b) a) Gospodarka Odpadami

b) a) Gospodarka Odpadami

b) a) OPAKOWANIA

a) Jak wskazują dane szacunkowe opracowane przez Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań w Warszawie, w roku 2000 wytworzono ich około 3,4 mln ton, aprognoza na 2007 r. przewiduje wzrost do 4,8 mln ton. Największy udział w ogólnej masie odpadów opakowaniowych stanowią odpady z papieru i tektury oraz szklane, następnie ztworzyw sztucznych idrewna. W Polsce praktycznie do 2002 r. odzysk odpadów opakowaniowych prowadzony był przede wszystkim jako recykling materiałowy, gdyż nie stosowano na szerszą skalę recyklingu organicznego (kompostowania) i chemicznego oraz termicznych metod przekształcania odpadów. b)

a) b)

Zbiórka i recykling odpadów b) i złomu pozwala gospodarce niemieckiej zaoszczędzić około 3,7 mld a) EURO rocznie. Według niemieckiego instytutu badań nad gospodarką (IW), recykling pozwala zaoszczędzić 20% kosztów związanych z zaopatrzeniem w surowce i 3% importu energii. Aż 2,3 mld EUR zaoszczędza się wykorzystując złom w produkcji stali, a 700 mln EUR dzięki wykorzystaniu aluminium. Wykorzystanie materiałów odpadowych, np. starych opon, jako paliw, daje niemieckiej gospodarce oszczędności rzędu 340 mln EUR rocznie. Wskaźnik recyklingu opakowań szklanych wynosi 87,7%, papierowych - również 87,7%, z blachy białej - 81,6%, aluminiowych - 72,3%, opakowań po napojach - 64,4%, a z tworzyw sztucznych - 53,8%. Niemcy mogą pochwalić się najwyższym wskaźnikiem recyklingu na świecie.

a) b)

a) b)

b) a) Struktura masy opakowań wprowadzonych na rynek i podlegających obowiązkowi recyklingu

b) a) Masa odpadów opakowaniowych poddanych recyklingowi ogółem) w latach 2002 2004

a) b)

a) b)

a) b)

a) b)

a) b)

a) b)

a) b)

a) PRODUCENT PAKUJĄCY TOWAR b) HANDEL I DYSTRYBUCJA UMOWY PRODUCENT OPAKOWANIA Promocja opakowań przydatnych do recyklingu ORGANIZACJA ODZYSKU Zarządzanie procesem odzysku poprzez umowy z poszczególnymi uczestnikami łańcucha UMOWY Promocja selektywnej zbiórki odpadów KONSUMENT PRODUKTU UMOWY UMOWY PRODUCENT SUROWCA NA OPAKOWANIE UMOWY PRZEDSIĘBIORSTA KOMUNALNE Selektywna zbiórka odpadów ZAKŁAD RECYKLINGU Poprawny łańcuch obiegu opakowań

a) b)

Dyrektywa b) a) Producenci opakowań Napełniający opakowania Zakłady recyklingu surowców wtórnych Schemat systemu zagospodarowania opakowań w Unii Europejskiej Handel Zakłady usług komunalnych Konsumenci Przepływ środków finasowych Umowy

ZAKŁADY PRZETWÓRCZE MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA Opłata produktowa Przedsiębiorcy, którzy nie wywiązali się z obowiązków recyklingu Odpady opakowaniowe Surowce wtórne NFOŚ I GW WFOŚ I GW Przedsiębiorcy realizujący obowiązek recyklingu samodzielnie Przedsiębiorcy, którzy przekazali obowiązek recyklingu PRZYGOTOWANIE DO PRZETWÓRSTWA GMINA ORGANIZACJA ODZYSKU S.A. I Opłaty recyklingowe pobierane przez organizacje ORGANIZACJA ODZYSKU S.A. II SEGREGACJA Firmy odbierające odpady SEGREGACJA Odpady przydatne do recyklingu Opakowania poużytkowe MIESZKAŃCY Pojemniki do selektywnej zbiórki JEDNOSTKI HANDLOWE Odbiór odpadów komunalnych Odpady nieprzydatne do recyklingu PODMIOTY, W KTÓRYCH POWSTAJĄ ODPADY Odpady ostateczne KOMPOSTOWANIE SPALARNIE (odzysk energii) SKŁADOWISKA Opłaty opakowaniowe Środki z opłat pobieranych przez organizacje odzysku Środki z opłaty produktowej NFOŚ I GW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WFOŚ I GW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Polski system gospodarki opakowaniami

Przedsiębiorcy samodzielnie realizujący obowiązek recyklingu Przedsiębiorcy przekazujący obowiązek recyklingu organizacji odzysku Karta przekazania odpadu Odpady opakowaniowe Opłata recyklingowa Zakład Przetwórczy Organizacja Odzysku Przedsiębiorcy, którzy nie wywiązali się z obowiązku recyklingu Opłata produktowa Marszałek Województwa Sposoby wypełniania przez przedsiębiorców obowiązku recyklingu

a) 50 45 40 35 30 25 20 15 b) 10 5 0 Opakowania - razem Tworzywa sztuczne Aluminium - poj. mniejsza niż 300l. Blacha biała i lekka Papier i tektura Szkło gospodarcze, poza ampułkami Opakowania z materiałów naturalnych (drewno i tekstylia) Opakowania wielomateriałowe Poziom recyklingu [%] Zakładane przez Rząd poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych Lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007

b) a) ZMIANA SYSTEMU GOSPODARKI OPAKOWANIAMI UNIKANIE UNIKANIE ODPOWIEDNI KIERUNEK ZMIAN MINIMALIZACJA RECYCLING PRZEBUDOWA SYSTEMU MINIMALIZACJA RECYCLING UNIESZKODLIWIANIE UNIESZKODLIWIANIE OSTATECZNE USUWANIE OBECNY OSTATECZNE USUWANIE DOCELOWY WSPOMAGANIE ADMINISTRACYJNE PRZY BRAKU STABILIZACJI SYSTEMU

b) a) Co z tworzywami?

a) b)

a) b)

a) b)

a) b)

b) a) Tworzywa biodegradowalne

b) a) Torby na zakupy: Nowe tworzywo Ecovio składa się w 45% z polikwasu mlekowego PLA - materiału otrzymanego ze zboża kukurydzy. Inny komponent tego biodegradowalnego tworzywa - Ecoflex będzie otrzymywany z wyrobów petrochemicznych.

b) a) Amcor PET Packaging wprowadza butelki z materiałów odnawialnych. Amcor PET Packaging we współpracy z firmami Husky i NatureWorks LLC zaprojektował i wyprodukował preformy, a następnie butelki stworzone z biodegradowalnego materiału, opartego na polikwasie mlekowym PLA. Butelki oparte na tego typu materiale rozkładają się w ciągu 75-80 dni.

a) Plantic b)

b) a) Oznaczenia

a) b)

b) a) Opakowania Tetra Pak

b) a) 1. Polietylen 2. Polietylen 3. Folia aluminiowa 4. Polietylen 5. Papier 6. Polietylen Typowy skład opakowania na napoje: a) budowa opakowania, b) Mleko w opakowaniu Tetra wedge

Sprzedaż na światowym rynku opakowań w roku 2004

Metal 17% Drewno 7% Szkło 5% Two. sztuczne 28% Papier i karton 43% Materiały stosowane na opakowania żywności

Papier i karton Tworzywa sztywne Tworzywa elastyczne Metal 2003 2009 Szkło Inne 0 50 100 150 200 mld USD Światowe wykorzystanie poszczególnych materiałów w branży opakowań spożywczych

W celu ograniczenia obciążenia środowiska naturalnego konieczne jest wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych izarządzeń. WUnii Europejskiej wprowadza się m.in.następującekryteriatzw.trzech Re : Reduction at source - ograniczenie do niezbędnej ilościopakowań orazich wielkościiobjętości, Reuse -ponowneużywanietychsamychopakowań, Recycling -wtórneprzetwarzanieopakowań.

Wporównaniu zinnymi rodzajami opakowań, opakowania kartonowe Tetra Pak posiadają dodatkowe zalety, ważne z punktu widzenia handlu detalicznegoikonsumenta: - hermetyczność (ochronaprzedbakteriami), - nieprzepuszczalnośćświatła (ochronawitaminwrażliwychna światło), - wysokahigiena (jednorazowość), - lekkość (ekonomiczne wykorzystanie surowców - w 27 gramowe opakowanie można zapakować 1 litr produktu), stąd maksymalna oszczędność energii podczas transportu - opakowanie stanowi jedynie 5% wagicałego ładunku), - funkcjonalność (różne pojemności i kształty oraz plastikowe zamknięcia umożliwiającewielokrotneotwieranieizamykanie), - zwarta forma i łatwość magazynowania (minimalne zużycie przestrzeni magazynowej iwygodne do paletyzowania -moduł europejskiego standardu międzynarodowejpalety ładunkowej), - bezpieczeństwo (nietłukliwe).

WYKORZYSTANIE ODPADY PO OPAKOWANIACH b) collecting automated sorting ZBIERANIE OPAKOWAŃ ODDZIELENIE OPKOWAŃ PO NAPOJACH lub ZBIERANIE OPAKOWAŃ PO NAPOJACH OD KONSUMENTÓW collecting at source odpady innego rodzaju ODPADY PO OPAKOWANIACH NA NAPOJE SKŁADOWANIE NA WYSYPISKU SPALANIE CAŁYCH OPAKOWAŃ spalanie 2 ton opakowań = energi ze spalenia 1 tony ropy ODDZIELANIE SKŁADNIKÓW ROZDRABNIANIE CAŁYCH OPAKOWAŃ - płyty izolacyjne - meble cykl otwarty WTÓRNA MASA PAPIERNICZA WYKORZYSTANIE ALTERNATYWNE - tab. 2 MIESZANINA FOLII ALUMINIOWEJ I POLIETYNOWEJ PAPIER I POLIETYLEN ODDZIELANIE SKŁADNIKÓW SPALANIE 40-41 MJ/kg odpadów NOWE OPAKOWANIA cykl zamknięty FOLIA ALUMINIOWA POLIETYLEN Alternatywne metody recyrkulacji opakowań Tetra Pak

Zbieranie i Sortowanie Ręczne Maszynowe

1 2 3 4 5 6

1. Pudełka poużytkowe 2. Rozformowanie pakietu 3. Rozdrabnianie 4. Stacja formująca płytę 5. Prasowanie płyty 6. Chłodzenie płyty 7. Płyta po ufromowaniu 8. Obcinanie obrzeży 9. Gotowe płyty Etapy produkcji płyt TECTAN

Etapy produkcji płyt TECTAN: - rozdrobnienie pudełek poużytkowych na ścinki o średnicy około5mm, - formowanie płyty, ogrzewanie iprasowanie ścinków (170 C, ciśnienie20-30 KG/cm 2 ), - chłodzenieuformowanejpłyty, - przycinaniepłytyna odpowiednieformaty.

Elementy uzyskane przez dalsze przetwarzanie wtryskiwanie z zastosowaniem odpadów z opakowań jako wypełniacza

Przedmioty codziennego użytku

1000 kg opakowań poużytkowych TETRA Brik Produkcja papieru 500 kg papieru typu kraft Zasobnik z mieszadłem do rozwłókniania i oddzielania masy celulozowej H 2 O obieg zamknięty Suszenie papieru LDPE i AL celuloza ciepło Spalanie 35 kg AL Schemat technologii utylizacji opakowań Tetra Pak realizowanej w NESA S.A. w Hiszpanii

Opakowania Tetra Pak Cylindry Odrzut folii aluminiowej i polietylenu 1 2 3 4 Pojedynczy segment systemu Regenex: 1 strumień masy opakowań kombinowanych, 2 strumień wody (natężenie przepływu około 4 l/min), 3 układ obracających się w przeciwne strony perforowanych bębnów, 4 włókna papierowe do dalszego przetwarzania

a) b) Klasyczne rozwłóknianie opakowań aseptycznych (tylko rozwłókniacze o dużej intensywności rozwłókniania: a) masa w rozwłókniaczu, b) oddzielone aluminium i polietylen

Dozowanie Bęben magnetyczny Taśma transportująca Materiał ferromagnetyc z ny Materiał p aramagnetyc z ny Frakcja bogata w aluminium Separacja grawitacyjno - indukcyjna

Turbina parowa Cyklon Reaktor wapnowy Filtr Spalanie System spalania odpadów z opakowań mieszanych

Przykłady wykorzystania recyrkulowanych włókien papierniczych

PODSUMOWANIE Ekonomiczna opłacalność poziomu recyklingu zależy od możliwości zbytu produktów wytwarzanych z odzyskanych surowców oraz od ilości odzyskanej energiiwprzypadku spalaniategotypu opakowań. Konieczna jest odpowiednia metoda pozyskiwania zużytych opakowań -wgrę wchodzi tutaj selektywna zbiórka u źródła, czyli w domu konsumenta, albo sortowanieodpadów zwysypisk(konieczność automatyzacji). W procesie recyrkulacji zużytych opakowań po napojach możliwe jest realizowanie cykli otwartych dla włókien papierniczych - czyli wytwarzanie z wtórnych materiałów włóknistych innych produktów. Możliwe jest także wdrożenie cykli zamkniętych (dla folii aluminiowej), gdzie z odzyskanego aluminium można wytwarzać noweopakowania. Przedstawione przykłady obrazują nam fakt, iżmożliwe sąalternatywne metody postępowania ze zużytymi opakowaniami. Optymalnym rozwiązaniem wdanych warunkach będzie metoda charakteryzująca się minimalnymi nakładami finansowymi oraz maksymalnym ograniczeniem obciążenia środowiska naturalnego. Należy podkreślić, iżoptymalne warunki będątakże zmienne wraz zrozwojem techniki ipostępu wzakresie ochrony środowiska.

Hierarchia rozwiązań i priorytetów w zintegrowanych systemach gospodarki odpadami opakowaniowymi 1. Unikanie opakowań tam gdzie to możliwe. Stosowanie transportu luzem, bądź opakowań wielokrotnego użytku. 2. Minimalizacja masy iwielkości opakowań. 3. Selektywna zbiórka i recykling odpadów opakowaniowych. Zbiórka selektywna powinna być realizowana równocześnie różnymi systemami: u źródła, kontener wsąsiedztwie,zbiorcze punkty selektywnego gromadzenia itp. 4. Wprowadzanie kompostowania jako metody recyrkulacji. Kompostowanie odpadów obejmuje bioodpady opakowaniowe pozyskane w drodze selekcji z gospodarstw domowych. 5. Termiczne unieszkodliwianie obejmuje odpady pozostałe niewykorzystane wtórnie z uwagi na nieopłacalny ekonomicznie ich przerób. Spalarnie powinny mieć rozbudowane systemy oczyszczania spalin, spełniające rygorystyczne normy zanieczyszczenia powietrza. 6. Składowanie odpadów zgodnie z wymaganiami UE. Składowiska mogą deponować docelowo wyłącznie odpady przetworzone zinnych zaawansowanych technologii oraz odpady nieaktywne, jak gruzipopiół.