Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (22) nr 1, 2007 Jerzy NAWROCKI GĄSIENICOWY UKŁAD JEZDNY Streszczenie: W artykule przedstawiono możliwoś ci szybkiego zamontowania na terenowych pojazdach kołowych, w miejsce kół napędowych zestawów gąsienicowych. Pojazdy terenowe z zamontowanymi zestawami gąsienicowymi charakteryzują się niskim naciskiem jednostkowym na podłoże co pozwala na swobodne poruszanie się nimi w terenie bagnistym, pustynnym, zaś nieżonym. Takie pojazdy mogą poruszać się również swobodnie po drogach utwardzonych. Przedstawione w artykule gąsienicowe układy jezdne produkowane są seryjnie i można je zamontować w miejsce kół napędowych kołowego pojazdu terenowego z napędem na dwa, cztery lub większą iloś ć kół. Pojazdy terenowe konstruowane są z myś lą o ich wykorzystaniu w celach rekreacyjnych, komercyjnych, rolniczych oraz przez formacje wojskowe. W pojazdach tych można zamontować w miejsce kół zestawy gąsienicowe, które umożliwiają poruszanie się w terenie nieutwardzonym, gdzie wymagany jest mały nacisk na jednostkę powierzchni. Niewielki nacisk jednostkowy na podłoże sprawia, że pojazdy z zamontowanymi zestawami gąsienicowymi nie zapadają się w błocie, nie grzęzną w ś wieżym ś niegu ani też nie zakopują się w sypkim piachu. Pojazdy z zamontowanymi zestawami gąsienicowymi doskonale poruszają się w terenie pustynnym, bagnistym lub zaś nieżonym. Zestaw gąsienicowy na pojeź dzie terenowym można zamontować w czasie kilkudziesięciu minut z wykorzystaniem specjalnej płyty poś redniej umożliwiającej montaż na różnych pojazdach. Pojazd musi być jednak wcześ niej przygotowany do montażu gąsienicowych układów jezdnych. Pojazdy z zamontowanymi zestawami gąsienicowymi poruszają się ze zmniejszoną o około 30% prędkoś cią maksymalną, gdyż zestaw gąsienicowy posiada mniejsze koło napędowe w stosunku do opony. Zamontowany gąsienicowy układ jezdny staje się jakby naturalnym reduktorem zwiększającym siłę napędową pojazdu. Na kilku przykładach przedstawiono na rys.1, rys.2, i rys.3 zasadę działania oraz przykłady rozwiązań konstrukcyjnych zestawów gąsienicowych. Przedstawione rozwiązania są produkowane seryjnie i chronione są przez producentów posiadanymi patentami [2]. Rys. 1. Przykładowa zasada działania zestawu gąsienicowego Inż. Jerzy NAWROCKI - Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM, Gliwice
Jerzy NAWROCKI Rys. 2 Przykładowa zasada działania zestawu gąsienicowego Rys. 3. Przykładowa zasada działania zestawu gąsienicowego Zestaw gąsienicowy składa się z: a) zawieszenia gąsienicy z zestawem stałych lub regulowanych niezależnie przesuwanych kół poś redniczących, umożliwiających zmianę kształtu gąsienicy bez zmiany jej naprężenia; b) mimoś rodowej obudowy łożyska koła napędowego umożliwiającej regulację naprężenia gąsienicy; c) koła napędowego o odpowiednio wyprofilowanym kształcie zapobiegającym gromadzeniu się zanieczyszczeń i lodu; d) płyty poś redniej umożliwiającej zamontowanie zestawu gąsienicowego na dowolnym pojeź dzie kołowym; e) ogranicznika obrotu zestawu gąsienicowego zapobiegającego kolizji z nadwoziem. połączenia z układem kierowniczym pojazdu; f) gąsienicy gumowej o odpowiednio zaprojektowanym kształcie gwarantującym samooczyszczanie się gąsienicy oraz o profilu dopasowanym do pokonywanego terenu. Trwałoś ć gąsienicy jest porównywalna z trwałoś cią opony terenowej. Przykłady rozwiązań konstrukcyjnych zestawu gąsienicowego produkowanych przez firmę MATTRACKS [1] przedstawiono na rys. 4 i rys. 5.
Gąsienicowy układ jezdny Rys. 4. Rozwiązanie konstrukcyjne zestawu gąsienicowego firmy MATRACKS Rys. 5. Rozwiązanie konstrukcyjne zestawu gąsienicowego firmy MATRACKS Gąsienice stosowane w ww. układach w zależnoś ci od przeznaczenia posiadają specjalnie zaprojektowane kształty powierzchni o zarysie dopasowanym do podłoża, po którym mają się poruszać.
Jerzy NAWROCKI Przykładowy zarys powierzchni przedstawiono na rys. 4 oraz na rys. 6. Rys. 6. Przykład zastosowania zestawu gąsienicowego w pojeździe cywilnym Gąsienicowe układy jezdne mogą być montowane na różnego typu pojazdach terenowych zamiast kół napędowych. Przykład takiego zamontowania przedstawiono na rys.7. Rys. 7. Przykład zastosowania zestawu gąsienicowego w pojeź dzie cywilnym
Gąsienicowy układ jezdny Przykład zamontowania gąsienicowego układu jezdnego na pojeź dzie wojskowym przedstawiono na rys.8. Rys.8. Przykład zastosowania zestawu gąsienicowego w pojeź dzie wojskowym Przykład zamontowania gąsienicowego układu jezdnego na pojazdach rekreacyjnych przedstawiono na rys.9 i rys.10. Rys. 9. Przykład zastosowania zestawu gąsienicowego w pojeź dzie rekreacyjnym
Jerzy NAWROCKI Rys.10. Przykład zastosowania zestawu gąsienicowego w pojeź dzie rekreacyjnym Gąsienicowe układy jezdne mogą być zamontowane na samochodach osobowych typu SUV. Przykład takiego zamontowania przedstawiono na rys.11. Rys. 11. Przykład zastosowania zestawu gąsienicowego w samochodzie osobowym
Gąsienicowy układ jezdny PODSUMOWANIE Gąsienicowe układy jezdne produkowane przez renomowane firmy mogą być zamontowane na dowolnych pojazdach terenowych w miejsce kół napędowych. Zamontowanie ww. układów zdecydowanie poprawia możliwoś ci trakcyjne tych pojazdów. Gąsienicowe układy jezdne pozwalają na poruszanie się takim pojazdem po terenie niedostępnym dla pojazdów kołowych. Przygotowanie pojazdu terenowego do pokonywania trudnego terenu poprzez zamontowanie gąsienicowego układu jezdnego można wykonać w czasie kilkudziesięciu minut. LITERATURA [1] Materiały opublikowane na stronach internetowych przez producentów i dystrybutorów gąsienicowych układów jezdnych. [2] Opis patentu nr US 69,904,986 B2 z dnia 14 czerwca 2006. TRACKED DRIVING SYSTEM Abstract: This article presents a conception of tracked driving system, which is possible for fast install on terrain vehicle in exchange for driving wheel. The characteristic feature of terrain vehicle with tracked driving system installed is low pressure per unit area. This allows vehicle to move freely in various terrain conditions like everglade, desert land or area covered with snow. It is also important, that such vehicle is also able to move on hardened roads without any difficulties. Recenzent: dr inż. Jacek SPAŁEK