D e k l a racja Środowiskowa Wydanie III Brzezie, październik 2007
Szanowni Państwo! BOT Elektrownia Opole SA od początku swojego istnienia stale spełnia zwiększające się wymagania i oczekiwania środowiskowe i dba o akceptację otoczenia. Prowadzone przez nas modernizacje i inwestycje techniczne podwyższają efektywność wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Staramy się również konsekwentnie rozwijać zarządzanie i organizację pracy. Nasz system zarządzania środowiskowego jest ciągle doskonalony, a kierunki tego doskonalenia wyznaczają m.in. wymagania nowej normy ISO 14001:2004 i Rozporządzenia Unii Europejskiej EMAS. 2
Obecnie przekazujemy Państwu zestaw najważniejszych informacji o ochronie środowiska w naszej Elektrowni. Ten zestaw informacji - Deklaracja EMAS - jest dla nas ważnym sposobem prowadzenia dialogu z wszystkimi grupami i osobami zainteresowanymi naszą działalnością. Deklaracja jest też jednym z dowodów spełniania przez BOT Elektrownię Opole SA wymogów europejskich w zakresie zarządzania ochroną środowiska. dr inż. Henryk Majchrzak Dyrektor Generalny BOT Elektrowni Opole SA Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Cel i zakres deklaracji 4 Krótka charakterystyka BOT Elektrowni Opole SA 5 Najważniejsze certyfikaty, nagrody i wyróżnienia przyznane za działalność proekologiczną 7 Treść Polityki Środowiskowej 9 System Zarządzania Środowiskowego BOT Elektrowni Opole SA 10 Współdziałanie ze społecznością lokalną 12 Oddziaływania środowiskowe elektrowni i stosowane metody ochrony środowiska 14 Bieżące wskaźniki eksploatacyjne i zadania środowiskowe 16 Najważniejsze cele środowiskowe wyznaczone na rok 2007 18 Wydawca: BOT Elektrownia Opole SA Opracowanie graficzne, skład: Przemysław Marcisz Foto: Przemysław Marcisz, Janusz Kalinowski Druk: Drukarnia Sady, 47-303 Krapkowice, os. Sady 2 3
1. Cel i zakres deklaracji C elem niniejszej deklaracji środowiskowej jest dostarczenie opinii publicznej i innym zainteresowanym stronom informacji o wpływie BOT Elektrowni Opole na środowisko, o efektach zarządzania ochroną środowiska oraz przedstawienie ciągłego doskonalenia tego zarządzania. D eklaracja obejmuje opis BOT Elektrowni Opole SA wraz z funkcjonowaniem tych obszarów jej działalności, które związane są z zarządzaniem środowiskowym. Zawiera ona Politykę Środowiskową, opis znaczących aspektów środowiskowych, wyznaczone cele środowiskowe oraz inne dane na temat działalności BOT Elektrowni Opole, związane z jej oddziaływaniem na środowisko. A by zapewnić łatwy dostęp do tych informacji wszystkim zainteresowanym, niniejsza deklaracja jest w całości umieszczona w Internecie na stronie www.elopole.bot.pl, jak również dla jej rozpowszechnienia w całości lub wybranych fragmentów stosowane są inne formy informacji, np. w postaci wydruku lub na nośniku elektronicznym. D eklaracja została zweryfikowana i jest stale nadzorowana przez British Standard Institution. Weryfikacja została dokonana przez Pana Andrzeja Ociepa, nr akredytacji PL-V-0009. Zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia EMAS deklaracja jest corocznie aktualizowana, zatwierdzana i przesyłana do Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego. 4
2. Krótka charakterystyka BOT Elektrowni Opole SA BOT Elektrownia Opole SA zlokalizowana jest w odległości 9 km na północ od granic miasta Opola, poniżej ujścia rzeki Mała Panew do Odry, w gminie Dobrzeń Wielki. Obszar zajmowany przez istniejące i planowane obiekty produkcyjne elektrowni wynosi ok. 290 ha. Usytuowanie w tym rejonie zapewnia korzystne warunki zasilania zurbanizowanego i uprzemysłowionego południowo-zachodniego regionu kraju, jak również przesył energii na obszarze kraju i za granicę. Jest to elektrownia cieplna, węglowa, blokowa, kondensacyjna z zamkniętym układem chłodzącym. Eksploatowane są 4 bloki energetyczne uruchomione w latach 1993-1997. W 1997 roku przekazano do eksploatacji cztery instalacje odsiarczania spalin metodą mokrą, wapienno-gipsową. Łączna moc zainstalowana Elektrowni wynosi 1492 MW (1x376 MW; 1x373 MW; 1x373 MW; 1x370 MW), a moc osiągalna wynosi 1532 MW. Paliwem podstawowym jest węgiel kamienny. Pracujące 4 bloki energetyczne charakteryzują się wysoką dyspozycyjnością i bardzo niskim współczynnikiem awaryjności. Główne wyposażenie technologiczne bloków stanowią: kotły parowe, przepływowe BP-1150; turbiny kondensacyjne i generatory. BOT Elektrownia Opole bazując na węglu kamiennym produkuje energię elektryczną dla Krajowego Systemu Elektroenergetycznego i energię cieplną dla lokalnych odbiorców indywidualnych i zbiorowych. Zdolności produkcyjne BOT Elektrowni Opole wynoszą około 10,5 TWh energii elektrycznej rocznie. Produkuje ona ok. 6% krajowej energii elektrycznej. Część możliwości produkcyjnych była i jest nadal wykorzystywana jako rezerwa mocy dla Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Dzięki wybudowaniu na wszystkich blokach energetycznych instalacji mokrego odsiarczania spalin BOT Elektrownia Opole stała się nowoczesnym i pierwszym obiektem w polskiej energetyce zawodowej, spełniającym standardy ochrony środowiska wynikające z dyrektywy Unii Europejskiej nr 88/609 dotyczącej dużych obiektów energetycznego spalania paliw. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń wyróżniają BOT Elektrownię Opole jako obiekt spełniający z zapasem podstawowe wymagania standardów krajowych i europejskich. Produktami ubocznymi, powstającymi w trakcie produkcji energii elektrycznej i ciepła są popiół, żużel i gips. Gospodarka odpadami wraz z wytwarzaniem zbliżona jest do idealnego procesu bezodpadowego, co stanowi istotny element zmniejszania uciążliwości obiektu dla otoczenia. BOT Elektrownia Opole stanowi przykład nowoczesnej technologicznie inwestycji, która nie tylko podnosi poziom kultury ekologicznej w Polsce, lecz integruje środowisko lokalne nie zatracając jego tradycji regionalnej jako wartości kulturowej. Bardzo dobre wskaźniki eksploatacyjne oraz rezultaty w zakresie ochrony środowiska stawiają BOT Elektrownię Opole SA wśród czołowych polskich elektrowni cieplnych opalanych węglem kamiennym. Od września 2004 roku BOT Elektrownia Opole SA uzyskała koncesję, zgodnie z którą może spalać biomasę drzewną w ramach tzw. współspalania z węglem i produkować energię elektryczną zaliczaną do pochodzącej z odnawialnych źródeł energii. W dniu 9 marca 2004 roku utworzono BOT Górnictwo i Energetyka SA (BOT GiE SA) z siedzibą w Łodzi, w skład którego weszła Elektrownia Opole SA. Zarząd BOT GiE SA wyznacza podstawowe kierunki prowadzenia działalności handlowej przez Elektrownię oraz zatwierdza jej budżet. Decyzje dotyczące funkcjonowania systemu zarządzania środowiskowego są podejmowane przez Elektrownię samodzielnie w ramach zatwierdzonego budżetu. W maju 2007 roku powstała Polska Grupa Energetyczna, w skład której zalicza się także Grupa Kapitałowa BOT. Rada Nadzorcza BOT Elektrowni Opole SA w lipcu 2007 r. zatwierdziła Strategię oraz wieloletni plan działalności BOT Elektrowni Opole SA na lata 2007-2015. Dokument ten jest wytyczną do podejmowania kluczowych decyzji w sprawach bieżących oraz przyszłej działalności Spółki. W skład tego dokumentu wchodzą: analiza strategiczna Spółki uwieńczona określeniem wizji, misji i celów strategicznych oraz plany inwestycyjne, remontowe, zatrudnienia i rzeczowo-finasowy do roku 2015. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Cele strategiczne: Budowa przed rokiem 2015 dwóch nowych węglowych bloków pyłowych o mocy z przedziału 460-1000 MW każdy. Zwiększenie do roku 2010 produkcji energii zielonej do 0,3 TWh/a i wiatru do 75 GWh/a. Zwiększenie do roku 2012 produkcji ciepła w kogeneracji o 1,1 PJ/a. Zmniejszenie do roku 2012 jednostkowych kosztów stałych do poziomu najlepszych elektrowni węglowych. Zmniejszenie do roku 2011 jednostkowych kosztów zmiennych do poziomu najlepszych elektrowni węglowych. Redukcja emisji NO x poniżej 200 mg/nm 3 przed rokiem 2015. Kreowanie pozytywnego wizerunku Spółki oraz pozyskanie poparcia otoczenia dla realizacji jej celów strategicznych. Optymalizacja zasobów ludzkich dla realizacji celów strategicznych i bieżącej działalności. Pełna integracja Elektrowni Opole ze spółkami grupy BOT. BOT Elektrownia Opole SA posiada rezerwowe składowisko odpadów paleniskowych Groszowice. Teren wykorzystywany pod składowanie odpadów jest nieczynnym wyrobiskiem poeksploatacyjnym margli byłej Cementowni Groszowice. Proces ten od początku jest nadzorowany i monitorowany. Poletka składowe zabezpieczone są warstwą protekcyjną lub folią. Na składowisku prowadzone były badania nad lokowaniem odpadów w technologii emulgatu. Emulgat to mieszanina wody i popiołu, która po zestaleniu tworzy zwartą bryłę o małej wodoprzepuszczalności i dużej wytrzymałości mechanicznej. Składowanie odpadów w tej technologii jest bezpieczne dla środowiska, co potwierdzają badania prowadzone w rejonie składowiska od początku jego eksploatacji, tj. od 1993 roku. Składowisko rezerwowe przygotowane jest na wypadek wystąpienia braku odbioru popiołu i żużla lub innych nieprzewidzianych sytuacji, np. strajki na kolei. Od roku 2001 na składowisku nie złożono żadnej partii popiołu, gdyż całość odpadów paleniskowych jest wykorzystywana gospodarczo. Obecnie na terenach rolniczych przyległych do kwater składowiska założona jest doświadczalna plantacja wierzby energetycznej. Wierzba będzie spalana w kotłach energetycznych BOT Elektrowni Opole i będzie źródłem energii odnawialnej. 5
Urządzenia składowiska 1. Stacja rozładowcza popiołu 2. Wytwórnia emulgatu 3. Sprężarkownia 4. Stacja rozładowcza żużla 5. Rozdzielnia 6 kv 6. Rozdzielnia 15 kv 7. Kotłownia C.O. 8. Budynek Socjalny 9. Zbiornik wody technologicznej 10. Oczyszczalnia ścieków 6
3. Najważniejsze certyfikaty, nagrody i wyróżnienia przyznane za działalność proekologiczną Najważniejsze certyfikaty: Certyfikat Systemu Zarządzania Środowiskowego wg normy ISO 14001 Najważniejsze nagrody i wyróżnienia: Srebrny Laur Umiejętności i Kompetencji Do osiągnięć elektrowni uzasadniających tę zo b ow i ą z u j ą c ą nagrodę Kapituła Laurów Umiejętności i Kompetencji zaliczyła między innymi uzyskanie w 2005 roku Pozwolenia Zintegrowanego oraz pierwszego w Polsce wpisu do krajowego rejestru organizacji spełniających wymogi europejskiego systemu ekozarządzania i audytu EMAS. W roku 2007 Elektrownia zdobyła Złoty Laur w kategorii Polskie Przedsiębiorstwo. Wyróżnienie w konkursie Opolska Marka Certyfikaty Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy wg: PN-N 18001, OHSAS 18001 Laur Białego Tygrysa i miesięcznik Energia. Nagroda Lider Polskiej Ekologii 2000 w konkursie Lider Polskiej Ekologii, przyznana przez Ministra Środowiska (za System ochrony środowiska w procesie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła ). Przyjaźni Środowisku W roku 2002 w kategorii Technologia godna polecenia za system do bieżącego wyznaczania strat rozruchowych energii i kosztów. Medal Europejski 2004 BOT Elektrownia Opole otrzymała wyróżnienie w kategorii dużych przedsiębiorstw za Wytwarzanie energii odnawialnej w procesie współspalania biomasy drzewnej. Certyfikat Społecznej Odpowiedzialności wg normy SA 8000 Lider Polskiej Ekologii 2000 W y t w a r z a n i e energii elektrycznej ze wspólnego spalania węgla kamiennego i biomasy nagrodzono Laurem Białego Tygrysa w IX edycji (2005 r.) konkursu organizowanego przez Agencję Promocji Energii Medal Europejski 2004 - przyznany przez Komitet Integracji Europejskiej i Business Centre Club za Świadczenie Regulacyjnych Usług Systemowych dla zapewnienia niezawodnej i bezpiecznej pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, dotrzymania parametrów i standardów jakościowych energii elektrycznej oraz współpracy z systemami elektroenergetycznymi krajów sąsiadujących tzw. grupy CENTRAL i Europy Zachodniej UCTE. Feniks 2003 Przyznany w kategorii Producent, elektrownia świadomie tworząca najlepsze warunki do produkcji i zagospodarowania ubocznych produktów spalania. 7
8
4. Treść Polityki Środowiskowej W zarządzaniu strategicznym BOT Elektrowni Opole SA działalność środowiskowa stanowi zbiór zasad, zachowań, celów i programów środowiskowych, ściśle powiązanych z kompleksowo rozumianym procesem wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Polityka środowiskowa naszego zakładu realizowana jest w oparciu o wdrożony system zarządzania środowiskowego, spełniający wymagania normy ISO 14001:2004 i Rozporządzenia Unii Europejskiej EMAS, przy zachowaniu następujących zasad: Zasada zgodności z prawem i innymi wymaganiami Bieżącą działalność gospodarczą oraz nowe przedsięwzięcia realizujemy w zgodzie z obowiązującymi wymaganiami prawa. Zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju zachowujemy równowagę przyrodniczą oraz dbamy o walory estetyczne środowiska, uwzględniając obecne i przyszłe potrzeby społeczeństwa. Tam gdzie jest to konieczne, ustanawiamy i przestrzegamy wewnętrzne normy i uregulowania zgodne z obowiązującymi przepisami. Zasada zapobiegania W trosce o środowisko stosujemy odpowiednie techniki i procedury postępowania oraz bieżącą kontrolę zapewniające optymalny poziom zużycia surowców naturalnych, emisji substancji i energii do środowiska, stanu powierzchni ziemi i wód. Chronimy naszych pracowników i społeczność, wśród której działamy poprzez stosowanie bezpiecznych technologii i procedur operacyjnych, profilaktykę i przygotowanie na ewentualne awarie. Zasada informowania Strony i osoby zainteresowane, w tym pracowników naszych i przedsiębiorstw wspomagających oraz kontrahentów handlowych, informujemy o zobowiązaniach wynikających z wdrożonego w BOT Elektrowni Opole SA systemu zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001:2004 i Rozporządzenia EMAS. Zachęcamy ich do aktywności w działaniach związanych z ochroną środowiska. Zasada ciągłego doskonalenia Podejmujemy kolejne zadania zmierzające do zmniejszania niekorzystnego wpływu na środowisko, między innymi poprzez: ograniczenie zużycia surowców naturalnych, emisji szkodliwych substancji i energii, ryzyka zanieczyszczenia wód i powierzchni ziemi oraz zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów. Pozytywne oddziaływania środowiskowe BOT Elektrowni Opole staramy się rozszerzać poprzez podejmowanie kolejnych zadań. Wszyscy pracownicy BOT Elektrowni Opole SA zaangażowani są w realizację niniejszej polityki środowiskowej. Polityka środowiskowa jest dostępna wszystkim zainteresowanym. 9
5. System Zarządzania Środowiskowego BOT Elektrowni Opole SA Podstawowym celem dostosowania systemu zarządzania środowiskowego (SZŚ) w BOT Elektrowni Opole SA do wymogów ISO 14001 i Rozporządzenia EMAS było uporządkowanie i udoskonalenie metod i sposobów zarządzania ochroną środowiska. Proces wdrażania podstawowych wymagań normy ISO 14001, który objął m.in. szkolenia, opracowanie i wdrażanie dokumentacji systemowej, przygotowanie i rozpoczęcie programu audytów wewnętrznych SZŚ zakończył się w roku 2001. Firmą certyfikującą SZŚ był British Standards Institution, który obecnie prowadzi stały nadzór nad zgodnością systemu zarządzania środowiskowego z wymaganiami normy PN-EN ISO 14001. Elementami systemu zarządzania środowiskowego, funkcjonującego w BOT Elektrowni Opole SA są: Polityka środowiskowa Najwyższe kierownictwo BOT Elektrowni Opole SA zadeklarowało Politykę Środowiskową, która jest zgodna z wymaganiami normy ISO 14001:2004 i Rozporządzeniem EMAS. Z polityką zapoznany jest cały personel firmy oraz nasi kontrahenci. Treść polityki zawarta jest w pkt. 4 niniejszej deklaracji. Aspekty środowiskowe Aspekt środowiskowy jest to element działań BOT Elektrowni Opole, który może oddziaływać na środowisko. W Elektrowni funkcjonuje procedura identyfikacji i oceny znaczenia aspektów środowiskowych. W procedurze określone są kryteria uznania aspektów środowiskowych jako znaczące. Podstawą do uznania aspektu za znaczący jest spełnienie przez dany aspekt jednego z trzech przypadków: aspekt środowiskowy jest przywołany w Polityce Środowiskowej, wystąpiło przekroczenie limitów wyznaczonych w jakimkolwiek uregulowaniu prawnym dotyczącym naszej Elektrowni, wartość aspektu przekracza zsumowaną określoną ilość punktów 10 w przyjętej skali, która uwzględnia wymagania prawne, wpływ aspektu na środowisko oraz szacunkowy koszt związany z danym aspektem. Najważniejsze z tych aspektów, tzw. aspekty znaczące, to emisje zanieczyszczeń do atmosfery, zużycie wody i zrzut ścieków, zużycie surowców naturalnych, wytwarzanie odpadów, wizerunek firmy. Struktura i odpowiedzialność Regulacje i zasady funkcjonowania spółki zawiera Regulamin Organizacyjny. Schemat organizacyjny oraz skład komórek organizacyjnych i ich zadania oraz obszary działania zawiera Księga komórek organizacyjnych BOT Elektrowni Opole SA. Na czele struktury organizacyjnej BOT Elektrowni Opole SA jest Dyrektor Generalny. Nadzór nad funkcjonowaniem systemu zarządzania środowiskowego sprawuje powołany przez Zarząd Pełnomocnik Zarządu ds. SZŚ. Komórki organizacyjne i samodzielne stanowiska uporządkowane są hierarchicznie w następujących najważniejszych pionach: pion dyrektora generalnego, pion techniczny, pion finansowy, pion personalny, pion rozwoju. Odpowiedzialności dla poszczególnych stanowisk są udokumentowane w zakresach obowiązków. Szkolenie, świadomość i kompetencje W Elektrowni funkcjonują odpowiednie procedury szkoleniowe. Szkolenia z zakresu systemu zarządzania środowiskowego odbywają się m.in. w ramach szkoleń wstępnych i okresowych. Kierownicy wydziałów i komórek organizacyjnych odpowiadają za proces podnoszenia wiedzy i kwalifikacji podległych im pracowników. Komunikowanie się Podstawowe zasady komunikowania się w sprawach związanych z ochroną środowiska, tak wewnętrznego, jak i zewnętrznego opisane są w procedurze komunikacji oraz w Księdze Środowiskowej. Przepływ informacji jest uzupełniany poprzez wewnętrzne środki publicznego przekazu takie jak radiowęzeł zakładowy, tablice ogłoszeniowe, biuletyn informacyjny, itp. Dokumentacja systemu zarządzania środowiskowego W Elektrowni funkcjonuje dokumentacja ochrony środowiska wynikająca z wymagań prawnych, dotyczących zakładu oraz z wdrożonego systemu zarządzania środowiskowego. W Księdze Środowiskowej znajduje się opis wszystkich podstawowych elementów SZŚ. Firma posiada wymagane procedury. Do dokumentacji SZŚ zaliczają się również zarządzenia, różnego rodzaju instrukcje i zapisy, zestawienia, które są w odpowiedni sposób prowadzone i uzupełniane w miarę pojawiania się takich potrzeb. Dokumentacja jest odpowiednio nadzorowana. Sterowanie operacyjne, gotowość na wypadek awarii i reagowanie na nie oraz monitorowanie Elektrownia prowadzi stały nadzór nad: - emisją zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, - - parametrami wód i ścieków, stanem technicznym obiektów i urządzeń, - wytwarzaniem i postępowaniem z odpadami. Dla wszystkich znaczących aspektów środowiskowych funkcjonuje odpowiednia dokumentacja do bieżącego sterowania operacyjnego. Zasady zarządzania aspektami środowiskowymi i ich monitorowanie odbywa się zgodnie z opracowaną i zatwierdzoną procedurą. BOT Elektrownia Opole zapobiega wszelkim awariom oraz ma ustalony w instrukcjach eksploatacji sposób postępowania w razie ich zaistnienia. Opracowano również odrębną procedurę, zgodnie z którą przeprowadzana jest ocena zgodności z wymaganiami prawnymi. Niezgodności oraz działania korygujące i zapobiegawcze W Elektrowni na bieżąco są identyfikowane niezgodności oraz są podejmowane działania korygujące i zapobiegawcze w zakresie systemu zarządzania środowiskowego. W wyniku podjętych działań wprowadza się zmiany w procedurach i instrukcjach.
Audyty i przeglądy systemu zarządzania środowiskowego E lektrownia przeprowadza regularnie audyty systemu zarządzania środowiskowego według opracowanego harmonogramu. Kierownictwo firmy raz w roku przeprowadza - zgodnie z procedurami przegląd systemu zarządzania środowiskowego. Omawia się na nim oddziaływanie BOT Elektrowni Opole na środowisko na podstawie raportów z audytów wewnętrznych i informacji przygotowywanych przez służby ochrony środowiska. Cele i zadania środowiskowe S ystem zarządzania środowiskowego wymaga ciągłego doskonalenia. Osiągane jest to przez wyznaczanie na każdy rok celów i zadań środowiskowych. Związane są one głównie z ograniczaniem zużycia zasobów naturalnych i zużycia energii na potrzeby własne, ograniczaniem emisji zanieczyszczeń do powietrza, ograniczaniem emisji hałasu, segregacją odpadów oraz poprawą wyglądu i wizerunku naszej firmy. Najważniejsze zrealizowane w latach wcześniejszych zadania środowiskowe to: modernizacja części niskoprężnej turbin, co umożliwiło roczne zmniejszenie zużycia węgla o ok. 30 tys. Mg/blok i w efekcie spowodowało zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza takich jak: pył, SO2, NOx, CO i CO2. W ramach modernizacji zainstalowano obudowy dźwiękochłonne części niskoprężnej turbin, co spowodowało zmniejszenie emisji hałasu, wymiana stalowych zbiorników kwasu i ługu na zbiorniki z tworzyw sztucznych w celu zmniejszenia ryzyka zanieczyszczenia wód i powierzchni ziemi, nasadzenie zieleni w celu poprawy wizerunku oraz obniżenia emitowanego hałasu do środowiska, malowanie dużych obiektów chłodni kominowych - realizując konserwacje powierzchni uwzględnia się ważny cel środowiskowy, jakim jest poprawa wizerunku zakładu i lepsze komponowanie ze środowiskiem. Planowane do realizacji zadania na 2007 rok podane są w rozdziale 9. 11
6. Współdziałanie ze społecznością lokalną BOT Elektrownia Opole SA wykorzystu- je swoje atuty, by stać się motorem zmian strukturalnych w wymiarze regionalnym i krajowym. Włącza się w działania na rzecz kształcenia kadr regionu, stwarzania szans zatrudnienia, rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw i budowania nowoczesnej kultury przemysłowej. D okłada wszelkich starań, by optymalizować wykorzystanie zasobów surowcowych, dokonując jednocześnie znaczącej redukcji emisji szkodliwych substancji do środowiska i dbając o poprawę warunków życia w regionie. E lektrownia wspiera ważkie społecznie działania na rzecz upowszechniania kultury Śląska Opolskiego, a także zdrowia, nauki i edukacji. Prowadzi również działania na rzecz wspomagania najuboższych i tych, którzy są zagrożeni społeczną marginalizacją. 12 Inne zadania realizowane przez BOT Elektrownię Opole SA mają na celu ochronę środowiska, ochronę zdrowia, rozwój badań naukowych, upowszechnianie kultury Śląska Opolskiego, upowszechnianie sportu, a także przedsięwzięcia gospodarcze mające na celu rozwój infrastruktury regionu, wzrost zatrudnienia i rozwój gospodarczy oraz działalność charytatywną. W 2001 roku zakończono realizację dużego programu współfinansowania inwestycji z zakresu ochrony wód podziemnych w sześciu gminach Opolszczyzny. BOT Elektrownia Opole SA zgodnie z decyzją Wojewody Opolskiego uczestniczyła we współfinansowaniu budowy gminnych oczyszczalni ścieków, kanalizacji sanitarnych oraz modernizacji składowisk odpadów komunalnych. Łączna wartość środków finansowych przeznaczonych przez Elektrownię w całym okresie realizacji programu wyniosła ok. 20 mln zł. W ramach wspierania przedsięwzięć mających na celu rozwój infrastruktury regionu, wzrost zatrudnienia i rozwój gospodarczy, Elektrownia przedłożyła władzom samorządowym województwa opolskiego - Marszałkowi Województwa Opolskiego oraz Staroście Powiatu Opolskiego propozycje działań rozwojowych zbieżnych z celami strategii Opolszczyzny. Najważniejsze z nich to: Dostosowanie BOT Elektrowni Opole do produkcji ciepła i budowa ciepło- ciągu dla dostawy ciepła do miasta Opole. Budowa dwóch bloków energetycznych na nadkrytyczne parametry pary, o mocy 2x470 MW, opalanych węglem kamiennym. Budowa kompleksu szklarni ogrzewanych ciepłem odpadowym BOT Elektrowni Opole. I ch realizacja pozwoliłaby na aktywizację gospodarczą całego regionu, zmniejszenie bezrobocia, zmniejszenie obciążenia środowiska naturalnego. Elektrownia bierze odpowiedzialność za swoje oddziaływanie na środowisko i systematycznie redukuje go do praktycznego minimum. B OT Elektrownia Opole SA za swoją działalność na rzecz regionu 15 listopada 2004 r. otrzymała nagrodę Filar Polskiej Gospodarki w województwie opolskim. Tytuł ten przyznano w rankingu dziennika Puls Biznesu. O zdobyciu tytułu decydowały m.in. następujące kryteria: znaczenie dla regionu: stabilność rozwoju firmy, terminowe regulowanie zobowiązań finansowych i podatków, wspieranie inicjatyw społecznych w zakresie infrastruktury i ochrony środowiska, wspieranie służby zdrowia, kultury, sportu. W roku 2006 BOT Elektrownia Opole SA ponownie została wyróżniona w tym plebiscycie w kategorii zasięg działania i oddziaływanie społeczne.
13
7. Oddziaływania środowiskowe elektrowni i stosowane metody ochrony środowiska Od początku istnienia BOT Elektrownia Opole SA przywiązuje dużą wagę do ochrony środowiska i ciągłego ograniczania niekorzystnego oddziaływania na środowisko naturalne. Realizowane jest to między innymi poprzez stały nadzór i poprawę sprawności procesu produkcji, optymalizację zużycia paliwa oraz modernizacje mające na celu zwiększenie efektywności produkcji. Proces wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej charakteryzuje się wieloma oddziaływaniami środowiskowymi. Szczegółowe dane na temat wielkości tych oddziaływań i związanych z nimi wskaźników eksploatacyjnych przedstawiono w rozdziale 8 Deklaracji Środowiskowej. Dla zapobiegania zanieczyszczeniom i zagrożeniom dla środowiska w BOT Elektrowni Opole stosuje się różnego rodzaju urządzenia i metody zapobiegawcze. Są one na tyle skuteczne, że BOT Elektrownia Opole SA w całej dotychczasowej działalności nie notowała przekroczeń i z wyprzedzeniem dostosowuje się do wymagań prawnych w zakresie ochrony środowiska. Potwierdzają to m.in. kontrole Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska i audyty systemu zarządzania środowiskowego. Przez cały dotychczasowy okres eksploatacji BOT Elektrownia Opole SA nie została ukarana przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska za naruszenie przepisów ochrony środowiska. W roku 2005 BOT Elektrownia Opole SA uzyskała od Wojewody Opolskiego Pozwolenia Zintegrowane. W Pozwoleniu Zintegrowanym zostały określone dla elektrowni nowe warunki i wielkości dopuszczalne emisji. Pozwolenie to wydane zostało na 10 lat. 7.1. Ochrona powietrza atmosferycznego Każdy z bloków energetycznych wyposażony jest w komplet urządzeń chroniących atmosferę. W jego skład wchodzą: urządzenia do redukcji tlenków azotu w procesie spalania poprzez zastosowanie niskoemisyjnych palni- 14 ków, obniżenie nadmiaru powietrza w procesie spalania, zróżnicowaniu doprowadzania pyłu węgla do dysz palnika oraz dzięki właściwemu przemiałowi węgla. Łączny stopień redukcji emisji tlenków azotu w stosunku do typowych kotłów pyłowych z suchym odprowadzaniem żużla wynosi około 50%, instalacje odpylania spalin - elektrofiltry dwusekcyjne, trzystrefowe, o osiągalnej skuteczności odpylania 99,8% (przy gwarantowanej 99,5%), instalacje odsiarczania spalin metodą mokrą wapienno-gipsową według technologii niemieckiej firmy Saarberg-Hölter-Lurgi. Instalacje mogą osiągać eksploatacyjną skuteczność odsiarczania 95% (przy gwarantowanej 92%). Zastosowana technologia zapewnia również częściowe usunięcie ze spalin metali ciężkich oraz całkowitą redukcję chlorowodoru i fluorowodoru. Istotnym elementem systemu ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem emisją pyłu jest hermetyzacja wszystkich procesów technologicznych, a w szczególności transportu i rozładunku węgla oraz odpadów paleniskowych. Załadunek i rozładunek substancji mogących powodować pylenie odbywa się z wykorzystaniem hermetycznych urządzeń zabezpieczających. Wywóz popiołu oraz dostarczanie sorbentów odbywa się za pomocą wagonów-cystern, a ich transport na terenie zakładu za pomocą rurociągów. Zastosowane metody pozwoliły na praktyczne wyeliminowanie z Elektrowni zjawiska tzw. pylenia wtórnego. BOT Elektrownia Opole od pierwszego dnia swej eksploatacji wyposażona jest w automatyczny system ciągłych pomiarów emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego. System składa się z analizatorów stężeń dwutlenku siarki i tlenków azotu, pyłu, tlenku węgla, dwutlenku węgla, tlenu, ultradźwiękowego miernika prędkości spalin, mierników temperatury, wilgotności i ciśnienia. Każdy blok ma odrębny przewód spalinowy w kominie, na których zainstalowany jest kompletny system pomiarowy. Współpracujący system komputerowy pozwala na przeliczanie zmierzonych wartości zgodnie z wymogami prawnymi, umożliwia wizualizację i archiwizację wyników, drukowanie raportów, obliczanie przekroczeń, oraz obliczanie ładunku zanieczyszczeń. Dane z systemu przekazywane są Wojewodzie Opolskiemu i są podstawą do naliczania opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska. 7.2. Ochrona wód Zastosowana technologia umożliwia BOT Elektrowni Opole uzyskiwanie niskich jednostkowych wskaźników ilości wytwarzanych ścieków, jak również jednostkowych wskaźników zużycia wody oraz minimalizację ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami. Ochrona wód powierzchniowych System oczyszczania powstających ścieków jest rozbudowany. Niektóre rodzaje ścieków przemysłowych podlegają oczyszczaniu wielostopniowemu. Oczyszczanie ścieków przemysłowych zachodzi w następujących instalacjach: piaskownikach, odolejaczach, osadnikach i schładzaczach przy poszczególnych obiektach, chemicznej oczyszczalni ścieków z instalacji odsiarczania spalin, gdzie następuje strącanie metali ciężkich, chemicznej oczyszczalni ścieków przemysłowych przeznaczonej do neutralizacji ścieków agresywnych, takich jak z procesów trawienia kotłów czy regeneracji złóż jonowymiennych. Wszystkie ścieki przemysłowe i deszczowe kierowane są na końcową oczyszczalnię mechaniczno-chemiczną. Ścieki socjalno-bytowe oczyszczane są metodą osadu czynnego w ciągu biologicznym znajdującym się również na końcowej oczyszczalni ścieków. Oczyszczone ścieki przemysłowe i bytowe odprowadzane są wspólnym kolektorem do odbiornika, którym jest rzeka Odra. Na terenie końcowej oczyszczalni ścieków znajduje się kompostownia osadów. Elektrownia prowadzi monitoring poboru wód i zrzutu ścieków, w skład którego wchodzą automatyczne pomiary ilości pobieranej wody powierzchniowej oraz ilości odprowadzanych ścieków. Zgodnie z posiadanym Pozwoleniem Zintegrowanym na kolektorze odprowadzającym ścieki do Odry prowadzony jest pomiar ciągły ich ilości, temperatury, odczynu, mętności oraz zawartości chlorków. Pozostałe parametry ścieków kontrolowane są laboratoryjnie z częstotliwością raz na dobę, a metale ciężkie i związki biogenne kontrolowane są z częstotliwością jeden raz na miesiąc. Pobierana woda powierzchniowa z rzeki Mała Panew badana jest w podobnym zakresie do ścieków.
Ochrona wód podziemnych Przedsięwzięcia z zakresu ochrony wód podziemnych przed skażeniem wyciekami z obiektów takich jak: zbiorniki olejów, zbiorniki chemikaliów, place składowe węgla oraz zbiornik i pole osadcze żużla należą do arsenału zabezpieczeń biernych. Zbiorniki chemikaliów, zbiorniki oleju opałowego, transformatorowego i turbinowego posadowione są w szczelnych misach betonowych, umożliwiających zatrzymanie całego zapasu substancji w wypadku jakiegokolwiek uszkodzenia. Również wokół fundamentów transformatorów wykonane są betonowe misy na ewentualne wycieki olejowe. Z placów węglowych uniemożliwiono odpływ denny poprzez wyprofilowanie i utwardzenie spągu. Wody deszczowe spływające po powierzchni składów węgla przejmowane są przez rowy opaskowe. Zbiorniki i pole osadcze żużla są szczelnymi, betonowymi budowlami, z których nie ma możliwości przesączania się wód do ziemi. 7.3. Gospodarka odpadami i produktami ubocznymi Główna grupa powstających odpadów w BOT Elektrowni Opole to odpady paleniskowe, które stanowią ok. 99% całej ich ilości. BOT Elektrownia Opole ogranicza ilość powstających odpadów. Odpady paleniskowe, tj. popiół, żużel i wypady młynowe są zagospodarowywane w 100% i nie zachodzi potrzeba ich składowania. Wykorzystuje się je głównie do produkcji materiałów budowlanych, w drogownictwie oraz w robotach ziemnych i przy rekultywacji składowisk odpadów komunalnych. Popiół dzięki swym właściwościom jest surowcem do produkcji betonów komórkowych i nawet częściowo eksportowany jest do Niemiec. Wykorzystanie odpadów paleniskowych w przemyśle materiałów budowlanych jest związane z sezonowością. Zimą, gdy rośnie produkcja energii elektrycznej, a tym samym i ilość wytwarzanych odpadów, zmniejsza się zakres robót bu- Gips powstający w instalacji odsiarczania spalin jest surowcem do produkcji płyt kartonowo-gipsowych. Wytwórnia tych płyt jest wspólnym przedsięwzięciem BOT Elektrowni Opole SA i norweskiej firmy NORGIPS (obecnie właścicielem jest KNAUF Bełchatów). Na terenie Elektrowni wprowadzono segregację odpadów komunalnych w celu zwiększenia stopnia recyklingu, a tym samym zmniejszenia ilości odpadów kierowanych na składowisko komunalne. BOT Elektrownia Opole posiada miejsca do gromadzenia i czasowego przechowywania powstających odpadów, co zwiększa możliwość ich optymalnego gospodarczego wykorzystania. Osady z mechaniczno-chemicznej oczyszczalni ścieków przemysłowych znalazły zastosowanie przy rekultywacji składowisk na terenie gminy, natomiast osady z oczyszczalni biologicznej w produkcji kompostu dla potrzeb pielęgnacji terenów zielonych. Zużyte oleje kierowane są do rafinerii, a złom żelaza i metali kolorowych odstawiany jest jako surowiec wtórny. Odpady niebezpieczne, takie jak zużyte baterie, lampy rtęciowe, świetlówki, oleje, rozpuszczalniki, itp. kierowane są do unieszkodliwienia w wyspecjalizowanych firmach. Wszystkie odpady są zabezpieczone przed ujemnym wpływem na środowisko. Na składowisko trafiają tylko odpady komunalne niesegregowane lub te, których nie można wykorzystać np. odpady z remontów budowlanych. 7.4. Ochrona przed hałasem Wody zbiornika wód podziemnych znajdującego się na terenie Opolszczyzny, zostały zabezpieczone przed skażeniem odciekami z awaryjnego składowiska odpadów paleniskowych Groszowice, za pomocą protekcyjnej wykładziny z emulgatu lub folii. Odpady paleniskowe składowane są tam w technologii emulgatu. Emulgat charakteryzuje się małą wodoprzepuszczalnością, dużą wytrzymałością mechaniczną i nie jest źródłem pylenia wtórnego. Wokół składowiska odpadów paleniskowych Groszowice prowadzony jest monitoring odcieków i wód podziemnych, w ramach którego zbudowany został system umożliwiający pobór i badanie jakości wód podziemnych z poziomów wodonośnych cenomanu i turonu oraz kontrolę możliwości wystąpienia zanieczyszczenia wód. dowlanych i spada zapotrzebowanie na popiół i żużel. Dla przeciwdziałania skutkom sezonowości BOT Elektrownia Opole zbudowała magazyny do gromadzenia i czasowego przechowywania odpadów, zwiększając tym samym szanse ich gospodarczego wykorzystania. W roku 2000 oddano do eksploatacji trzy zbiorniki magazynowe popiołu o pojemności całkowitej 50 tys. m 3. Jest to przedsięwzięcie niemające precedensu w polskim przemyśle elektroenergetycznym. Zbiorniki pozwalają nie tylko na przechowywanie popiołu w okresie martwym dla budownictwa, ale dzięki systemowi wewnętrznego mieszania umożliwiają również wytwarzanie surowca do produkcji betonu, o ściśle określonych właściwościach, zgodnych z wymaganiami odbiorcy. Elektrownia realizuje wiele różnego rodzaju działań w zakresie ograniczenia emisji hałasu do środowiska. Zinwentaryzowano wszystkie źródła hałasu oraz wykonano kilkanaście serii pomiarów sumarycznego poziomu dźwięku. W ich wyniku Elektrownia opracowała i realizuje działania prowadzące do dalszej redukcji hałasu, poprzez montaż urządzeń o niskiej emisji hałasu do środowiska, budowę osłon przeciwhałasowych i tłumików hałasu oraz izolację przestrzenną obiektów. Wykonywane pomiary wskazują, że BOT Elektrownia Opole nie przekracza polskich dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, a wymagania krajowe w tym zakresie są wyższe niż obowiązujące w Unii Europejskiej. 15
8. Bieżące wskaźniki eksploatacyjne i zadania środowiskowe Niniejszy rozdział zawiera wskaźniki eksploatacyjne za rok 2006 i porównanie ich z wynikami uzyskanymi w latach poprzednich. Podstawowe parametry produkcyjne BOT Elektrowni Opole przedstawiają się następująco: moc zainstalowana: 1 492 MW moc osiągalna: 1 532 MW roczna produkcja energii elektrycznej: 8 633 812 MWh dyspozycyjność: 88,5% awaryjność: 0,4% jednostkowe zużycie energii chemicznej paliwa na produkcję energii elektrycznej netto: 9 730 kj/kwh Wysoki poziom eksploatacji i stanu technicznego urządzeń podkreślają wskaźniki oceny zdolności Elektrowni do wywiązywania się z zadań produkcyjnych oraz niezawodności. Pracujące w BOT Elektrowni Opole bloki energetyczne charakteryzują się wysoką dyspozycyjnością, wysoką sprawnością energetyczną brutto (~39,5%) i netto (~37,0%) oraz bardzo niskimi wskaźnikami awaryjności (<1%) i zużycia energii na potrzeby własne (~6,39%). Wskaźniki eksploatacyjne w latach 2001-2006 Sprawność wytwarzania energii elektrycznej netto w warunkach rzeczywistych Ochrona powietrza atmosferycznego Zastosowane urządzenia chroniące atmosferę gwarantują BOT Elektrowni Opole spełnianie norm polskich, jak również norm obowiązujących w Unii Europejskiej wynikających z Dyrektywy 2001/80. Obrazuje to poniższy wykres. Emisja zanieczyszczeń do powietrza z BOT Elektrowni Opole na tle wymagań Unii Europejskiej Monitoring emisji Efektywność wytwarzania energii elektrycznej oceniana jest ilością energii chemicznej paliwa, koniecznej do wyprodukowania jednostki energii. Osiągany przez BOT Elektrownię Opole wskaźnik jednostkowego zużycia energii chemicznej paliwa netto kształtuje się na poziomie 9 730 kj/kwh. Modernizacja kolejnych turbozespołów i w efekcie zwiększenie mocy osiągalnej oraz zmniejszenie zużycia paliwa, w połączeniu ze stałą kontrolą procesów technologicznych oraz racjonalizacją użytkowania paliw i energii, zapewniają systematyczną poprawę wyników eksploatacyjnych, co obrazuje następny wykres. Komputerowy system do ciągłego monitorowania emisji zanieczyszczeń, umożliwia kontrolę dotrzymywania wymagań prawnych w zakresie emisji do powietrza, jak również do określenia jej wielkości. W oparciu o pomiary ciągłe BOT Elektrownia Opole wykazuje emisję CO 2, co jest wymagane również w systemie handlu emisjami. Poniższy wykres obrazuje emisje CO 2 w ostatnich latach na tle uzyskanego średniorocznego przydziału na lata 2005-2007. Emisja CO 2 na tle średniorocznych uprawnień określonych w Krajowym Planie Rozdziału Uprawnień do emisji CO 2 na lata 2005-2007 Bardzo dobre wskaźniki eksploatacyjne, w tym niskie jednostkowe zużycie energii chemicznej paliwa, stawiają BOT Elektrownię Opole pod względem efektywności wytwarzania energii elektrycznej na pierwszym miejscu wśród polskich elektrowni cieplnych opalanych węglem kamiennym. Niskie koszty zmienne produkcji są istotnym czynnikiem stanowiącym o pozycji BOT Elektrowni Opole na rynku energii elektrycznej. 16
BOT Elektrownia Opole analizuje również pozostałe wskaźniki emisji, co obrazuje poniższy wykres: Wskaźniki emisji zanieczyszczeń na jednostkę produkcji energii elektrycznej brutto Automatyczna i laboratoryjna kontrola parametrów ścieków potwierdza dotrzymywanie dopuszczalnych wartości określonych w Pozwoleniu Zintegrowanym z 2005 roku. Poziom najważniejszych parametrów i porównanie ich do wartości dopuszczalnych obrazują poniższe wykresy. Siarczany Ochrona wody Stałemu monitoringowi podlega także pobór wody oraz zrzut ścieków. Na podstawie danych uzyskanych z komputerowego systemu PROMAN, kontrolującego eksploatację m.in. urządzeń gospodarki wodno-ściekowej, opracowywane są wskaźniki zużycia wody i zrzutu ścieków. Poziom tych wskaźników w kolejnych latach obrazuje następny wykres. Zawiesina Wskaźnik zużycia wody i zrzutu ścieków w odniesieniu do produkcji BZT 5 Zużycie wody i ilości zrzucanych ścieków nie przekraczają wartości dopuszczalnych określonych w Pozwoleniu Zintegrowanym, co przedstawia kolejny wykres. Zużycie wody powierzchniowej i zrzut ścieków Chlorki 17
ChZT Stopień wykorzystania popiołu w latach 1998-2005 ph Stopień wykorzystania żużla w latach 1998-2005 Podane na wykresach limity wynikają z Pozwolenia Zintegrowanego. Gospodarka produktami ubocznymi Powstająca ilość odpadów paleniskowych zależna jest wprost proporcjonalnie do ilości spalanego węgla. W BOT Elektrowni Opole uzyskuje się ciągłą poprawę wskaźnika jednostkowego zużycia energii chemicznej węgla, co obrazuje wykres na stronie 16. Wytworzone odpady paleniskowe od roku 2001 w całości przekazywane są do gospodarczego wykorzystania, co obrazują wykresy obok. Ogólne spojrzenie na działalność BOT Elektrowni Opole obrazuje rysunek na stronie obok, na którym ukazano wielkości zużycia podstawowych surowców, podstawowych emisji do atmosfery, ilości odpadów oraz ścieków na jednostkę produkcji. 9. Najważniejsze cele środowiskowe wyznaczone na rok 2007: opracowanie Studium programowo-przestrzennego stacji wymienników ciepłowniczych i wyprowadzenia ciepła z BOT Elektrowni Opole na potrzeby odbiorców zewnętrznych, współspalanie węgla z biomasą drzewną (trocina, zrębka, pellet) oraz pochodzącą z upraw rolnych (słoma rzepaczana, rośliny energetyczne, śruta rzepakowa, otręby zbożowe), wykonanie ekranów dźwiękochłonnych wokół części wysoko- i średnioprężnych (WP i SP) turbiny nr 1 wraz z projektem, zabudowa III linii odwadniania gipsu. 18
19 Popiół 69 kg Żużel 23 kg Gips 18 kg Ciepło 16 MJ Powietrze 3 000 Nm3 Biomasa 25 kg Energia 1 MWh Ścieki 0,7 m3 CO 0,1 kg Woda 2,4 m3 Węgiel 411 kg CO2 Pył SO2 NO2 851 kg 0,04 kg 0,6 kg 1,5 kg Spaliny 3 310 Nm3
BOT Elektrownia Opole SA 46-021 Brzezie k. Opola tel. 077 423 50 50 fax: 077 423 50 12 e-mail: elektrownia.opole@elopole.bot.pl www.elopole.bot.pl