Funkcjonuje powiedzenie: człowiek religijny, ale niewierzący. Oznacza to, że ktoś może funkcjonować we wspólnocie religijnej i spełniać praktyki religijne bez wiary w Boga. Warunkiem podstawowym jest szukanie prawdy religijnej szczerze i w głębokiej pokorze, ponieważ w myśl objawienia chrześcijańskiego sama prawda uprzedzi szukających jej i zanim ją znajdą, otworzy się przed nimi: Oto stoję u drzwi i kołaczę: jeśli kto posłyszy mój głos i drzwi otworzy, wejdę do niego i będę z nim wieczerzał, a on ze mną (Ap3,20). 3,20).
Początek autentycznej religii nie jest efektem naturalnej aktywności człowieka, ale dziełem samego Boga. Człowiek, który w sposób naturalny otwarty jest na transcendencję, przyjmuje w akcie wiary Boże objawienie. Każdemu aktowi wiary w Objawienie Boże towarzyszy łaska.
Według Biblii wiara jest źródłem, osią, sercem i ośrodkiem wszelkiego życia religijnego. Wiara chrześcijańska ma oparcie nie w mądrości ludzkiej, lecz w mocy Bożej (por. 1Kor 2,4-5). Nie jest ona zatem zwykłą intelektualną zgodą człowieka na szczególne prawdy dotyczące Boga, lecz jest aktem w pełni osobowym, przez który człowiek w sposób wolny przyjmuje Boga i powierza Mu siebie samego.
Istnieje różnica między pojęciem wiary i religii. W religii, która jest więzią człowieka z Bogiem, nie wystarczy samo przekonanie o istnieniu Boga, lecz musi w niej występować element żywej wiary i zaufania Bogu.
Bóg wynosi zdolność poznawczą człowieka do takiego poziomu, na którym dostrzega on rzeczywistość normalnie przewyższającą jego możliwości postrzegania.
Wiara obejmuje swym zasięgiem całe objawienie, czyli prawdę o Bogu, o Jego zamiarach względem stworzenia i prawdę o człowieku. Są kluczowe prawdy chrześcijańskiej wiary (np. zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa), bez których daremne byłoby nasze nauczanie, a wiara nasza byłaby próżna ( 1Kor 15,14).
Stan wiary w człowieku może być kontrolowany zarówno przez samego zainteresowanego (Łk 17,5), jak i przez innych ( Mt 15,28; Mk 2,5; 4,40; 16,14; Łk 5,20; Dz 14,9).
Wiara ma charakter dynamiczny, może być przekazywana (Dz 514; 6,7; 16,1; 18,8; Rz 1,5 ), osłabiana (Mt 6,30; 8,26; 14,31; 24,10; Łk 12,28; 18,8; J 16,1), wzmacniana (por. Łk 22,32; Rz 1,12; 4,20), utracona i odzyskiwana.
Określenie wiara religijna lub wiara nadprzyrodzona może być używane: w sensie podmiotowym do oznaczenia aktu wiary w sensie przedmiotowym do oznaczenia całości prawd objawionych; w sensie nadprzyrodzonym do oznaczenia łaski, dzięki której wierzymy.
Wiarą w sensie podmiotowym jest wewnętrzny akt świadomej i wolnej decyzji człowieka. Jest to pierwszy akt, zwany posłuszeństwem wiary (Rz 1,5; 16,26; 2 Kor 10,5n.). Jest to akt poznania, a jednocześnie decyzja zawierzenia i zaufania Bogu (KKK 145).
Od aktu wiary zależy zbawienie człowieka. Wiara ( ) jest poręką tych dóbr, których się spodziewamy, dowodem tych rzeczywistości, których nie widzimy. ( ) Bez wiary nie można podobać się Bogu. Przystępujący bowiem do Boga musi wierzyć, że Jest i że wynagradza tych, którzy Go szukają (Hbr 11,1.6).
Papież Franciszek Liczy się wiara. Czym jest wiara? To ta, która działa przez miłość? O tym mówi Jezus faryzeuszowi. Wiara, która nie jest jedynie recytowaniem Credo: wszyscy wierzymy w Ojca, Syna i Ducha Świętego, życie wieczne... Wszyscy wierzymy! Ale jest to wiara sztywna, a nie działająca. To, co jest ważne w Jezusie Chrystusie to działanie wypływające z wiary, czy też lepiej wiara, która działa przez miłość.
Wobec tego zapytajmy : Czy jednak Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie? (Łk 18,8)
Czy zawierzam siebie Bogu? Czy ufam Mu we wszystkich okolicznościach życia? Czy Bóg żyje we mnie? Czy dostrzegam Go w codziennych wydarzeniach swojego życia? Czy potrafię przechodzić od pretensji, żalów do modlitwy uwielbiania Go, zawsze i wszędzie?
Jeżeli nie będzie we mnie szaleństwa wiary i jeżeli nie będę ufał do końca szalonej miłości Boga, to wciąż będę posuwał się na drodze wiary żółwim krokiem, albo będę się cofać. Moja wiara pogłębi się dopiero wówczas, gdy zgodzisz się, by Pan Bóg był dla ciebie Jedynym Oparciem i Jedynym Zabezpieczeniem. On przecież ma prawo domagać się, żebyś oddał Mu wszystko; wszystko w sensie zawierzenia. Odważmy się!
Religijność a wiara Religijność Ślepa wiara Wiara Wiara szukająca zrozumienia Bóg widoczny, zamknięty do przedmiotu, miejsca, czasu, dający sobą kierować Bóg transcendentny, przekraczający czas, miejsca, nieogarniony
Człowiek tworzy Boga na swój obraz Podział świata na sacrum i profanum Kult zewnętrzny na pokaz Bóg określa człowieka, nadaje sens jego życiu Wszystko jest święte, przepełnione Bogiem Kult wewnętrzny z potrzeby serca Boga trzeba nieustannie przebłagiwać, aby zyskać sobie Jego przychylność Zdaję się na wolę Boga i przyjmuję trudne doświadczenia jakie na mnie zsyła
Kapłani wybrani z urzędu muszą wypraszać u Boga miłosierdzie, reprezentować lud przed Bogiem Bóg wychodzi do człowieka, kapłaństwo jest powszechne Niech się dzieje moja wola Wyrasta z lęku i na nim bazuje Niech się dzieje to, co Ty chcesz Boże Wyrasta z doświadczenia miłości Bożej
Źródła szczęścia człowiek szuka w sukcesach, dobrach materialnych Źródła szczęścia człowiek szuka w służbie na rzecz dobra innych, służbie Bogu w drugim człowieku Fałszywy szacunek Miłość do Jezusa Wiedza o Bogu Poznanie Boga, przyjaźń z Nim
Pogoń za cudami, za tym co niezwykłe Przedstawianie Boga w zawiły, niezrozumiały sposób Nacisk na zachowywanie prawa, zasad Płytka moralność Szukanie Boga w bliskiej, codziennej relacji Przybliżanie Boga Wolność w miłości Moralność płynąca z miłości do Boga
Fałszywa pokora, świętoszkowatość Dystans wobec Boga Wiara od święta Prawdziwa pokora uznająca swe dobre i złe strony Zaangażowanie się w życie z Bogiem Życie wiarą na co dzień Skupia się na technikach Skupia się na szczerej relacji
Bóg tak, Kościół nie Wiara zaangażowana w życie wspólnotowe Ideologizm religijny Próba zawłaszczenia sobie Boga (to my mamy monopol na prawdę, wiemy o Bogu wszystko) Bóg bezosobowy Otwarcie na dialog Akceptacja tajemniczości i niepoznawalności Boga Bóg traktowany jak Osoba
Dąży do ujednolicenia Dopuszcza różnorodność Nic nie zmienia w życiu człowieka Prowadzi do nieustannej zmiany, nawracania się Synkretyzm religijny (łączenie różnych elementów, z różnych religii) Wierność swej wierze i tradycji, a zarazem szacunek dla odrębności wierzeń innych
Człowiek osądza i potępia innych Wierzę, bo tak zostałem wychowany Fałszywe obrazy Boga Skupia się na elementach drugorzędnych Człowiek ma świadomość, że nie jest lepszy od innych ludzi Wierzę, bo tak wybrałem Weryfikuje swój obraz Boga na Boga, który jest dobry, jest miłością Odróżnia rzeczy ważne od mało istotnych
Oparta na emocjach, dobrym samopoczuciu Wybiórcza w przestrzeganiu norm moralnych Wątpliwości uważane są za coś złego i prowadzą do porzucenia wiary Oparta na łączeniu emocji i rozumu z wiarą Robię to, w co wierzę Wątpliwości uważane są za normalny etap rozwoju i pomagają pogłębić wiarę
Wiara jako sprawa indywidualna Chęć dzielenia się z innymi swą wiarą Próba osiągnięcia zbawienia o własnych siłach, np. przez dobre uczynki Koncentracja na sobie Myślenie magiczne Zaufanie Bogu i otwarcie się na Jego łaskę, przyjęcie daru zbawienia Koncentracja na drugim człowieku Zawierzenie Bogu i zdrowa relacja z Nim
Popada ze skrajności w skrajność Często gardzi cielesnością Szuka złotego środka Szanuje ciało Ślepe posłuszeństwo Rozeznawanie we własnym sumieniu, jak postąpić Skupia się na grzechu i jego unikaniu Skupia się na rozwijaniu cnót, naśladowaniu Jezusa
Niech Pan ożywia naszą wiarę i niech nam błogosławi!