Zmiany na globalnym rynku energii: konsekwencje wobec producentów i konsumentów

Transkrypt

1 Zmiany na globalnym rynku energii: konsekwencje wobec producentów i konsumentów Seminarium eksperckie Kancelarii Prezydenta RP Rynkowe i regulacyjne otoczenie krajowego rynku energii 18 września 2013 r. Stanisław Tokarski

2 Agenda I Trendy globalne II IV VI III V Europejski skonsolidowany rynek energii Ograniczenia regulacyjne wytwarzania energii elektrycznej - Polityka klimatyczna Unii Europejskiej - ETS - OZE - Dyrektywy emisyjne Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce Rynki mocy w Europie Mechanizmy mocowe i rynki mocy w Polsce VII Podsumowanie 2

3 Agenda I Trendy globalne 3

4 Trendy globalne Pierwotne źródła energii Trendy globalne: Wzrost zapotrzebowania na surowce energetyczne Polityka klimatyczna w UE Rewolucja łupkowa USA Brak sygnałów inwestycyjnych w nowe moce Wzrost produkcji węgla Źródło: Prezentacja prof. Marek Ściążko ICHPW, Bełchatów 2013 Źródło: IEA World Energy Outlook

5 Trendy globalne Miks energetyczny Źródło: Główny Instytut Górnictwa, listopad 2012 r. Światowy miks energetyczny Polski miks energetyczny e.wodna; 17% biomasa; 3% węgiel; 41% Gaz 3,3% Biomasa 4,3% Węgiel brunatny 33,5% e.jądrowa; 13% Unijny miks energetyczny gaz; 22% ropa; 4% e.wodna; 11,2% pozostałe; 9,0% wegiel; 26,5% Węgiel kamienny 59,0% ropa; 2,9% e.jądrowa; 27,8% gaz; 22,6% 5

6 Agenda II Europejski skonsolidowany rynek energii 6

7 Europejski skonsolidowany rynek energii Połączenia transgraniczne kierunki rozwoju Istotne zagadnienia Połączenia transgraniczne Europejski energy mix Zrównoważony wzrost gospodarczy Konkurencyjność obszarów gospodarczych Relacja mocy wymiany do zapotrzebowania szczytowego 2013 Źródło: Opracowanie PSE Efekty Z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego wzrost przepustowości połączeń transgranicznych zwiększy bezpieczeństwo krajowych systemów elektroenergetycznych, ale nie zastąpi generacji wewnętrznej poszczególnych państw. Polska/Niemcy Efekty planowanej rozbudowy połączeń transgranicznych na przekroju z systemem niemieckim: wzmocnienie układu sieciowego nie wyeliminuje problemu przepływów kołowych ze względu na zbliżone uwarunkowania klimatyczne rozbudowa połączeń transgranicznych z systemem niemieckim nie wpłynie na poprawę bezpieczeństwa pracy KSE w kontekście zmiennej generacji w OZE zwiększenie przepustowości połączeń transgranicznych doprowadzi do zwiększenia korelacji cenowej z rynkiem niemieckim oraz pogłębienia spadku cen krajowych w efekcie zwiększonej podaży subsydiowanej przez Niemców energii z OZE

8 Europejski skonsolidowany rynek energii Miks energetyczny Źródło: Opracowanie Power Choices Reloaded, lipiec 2013 r. 8

9 Agenda III Ograniczenia regulacyjne wytwarzania energii elektrycznej 9

10 Ograniczenia regulacyjne wytwarzania energii elektrycznej Wykaz najistotniejszych Dyrektyw/Decyzji PE i Rady 1. Energy Roadmap 2050 z dnia r. - plan działań określający ogólną strategię budowy w Unii Europejskiej gospodarki niskoemisyjnej do roku Zielona księga z dnia r. odwołuje się do zapisów Mapy Drogowej 2050 i Energetycznej Mapy Drogowej jako obowiązujących dokumentów. Redukcja emisji gazów cieplarnianych o 40% oraz zwiększenie wykorzystania OZE do 30% 3. Dyrektywa ETS Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych 4. Dyrektywa IED Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia r. w sprawie emisji przemysłowych (zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) 5. Dyrektywa CCS Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z dnia r. w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla 6. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii z OZE 10

11 Ograniczenia regulacyjne wytwarzania energii elektrycznej Polityka klimatyczna Roadmap 2050 Redukcja emisji gazów cieplarnianych 2050 r. -80% Energy Roadmap 2050 Redukcja emisji gazów cieplarnianych w energetyce 2050 r. - 95%/ -99% Redukcja emisji gazów cieplarnianych 2030 r. -40% Zielona Księga Zielona księga odwołuje się do zapisów Mapy Drogowej 2050 i Energetycznej Mapy Drogowej jako obowiązujących dokumentów. Obie mapy zostały zawetowane przez Polskę i nie mają wiążącej mocy. Zwiększenie wykorzystania OZE 2030 r. 30% 11

12 Ograniczenia regulacyjne wytwarzania energii elektrycznej Polityka klimatyczna OZE Systemy subsydiowania energii zielonej brak jednolitego podejścia w UE Backloading Administracyjna próba ograniczenia podaży poprzez zawieszenie aukcji 900 mln pozwoleń na emisję CO2 w latach , celem wymuszenia wzrostu cen rynkowych EUA. 12

13 Ograniczenia regulacyjne wytwarzania energii elektrycznej ETS i Dyrektywy emisyjne 1. Derogacje wynikające z art. 10c: Krajowy Plan Inwestycyjny nie uznanie przez KE inwestycji rozpoczętych przed dniem 31 grudnia 2008 roku do nakładów kwalifikowanych limitujących przydział darmowych uprawnień do emisji CO2 2. Dyrektywa IED wchodzi w 2016 roku, ze względu na wysokie standardy emisji, spowoduje wycofanie jednostek wytwórczych o łącznej mocy około 6 GW 3. Kolejne regulacje, które zapewne ukażą się w formie decyzji to tzw. Konkluzje BAT dla LCP (dużych źródeł spalania) i zostaną wdrożone w 2019 roku. Spowoduje to, że instalacje dostosowywane do obowiązujących przepisów trzeba będzie modernizować po raz kolejny. Konkluzje BAT w postaci projektu z dnia 28 czerwca br. praktycznie wykluczają prace w oparciu o węgiel Standardy emisyjne - węgiel kamienny, brunatny Źródło: Opracowanie własne Moc w paliwie [MWth] IED r. (Pozwolenie przed ) Konkluzje BAT (pozwolenie przed publikacją konkluzji) SO 2 NO X pył SO 2 NO X pył > pyłowe; nd fluidane; (roczna: fluidalne, pyłowe) fluidalne w. brunatny w. kamienny (roczne: fluidalne w.brunatny w. kamienny) 4-20 (roczna 1-15) 4-20 >1000 MWth (roczna <1-10) 13

14 Agenda IV Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce 14

15 Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce Ocena systemu - problemy 1. Spadek cen energii elektrycznej i świadectw pochodzenia 2. Przepływ marży z obszaru wytwarzania energii elektrycznej do dystrybucji i OSP, z węgla kamiennego do węgla brunatnego 3. Brak wynagrodzenia dla jednostek wytwórczych o wyższych kosztach zmiennych, które rezerwują system 4. Wzrost generacji źródeł OZE o charakterze nieciągłym, które wymagają rezerwacji 5. Brak sygnałów do inwestowania w nowe moce 6. Konieczność zmian regulacyjnych, przywracających równowagę systemu 15

16 Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce Bieżąca sytuacja na rynku energii elektrycznej Źródło: ARE, opracowania własne Uwagi: ceny energii elektrycznej przyjęto na podstawie notowań TGE (ceny SPOT obliczono jako dzienna średnia arytmetyczna z 24 godzin doby, rynek RDN) koszt techniczny wytwarzania (koszty zmienne + koszty stałe) przyjęto na podstawie opracowania ARE Sytuacja Techniczno-Ekonomiczna Sektora Elektroenergetycznego w porównaniu uwzględniono koszt techniczny wytwarzania dla elektrowni opalanych węglem kamiennym w rozbiciu na koszt stały i zmienny (nie uwzględniono elektrociepłowni opalanych węglem kamiennym) oraz łączny koszt techniczny wytwarzania dla elektrowni opalanych węglem brunatnym 16

17 Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce Ceny energii na rynku terminowym TGE i EEX na lata Źródło: dane źródłowe TGE i EEX 17

18 Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce Łączny wynik na działalności energetycznej* [mln zł] * Łącznie - wytwarzanie, obrót energią elektryczną i ciepłem dla wytwórców, dystrybucja dla OSD oraz sprzedaż dla PO mln zł PO OSD PO SD OSP EL WIATROWE EL WODNE ELEKTROCIEPŁOWNIE EL W KAMIENNY EL W BRUNATNY Źródło: Opracowanie: Herbert Leopold Gabryś lata 18

19 Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce Charakterystyka dobowa źródeł wiatrowych Produkcja ze źródeł wiatrowych w KSE waha się od 0 do 90% mocy zainstalowanej Z uwagi na powstające źródła OZE pojawia się potrzeba zabezpieczenia mocy rezerwujących w postaci elektrowni węglowych regulacyjnych a w późniejszym okresie elektrowni gazowych, a także wprowadzenia rynków mocy. 19

20 Ocena sytuacji na rynku energii w Polsce Niedobór mocy w KSE Źródło: Energoprojekt Katowice S.A., opracowania własne Planowane odstawienia do roku ,9 GW Realizowane projekty nowych bloków +2,8 GW Niedobór mocy -2,1 GW 20

21 Agenda V Rynki mocy w Europie 21

22 Rynki mocy w Europie Mechanizmy mocowe Źródło: TGPE, Mechanizmy mocowe na polskim rynku energii elektrycznej, Opracowanie Ernst&Young, marzec 2013 Wielka Brytania Opłata za moc w latach Obecnie parlament analizuje projekty regulacji wprowadzających rynek mocy i kontrakty różnicowe. Irlandia Opłata za moc od 2005 r. Francja Rozważane wprowadzenie rynku mocy od 2015 r. Włochy Opłata za moc od 2004 r. Portugalia i Hiszpania Opłata za moc Obecnie rozważane są zmiany systemu Norwegia Rezerwa strategiczna Rynek opcji na rezerwy regulacyjne Finlandia i Szwecja Rezerwa strategiczna Niemcy Dyskusja w zakresie wprowadzenia rynku mocy i rezerw strategicznych Polska Rezerwa interwencyjna Rumunia Rynek mocy (aukcje) Grecja Rynek mocy od 2005 r. Mechanizmy mocowe Rynki tylko energii Wprowadzane mechanizmy mocowe 22

23 Rynki mocy w Europie Konieczność korekty modelu rynku energii 1. Bezpieczeństwo dostaw energii jest już zagrożone, a stopień zagrożenia stale narasta, konieczne są zmiany 2. Podobna sytuacja jest w większości krajów UE, w kilku już wprowadzona zmiany, w innych są przygotowywane 3. Wprowadzane i przygotowywane zmiany zawierają przede wszystkim elementy rynków mocy i/lub mechanizmów mocowych 4. W opracowaniu projektu zmian warto wykorzystać polskie doświadczenia oraz doświadczenia krajów, które je wprowadzają, w szczególności doświadczenia angielskie 5. Na podstawie projektu wytycznych, obecnie Komisja Europejska nie będzie wspierać wprowadzania rynku mocy, ale w sytuacji wprowadzania ich w wielu krajach, nie będzie też nadmiernie przeszkadzać 23

24 Agenda VI Mechanizmy mocowe i rynki mocy w Polsce 24

25 Mechanizmy mocowe i rynki mocy w Polsce Rozwiązania przejściowe w Polsce Przetarg na interwencyjną rezerwę zimną Rezerwa mocy (w trakcie konsultacji) Interwencyjna rezerwa zimna (uruchomienie płatności) Aukcje mocy (o ile zostanie wprowadzony rynek mocy) Okres realizacji aukcji mocy (N+4) rozwiązania doraźne rozwiązania docelowe Źródło: Opracowanie własne 25

26 Mechanizmy mocowe i rynki mocy w Polsce Rozwiązania proponowane 1. Rynek mocy Rozwiązanie podstawowe dla zapewnienia utrzymania mocy rezerwującej elektrownie wiatrowe i PV oraz wzmocnienia sygnałów inwestycyjnych 2. Systemy kontraktów różnicowych (z elementami stałych taryf) Możliwy mechanizm uzupełniający dla rozwiązania problemów z budową nowych jednostek w określonych technologiach 3. Strategiczna rezerwa mocy Rozwiązanie przejściowe możliwe do zastosowania w okresie od momentu wdrożenia dwóch poprzednich. Trwałą rezerwa mocy dla obniżenia kosztów dostaw w warunkach ekstremalnych 26

27 Agenda VII Podsumowanie 27

28 Podsumowanie 1. Rewizja polityki energetycznej - określenie docelowego miksu energetycznego uwzględniającego krajowe zasoby paliw 2. Odnawialne źródła energii rozwój oparty o technologie cechujące się najniższym kosztem wytwarzania oraz stabilnym charakterem pracy 3. Potencjał OZE w Polsce wyższy niż 15% - szczególna rola biomasy 4. Zmiany regulacyjne zapewniająca środki na utrzymanie rezerwujących mocy wytwórczych oraz niezbędne, nowe inwestycje 5. Nowy model rynku zakładający wdrożenie mechanizmów mocowych - rynek jednotowarowy czy dwutowarowy? 6. Opóźnienie zmian regulacyjnych spowoduje, po przejściowym spadku cen energii dla konsumentów i przedsiębiorstw, niekontrolowany wzrost cen (lekcja niemiecka) 28

29 Dziękuję za uwagę Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie ul. Krucza 6/ Warszawa tel , fax TAURON Wytwarzanie S.A. ul. Lwowska Katowice tel , fax Stanisław Tokarski