OCENA WRAŻLIWOŚCI NA ZMIANY KLIMATU I

OCENA WRAŻLIWOŚCI NA ZMIANY KLIMATU I OPRACOWANIE PLANÓW DZIAŁAŃ NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEJ ENERGII I KLIMATU Patrycja Płonka Kierownik Projektów Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17/30 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: patrycja.plonka@pnec.org.pl Strona:

NOWE POROZUMIENIE BURMISTRZÓW Porozumienie Burmistrzów to oddolny ruch angażujący miasta i gminy z całego świata na rzecz zrównoważonego rozwoju, ochrony klimatu i adaptacji do zmian klimatu. My, burmistrzowie, zobowiązujemy się do: 1. zmniejszenia emisji CO 2 w podlegających nam jednostkach terytorialnych o co najmniej 40% do roku 2030, głównie przez poprawę wydajności energetycznej i większe wykorzystanie źródeł energii odnawialnej; 2. zwiększenie odporności podlegających nam jednostek terytorialnych na zmiany klimatu poprzez przystosowanie się do ich negatywnych skutków.

INFORMAJA ZWROTNA KROK 1: Podpisanie Porozumienia Burmistrzów PRZYGOTOWANIE KROK 3: Złożenie raportu z wdrażania z planu Sformułowanie długoterminowej wizji Utworzenie zespołu ds. Porozumienia Burmistrzów WDRAŻANE I MONITORING Wdrażanie zaplanowanych działań Monitorowanie i raportowanie postępów PLANOWANIE Analiza stanu wyjściowego Opracowanie planu działań w ścisłej współpracy z mieszkańcami i lokalnymi interesariuszami KROK 2: Formalne przyjęcie i przedłożenie planu działań

PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEJ ENERGII I KLIMATU (SECAP) formułuje długoterminową wizję zrównoważonego rozwoju energetycznego i klimatycznego miasta wyznacza konkretne cele w zakresie redukcji zużycia energii i emisji CO 2, adaptacji do zmian klimatu oraz poprawy jakości życia mieszkańców przedstawia działania i środki, które umożliwią osiągnięcie tych celów obejmuje działania w sektorze publicznym i prywatnym jest dokumentem o istotnym wpływie na rozwój lokalny musi być zgodny z innymi dokumentami strategicznymi jest dokumentem dynamicznym! musi zostać przedłożony w ciągu dwóch lat od dnia przystąpienia do nowego Porozumienia Przedłożono już 6038SEAP-ów, w tym 194 z ze zobowiązaniami do 2030 r.!

Struktura/elementy Planu działań 1. Streszczenie 2. Ogólna strategia miasta/gminy a) cele strategiczne i szczegółowe b) stan obecny i wizja na przyszłość c) aspekty organizacyjne i finansowe 3. Ocena stanu wyjściowego i zastosowana w tym celu metodologia 4. Opis zaplanowanych do realizacji działań a) opis b) odpowiedzialny wydział lub osoba c) harmonogram wdrażania d) szacunkowe koszty e) planowany rezultat (oszczędność energii, wzrost produkcji z OZE, redukcja emisji CO 2 ) N2O

Struktura/elementy Planu działań 1. Streszczenie 2. Ogólna strategia miasta/gminy a) cele strategiczne i szczegółowe b) stan obecny i wizja na przyszłość c) aspekty organizacyjne i finansowe 3. Ocena stanu wyjściowego i zastosowana w tym celu metodologia 4. Opis zaplanowanych do realizacji działań a) opis b) odpowiedzialny wydział lub osoba c) harmonogram wdrażania d) szacunkowe koszty e) planowany rezultat (oszczędność energii, wzrost produkcji z OZE, redukcja emisji CO 2 ) II FILARY: ŁAGODZENIE I ADAPTACJA 1. Cele redukcyjne 2. Cele adaptacyjne 1. Bazowa inwentaryzacja emisji 2. Ocena ryzyka i N2O wrażliwości na zmiany klimatu 1. Działania z zakresu łagodzenia zmian klimatu 2. Działania z zakresu adaptacji do zmian klimatu

Ogólna strategia 1. Długoterminowa wizja zrównoważonego rozwoju gminy (w tym pożądany stan docelowy, etapy dochodzenia do niego, najważniejsze sektory i kategorie działań); 2. Cele w zakresie łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do nich (wynikające bezpośrednio z podjętych zobowiązań, wyrażone liczbowo); 3. Utworzone / przydzielone struktury administracyjne 4. Przydzielony personel 5. Zaangażowani interesariusze 6. Ogólny budżet na realizację planu i źródła finansowania 7. Proces monitorowania 8. Ocena możliwości adaptacji do zmian klimatu 9. Strategia na wypadek ekstremalnych zdarzeń klimatycznych N2O

Ogólna strategia szablon SECAP N2O

OCENA STANU WYJŚCIOWEGO - BEI Bazowa inwentaryzacja emisji (BEI) polega na wyliczeniu ilości dwutlenku węgla wyemitowanego z obszaru gminy w danym roku. Stanowi punkt wyjścia do opracowania Planu działań na rzecz zrównoważonej energii. Kluczowe kwestie: Wybór roku bazowego ( 1990) Wybór gazów cieplarnianych inwentaryzacją Wybór wskaźników emisji (standardowe, LCA) Zebranie danych na temat zużycia energii i wielkości emisji w kluczowych sektorach (zarówno w sektorze komunalnym, jak i prywatnym!)

OCENA STANU WYJŚCIOWEGO - BEI Sektory, które należy uwzględnić w BEI: Końcowe zużycie energii w budynkach, urządzeniach/instalacjach i przemyśle Końcowe zużycie energii w transporcie Produkcja energii (energia elektryczna, ciepło, chłód) Inne źródła emisji (niezwiązane ze zużyciem energii, np. rolnictwo, gospodarka odpadami) Główny obszar zainteresowania Porozumienia

SEKTORY, KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ W INWENTARYZACJI

Wyliczenie emisji z obszaru gminy I krok zebranie danych na temat zużycia energii finalnej w roku bazowym: dane należy zebrać dla wszystkich nośników energii (energia elektryczna, energia cieplna, paliwa kopalne, OZE) oraz dla wszystkich sektorów objętych inwentaryzacją II krok przyjęcie wskaźników emisji wskaźniki emisji mówią, ile ton CO 2 przypada na jednostkę zużycia poszczególnych nośników energii (np. 0,202 t CON2O 2 /MWh gazu ziemnego) III krok wyliczenie wielkości emisji z obszaru gminy przy wykorzystaniu wzoru: E CO2 = C x EF gdzie: E CO2 wielkość emisji CO 2 [MgCO 2 ]; C wielkość zużycia energii [MWh]; EF wskaźnik emisji CO 2 [MgCO 2 /MWh]

Wskaźniki emisji N2O

/pl/wyda wnictwa/publikacje-iporadniki N2O

Wyliczenie emisji z obszaru gminy Całkowitą emisję CO2 z obszaru gminy w roku bazowym otrzymujemy poprzez zsumowanie emisji CO2 wyliczonej dla poszczególnych nośników energii oraz poszczególnych sektorów. Wielkość ta stanowi podstawę do wyliczenia celu redukcyjnego w tonach CO2, który stanowi punkt wyjścia do opracowania Planu działań dla komponentu redukcyjnego N2O

Gromadzenie danych kluczowe kwestie: dane muszą dokładnie opisywać sytuację miasta/gminy ( szacunki dokonane w oparciu o średnie krajowe czy regionalne nie wystarczą!) metodologia gromadzenia danych musi być spójna na przestrzeni lat dane należy zgromadzić przynajmniej dla tych sektorów, w których miasto/gmina planuje podjąć działania zmierzające do ograniczenia zużycia energii i emisji CO 2 wykorzystane źródła danych powinny być dostępne także w przyszłości dane powinny być możliwe jak najdokładniejsze metodologia gromadzenia danych oraz wykorzystane źródła danych powinny zostać dokładnie udokumentowane i udostępnione opinii publicznej

Ocena stanu wyjściowego - BEI szablon SECAP N2O

OCENA STANU WYJŚCIOWEGO OCENA RYZYKA I WRAŻLIWOŚCI NA ZMIANY KLIMATU ocena charakteru i zakresu ryzyka związanego ze zmianami klimatu, obejmująca: identyfikację potencjalnych zagrożeń mogących spowodować szkody dla ludzi, mienia, środków utrzymania i środowiska (np. ekstremalne temperatury, opady, susze, powodzie, pożary lasów) ocenę prawdopodobieństwa ich wystąpienia (bieżący poziom zagrożenia, spodziewana zmiana intensywności, spodziewana zmiana częstotliwości) ocenę podatności samorządu/regionu na ww. zagrożenia (w wymiarze społeczno-ekonomicznym i fizyczno-środowiskowym) ocenę spodziewanego oddziaływania na samorząd (z podziałem na kluczowe sektory np. budynki, transport, media, zdrowie)

IDENTYFIKACJA POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ I PRAWDOPODOBIEŃSTWA ICH WYSTĄPIENIA 2. Zagrożenia klimatyczne szczególnie ważne dla danego samorządu lub regionu

IDENTYFIKACJA POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ I PRAWDOPODOBIEŃSTWA ICH WYSTĄPIENIA Przykładowe wskaźniki podatności klimatycznej: Liczba dni i/lub nocy z ekstremalnymi temperaturami (w porównaniu do referencyjnych temperatur rocznych lub sezonowych w ciągu dnia lub nocy) [liczba] Częstotliwość fal upałów lub chłodów [średnia miesięczna, roczna] Liczba dni i/lub nocy z ekstremalnymi opadami (w porównaniu do referencyjnych opadów rocznych lub sezonowych w ciągu dnia lub nocy) [liczba] Liczba kolejnych dni i nocy bez opadów [liczba]

OCENA PODATNOŚCI SAMORZĄDU LUB REGIONU NA ZAGROŻENIA 3. Podatność samorządu lub regionu

PRZYKŁADOWE WSKAŹNIKI PODATNOŚCI

OCENA SPODZIEWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA SAMORZĄD 4. Spodziewane oddziaływanie na samorząd lub region

PRZYKŁADOWE WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA

WSKAZANIE DOTYCHCZASOWYCH DZIAŁAŃ

OCENA SYTUACJI WYJŚCIOWEJ - PODSUMOWANIE Ocena sytuacji wyjściowej pozwoli określić, w jakim punkcie się obecnie znajdujemy; określić mocne i słabe strony miasta pod względem zarządzania energią, ochrony klimatu i wrażliwości na zmiany klimatu, jak również uwarunkowania zewnętrzne wpływające na nie; zidentyfikować główne źródła emisji CO2 oraz określić potencjał redukcji emisji w różnych sektorach; zidentyfikować główne zagrożenia klimatyczne, oszacować stopień podatności na nie oraz określić możliwe negatywne oddziaływania zaplanować działania i środki redukcyjne i adaptacyjne ocenić efekty działań przewidzianych w Planie działań na rzecz zrównoważonej energii i klimatu.

PLAN DZIAŁAŃ CZĘŚĆ REDUKCYJNA obejmuje działania ukierunkowane na redukcję emisji CO2 z terenu gminy (poprawa efektywności energetycznej, zmiana lokalnej struktury energetycznej); obejmuje działania leżące w kompetencji władz lokalnych; uwzględnia działania zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym (zobowiązanie sygnatariuszy Porozumienia dotyczy całości obszaru geograficznego, który im podlega!); kluczowe sektory: budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł, transport, produkcja energii, zagospodarowanie przestrzenne, zamówienia publiczne, współpraca z mieszkańcami (edukacja ekologiczna, szkolenia, usługi doradcze, itp.), horyzont czasowy: 2030 (lub dłuższy).

JAKIE DZIAŁANIA UKIERUNKOWANE NA REDUKCJĘ EMISJI UWZGLĘDNIĆ W SECAP? działania o charakterze inwestycyjnym lub działania miękkie działania redukujące emisję bezpośrednio lub pośrednio wspólnie powinny umożliwić osiągnięcie założonego celu redukcyjnego dla każdego działania należy podać: a) krótki opis b) odpowiedzialny wydział lub osobę c) harmonogram wdrażania d) szacunkowe koszty e) planowany rezultat (oszczędność energii, wzrost produkcji z OZE, redukcja emisji CO 2 ) N2O

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA Działania o charakterze inwestycyjnym poprawa efektywności energetycznej Termomodernizacja obiektów komunalnych Modernizacja instalacji grzewczych w budynkach mieszkalnych Modernizacja instalacji oświetleniowych budynków komunalnych i oświetlenia ulicznego Montaż reduktorów napięcia zasilającego obwody oświetleniowe w lampach ulicznych Instalacje zielonych dachów Zdalny monitoring zużycia energii Wymiana kotłów grzewczych N2O

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA Działania o charakterze inwestycyjnym wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Montaż kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych Budowa kotłowni na biomasę Budowa biogazowni rolniczych Wykorzystanie wód geotermalnych do celów grzewczych Budowa turbin wiatrowych Budowa małych elektrowni wodnych

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA Działania o charakterze inwestycyjnym - transport Budowa ścieżek rowerowych Budowa parkingów rowerowych Budowa parkingów Park & ride Ustanawianie stref wyłącznie dla pieszych Promocja i rozwój transportu publicznego Wymiana taboru autobusów komunikacji miejskiej na energooszczędne i o niskiej emisji spalin N2O

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA Działania nieinwestycyjne akcje skierowane do mieszkańców i lokalnych interesariuszy zachęcające do oszczędzania energii i wykorzystania OZE: regularna organizacja Dni Energii edukacja energetyczna w szkołach stały dział poświęcony energii na stronie internetowej gminy spotkania i punkty instruktażowo-konsultacyjne dla mieszkańców informacje dla mieszkańców na temat programów dopłat do projektów termomodernizacyjnych i zakładających wykorzystanie OZE w inwestycjach realizowanych przez osoby prywatne zielone zamówienia publiczne N2O

DZIAŁANIA REDUKCYJNE SZABLON SECAP N2O

PLAN DZIAŁAŃ CZĘŚĆ ADAPTACYJNA obejmuje działania ukierunkowane na adaptację do zmian klimatu obejmuje działania leżące w kompetencji władz lokalnych; uwzględnia działania zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym kluczowe sektory: budynki, transport, energia, woda odpady planowanie przestrzenne rolnictwo i leśnictwo środowisko i bioróżnorodność zdrowie ochrona cywilna i działania ratunkowe turystyka inne horyzont czasowy: 2030 (lub dłuższy).

PLAN DZIAŁAŃ CZĘŚĆ ADAPTACYJNA dla każdego zaplanowanego działania należy podać: opis odpowiedzialny wydział lub osobę ramy czasowe dla działań wskazanych jako kluczowe należy podać dodatkowo: zaangażowanych interesariuszy ryzyka i/lub podatność, których dotyczy wielkość wskaźnika ryzyka/podatności koszty inwestycyjne koszty nieinwestycyjne (operacyjne i inne)

PLAN DZIAŁAŃ CZĘŚĆ ADAPTACYJNA SZABLON SECAP

WSKAŹNIKI WYNIKU

PRZYKŁADY DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH: Rozwiązania typu no-regrets budynki wykorzystanie materiałów wodoodpornych dopasowanie konstrukcji budynków do nośności podłoża zapewnienie odpowiedniej izolacji i systemów schładzania budynków (z wykorzystaniem naturalnych uwarunkowań wystawa budynku, osłona zielenią przed wiatrem i śniegiem, zielone dachy i żyjące ściany) infrastruktura transportowa, energetyczna, wodna, ICT itd. umieszczanie kabli energetycznych na wyższym poziomie niż w normalnej zabudowie gospodarka wodna rozwój małej retencji zagospodarowanie przestrzenne zakaz budowy na terenach zalewowych

PRZYKŁADY DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH: Rozwiązania typu low-regrets działania mające na celu ochronę terenów zielonych; budowa nowej infrastruktury z uwzględnieniem dynamicznych zmian klimatu Rozwiązania typu win-win ocenianie budynków tworzenie zielonej infrastruktury w miastach (w tym zielone dachy i żyjące ściany) Rozwiązania elastyczne stopniowe wycofywanie inwestycji z terenów nadbrzeżnych stopniowe przywracanie tarasów zalewowych stopniowa re-naturalizacja koryt rzecznych

ZAPLANOWANE W PLANIE SECAP DZIAŁANIA POWINNY: umożliwić realizację nadrzędnego celu, jakim jest 40% redukcja emisji CO 2 i zmniejszenie wrażliwości na negatywne skutki zmian klimatu; zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne gminy, w tym zapewnić mieszkańcom dostęp do bezpiecznych, niezawodnych, zrównoważonych i przystępnych cenowo usług energetycznych; wzmacniać pozycję obywateli jako istotnych i aktywnych uczestników systemu energetycznego; realizować cele ekologiczne wspólnie z celami ekonomicznymi i społecznymi; obejmować wykorzystanie nowoczesnych technologii i rozwiązań, w tym technologii informacyjno-komunikacyjnych, inteligentnych systemów sterowania i zarządzania.

Przedłożenie SECAP Sygnatariusze nowego Porozumienia zobowiązują się do przedłożenia SECAP w ciągu dwóch lat od dnia podpisania Porozumienia. Aby przedłożyć SECAP sygnatariusz musi: Przesłać SECAP do Biura Porozumienia Burmistrzów ( Plan wysyła się w języku narodowym) N2O Wypełnić szablon SECAP dostępny on-line na stronie Porozumienia: www.eumayors.eu ( Szablon wypełnia się w języku angielskim) Na stronie internetowej Porozumienia znajduje się dokument zawierający szczegółowe instrukcje dot. wypełniania szablonu.

Przedłożenie SECAP N2O

OPRACOWANIE SKUTECZNEGO PLANU DZIAŁAŃ WYMAGA: silnego przywództwa politycznego; przydziału odpowiednich zasobów kadrowych, technicznych i finansowych; wyznaczenia ambitnych długo-, średnio- i krótko-terminowych celów; przyjęcia międzysektorowego i holistycznego podejścia do tematu; zaangażowania i skoordynowania działań wszystkich kluczowych wydziałów lokalnej administracji (w tym w celu koordynacji działań z zakresu łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do nich); włączenia w proces kluczowych interesariuszy i mieszkańców; efektywnej poziomej i pionowej komunikacji; elastyczności ( planowanie jako ciągły proces).

KORZYŚCI Z WDROŻENIA PLANU DZIAŁAŃ? ograniczenie zużycia energii, a co za tym idzie wydatków na energię; ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, a w efekcie wsparcie wysiłków na rzecz łagodzenia zmian klimatu; zmniejszenie wrażliwości na różne negatywne skutki zmian klimatu podniesienie bezpieczeństwa energetycznego i klimatycznego miasta/gminy; poprawa jakości życia mieszkańców; zwiększenie zaangażowania mieszkańców i lokalnych interesariuszy; stymulowanie inwestycji i tworzenie nowych miejsc pracy; budowanie dobrego wizerunku miasta.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Patrycja Płonka Kierownik Projektów Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: patrycja.plonka@pnec.org.pl strona: