Raport Rynek energii elektrycznej i praw majątkowych Eksperci z PGE Dom Maklerski SA dokonali podsumowania i niezależnej oceny sytuacji na rynkach energii elektrycznej oraz praw majątkowych w 2015 roku. Ceny na hurtowym rynku energii elektrycznej SPOT w roku 2015 rozczarowały uczestników rynku energii elektrycznej swoim niskim poziomem w stosunku do cen z 2014 roku. Zanotowane spadki stanowczo były poniżej oczekiwań uczestników z roku poprzedniego, plasując się znacznie poniżej poziomu notowań kontraktów terminowych z dostawą fizyczną na rok 2015. Niski poziom cen energii elektrycznej na RDN (Rynek Dnia Następnego) w 2015 roku odwrócił trend wzrostowy obserwowany w roku 2014. Średnia arytmetyczna wycena rynku RDN (według notowań I fixingu TGE SA ) w roku 2014 wyniosła 180,25 PLN/MWh, zaś w roku 2015-157,30 PLN/MWh. Co stanowi spadek cen na rynku hurtowym energii elektrycznej rok do roku o ok 13 %. Marżowość wytwórców energii elektrycznej pozostała na zbliżonym do poprzednich lat poziomie pomimo spadających cen na rynku hurtowym, a to za sprawą obniżki cen surowców produkcyjnych takich jak węgiel kamienny, ropa oraz gaz. Dodatkowym wsparciem był wprowadzony w roku 2014 mechanizm dopłat za usługi systemowe świadczone przez wytwórców na rynku bilansującym za gotowość do pracy w godzinach szczytowych (tzw. ORM Operacyjna Rezerwa Mocy) spadek cen na rynku hurtowym nie zagroził w takim stopni jak miało to miejsce przed rokiem 2014 wstrzymaniu decyzji modernizacji dotychczasowych jednostek oraz inwestycjom w konwencjonalne źródła energii. Główną przyczyną obniżenia hurtowych cen energii elektrycznej w roku 2015 był wzrost generacji ze źródeł wiatrowych, spowodowany znacznym przyrostem mocy zainstalowanej w tego typu instalacjach. Dla porównania pod koniec 2014 roku całkowita moc zainstalowana źródeł wiatrowych wynosiła 3800 MW, a na koniec 2015 roku było to już 4500 MW. Oznaczało to przyrost w ciągu roku o 700 MW, dla porównania największy blok w kraju: w Elektrowni Bełchatów ma moc 800 MW. Przedstawia to skalę i jej wpływ na hurtowy rynek energii elektrycznej w kraju. Do głównych przyczyn tak nagłego przyrostu mocy w generacji wiatrowej (oraz fotowoltaicznej) miała nowa Ustawa o OZE uchwalona 4 maja 2015 roku, która wprowadza zupełnie nowy system wsparcia dla jednostek wytwarzających energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii. Ustawa wprowadza system aukcyjny, co oznaczało, że jednostki wytwarzające energię elektryczną z odnawialnego źródła energii, które zaczną produkcję po 1 stycznia 2016 toku nie będą już beneficjantem dotychczasowego systemu wsparcia (w postaci otrzymywania certyfikatów praw majątkowych) tylko będą musiały wziąć udział w aukcji i na podstawie wyników ceny referencyjnej same określą poziom wsparcia. Instalacja taka nie będzie mogła ubiegać się o uzyskanie certyfikatów a w aukcji wygrywać będą najtańsze instalacje w każdej kategorii. Niepewność wynikająca z nowego systemu wsparcia spowodował przyspieszenie decyzji inwestycyjnych i oddawanie jednostek wiatrowych do pracy operacyjnej do końca 2015 roku. W związku z powyższym, w zależności od powodzenia nowego systemu wsparcia bądź jego porażki możemy oczekiwać, że kolejne wzrosty generacji zainstalowanej w OZE lub ich brak (w przypadku gdy poziom wsparcia okaże się zbyt niski) dopiero za 3 lata od pierwszej aukcji, ponieważ tyle będzie trwał proces inwestycyjny od momentu zabezpieczenia sobie przez inwestora poziomu wparcia niezbędnego do wybudowania nowej instalacji. W związku z nowelizacją Ustawy o OZE w dniu 31 grudnia 2015 roku ustawodawca przedłużył dotychczasowe zasady wsparcia o pół roku, co oznacza że będą one obowiązywały do połowy roku 2016. Dopiero pod koniec 2016 roku będzie można zatem określić efekty wprowadzenia nowego systemu wsparcia na rynek praw majątkowych oraz energii elektrycznej. Do ważnych wydarzeń, które miały miejsce na hurtowym rynku energii elektrycznej w 2015 roku należy zaliczyć wydarzenia z sierpnia 2015 r., kiedy z powodu utrzymującej się fali upałów, braku produkcji z generacji wiatrowej oraz awarii w konwencjonalnych jednostkach wytwórczych Operator Systemu
Elektroenergetycznego ogłosił XX stopień zasilania, a Regulator interwencyjnie po raz pierwszy od wielu lat odłączał odbiorców przemysłowych ograniczając ich zużycie w godzinach szczytowych. W tym okresie ceny na rynku RDN przekroczyły wartość 1.400,00 PLN/MWh w godzinach szczytowych na dobę handlową 11.08.2015. Interwencja Regulatora i odłączanie odbiorców przemysłowych dała szybki efekt w postaci wzrostu rezerwy mocy w systemie z 0 w godzinach największego obciążenia w godzinach szczytowych w dniach 06-08.08. 2015 do poziomu minimum 1455 MW w godzinie 13:00 w dniu 11.08.2015. Podjęte działania przełożyły się na powstrzymanie dramatycznych wzrostów cen na rynku energii elektrycznej. Podjęte działania sprawiły, że ceny, w newralgicznych godzinach, na rynku bilansującym, dobie handlowej 11.08.2015, nie przekroczyły 250,00 PLN/MWh. Kolejnym znaczącym wydarzeniem w 2015 roku, wartym odnotowania, a mającym wpływ na kształtowanie się cen na hurtowym rynku energii elektrycznej było uruchomienie połączenia (mostu energetycznego) pomiędzy Polska a Litwą LitPol. W grudniu rozpoczął się obrót energią elektryczną na nowym połączeniu energetycznym Polski i Litwy za pośrednictwem Towarowej Giełdy Energii S.A.. Rynek Dnia Następnego dla energii elektrycznej na połączeniu energetycznym Polski z Litwą został uruchomiony 8 grudnia 2015 r. z datą dostawy 9 grudnia 2015 r. Działa on analogicznie jak rynek na połączeniu Polski i Szwecji, funkcjonujący od 2010 r. Połączenie Polska Litwa, którego budowa została zakończona w listopadzie 2015 r. posiada moc przesyłową 500 MW. Uruchomienie nowego połączenia i dołączenie go do dotychczasowo systemu Market Coupling spowodowało zwiększenie wolumenów obrotu na RDN oraz wzrost cen energii elektrycznej spowodowany udostępnianymi (choć ograniczonymi) zdolnościami eksportowymi na rynek litewski. Wraz z uruchomieniem połączenia LitPol uruchomione miało zostać również połączenie NordBalt, łączący Litwę i Szwecję o maksymalnej zdolności przesyłowej 700 MW. Aktualnie jest on w fazie testów i nie został jeszcze oddany do komercyjnego wykorzystania. Dnia 4 listopada 2015 roku Towarowa Giełda Energii S.A. uruchomiła Rynek Instrumentów Finansowych (RIF) sugerując się faktem, że rynek energii osiągnął wysoką płynność pozwalającą na zaoferowanie możliwości handlu instrumentami pochodnymi. Uruchomiono Rynek Instrumentów Finansowych, na którym rynkiem bazowym dla kontraktów futures jest energia elektryczna. Niestety do dnia obecnego na rynku RIF-ów zawarto zaledwie dwie przeciwstawne transakcje o wolumenie 1 MW. Na rynku zielonych certyfikatów instrument PMOZE_A kontynuował trend spadkowy ustanawiając wartość indeksu OZEX_A poniżej poziomu 100,00 PLN/MWh. Spadek ten spowodowany był wzrostem generacji wiatrowej i powstałą w związku z tym nadwyżką podaży zielonych certyfikatów dostępnych na rynku. Na poniższym wykresie zostało przedstawione wykonanie roku 2015 na tle zakontraktowania miesięcznego oraz kwartalnego na rynku terminowym TGE SA.
Łączny wolumen obrotu energii elektrycznej na Towarowej Giełdzie Energii SA z dostarczonej w roku 2015 stanowił 71 % całkowitego zapotrzebowania krajowego systemu elektroenergetycznego. Rosnący wolumen obrotu na rynku regulowanym zwiększa transparentność rynku energii elektrycznej umacniając tym samym rynkową wycenę. Struktura kontraktacji roku 2015 przebiegała, jak poniżej: Wycena polskiego rynku energii elektrycznej na rynku SPOT w stosunku do państw ościennych przedstawione zostało na poniższym diagramie. Poza Litwą i Łotwą większość krajów posiada niższe ceny energii na rynku hurtowym i tu mocno zauważalny jest wpływ odnawialnych źródeł energii na kształt cen.
Na kanwie niskich cen rynku dnia następnego w roku 2015, kontrakty z dostawą na lata przyszłe uległy deprecjacji. Co jest warte zauważenia to fakt, że po spadającym trendzie na rynku kontraktów rocznych BASE_Y-16 oraz BASE_Y-17, po zrównaniu kursów we wrześniu ubiegłego roku, nastąpiło odwrócenie trendu, przy czym na rok 2017 uczestnicy rynku dalej podtrzymują niską wycenę. Na rynku praw majątkowych prowadzonym przez Towarową Giełdę Energii SA najbardziej płynnym i wartym przedstawienia jest rynek praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii.
Raport Rynek uprawnień do emisji CO2 w 2015 roku Eksperci z PGE Dom Maklerski SA dokonali niezależnej oceny zdarzeń na rynku uprawnień do emisji CO2 w 2015 roku. W 2015 roku ceny uprawnień do emisji EUA kształtowały się przedziale cenowym 6,48-8,68 EUR/t, natomiast ceny jednostek CER oscylowały w przedziale 0,38-0,67 EUR/t.* Istotnym czynnikiem, który wpływał na zmienność cen uprawnień do emisji CO 2 w 2015 roku, były wszelkie działania legislacyjne związane z wdrożeniem rezerwy stabilizacyjnej rynku tzw. Market Stability Reserve (MSR). Rezerwa stabilizacyjna została zaprojektowana przez Komisję Europejską jako mechanizm, który ma na celu zlikwidować istniejącą nadwyżkę uprawnień poprzez doprowadzenie do równowagi pomiędzy popytem a podażą. Znaczny wzrost wartości uprawnień EUA nastąpił 16 lutego 2015 r., wówczas uprawnienia EUA osiągnęły najwyższy od listopada 2012 roku poziom cenowy 7,72 EUR/t. Wzrost notowań cenowych wynikał z przekonania wśród uczestników rynku, iż Komisja ds. Ochrony Środowiska (ENVI) ustali wcześniejszy termin wdrożenia rezerwy MSR. 24 lutego br. odbyło się głosowanie w Komisji ENVI dotyczące rezerwy stabilizacyjnej. Podczas spotkania wyznaczono datę wprowadzenia mechanizmu MSR na koniec 2018 roku oraz ustalono, że 900 mln uprawnień wycofanych z aukcji w ramach backloadingu trafi do rezerwy. 12 marca 2015 r. Łotwa zaproponowała, aby reformę strukturalną rynku uruchomić zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej, czyli w 2021 roku. Propozycja Łotwy zaskoczyła rynek, ceny uprawnień do emisji CO 2 straciły na wartości, spadły z poziomu 6,81 do 6,46 EUR/t. 20 marca br. ceny uprawnień EUA wzrosły do poziomu 7,09 EUR/t (DEC 15) w wyniku opublikowania informacji, dotyczących planów nałożenia przez Niemcy na starsze elektrownie węglowe tzw. opłaty klimatycznej. W kwietniu i w maju ubiegłego roku wpływ na zmienność cen uprawnień do emisji EUA nadal miały wydarzenia związane z wdrożeniem rezerwy MSR, trwały konsultacje projektu reformy podczas tzw. trialogu, czyli spotkań trójstronnych między Komisją Europejską, Radą i Parlamentem. 26 maja 2015 roku Komisja ds. Ochrony Środowiska (ENVI) przyjęła propozycję wcześniejszego wdrożenia reformy MSR od 2019 roku. W czerwcu 2015 roku rynek uprawnień do emisji CO 2 charakteryzował się dużą stabilnością cenową. Dopiero pod koniec miesiąca, w wyniku wydarzeń gospodarczych w Grecji, uprawnienia do emisji EUA straciły na wartości. W lipcu 2015 roku ważnym wydarzeniem była publikacja propozycji zmian dyrektywy EU-ETS, która ma określać zasady obowiązujące w kolejnym okresie rozliczeniowym 2021-2030. We wrześniu 2015 roku formalnie przyjęto propozycje utworzenia od 2019 roku mechanizmu rezerwy stabilizacyjnej. W tym czasie weszła w życie nowelizacja ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Pod koniec października (29.10.2015) uprawnienia do emisji CO 2 osiągnęły najwyższą w tym roku cenę 8,68 EUR/t. 30 listopada 2015r. rozpoczął się Szczyt Klimatyczny ONZ COP21 w Paryżu, którego celem było wypracowanie nowego globalnego porozumienia. 12 grudnia 2015 r. przedstawiciele krajów konwencji klimatycznej ONZ przyjęli porozumienie, którego głównym celem jest utrzymanie wzrostu globalnych średnich temperatur na poziomie znacznie poniżej 2 stopni Celsjusza ponad poziom przedindustrialny i kontynuowanie wysiłków na rzecz ograniczenia wzrostu temperatur do 1,5 stopnia". Porozumienie zacznie obowiązywać od 2020 roku. Pomimo wypracowania wspólnego porozumienia w grudniu 2015 r. ceny uprawnień do emisji EUA traciły na wartości. W najbliższym czasie wpływa na zmienność cen uprawnień do emisji CO 2 będzie miała światowa sytuacja gospodarcza (m.in. w Chinach), ceny surowców na tzw. rynkach skorelowanych (m.in. energii, węgla, ropy), alokacja darmowych uprawnień do emisji CO 2 (do końca lutego br.) oraz publikacja danych dotyczących poziomu emisji gazów cieplarnianych z instalacji objętych systemem EU ETS w 2015 roku ( koniec marca br.) W 2016 roku wpływ na zmienność cen będą miały również wszelkie działania związane z wdrożeniem znowelizowanej dyrektywy odnośnie Europejskiego Systemu Handlu Emisjami ( EU-ETS ). Nowe regulacje prawne dotyczą okresu po 2020 roku. *Ceny zamknięcia (settlement price) DEC 15 z giełdy ICE Futures Europe (15.12.2015-31.12.2015-notowania daily futures giełdy ICE Futures Europe) Autorzy: Robert Jurgielaniec tel.: 22 340 14 67, Agnieszka Paska tel. 22 340 15 88, Anna Szewczuk tel. 22 340 28 90; kontakt: e-mail: energia.dm@gkpge.pl; pm.dm@gkpge.pl co2.pgedm@gkpge.pl. Nadzór nad PGE Dom Maklerski S.A. z siedzibą w Warszawie przy ul. Mysiej 2, sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Niniejsze opracowanie zostało sporządzone przez PGE Dom Maklerski S.A wyłącznie w celach informacyjnych i nie stanowi analizy inwestycyjnej, analizy finansowej ani rekomendacji w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005r. (Dz.U. 2005, poz. 206 nr 1715) oraz Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. (Dz.U. 2005, Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.). Nie stanowi również oferty lub próby skłonienia inwestorów do zakupu lub sprzedaży jakiegokolwiek towaru giełdowego. PGE Dom Maklerski S.A. dołożył należytej staranności w celu zapewnienia, iż zawarte informacje nie są błędne lub nieprawdziwe w dniu ich publikacji, jednak PGE Dom Maklerski S.A. i jego pracownicy nie ponoszą odpowiedzialności za ich prawdziwość i kompletność, jak również za wszelkie szkody powstałe w wyniku wykorzystania niniejszej publikacji lub zawartych w niej informacji. Niniejszy raport adresowany jest do nieograniczonego kręgu odbiorców. PGE Dom Maklerski S.A. nie ponosi odpowiedzialności za decyzje inwestycyjne podjęte na podstawie niniejszego opracownia ani za szkody poniesione w wyniku tych decyzji inwestycyjnych. Jest prawdopodobne, iż PGE Dom Maklerski S.A. świadczył, świadczy lub będzie świadczył usługi na rzecz przedsiębiorców i innych podmiotów wymienionych w niniejszym opracowaniu. Wszystkie wykresy sporzadzono na podstawie opracowań własnych. Źródła danych: TGE, EEX, OTE, Nordpool, PSE.