pochodzenie geograf. oznaczenie towaru, usługi, naruszenie tajemnicy, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, utrudnianie dostępu do rynku, pomawianie, nieuczciwe zachwalanie. Niedopuszczalna czynność preferencyjna to czynność prowadząca do pozbawionego dostatecznego gospodarczego uzasadnienia uprzywilejowania nabywcy danego towaru, świadczenia lub usługi. Niedopuszczalna czynność preferencyjna jest to bezprawne nieuczciwe zachowanie, korzystne dla odbiorcy lub nabywcy, zaś niekorzystne dla jednostki organizacyjnej. Art ma charakter umyślny. Umyślność może występować w dwu formach: zamiaru bezpośredniego i zamiaru ewentualnego. 3. Znamiona str podmiotowej korupcja bierna : sprawcą -osoba, która spełnia określone cechy uregulowane w ustawie tj. pełniąca funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej, wykonująca działalność gospodarczą, która z racji zajmowanego stanowiska lub pełnienia funkcji posiada istotny wpływ na podejmowanie decyzji związanych z działalnością organizacyjną. Sprawca korupcji gospodarczej musi pełnić istotną rolę w procesie decyzyjnym wynikającą z pełnienia funkcji kierowniczej lub z racji zajmowanego stanowiska posiada istotny wpływ na proces decyzyjny w danej jednostce organizacyjnej. Pełnienie funkcji kierowniczej w jednostce organizacyjnej oznacza wykonywanie zadań polegających na podejmowaniu decyzji związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez daną jednostkę organizacyjną. Funkcja ta ma charakter władczy, osoba ta ma upoważnienie do wykonywania czynności władczych. Osoba mająca istotny wpływ na proces decyzyjny w danej jednostce organizacyjnej osoba która nie pełni funkcji kierowniczej natomiast zakres posiadanych przez dana osobę uprawnień cechuje się istotnością wpływu danej osoby na decyzje podejmowanie w zakresie działalności jednostki organizacyjnej. W przypadku osób nie pełniących funkcji kierowniczej, a mającej istotny wpływ na podejmowanie decyzji konieczne jest wykazanie tej istotnej roli w procesie decyzyjnym w danej jednostce organizacyjnej. Dopiero to wykazanie może spowodować, że ta osoba stanie się sprawcą. Elementy strony podmiotowej: Sprawca korupcji gospodarczej musi obejmować świadomością wszystkie elementy strony podmiotowej: - to że przyjmuje korzyść majątkową, osobistą lub jej obietnicę, - że czyni to w zamian za zachowanie mogące wyrządzić jednostce organizacyjnej szkodę majątkową, czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną czynność preferencyjną. W sytuacji działania z zamiarem bezpośrednim w świadomości sprawcy może wystąpić zarówno świadomość konieczności jak i świadomość możliwości wystąpienia okoliczności strony podmiotowej czynu zabronionego. W przypadku zamiaru ewentualnego świadomość sprawcy jest w pewnym stopniu ograniczona, obejmuje świadomością możliwość wystąpienia okoliczności które składają się na stronę podmiotową korupcji

4 gospodarczej biernej. Przy zamiarze bezpośrednim sprawca swoim zachowanie chce wywołać określony stan, przy ewentualnym sprawca godzi się na wystąpienie określonego stanu. 4. Środki karne korupcja bierna i czynna : zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3m-cy do 5 lat. W przypadku wyrządzenia przez sprawcę szkody majątkowej nie przekraczającej progu znaczności oraz złożenie wniosku o naprawienie szkody przez pokrzywdzonego sąd skazując sprawce ma obowiązek orzec obowiązek naprawienia szkoły w całości lub części-tylko korupcja bierna. W przypadku gdy sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy sprawca nie działał w celu osiągnięcia korzyści ale korzyść taką osiągnął sąd może wymierzyć karę grzywny obok kary pozbawienia wolności. Sąd może również wymierzyć sprawcy karę grzywny lub karę ograniczenia wolności jeżeli są spełnione przesłanki z art.58 3 (występek zagrożony karą pozbawienia wolności). Możliwe jest również wydanie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne jeżeli zostały spełnione przesłanki z art.66 1i 3 ( 1- wina i okoliczności nie budzą wątpliwości, szkodliwość społeczna nie jest znaczna; 3-występek zagrożony karą do 5 lat pozbawienia wolności) Możliwe jest w stosunku do sprawcy tegoż występku orzeczenie środka karnego w postaci zakazu zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu jeżeli przy pełnieniu tego przestępstwa nadużył stanowiska lub zawodu lub jeżeli przy popełnieniu tego przestępstwa wykazał, że zajmowane stanowisko lub wykonywany zawód zagraża istotnym dobrom chroniony. 5. Tryb ścigania przestępstwo publiczno-skarbowe czyn ścigany z urzędu. 1.znamiona str podmiotowej korupcja czynna Przestępstwo to jest przestępstwem powszechnym tzn. że jego sprawcą może być każdy podmiot który jest zdolny do ponoszenia odpowiedzialności karnej. 2 Str. przedmiotowa-korupcja czynna Czynność sprawcza- polega na udzieleniu osobie, a tą osobą jest kierownik lub osoba mająca istotny wpływ na decyzje określone w art.296 korzyści majątkowej lub osobistej albo kto składa obietnicę udzielenia korzyści majątkowej. Jednocześnie sprawcą tego przestępstwa może być osoba, jeżeli istnieje związek pomiędzy udzieleniem przez sprawcę korzyści majątkowej, osobistej lub jej obietnicy a czynnościami, które mają być zrealizowane przez osobę której udzielona jest ta korzyść. Czynność sprawczą charakteryzuje cel w jaki wręczona jest korzyść majątkowa, osobiste lub jej obietnica. Czynność ta określona celem może polegać na :zachowaniu mogącym wyrządzić szkodę jednostce organizacyjnej,czynie nieuczciwej konkurencji, niedopuszczalnych czynnościach preferencyjnych na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia. Zachowanie mogące wyrządzić szkodę majątkową to takie zachowanie, które polega na wywołaniu sytuacji w której materialne interesy jednostki gospodarczej narażone są na niebezpieczeństwo uszczerbku. Typ kwalifikowany korupcji gospodarczej biernej art.296a 4- jest przestępstwem materialnym tzn. do jego znamion należy skutek w postaci wyrządzenia znacznej szkody majątkowej. Skutek w postaci znacznej szkody majątkowej odróżnia typ kwalifikowany określony w 4 od typu

5 podstawowego określonego w 1.Wyrządzona szkoda majątkowa musi być określona w kwocie pieniężnej. Nie znaczy to jednak, że naruszenie dobór niematerialnych np. w postaci utraty dobrego imienia formy eliminuje odpowiedzialność karną takiego sprawcy. Ustawodawca wymaga jedynie by naruszenie dóbr niematerialnych można było wyrazić w określonej kwocie pieniężnej. Art określa szkodę majątkową w ten sposób, że dla przestępności czynu korupcji gospodarczej biernej w typie kwalifikowanym konieczne jest wyrządzenie jej w takim rozmiarze by mogła ona być uznana za znaczną. Znaczna szkoda majątkowa zgodnie z art w związku z art to szkoda której wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza 200-krotną wysokość min. najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Między skutkiem z w postaci wyrządzenia znacznej szkody majątkowej a zachowaniem sprawcy polega na nadużyciu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązków musi zachodzić ścisły związek. Sprawca może realizować czynność wykonawczą sprawczą poprzez działanie lub zaniechanie do którego był zobowiązany. W przypadku gdy sprawca zrealizował czynność przez działanie konieczne jest wykazanie związku przyczynowego. Natomiast jeżeli sprawca zrealizował czynność wykonawczą przez zaniechanie konieczne jest ustalenie że na sprawcy ciążył obowiązek określonego działania. III. PRZESTĘPSTWA OSZUSTWA 287, 287: 1. Przedmiot ochrony -rzetelność i prawidłowość obrotu gospodarczego. Przedmiot szczególny: kredyt, pożyczka, poręczenie,gwarancja, dotacja, elektroniczny instrument płatniczy, potwierdzone przez bank zobowiązania wynikającego z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy 2. Strona przedmiotowa- czynność sprawcza polegająca na przedłożeniu przez sprawcę dokumentu: podrobionego, przerobionego, nierzetelnego pisemnego oświadczenia dot. okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wsparcia finansowego, nierzetelnego instrumentu płatniczego lub zamówienia. Sprawca działa w celu uzyskania dla siebie lub kogoś określonych świadczeń. Przestępstwo formalne- nie konieczne jest wystąpienie skutku. Zachowanie sprawcy może polegać na działaniu a to działanie związane jest z przedłożeniem. Dokument- każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji z którym związane jest określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa lub stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Przedkładanie- wszelkie formy przedstawienia ich treści podmiotom udzielającym kredytu... Posługiwanie się dokumentem przerobionym, podrobionym -art.270 Dokument poświadczający nieprawdę zawierający nieprawdziwe informacje, wystawiony przez funkcjonariusza publicznego lub inną uprawnioną osobę. Dokument nierzetelny- treść zawiera nieprawdziwe informacje, lub informacje mogące wprowadzić w błąd, przemilczenie np. zaistniałe w wyniku pomyłki, niedbalstwa osoby która go wystawiła. Oświadczenie nierzetelne: wprost kłamliwe, niepełne, mogące wprowadzić w błąd. 3. Str. podmiotowa- każdy, kto posiada zdolność do odpowiedzialności karnej w tym pracownik danej instytucji. Występek umyślny. Do znamion należy działanie sprawcy z zamiarem kierunkowym czyli celuzyskanie świadczenia.

6 III. OSZUSTWO ZANIECHANIA: 1. Str przedmiotowa- zachowanie sprawcy polega na niepowiadomieniu wbrew ciążącemu obowiązkowi właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na: wstrzymanie ograniczenie wysokość udzielonego wsparcia finansowego. 2. Str podmiotowa jedynie osoba na której ciąży obowiązek powiadomienia właściwego organu o zaistniałej sytuacji. Występek umyślny, popełnienie możliwe w zamiarze bezpośrednim i ewentualnym. 3. Kary i środki karne złożenie w formie pisemnej wywołuje skutek art i 2, złożenie ustnego nierzetelnego oświadczenia wyklucza odpowiedzialność chyba, że doszło jednak do udzielenia kredytu, pożyczki to odpowiedzialność art.286 Zarówno oszustwa kredytowe jak i zaniechania- występek zagrożony karą pozb. wolności od 3mcy do 5 lat. Przy oszustwie kredytowym- możliwość oznaczenia kary grzywny obok kary pozbawienia wolności do 3 tys. stawek dziennych. Wymierzenie grzywny możliwe jest gdy sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowych lub gdy korzyść taka osiągnął. 4. klauzula niekaralności art III. OSZUSTWA UBEZPIECZENIOWE 298: 1. Przedmiot ochrony: prawidłowe funkcjonowanie instytucji ubezpieczeniowych, interesy finansowe poszczególnych ubezpieczycieli, ochrona ubezpieczonych co do wypłacalności ubezpieczycieli 2. Str przedmiotowa; czynność sprawcza polega na zachowaniu sprawcy w wyniku którego dochodzi do zdarzenia będącego podstawą wypłaty odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia. Przestępstwo materialne-niezbędny skutek w postaci spowodowania przez sprawcę zmian w świecie zewnętrznym. 3. Str podmiotowa; zamiar bezpośredni kierunkowy- sprawca chce wyłudzić i w tym celu powoduje zdarzenie będące podstawą do jego wypłacenia. 4. Kary i środki karne od 3 m-cy do 5 lat, warunkowe umorzenie postępowania, możliwy czynny żal przed wszczęciem postępowania w postaci zapobiegnięcia wymierzeniu nienależnego odszkodowaniasprawca jest nie pociągany do odpowiedzialności. IV. PRANIE BRUDNYCH PIENIĘDZY 299: 1. przedmiot ochrony; prawidłowe funkcjonowanie obrotu gospodarczego, ochrona wymiaru sprawiedliwości, ochrona mienia, ochrona wszystkich dóbr prawnych które podlegają przez przestępstwa pierwotne w stosunku do prania brudnych pieniędzy (napady na bank-przestępstwo pierwotne,dalej ulokowanie pieniędzy z napadu) 2. str przedmiotowa-czynność sprawcza polega na podejmowaniu działań w postaci przyjmowania, przekazywania wywożenia za granicę, podejmowanie innych czynności które mogą udaremnić lub utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia ich wykrycie, zajęcie lub orzeczenie przepadku. Przestępstwo bezskutkowe czyli formalne. Czynność sprawcza polega na działaniu lub zaniechaniu- przy pomaganiu. Zrealizowanie znamion przestępstwa 1- z czynnościami podejmowanymi przez sprawcę musi się łączyć możliwość udaremnienia lub utrudnienia czynności organów ścigania wystarczy że hipotetycznie będzie to możliwe

7 Zrealizowanie znamion przestępstwa 2 polega na podejmowaniu przez określone podmioty wbrew przepisom prawa środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych lub wartości dewizowych, dokonywaniu ich transferu albo na podejmowaniu ich w innych okolicznościach, wzbudza uzasadnione podejrzenie że stanowią one przedmiot czynu w 1 lub też na świadczeniu innych usług mających na celu ukryć ich przestępne pochodzenie- charakter formalny, popełnione przez działanie sprzeczne z przepisami ustaw. Typy kwalifikowane : 5-działanie sprawcy w porozumieniu z innymi osobami co najmniej osiągnięcie przez sprawcę znacznych korzyści majątkowych- ponad 200 tyś.zł. 3. str podmiotowa: każda osoba zdolna do ponoszenia odpowiedzialności karnej, także sprawca przestępstwa pierwotnego z którego pochodzą brudne pieniądze 4. kary i środki karne Przestępstwo prania brudnych pieniędzy z art i 2 k.k. jest występkiem zagrożonym karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, a za przestępstwo z art i 4 k.k. ustawodawca przewidział karę pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 3 lat. Jeżeli sprawca dopuszcza się przestępstwa prania brudnych pieniędzy, czynu z art lub 2 k.k., i dodatkowo działa w porozumieniu z innymi osobami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Tej samej karze podlegać będzie sprawca, jeżeli dopuszczając się ww. czynu, osiąga znaczną korzyść majątkową. Będzie to zatem typ przestępstwa kwalifikowanego, za które sprawcy będą ponosić surowszą odpowiedzialność karną. W razie skazania za przestępstwo prania brudnych pieniędzy określone w art i 2 k.k. sąd orzeka obligatoryjnie przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio albo pośrednio z przestępstwa, a także wszelkich korzyści z tego przestępstwa lub ich równowartości, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść bądź jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi (art i 7 k.k). Nie podlega karze za przestępstwo prania brudnych pieniędzy określone w art k.k., kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa. Jeżeli sprawca starał się ujawnić te informacje i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary (art k.k.). Organami, przed którymi ujawnia się ww. informacje, będą Prokuratura, Policja, ABW, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa. V. PRZESTĘPSTWA NA SZKODĘ WIERZYCIELI (art. 300, 301, 302, 303). UDAREMNIENE LUB USZCZUPLENIE ZASPOKOJENIA WIERZYCIELI 300: 1. Przedmiot ochrony jest taki sam w art. 300, 301, 302: W art. 300 kodeksu karnego ustanowiono ochronę gospodarczego interesu wierzyciela, który jest narażony z powodu działania sprawcy tego czynu zabronionego. Ustawodawca penalizuje sytuacje, w których dłużnik z uwagi na niewypłacalność lub upadłość ratuje swój majątek, kosztem wierzycieli podejmując działania, które uniemożliwiają lub utrudniają im zaspokojenie roszczeń. 2. Analiza znamion strony przedmiotowej Przestępstwa z art. 300 n.kk polegają na udaremnieniu lub uszczupleniu zaspokojenia wierzyciela lub wierzycieli. Karalnymi są zatem działania, które wierzycielowi

8 lub wierzycielom uniemożliwiają zaspokojenie ich roszczeń lub możliwość taką w znacznej mierze ograniczają. Do zachowań takich zaliczone zostały w szczególności: usuwanie, ukrywanie, zbywanie, darowanie, niszczenie, rzeczywiste bądź pozorne obciążanie albo uszkadzanie składników swojego majątku w sytuacji grożącej niewypłacalnością lub upadłością oraz w sytuacji zajęcia lub zagrożenia zajęciem majątku. Są to więc zachowania pozorujące niemożność zabezpieczenia roszczeń wierzycieli oraz zachowania udaremniające wykonanie orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, z tym że zachowania te podejmowane na etapie grożącej niewypłacalności lub upadłości wobec wielu wierzycieli stanowią podstawę do zaostrzenia sankcji karnych. 3. Znamiona strony podmiotowej Dla bytu podstawowych typów przestępstw udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzycieli wystarczają zachowania dłużników - zarówno na etapie grożącej niewypłacalności, jak też na etapie egzekucji - na szkodę jednego wierzyciela. Natomiast działanie na etapie grożącej dłużnikowi niewypłacalności wyrządzające szkodę wielu wierzycielom stanowi typ kwalifikowany przestępstwa bankructwa. 4. Zagrożenie kara i środkami karnymi Przestępstwa określone w przepisach art. 300 n.kk zostały zagrożone karą pozbawienia wolności, której wymiar - zależnie od typu przestępstwa - może wynosić: do 3 lat w przypadku podstawowego typu oszukańczego bankructwa ( 1); od 3 miesięcy od lat 5 przy udaremnianiu wykonania egzekucji sądowej lub administracyjnej ( 2); oraz od 6 miesięcy do 8 lat przy kwalifikowanym przestępstwie oszukańczego bankructwa ( 3). PRZESTĘPSTWO BANKRUCTWA 301: 2. Analiza znamion strony przedmiotowej art. 301 n.kk określający odpowiedzialność za tzw. pozorne bankructwa (oszukańczy transfer majątku), bankructwa umyślne oraz bankructwa nieumyślne. O ile zatem w art. 300 n.kk penalizacji poddane były zachowania dłużnika w sytuacji grożącej mu niewypłacalności, o tyle w przepisach art. 301 n.kk penalizowane są zachowania doprowadzające do takiego stanu 3. Znamiona strony podmiotowej Najczęściej określone jest zachowanie sprawcy przestępstwa z 1, które musi polegać na tworzeniu na podstawie przepisów prawa nowej jednostki gospodarczej i przenoszeniu do niej składników majątku. Dla pozostałych czynów karalnych zachowanie sprawcy jest jednakowe i polega na spowodowaniu niebezpieczeństwa pokrzywdzenia wierzycieli poprzez doprowadzenie przez dłużnika do własnej upadłości lub niewypłacalności. W 3 określającym nieumyślny typ bankructwa ustawodawca podaje przy tym przykładowe zachowania dłużnika prowadzące do niewypłacalności lub upadłości. W szczególności mogą to zatem być: trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania. Znaczenia tak określonych znamion należy się doszukiwać w działaniach bezcelowych i nieprzynoszących korzyści, m.in. w marnotrawieniu, niszczeniu, niegospodarnym wydatkowaniu środków, a także innych działaniach łamiących reguły ekonomicznej działalności gospodarczej. 4. Zagrożenie kara i środkami karnymi Przestępstwa określone w art. 301 n.kk zostały zagrożone zróżnicowanymi sankcjami. Mogą to być: kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 w przypadku oszukańczego transferu mienia i umyślnego (podstępnego) bankructwa ( 1 i 2) oraz kara grzywny, ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do lat 2 w przypadku bankructw lekkomyślnych (

9 3). FAWORYZOANIE I PRZEKUPSTWO WIERZYCIELI 302: 2. Analiza znamion strony przedmiotowej Zachowaniami karalnymi są w tym wypadku: spłacenie wbrew przepisom ustawy tylko niektórych wierzycieli (preferowanie wierzycieli), udzielanie wierzycielowi korzyści majątkowej albo obietnica takiej korzyści za działania na szkodę innych wierzycieli oraz przyjmowanie lub żądanie korzyści w zamian za działania na szkodę innych wierzycieli. 3. Znamiona strony podmiotowej art. 302 n.kk określający trzy przestępstwa, dla których wspólne jest działanie na szkodę wierzycieli poprzez zachowania sprzeczne z celem postępowania upadłościowego, tj. możliwie równomiernym zaspokojeniem wszystkich wierzycieli z majątku upadłego podmiotu gospodarczego. Pierwsze z tych przestępstw można określić preferowaniem (faworyzowaniem) wierzycieli - 1; drugie - przekupstwem wierzycieli - 2; a trzecie - sprzedajnością wierzycieli Zagrożenie kara i środkami karnymi W przypadku preferowania wierzycieli ustawodawca uznał to przestępstwo za mniej niebezpieczne, w związku z tym zagrożone ono zostało fakultatywnymi karami pozbawienia wolności do 2 lat, ograniczenie wolności albo grzywny. Natomiast przestępstwa przekupstwa wierzycieli ( 2) i sprzedajności wierzycieli ( 3), stanowiąc względem siebie obie postacie łapownictwa, uznane zostały za przestępstwa groźniejsze - w działaniu sprawców dochodzi do zmowy - będą podlegały obligatoryjnej karze pozbawienia wolności do 3 lat. PRZESTĘPSTWO NIERZETELNEJ DOKUMENTACJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 303: 1. Przedmiot ochrony Przedmiotem ochrony tych przepisów jest prawidłowość obrotu gospodarczego, a w szczególności interesy majątkowe innych podmiotów gospodarczych przed szkodami wynikłymi w następstwie prowadzenia przez sprawcę dokumentacji gospodarczej w sposób nierzetelny albo wynikłymi na skutek nieprowadzenia tej dokumentacji. 2. Analiza znamion strony przedmiotowej W art. 303 n.kk określone zostały następujące typy przestępstw: - zaniechanie prowadzenia dokumentacji działalności gospodarczej lub wprowadzania fałszu w dokumentacji gospodarczej ( 1), - kwalifikowany - ze względu na rozmiar szkody - typ przestępstwa zaniechania prowadzenia dokumentacji gospodarczej lub wprowadzania w niej fałszu ( 2), - uprzywilejowany typ przestępstwa ( 3). 3. Znamiona strony podmiotowej Przestępstwa określone w art. 303 n.kk są występkami umyślnymi i mogą zostać popełnione zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak też ewentualnym tj.: - nieprowadzenie dokumentacji działalności gospodarczej mimo takiego obowiązku, - prowadzenie dokumentacji w sposób nierzetelny (niezgodny ze stanem rzeczywistym), - prowadzenie dokumentacji niezgodnie z prawdą (w sposób fałszywie oddający rzeczywiste zdarzenia gospodarcze). Odpowiedzialność za przestępstwa z art. 303 n.kk może ponosić zarówno osoba działająca w swoim imieniu, jak też osoba działająca w imieniu innych podmiotów. Sprawcą tych przestępstw mogą zatem być zarówno osoby, które dobrowolnie prowadzą dokumentację działalności gospodarczej w imieniu podmiotów

10 zobowiązanych do jej prowadzenia, jak też osoby bezpośrednio zobowiązane do dokonywania czynności dokumentacyjnych. Dla bytu tych przestępstw nie ma bowiem znaczenia, czy chodzi o własną działalność gospodarczą, czy też działalność innych podmiotów. 4. Zagrożenie karą i środkami karnymi Występki te zostały zagrożone w przypadku 1 karą pozbawienia wolności do 3 lat, a w przypadku typu kwalifikowanego określonego w 2 od 3 miesięcy do lat 5. W wypadkach mniejszej wagi sprawca odpowiada z art n.kk, a karą wówczas jest grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do roku. W przypadku wymienionych przestępstw - stosownie do art n.kk - są one ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Jednakże, jeśli pokrzywdzonym jest Skarb Państwa, to czyny te podlegają ściganiu z urzędu. VI. PRZESTĘPSTWO LICHWY: Przedmiot ochrony Przedmiotem ochrony art. 304 n.kk są majątkowe interesy uczestników obrotu gospodarczego w zawieraniu uczciwych i rzetelnych umów w zakresie wzajemnych świadczeń. Z drugiej strony przepis ten obejmuje ochroną prawidłowe funkcjonowanie obrotu gospodarczego i zaufanie do jego instytucji. Świadczenie, które staje się przedmiotem umowy może mieć przy tym rozmaity charakter. W szczególności mogą to być pieniądze, świadczenie w naturze, świadczenie w postaci usług itp. Podstawowym warunkiem jest jednak, by świadczenia te miały wartość ekonomiczną dającą się wyrazić (przeliczyć) w pieniądzu 2. Analiza znamion strony przedmiotowej ( podmiot, czynność sprawcza, skutek ) Przestępstwa z art. 304 n.kk, ze względu na określenie podmiotu, może dopuścić się każdy. Sprawcą nakładającym niewspółmierne świadczenie może być zarówno uczestnik obrotu gospodarczego, jak też osoba nie związana z obrotem gospodarczym. Zachowanie się sprawcy polega na zawieraniu krzywdzącej umowy z osobą fizyczną, prawną lub jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej. Dodatkowo wymienione podmioty muszą znajdować się w przymusowym położeniu, a sprawca udzielając pomocy wyzyskuje ten fakt. W tych wypadkach chodzi zatem o pomoc udzielaną podmiotowi danej umowy znajdującej się w sytuacji niekorzystnej do tego stopnia, że nie mogąc zaspokoić potrzeb podstawowych i nie widząc innego wyjścia podejmuje się świadczenia niewspółmiernego do świadczenia wzajemnego, czyli zobowiązuje się świadczyć więcej niż sam uzyska. 3. Znamiona strony podmiotowej Przestępstwo lichwy jest przestępstwem umyślnym. Znamię uzupełniające "wyzyskując", wskazuje na celowość działania sprawcy, a tym samym na pełną świadomość przymusowego położenia swojego kontrahenta i pomimo tego nałożenie na niego obowiązku niewspółmiernego świadczenia. Wobec tego przestępstwo lichwy może być dokonane tylko i wyłącznie z winy umyślnej i to w zamiarze bezpośrednim. 4. Zagrożenie karą i środkami karnymi Dla występku lichwy w nowym Kodeksie karnym przewidziana została sankcja w postaci kary pozbawienia wolności do lat 3. Obok kary pozbawienia wolności może również zostać wymierzona grzywna. Przestępstwo to jest przy tym ścigane z urzędu. VII. PRZESTĘPSTWO NARUSZENIA REGUŁ PRZETARGU 305:

11 1. Przedmiot ochrony Przedmiotem ochrony tego przepisu jest tak prawidłowość i rzetelność przetargów publicznych, jak też interesy podmiotów w nich uczestniczących, przy czym przepisy te chronią zarówno właścicieli mienia będącego przedmiotem przetargów, jak też interesy osób lub instytucji, na rzecz których przetargi są dokonywane. Chroni zatem prawidłowość i rzetelność przetargów publicznych, jak też interesy ich uczestników 2. Znamiona strony przedmiotowej Przestępstwo z art n.kk polega na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji lub przemilczaniu (zatajaniu) istotnych okoliczności mających związek z przetargiem publicznym. Dodatkowo również ustawodawca zabrania wchodzenia w porozumienie z inną osobą w celu utrudnienia lub udaremnienia przetargu publicznego. 3. Znamiona strony podmiotowej W przypadku przestępstw z art. 305 n.kk odpowiedzialności podlegają zachowania sprawiające szkodę właścicielowi mienia albo osobie lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany. Dodatkowo, w przypadku zachowań penalizowanych w 1, celem sprawcy musi być chęć osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie lub innej osoby. Natomiast dla zachowań opisanych w 2 nie jest ważny cel działania sprawcy. Wystarczy bowiem, że sprawca działa umyślnie, a jego działanie pozostaje w związku z przetargiem i ma znaczenie dla jego wyniku, czyli dla zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu. Art n.kk przewiduje dwie postacie realizacji czynu. Są to: - udaremnianie lub utrudnianie przetargu publicznego, - wejście w porozumienie z inną osobą w celu udaremnienia lub utrudnienia przetargu. Udaremnienie lub utrudnienie przetargu oznacza jakąkolwiek akcję skierowaną ku temu, by przetarg nie doszedł do skutku albo jego przebieg został utrudniony. Wejście w porozumienie z inną osobą w tym przypadku oznacza natomiast porozumienie co najmniej dwóch osób co do przebiegu przetargu, a celem osób wchodzących w porozumienie musi być chęć osiągnięcia korzyści majątkowej. 4. Zagrożenie kara i środkami karnymi Dla wszystkich zachowań penalizowanych w art. 305 przewidziana została jednakowa sankcja karna, tj. kara pozbawienia wolności do lat 3. Przestępstwa te mają przy tym charakter wnioskowy - ich ściganie następuje po złożeniu przez pokrzywdzonego wniosku o ściganie, a jedynym wyjątkiem od tej zasady jest Skarb Państwa. Zgodnie bowiem z 3 art. 305, jeżeli przestępstwa te zostały popełnione na szkodę Skarbu Państwa, to wówczas są one ścigane z urzędu. VIII. PRZESTEPSTWO USUWANIA LUB FAŁSZOWANIA ZNAKÓW IDENTYFIKACYJNYCH, DATY PRODUKCJI LUB PRZYDATNOŚCI TOWARU LUB URZĄDZENIA 306: 1. Przedmiot ochrony: Przedmiotem ochrony art. 306 KK jest prawidłowość obrotu gospodarczego, a w szczególności wiarygodność obrotu gospodarczego. Niezależnie od tego przedmiotem ochrony jest również interes konsumentów i innych uczestników obrotu gospodarczego przed zachowaniami wprowadzającymi ich w błąd co do znaków identyfikacyjnych i przydatności towarów znajdujących się w obrocie gospodarczym. 2. Analiza znamion przedmiotowej i strony podmiotowej Przedmiotowa: działania godzące w interesy konsumentów, polegające na usuwaniu, podrabianiu lub przerabianiu znaków identyfikacyjnych, daty

12 produkcji lub daty przydatności towaru lub urządzenia. Domniemanym znamieniem tego przestępstwa jest, towar przeznaczony do przekazania konsumentom w innej formie. Jest bowiem oczywiste, że np. usunięcie znaku identyfikacyjnego lub daty produkcji urządzenia używanego przez sprawce nie mogło być przedmiotem zainteresowania ustawodawcy. Zachowania penalizowane w omawianym przepisie są zbliżone do wykroczenia nieuczciwej konkurencji określonego w art. 25 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji 2. Przestępstwo to można traktować zatem jako czyn nieuczciwej konkurencji. Tym bardziej, że zgodnie z przepisami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta wprowadzając w błąd oznaczenie towarów lub usług. Przez błędne oznaczenie towarów i usług rozumie się w tym wypadku takie oznaczanie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości stosowania, naprawy, konserwacji lub innych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich. 3. Podmiotowa: Podmiotem przestępstwa z art. 306 n.kk może być każdy. Najczęściej będą to jednak uczestnicy obrotu gospodarczego, którzy czyniąc znaki identyfikacyjne, datę produkcji lub przydatności niewidocznymi, stwarzają wrażenie oznaczeń oryginalnych. W tych przypadkach mamy zatem do czynienia z zamachem na autentyczność tych oznaczeń lub na prawdziwość tych oznaczeń, a co za tym idzie na autentyczność i prawdziwość towarów lub urządzeń. Zachowania określone w art. 306 KK mają charakter umyślny. Przestępstwo to ma jednak charakter formalny, bowiem nie jest uzależnione od stwierdzenia jakiegokolwiek skutku. Dla odpowiedzialności wystarcza już samo zachowanie polegające na usuwaniu, przerabianiu lub podrabianiu oznaczeń na towarach lub urządzeniach. 4. Zagrożenie kara i środkami karnymi Za wymienione zachowania, według art. 306 n.kk przewiduje się karę pozbawienia wolności do lat 3.