Szczepionka BCG Pomóż chronić swoje dziecko przed gruźlicą Wydanie 2017 Polish version: Help protect your baby against TB
Niniejsza ulotka dotyczy szczepionki uodparniającej Bacillus Calmette- Guérin (BCG), pomagającej zapewnić dziecku ochronę przed gruźlicą (tuberculosis; TB). Co to jest szczepionka BCG? Szczepionka BCG zawiera osłabioną postać bakterii (zarazków) powodujących gruźlicę. Szczepionka ta nie wywołuje gruźlicy. Powoduje jednak u dziecka powstawanie przeciwciał, które chronią (uodparniają) dziecko na wypadek ewentualnego kontaktu z chorobą. Komu podaje się szczepionkę BCG? Podanie szczepionki BCG zaleca się dzieciom, które są narażone bardziej niż ogół populacji na kontakt z osobą chorą na gruźlicę. Większe prawdopodobieństwo zarażenia może być spowodowane tym, że kiedyś mieszkały w regionie o wysokiej zachorowalności na gruźlicę, albo faktem, że rodzice lub dziadkowie dziecka pochodzą z kraju o wysokiej zachorowalności na gruźlicę. Dotyczy to krajów położonych w południowowschodniej Azji, Afryce Subsaharyjskiej oraz niektórych krajów Europy Wschodniej. Szczepionkę zazwyczaj podaje się wkrótce po urodzeniu dziecka, w szpitalu lub zaraz po powrocie do domu. W razie konieczności można ją jednak także podać w innym czasie.
Co to jest gruźlica? Gruźlica jest poważną chorobą zakaźną. Może rozwijać się szybko, szczególnie u małych dzieci i niemowląt, u których może doprowadzić do gruźliczego zapalenia opon mózgowych (TB meningitis), tj. puchnięcia błon okrywających mózg. U młodzieży i dorosłych choroba zazwyczaj dotyka płuc, ale może także dotknąć węzłów chłonnych, mózgu, stawów, nerek lub kości. Większość osób w Wielkiej Brytanii całkowicie powraca do zdrowia po leczeniu, jednak leczenie może trwać kilka miesięcy. Jak przenosi się gruźlica? Zazwyczaj gruźlica rozprzestrzenia się wtedy, gdy osoby noszące zaraźliwą gruźlicę w płucach lub gardle kaszlą albo kichają. Zarażenie następuje jednak najczęściej dopiero po bliskim i dłuższym kontakcie z chorą osobą. Nie każdy chory na gruźlicę zaraża. Przy odpowiednim leczeniu większość osób zarażających przestaje zarażać po ok. 2 tygodniach. Leczenie gruźlicy trwa długo. Znacznie łatwiej jest jej zapobiegać. 1
Jak powszechna jest gruźlica? Gruźlica nie jest chorobą powszechną. Co roku w Szkocji diagnozuje się około 350 nowych przypadków. Większość przypadków wykrywa się u osób dorosłych powyżej 25. roku życia. Przypadki gruźlicy są odnotowywane na całym świecie. Aktualną listę krajów o wysokim wskaźniku zachorowań na gruźlicę można uzyskać u pracownika służby zdrowia, który wręczył niniejszą ulotkę, lub znaleźć na stronie www.immunisationscotland.org.uk/tb Coraz więcej osób podróżuje po świecie, w związku z czym ryzyko zetknięcia się z osobami chorymi na gruźlicę lub przywiezienia choroby do kraju jest również większe. Czym objawia się gruźlica? Gruźlica może zaatakować niemal dowolną część ciała, więc symptomy mogą być różne. Ponadto objawy u dziecka mogą być inne niż u dorosłego. Ponieważ jednak gruźlica jest chorobą zakaźną, bardzo istotna jest zdolność do rozpoznawania jej oznak i objawów. Należy skontaktować się z lekarzem, jeśli u dziecka lub innego członka rodziny występują następujące objawy: nieustępujący mokry kaszel trwający kilka tygodni, gorączka i wyjątkowo silne pocenie się w nocy, utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny, uczucie zmęczenia i złe samopoczucie, kasłanie krwią. 2
Jak podaje się tę szczepionkę? Szczepionka jest podawana w formie zastrzyku podskórnego w górną część lewego ramienia. Jakie są skutki uboczne podania szczepionki? Natychmiast po szczepieniu na ramieniu pojawia się pęcherz. To oznacza, że szczepionka została podana prawidłowo. W ciągu od dwóch do sześciu tygodni od zaszczepienia na skórze pojawi się niewielka krostka. Przez kilka dni w tym miejscu może utrzymywać się obrzęk, który jednak stopniowo ustąpi, pozostawiając najwyżej niewielką bliznę. U dziecka w miejscu szczepienia może pojawić się niewielkie owrzodzenie. Jeśli wydobywa się z niego ciecz i rana wymaga zakrycia, należy przykryć ją suchym opatrunkiem (ale nie wodoodpornym plastrem ani kremem) do czasu uformowania się strupa. Miejsce owrzodzenia lepiej jest pozostawić odsłonięte; także podczas kąpieli. Ranka może nie zniknąć kompletnie nawet przez kilka miesięcy. Jeśli masz obawy albo sądzisz, że ranka została zainfekowana, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym (GP). Czy szczepionka jest bezpieczna? Wszystkie leki (w tym szczepionki), zanim zostaną dopuszczone do użytku, są badane pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności. Po wprowadzeniu na rynek bezpieczeństwo szczepionek jest nadal monitorowane. 3
Czy są powody, dla których moje dziecko nie powinno przyjmować szczepionki BCG? Podanie szczepionki BCG należy przełożyć na później, jeśli dziecko ma wysoką gorączkę. Przełożenie szczepionki BCG może także być konieczne w przypadku niemowląt, których matki przyjmowały w okresie ciąży lub karmienia piersią leczenie osłabiające układ odpornościowy (jeśli cię to dotyczy, skonsultuj się ze swoją przychodnią lekarza rodzinnego lub miejscową pielęgniarką zajmującą się pacjentami chorymi na gruźlicę w celu uzyskania dalszych porad). Szczepionki BCG nie należy podawać, jeśli dziecko: ma osłabiony układ odpornościowy ze względu na chorobę lub przyjmowane leczenie, jest nosicielem wirusa HIV, cierpi na uogólnioną chorobę zakaźną skóry dzieci z egzemą powinny być szczepione w miejscu wolnym od zmian skórnych (uszkodzeń skóry), ma stwierdzoną reakcję anafilaktyczną (ciężką reakcję alergiczną) na któryś ze składników szczepionki. Czy muszę wiedzieć coś jeszcze? Od drugiego miesiąca życia, bez względu na to, kiedy podawana jest szczepionka BCG, dziecko może przyjmować rutynowe szczepionki, m.in. na błonicę (diphtheria), tężec (tetanus), krztusiec (koklusz) [pertussis (whooping cough)], zakażenie pneumokokami (pneumococcal), polio, zakażenie pałeczką hemofilną typu B (Haemophilus influenzae type b 4
Hib), zakażenie rotawirusami oraz meningokokowe zapalenie opon mózgowych typu B (MenB). Należy jednak dopilnować, aby dziecko nie otrzymało innej szczepionki w tę samą kończynę przez przynajmniej trzy miesiące po szczepieniu BCG; w przeciwnym wypadku może to spowodować spuchnięcie węzłów chłonnych. Należy się również upewnić, że w czerwonej książeczce zdrowia dziecka (Personal Child Health Record, Red book) odnotowano szczepionkę BCG. Udzielenie odpowiedzi twierdzącej na dowolne z następujących pytań może oznaczać konieczność podania dziecku szczepionki BCG, jeśli dziecko jeszcze jej nie otrzymało. Czy ty, twoja rodzina, twój partner/ partnerka lub jego/jej rodzina pochodzicie z kraju o wysokiej zapadalności na gruźlicę? Dotyczy to krajów położonych w południowo-wschodniej Azji, Afryce Subsaharyjskiej oraz niektórych krajów Europy Wschodniej. (W razie wątpliwości zapytaj pracownika służby zdrowia lub wejdź na stronę www.immunisationscotland.org.uk/tb). Czy w najbliższej przyszłości wraz z dzieckiem zamierzasz mieszkać przez ponad trzy miesiące w jednym z takich krajów lub często do niego podróżować? Czy w twoim domu przebywa ktoś, kto choruje na gruźlicę (lub ją przeszedł w przeszłości) bądź pochodzi z jednego z tych krajów, lub czy taka osoba będzie miała częsty kontakt z dzieckiem? 5
Gdzie uzyskać więcej informacji? Wejdź na stronę: www.immunisationscotland.org.uk Zadzwoń na infolinię NHS inform pod numer 0800 22 44 88 (telefon tekstowy 18001 0800 22 44 88). Infolinia jest czynna codziennie, a godziny otwarcia można znaleźć na stronie internetowej. Infolinia zapewnia także pomoc tłumacza. Zapytaj pracownika służby zdrowia, który wręczył ci niniejszą ulotkę. Broszura ta może zostać udostępniona na żądanie w następujących formatach: tłumaczenie format łatwy do czytania nagranie audio brytyjski język migowy wydruk dużą czcionką język Braille a 0131 314 5300 nhs.healthscotland-alternativeformats@nhs.net Opublikowano przez NHS Health Scotland 1 South Gyle Crescent Edinburgh EH12 9EB NHS Health Scotland 2017 Pierwsze wydanie 2009 Wszelkie prawa zastrzeżone. Materiału zawartego w niniejszej publikacji nie można powielać w części ani w całości bez wcześniejszej zgody NHS Health Scotland (lub innych właścicieli praw autorskich). Dołożono wszelkich starań, aby zapewnić zgodność zamieszczonych informacji ze stanem faktycznym, jednak NHS nie ponosi odpowiedzialności za żadne błędy, pominięcia lub błędne stwierdzenia. NHS Health Scotland jest ośrodkiem współpracującym WHO w zakresie promowania zdrowia i publicznych programów opieki zdrowotnej (Collaborating Centre for Health Promotion and Public Health Development). www.immunisationscotland.org.uk 5934 7/2017 ALT 8/2017