AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Zespół stopy cukrzycowej
PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych przewlekłych powikłań cukrzycy. Polegają one na uszkodzeniu różnych tkanek i narządów co w konsekwencji prowadzi do ich poważnych dysfunkcji. Ryzyko wystąpienia i postęp przewlekłych powikłań zależą głównie od kontroli metabolicznej cukrzycy. Osoby, u których cukrzyca na przestrzeni wielu lat była dobrze wyrównana, mają mniejsze ryzyko wystąpienia przewlekłych powikłań. Wyróżnia się tak zwane mikroangiopatie (przyczyną jest uszkodzenie małych naczyń krwionośnych) oraz makroangiopatie (uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych) Stopa cukrzycowa to niezwykle groźne, przewlekłe powikłanie cukrzycy. 1
DLACZEGO STOPA CUKRZYCOWA? Stopa cukrzycowa jest powikłaniem wieloletniej, nieprawidłowo kontrolowanej cukrzycy. Hiperglikemia utrzymująca się przez dłuższy czas, doprowadza do uszkodzenia naczyń krwionośnych (szczególnie tętnic), co skutkuje zmniejszeniem ich elastyczności, zarastaniem i nasiloną miażdżycą. Z powodu niedokrwienia tkanek stopy, dochodzi do zaburzeń ich funkcjonowania. Zwiększona lepkość krwi przyczynia się do zlepiania się (agregacji) płytek krwi i powstawania szkodliwych zakrzepów. Następstwem tych patologicznych zmian jest groźne niedotlenienie tkanek. Oprócz powyższego mechanizmu, istnieje jeszcze inny zespół neuropatyczny, spowodowany uszkodzeniem nerwów obwodowych. Dochodzi do zmniejszenia czucia i wibracji, efektem czego jest nieodczuwanie bólu przy otarciach czy uszkodzeniach naskórka. 2
Zespół stopy cukrzycowej jest najczęstszą przyczyną nieurazowej utraty kończyny. Owrzodzenie stóp u chorych na cukrzycę stanowi istotny czynnik ryzyka amputacji. Klasyfikacja zaawansowania zaburzeń I. ryzyko rozwoju stopy cukrzycowej wieloletnia cukrzyca zniekształcenie stopy brak edukacji niewłaściwa higiena stóp niewłaściwe obuwie obecność modzeli II. duże ryzyko rozwoju stopy cukrzycowej współistniejąca neuropatia i/lub zmiany naczyniowe owrzodzenia III. owrzodzenie powierzchowne lub głębokie, infekcja tkanek stopy 3
O CZYM POWINIENEŚ PAMIĘTAĆ codziennie starannie oglądać swoje stopy (w razie trudności posłuż się lustrem lub poproś o pomoc najbliższych) zwracać uwagę na: nagniotki, stwardnienia naskórka, drobne pęknięcia skóry, stan zapalny zmiany zabarwienia skóry, owrzodzenia dbać o to, by twoje stopy były zawsze czyste i suche jeśli skóra jest zbyt sucha - używać kremu nawilżającego, a jeśli nadmiernie wilgotna - pudru do stóp codziennie zmieniać skarpetki, rajstopy lub pończochy nosić tylko miękkie, wygodne i dobrze dopasowane do stopy obuwie nie obcinać paznokci u nóg cążkami, czy nożyczkami lecz używać pilnika nie używać żadnych ostrych przyborów do pielęgnacji stóp! sprawdzać wnętrze butów przed założeniem wykonywać ćwiczenia pobudzające krążenie krwii 4
NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ Nie nosić butów spiczastych, szpilek, łatwo spadających Nie nosić obcisłych skarpetek Do mycia nie używać gorącej wody Nie ogrzewać stóp grzejnikiem lub termoforem Nie chodzić boso Nie wycinać samemu skórek Nie nosić na stopach biżuteri Prowadzić zdrowy tryb życia i nie palić tytoniu 5
ZAPAMIĘTAJ Nawet jeżeli zmiana na stopie nie boli, nie oznacza to, że jest niegroźna W razie wątpliwości co do stanu stopy należy zawsze poradzić się lekarza W przypadku owrzodzenia należy maksymalnie odciążyć stopę Zalecenia Kliniczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2010 r. Wzrokowa ocena stanu stóp podczas każdej wizyty u lekarza, najrzadziej w przypadku dużego ryzyka rozwoju zespołu stopy cukrzycowej co 3 miesiące Opracowano na podstawie A. Czech, K. Cypryk, L. Czupryniak i wsp.: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2010. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna 2010, 11 (supl. A). A. Korzon Burakowska: Zespół stopy cukrzycowej patogeneza i praktyczne aspekty postępowania. Choroby Serca i Naczyń 2007, 4 (2). T. Koblik: Algorytmy leczenia zespołu stopy cukrzycowej. Diabetologia Praktyczna 2009, 10 (5). A. Rapacz, M. Kózka, M. Ogarek: Edukacja pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej a poczucie koherencji. Problemy Pielęgniarstwa 2007 15 (1). 6
www.ixell.pl www.glucosense.com www.genexo.pl, ul. Gen. Zajączka 26, 01-510 Warszawa Tel. (+48 22) 839 11 99 Faks (+48 22) 839 23 12 Dowiedz się więcej: Dla telefonów stacjonarnych: 0 801 808 818 Dla telefonów komórkowych: 0 663 771 279 0 663 771 281 0 516 203 516 DIAB/08/10/IXELL/61