Ogólne wiadomości z zakresu hodowli ryb łososiowatych Marek Matras Zakład Chorób Ryb PIWet- PIB Puławy ł
Ryby łososiowate hodowane w Polsce Pstrąg tęczowy Oncorhynchus mykiss Pstrąg źródlany Salvelinus fontinalis Palia Salvelinus alpinus (gatunki introdukowane) Pstrąg potokowy Salmo trutta morphafario Troć Salmo trutta morpha trutta Łosoś atlantycki Salmo salar (gatunki endemiczne)
Biologia i ryb łososiowatychi t h WARUNKI NATURALNE Wędrówki tarłowe dojrzałe płciowo łososie atlantyckie i trocie wędrują z Bałtyku do górnych odcinków rzek; w tym celu dojrzałe płciowo pstrągi potokowe z dolnych odcinków rzek wędrują do górnych odcinków rzek i strumieni Tarło naturalne Łososie, trocie i pstrąg potokowy składają ikrę w zagłębieniach żwirowego dna, następnie po zapłodnieniu wewnątrz ziaren ikry rozwijają się zarodki WARUNKI KONTROLOWANE Odłów (pozyskiwanie) tarlaków łososi i troci wchodzących do rzek na tarło, selekcja (wybór) tarlaków ze stada tarlakowego pstrągów potokowych, źródlanych, tęczowych i pali Tarło kontrolowane sztuczne polegające na wyciskaniu ikry i mlecza i mieszaniu tych produktów płciowych Umieszczanie zapłodnionej ikry do aparatów wylęgowych typu kalifornijskiego i korytowego (długostrumieniowego) oraz aparatów w różnych modyfikacjachw celu ich inkubacji w pomieszczeniu zwanym wylęgarnią
Pozyskanie ikry pstrąg tęczowy
Biologia ryb łososiowatych c.d. Wylęganie larw po wydobyciu się z osłonek jajowych larwy z woreczkiem żółtkowym k leżą ż na dnie. Larwy z woreczkiem żółtkowym zwane również wylęgiem leżącym przebywają na dnie aparatów wylęgowych. Larwy pływające w końcowym okresie eseredukcji woreczka oec żółtkowego larwy zaczynają pobierać naturalny pokarm występujący y w toni wodnej. Wylęg pływający umieszczony w zbiornikach korytowych lub różnego typu basenach znajdujących się w pomieszczeniach wylęgarni żywiona jest karmą komercyjną o średnicy odpowiedniej do wielkości ryb
Biologia ryb łososiowatych c.d. Forma Parr określana również jako palczak charakteryzuje się posiadaniem kilku od kilkunastu (w zależności od gatunku) dużych ciemnych plam na bokach ciała. Narybek troci i łososi przebywa w rzekach 1 8 lat, narybek pstrąga potokowego pozostaje w rzekach w całym okresie życia Smolt w okresie przechodzenia stadium parr w stadium smolta ryby ytracą ą ciemne plamy i nabierają srebrzystego połysku. Przez pewien czas smolty przebywają w ujściach rzek skąd przedostają się do Bałtyku. ł Dorosłe łososie i trocie przebywają w Bałtyku najczęściej 2 3 lata rzadziej 5 lat uzyskując dojrzałość ł płciową. ł Wylęg podchowany lub narybek obsadzany jest w małych stawkach znajdujących się poza pomieszczeniem wylęgarni. W drugim roku hodowli narybek przenosi się do stawów tuczowych. Po osiągnięciu 200 300g rzadziej większego ciężaru ryby przeznacza się do konsumpcji.
Źródła wody zasilającej gospodarstwa pstrągowe Źródła Studnie głębinowe Strumienie Potoki Rzeki (o czystej chłodnej wodzie) Jeziora System recyrkulacyjny yj y
Typy gospodarstw pstrągowych Gospodarstwo, w którym przebiega cały cykl rozwojowy ryb i gdzie przeprowadza się: pozyskiwanie produktów płciowych i zapłodnienie ikry inkubację ikry podchów wylęgu hodowlę narybku tucz ryb do stadium ryby towarowej Gospodarstwa zaopatrujące się w ikrę zaoczkowaną (w stadium, w którym w oczach zarodka pojawił się ciemny pigment), to stadium ikry cechujeobniżonawrażliwość naczynniki mechaniczne, co pozwala na jej transport nawet między kontynentami Gospodarstwa zaopatrujące się w wylęg lub narybek W dwóch pierwszych typach gospodarstw występuje pomieszczenie zwane wylęgarnią.
Wylęgarnia pomieszczenie gdzie przeprowadza się zapłodnienie ikry i podchów wylęgu Aparaty do inkubacji ikry: długostrumieniowe (2 3 m) krótkostrumieniowe kalifornijskie (do 1 m) aparaty Wejssa aparaty szafkowe Baseny korytowe do podchowu wylęgu
Aparat długostrumieniowy Basen korytowy z zastawkami przepuszczającymi naprzemiennie strumień ń wody dołem i górą oraz siatki zabezpieczające przed wypływem wylęgu (niezbędnym w okresie pojawienia się wylęgu) Perforowane skrzynki lęgowe (kilka)
Kontrola ikry białe = martwe
Okres inkubacji ikry Pstrąg tęczowy 16 C 19 dni 5 C 80 dni Pstrąg potokowy 10 C 41 dni 2 C 156 dni
Okresy wrażliwości ikry Bardzo wrażliwa po 8 12 godzinach od zapłodnienia do okresu zaoczkowania Umiarkowanie wrażliwa od okresu zaoczkowania do kilku, kilkunastu godzin przed początkiem wykluwania się wylęgu
Okres larwalny wylęg czyli larwa od wyklucia czyli wylegnięcia się jej z komórki jajowej zwanej również ziarnem ikry do całkowitej resorpcji woreczka żółtkowego, który stanowi źródło substancji pokarmowych Po resorpcji około 70% woreczka żółtkowego larwa zwana również wylęgiem zaczyna pobierać pokarm z poza organizmu czyli środowiska Okres od wyklucia się do rozpoczęcia pobierania pokarmu trwa 120 200 stopniodni D (jeżeli temperatura wody stale wynosi 10 C to okres ten trwa 12 120 dni)
Narybek i ryba towarowa Po osiągnięciu 0,6 1 g ciężaru ciała samodzielnie pobierający pokarm narybek (stopniowo rozrzedzając go w basenach korytowych) umieszcza się w małych stawkach na zewnątrz wylęgarni Po zimowaniu narybek umieszcza się zwykle w dużych linearnych stawach tuczowych, niekiedy wprost w rzece poprzegradzanej przegrodami siatkowymi Do konsumpcji przeznacza się pstrągi o ciężarze 125 150 g lub 200 500 g, niekiedy na specjalne zamówienie cięższe
Stawy pstrągowe Linearne lub koliste Betonowe, betonowo żwirowe, ziemne Głębokość 1 2 m Powierzchnia stawów lineranych 100 500 m² Zaopatrzone są w kraty i siatki zabezpieczające przed wydostawaniem się ryb ze stawu i napływem ryb z poza stawu
Stawy ziemne - Ojców
Stawy ziemne - Biała
Baseny pstrągowe - Piła
Baseny betonowe - Mylof
Baseny betonowe - Mylof
Błędy hodowlane i ich skutki stawy Zbyt duże zagęszczenie ryb Zbyt duży przepływ wody Zbyt mały przepływ wody w stosunku do ilości ryb Konieczność stosowania zbyt Deficyty tlenu i duże Stres Zbyt duża dużego przepływu wody koncentracje i spadek ilość wyczerpującego zasoby NH₃/NH₄ i CO₂ energetyczne ryb odporności zawiesin w związku i powodujące spadek ich choroby z gromadzeniem się przyrostów dużych ilości substancji skrzeli organicznych (odchody, resztki karmy) i ich rozkładem
Błędy hodowlane i ich skutki stawy c.d. Nierównomierne sztuczne natlenianie wody Zakup ryb z gospodarstw nie mających statusu wolny od VHS i IHN Transport ryb w niedostatecznie wydezynfekowanych zbiornikach Choroba gazowa: embolie gazowe w naczyniach krwionośnych, duszenie się ryb, dysfunkcja i zniszczenie m.in. skrzeli Wystąpienie VHS i IHN Brak zabezpieczeń przed ptakami i innymi wektorami oraz przedostawaniem się ryb z rzeki do stawów
Błędy hodowlane i ich skutki wylęgarnia Zakup ikry z gospodarstw, które nie zostały uznane za wolne od VHS i IHN Niedostateczne filtrowanie Pojawienie się zawiesin Niewłaściwy dobór źródła wody zasilającej wylęgarnie w zakresie m.in. ph, koncentracji tlenu, temperatury i obecności związków toksycznych Zbyt intensywna manipulacja ikrą np. wybieranie obumarłych jaj w okresie największej wrażliwości ikry Wystąpienie IHN a niekiedy VHS u wylęgu Duszenie się zarodka wewnątrz ikry oraz ponadnormatywna jego zamieralność Obumieranie zarodka wewnątrz ikry Niedostateczne zabezpieczenie ikry przed światłem
Błędy hodowlane i ich skutki wylęgarnia c.d. Niedostateczna dezynfekcja aparatów inkubacyjnych i basenów dla wylęgu Intensywny rozwój bakterii saprofitycznych Obumieranie zarodka wewnątrz ikry, niedotlenienie wykluwającego się wylęgu i jego ponadnormatywna śmiertelność Zbyt rzadko przeprowadzane p dezynfekcyjne kąpiele ikry i zbyt rzadkie usuwanie obumarłych ziaren ikry Rozwój pleśniawki (Saprolegnia sp.) na ikrze i jej obumieranie
Dik Dziękuję za uwagę