Analiza warunków stawianych Zakładom Usług Leśnych w postępowaniach o udzielenie na usługi leśne w roku 2013 Opracowanie: Wydział Rozwoju i Innowacji RDLP Gdaosk, 09.10.2013 r
Spis treści Wstęp... 4 Materiały źródłowe... 4 Analiza... 5 Zatrudnienie w firmach leśnych... 5 Wartość... 7 Podział... 8 Warunki stawiane przedsiębiorstwom... 11 Wymagania dotyczące personelu... 11 Potencjał ekonomiczny... 13 Wiedza i doświadczenie... 20 Kryteria oceny oferty... 20 Wyniki przetargów... 23 Stawki wyjściowe osiągnięte podczas przetargu... 25 Pozyskanie drewna... 25 Zrywka drewna... 27 Zagospodarowanie lasu... 29 Warunki zapisane w umowie na wykonanie prac... 31 2
Obowiązujące instrukcje i akty prawne... 31 Terminy płatności... 34 Zabezpieczenie umowy... 34 Stosowanie kar umownych... 35 Wnioski... 39 3
WSTĘP Dokument ten jest kontynuacją ubiegłorocznej Analizy warunków stawianych Zakładom usług leśnych wykonaną na potrzeby projektu Hardwoods Are Good. Jednym z głównych efektów wspomnianego projektu było skierowanie uwagi na aktualną sytuację ekonomiczną i prawną przedsiębiorstw świadczących usługi leśne na rzecz Lasów Paostwowych. Diagnoza, jaka dzięki temu powstała, zawierała wniosek o potrzebie wdrożenia systemu wsparcia przedsiębiorczości w sektorze leśno-drzewnym na gruncie regionalnym. Pierwszym etapem zainaugurowanych w ten sposób działao było powstanie projektu Rzetelne Przedsiębiorstwo Leśne. Ponieważ warunki stawiane zakładom usług leśnych podczas postępowao przetargowych w znacznym stopniu wpływają na ich kondycję, celem niniejszego opracowania jest synteza i porównanie tych warunków. Dodatkowo obecna analiza uzupełniona jest o porównanie niektórych parametrów znajdujących się w obowiązujących umowach. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Do niniejszej analizy wykorzystano: dokumentację przetargową na usługi leśne w roku 2012 pochodzącą z nadleśnictw RDLP w Gdaosku, zamieszczoną w Biuletynie Informacji Publicznej, informację o stawkach wyjściowych stanowiących podstawę do wyliczenia (pismo ZR-0746-5/12 z dnia 29.10.2012 r.), informację o strukturze zatrudnienia w firmach leśnych (pismo ZR-470-1/13 z dnia 20.03.2013 r.) oraz informacje uzupełniające z nadleśnictw dotyczące wartości. 4
ANALIZA ZATRUDNIENIE W FIRMACH LEŚNYCH W roku 2013 na terenie RDLP w Gdaosku umowę na prace leśne podpisały 63 firmy. W przeważającej części są to firmy zatrudniające od 2-20 osób. Tabela 1. Udział firm leśnych o danej liczbie zadeklarowanych etatów Liczba osób zatrudnionych liczba firm 1 1 2-5 12 6-10 22 11-15 13 16-20 9 21-25 3 26-50 3 Razem 63 Wg informacji przedstawionych przez nadleśnictwa, firmy wykonujące usługi korzystają z potencjału i wsparcia 219 podwykonawców (tab. 2.). 5
Tabela 2. Firmy świadczące usługi - liczba i podwykonawcy Nadleśnictwo liczba firm współpracujących suma podwykonawców Choczewo 3 4 Elbląg 4 9 Gdaosk 2 14 Kaliska 11 - Kartuzy 5 39 Kolbudy 3 30 Kościerzyna 7 4 Kwidzyn 7 2 Lębork 5 14 Lipusz 7 15 Lubichowo 3 53 Starogard 5 22 Strzebielino 5 2 Wejherowo 4 11 Cewice 7 - Razem 78 219 Średnio w RDLP 5 15 Różnica pomiędzy liczbą firm w tabelach 1 i 2 wynika z faktu, iż kilka firm świadczy usługi na terenie więcej niż jednego nadleśnictwa. 6
Tabela 3. Obsługa nadleśnictw przez firmy leśne: liczba jednocześnie obsługiwanych nadleśnictw przez dany odsetek firm Świadczenie usług na rzecz: Liczba firm odsetek - 1 nadleśnictwa 55 87% - 2 nadleśnictw 3 5% - 3 nadleśnictw 4 6% - 4 nadleśnictw 1 2% W analizie wyników tab. 3. należy mied na uwadze, że w dostępnych źródłach brak jest informacji o zakresie usług wykonywanych przez firmy posiadające siedzibę w regionie poza granicami administracyjnymi RDLP w Gdaosku. WARTOŚĆ ZAMÓWIENIA W roku 2013 nadleśnictwa przeznaczyły na usługi leśne 105,5 mln zł, o 9% więcej w stosunku do roku 2012. Zestawienie szacunkowych wartości usług oraz kwot przedstawianych w ofertach przedstawia tab. 4. Tabela 4. Szacunkowa i oferowana wartośd zamówieo - łącznie wg nadleśnictw; kwoty netto Nadleśnictwo Szacunkowa wartość zamówień (a) Oferowana wartość zamówień (b) Różnica (ba) Procent Kwidzyn 8 314 413 zł 7 736 850 zł - 577 563 zł -7% Kościerzyna 5 348 692 zł 4 796 217 zł - 552 475 zł -10% Lipusz 7 061 354 zł 6 998 495 zł - 62 859 zł -1% Cewice 4 097 563 zł 4 080 858 zł - 16 706 zł 0% Elbląg 5 738 864 zł 5 722 759 zł - 16 105 zł 0% Starogard 9 312 919 zł 9 312 141 zł - 779 zł 0% Choczewo 7 179 104 zł 7 178 951 zł - 153 zł 0% Kolbudy 9 370 564 zł 9 372 795 zł 2 231 zł 0% Kaliska 6 324 319 zł 6 329 633 zł 5 314 zł 0% Wejherowo 7 155 594 zł 7 202 681 zł 47 086 zł 1% Lubichowo 7 839 054 zł 7 913 126 zł 74 073 zł 1% Strzebielino 6 843 466 zł 6 926 670 zł 83 204 zł 1% Gdańsk 8 743 558 zł 8 885 856 zł 142 299 zł 2% Kartuzy 6 609 145 zł 6 770 686 zł 161 541 zł 2% Lębork 5 619 050 zł 5 803 210 zł 184 160 zł 3% RDLP 105 557 660 zł 105 030 928 zł - 526 732 zł 0% 7
Porównując dane nt. wartości usług z dostępnymi danymi dla lat poprzednich, odnotowuje się coroczny wzrost szacowanych wartości usług (tab. 5.): Tabela 5. Wartości usług szacowane w przetargach na prace leśne w latach 2006-2013 sumy dla RDLP Rok Wartośd zamawianych usług Wzrost w stosunku do roku poprzedniego 2006 61 516 079 zł n.d. 2007 75 089 398 zł 18% 2008 83 710 194 zł 10% 2009 88 509 424 zł 5% 2010 86 368 808 zł 15% 2011 99 156 748 zł 13% 2012 96 494 267 zł -3% 2013 105 557 660 zł 9% PODZIAŁ ZAMÓWIENIA Łącznie na terenie RDLP w Gdaosku zamówienie usług leśnych podzielono na 74 pakiety (tab. 6.): a) 62 pakiety dotyczyły ogólnych usług leśnych, b) 2 pakiety - pozyskania drewna harwesterem, c) 7 pakietów to tzw. pakiety szkółkarskie, d) 3 pakiety dotyczyły innych usług (melioracje agrotechniczne, łowiectwo i nasiennictwo). Pakiet b) (pozyskanie drewna harwesterem) funkcjonuje w 2 nadleśnictwach Lubichowo i Cewice. Natomiast w 5 nadleśnictwach (Choczewo, Kwidzyn, Lębork, Strzebielino i Wejherowo) posiadanie harwestera znalazło się w opisie wymagao dotyczących sprzętu. 8
Tabela 6.Podział usług leśnych na pakiety wg nadleśnictw Nadleśnictwo leśny harvester szkółka pozostałe Razem Cewice 10 1 1 12 Kwidzyn 6 1 2 9 Lipusz 6 1 1 8 Kartuzy 7 7 Kościerzyna 5 1 6 Kaliska 5 5 Lubichowo 3 1 1 5 Gdaosk 4 4 Choczewo 2 1 3 Elbląg 3 3 Lębork 3 3 Starogard 2 1 3 Kolbudy 2 2 Strzebielino 2 2 Wejherowo 2 2 Razem 62 2 7 3 74 W stosunku do roku 2012 r. liczba pakietów pozostała na tym samym poziomie (62), zmalał natomiast udział pakietów harvesterowych z 7 pakietów do 2. Podział na pakiety pod względem wartości zamawianych usług również jest mocno zróżnicowany w RDLP. Przeciętna wartośd pakietu na usługi leśne kształtuje się na poziomie ok. 1,64 mln zł (w 2012 r.- 1,5 mln zł ; wzrost o 140 tys. zł). Liczba pakietów wykazuje stały spadek - na przestrzeni 8 lat zmniejszyła się ponad dwukrotnie. Nadal utrzymuje się na terenie RDLP w Gdaosku wysoka różnica wartości pomiędzy pakietami na usługi 9
leśne. Różnica pomiędzy największym pakietem (Kolbudy, pakiet 06-02 - wartośd netto 4 907 tys. zł) a najmniejszym (Cewice, pakiet 15-10 - wartośd netto 193 tys. zł) jest ponad 25-krotna. Dla całej RDLP przeciętna wartośd pakietu wynosi 1 639 tys. zł. Tabela 7. Średnie wartości (netto) pakietów na usługi leśne wg nadleśnictw malejąco Nadleśnictwo Kolbudy Starogard Wejherowo Strzebielino Choczewo Lubichowo Gdaosk Elbląg Lębork Średnia RDLP Kwidzyn Kaliska Lipusz Kościerzyna Kartuzy Cewice Średnia wartośd pakietu na usługi leśne 4 685 282 zł 4 396 265 zł 3 577 797 zł 3 421 733 zł 3 334 177 zł 2 369 147 zł 2 185 889 zł 1 912 955 zł 1 873 017 zł 1 639 444 zł 1 302 579 zł 1 264 864 zł 1 033 770 zł 1 023 728 zł 944 164 zł 304 000 zł 10
WARUNKI STAWIANE PRZEDSIĘBIORSTWOM WYMAGANIA DOTYCZĄCE PERSONELU Poniższa tabela przedstawia wymagane proporcje między liczbą drwali a liczbą nadzorujących ich pracowników oraz różnice w masie drewna wymaganego do pozyskania przez statystycznego drwala. Tabela 8. Nadzór nad drwalami I ich liczba Nadleśnictwo Liczba pracowników nadzoru Liczba drwali Średnio liczba drwali na 1 nadzorującego Choczewo 2 30 15 Elbląg 3 26 9 Gdaosk 4 40 10 Kaliska 0 51 Kartuzy 1 50 50 Kolbudy 2 32 16 Kościerzyna 1 20 20 Kwidzyn 6 30 5 Lębork 3 32 11 Lipusz 6 40 7 Lubichowo 3 29 10 Starogard 4 60 15 Strzebielino 0 30 Wejherowo 2 30 15 Cewice 1 31 31 Razem 38 531 15 W odniesieniu do zagadnienia osoby nadzorującej drwali, w SIWZ nadleśnictw najczęściej występuje 11
zapis dot. wymogu wykształcenia co najmniej średniego leśnego, często jednak bez uzupełnienia w postaci wymogu posiadania jakiegokolwiek (sic!) doświadczenia zawodowego. Aby ten warunek spełnid, wystarczy wówczas legitymowad się świadectwem ukooczenia szkoły leśnej. Średnio dla RDLP, osoba nadzorująca pracę drwali sprawowad ma ten nadzór nad 15 osobami. Liczba metrów drewna do pozyskania przypadająca na 1 drwala waha się się od 1700 do 4010 m3. Różnice tak znaczące występują w sąsiadujących nadleśnictwach Kartuzy i Kościerzyna. Przeciętna wartośd tego parametru przyjęta w nadleśnictwach to 2589 m3. Prawie we wszystkich nadleśnictwach przy precyzowaniu wymagao dotyczących dysponowania osobami zdolnymi do wykonania zadania, podobnie jak w ubiegłym roku, pominięto kierowców operatorów ciągników zrywkowych. Zapisy dotyczące ww. osób pojawiły się jedynie w nadleśnictwach Choczewo i Kościerzyna. W nadleśnictwie Lubichowo postawiono jedynie wymóg operatora ciągników specjalistycznych. Średnia masa drewna do pozyskania w pakiecie w poszczególnych nadleśnictwach przypadająca na jednego drwala przedstawia poniższa tabela: Tabela 9. Liczba m3 drewna na jednego drwala jako wymóg określony w SIWZ - wg nadleśnictw Nadleśnictwo Średnio m3/drwala 2012 Średnio m3/drwala 2013 Kartuzy 2 743 1 700 Cewice 2 883 1 732 Starogard 3 320 1 821 Lubichowo 4 059 1 953 Kaliska 2 693 2 016 Lębork 5 967 2 376 Elbląg 1 640 2 581 Lipusz 4 376 2 589 średnia RDLP 3 937 2 589 Kwidzyn 4 648 2 617 Gdaosk 3 753 2 700 Choczewo 4 948 3 096 12
Nadleśnictwo Średnio m3/drwala 2012 Średnio m3/drwala 2013 Wejherowo 4 097 3 133 Strzebielino 5 096 3 187 Kolbudy 5 308 3 425 Kościerzyna 6 555 4 010 Przeciętnie dla całej RDLP na 1 drwala przypada ok. 2 600 m 3 (dla porównania w 2012 r. - 3900 m 3 ) drewna do pozyskania (przy założeniu 11 pełnych miesięcy pracy przy pozyskaniu i 20 dniach roboczych w miesiącu jest to ok. 11 m 3 dziennie). POTENCJAŁ EKONOMICZNY Ocenę potencjału ekonomicznego w podstawowych pakietach leśnych nadleśnictwa dokonywały m.in. na podstawie zawartych przez firmy leśne ubezpieczeo i zdolności kredytowej. Przy tak określonych parametrach powstają bardzo duże rozbieżności dotyczące potencjału ekonomicznego firmy w stosunku do wartości pakietów. Porównanie łącznej wartości potencjału ekonomicznego (zdolnośd kredytowa i ubezpieczenia) do wartości pakietów wykazuje bardzo duże rozbieżności (tab.10.) wymagany potencjał ekonomiczny stanowi od 2% do 86 % wartości pakietu. Im pakiet jest większy, tym proporcjonalnie mniejszym potencjałem musi dysponowad firma. Stosowane przez nadleśnictwa parametry nie odnoszą się bezpośrednio do wartości zamówieo. 13
Tabela 10.Zestawienie wymogów zawartych w SIWZ, precyzujących sytuację ekonomiczną preferowanych oferentów wg nadleśnictw i typów pakietów Nadleśnictwo Nr pakietu Rodzaj Wartośd pakietu Wykonane usługi Procentowa wartośd wykonanych usług Środki finansowe lub zdolnośd kredytowa Ubezpieczenie OC na kwotę: Zabezpieczenie należytego wykonania umowy - % wartości Choczewo 01-01 leśny 3 163 702 zł 1 500 000 zł 47% 70 000 zł 3% Choczewo 01-02 leśny 3 504 652 zł 1 500 000 zł 43% 70 000 zł 3% Choczewo 01-03 szkółka 510 750 zł 300 000 zł 59% 15 000 zł 3% Elbląg 02-01 leśny 2 124 410 zł 700 000 zł 33% 70 000 zł 100 000 zł nie wymagane Elbląg 02-02 leśny 2 134 997 zł 700 000 zł 33% 70 000 zł 100 000 zł nie wymagane Elbląg 02-03 leśny 1 479 457 zł 700 000 zł 47% 70 000 zł 100 000 zł nie wymagane Gdaosk 03-01 leśny 2 116 053 zł 1 500 000 zł 71% 300 000 zł nie wymagane Gdaosk 03-02 leśny 2 125 566 zł 1 500 000 zł 71% 300 000 zł nie wymagane Gdaosk 03-03 leśny 2 205 965 zł 1 500 000 zł 68% 300 000 zł nie wymagane Gdaosk 03-04 leśny 2 295 974 zł 1 500 000 zł 65% 300 000 zł nie wymagane Kaliska 04-01 leśny 1 263 545 zł 381 000 zł 30% 150 000 zł nie wymagane Kaliska 04-02 leśny 1 375 994 zł 413 000 zł 30% 150 000 zł nie wymagane Kaliska 04-03 leśny 1 134 654 zł 341 000 zł 30% 150 000 zł nie wymagane Kaliska 04-04 leśny 1 184 569 zł 356 000 zł 30% 150 000 zł nie wymagane Kaliska 04-05 leśny 1 365 558 zł 410 000 zł 30% 150 000 zł nie wymagane Kartuzy 05-01 leśny 1 085 878 zł 900 000 zł 83% 200 000 zł 2%
Nadleśnictwo Nr pakietu Rodzaj Wartośd pakietu Wykonane usługi Procentowa wartośd wykonanych usług Środki finansowe lub zdolnośd kredytowa Ubezpieczenie OC na kwotę: Zabezpieczenie należytego wykonania umowy - % wartości Kartuzy 05-02 leśny 1 245 204 zł 1 000 000 zł 80% 200 000 zł 2% Kartuzy 05-03 leśny 206 580 zł 200 000 zł 97% 200 000 zł 2% Kartuzy 05-04 leśny 1 559 685 zł 1 200 000 zł 77% 200 000 zł 2% Kartuzy 05-05 leśny 773 502 zł 600 000 zł 78% 200 000 zł 2% Kartuzy 05-06 leśny 1 055 841 zł 800 000 zł 76% 200 000 zł 2% Kartuzy 05-07 leśny 682 454 zł 500 000 zł 73% 200 000 zł 2% Kolbudy 06-01 leśny 4 463 564 zł 75% ceny zadeklarowanej brutto 75% 100 000 zł 200 000 zł 2% Kolbudy 06-02 leśny 4 907 000 zł 75% ceny zadeklarowanej brutto 75% 100 000 zł 200 000 zł 2% Kościerzyna 07-01 leśny 1 006 209 zł 600 000 zł 60% 91 000 zł 300 000 zł 2% Kościerzyna 07-02 leśny 1 367 035 zł 600 000 zł 44% 123 600 zł 300 000 zł 2% Kościerzyna 07-03 leśny 861 328 zł 600 000 zł 70% 77 600 zł 300 000 zł 2% Kościerzyna 07-04 leśny 1 147 568 zł 600 000 zł 52% 103 500 zł 300 000 zł 2% Kościerzyna 07-05 leśny 736 499 zł 600 000 zł 81% 66 500 zł 300 000 zł 2% Kościerzyna 07-06 szkółka 230 054 zł 170 000 zł 74% 20 700 zł 150 000 zł 2% Kwidzyn 08-01 leśny 1 157 424 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% 15
Nadleśnictwo Nr pakietu Rodzaj Wartośd pakietu Wykonane usługi Procentowa wartośd wykonanych usług Środki finansowe lub zdolnośd kredytowa Ubezpieczenie OC na kwotę: Zabezpieczenie należytego wykonania umowy - % wartości Kwidzyn 08-02 leśny 1 672 841 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% Kwidzyn 08-03 leśny 920 434 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% Kwidzyn 08-04 leśny 1 401 962 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% Kwidzyn 08-05 leśny 1 913 520 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% Kwidzyn 08-06 leśny 749 293 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% Kwidzyn 08-07 łowiect wo 157 110 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% Kwidzyn 08-08 szkółka 280 142 zł 80% wartości danej części 80% 100 000 zł 2% Kwidzyn 08-09 nasien nictwo 61 686 zł 80% wartości danej części 80% 50 000 zł 2% 16
Nadleśnictwo Nr pakietu Rodzaj Wartośd pakietu Wykonane usługi Procentowa wartośd wykonanych usług Środki finansowe lub zdolnośd kredytowa Ubezpieczenie OC na kwotę: Zabezpieczenie należytego wykonania umowy - % wartości Lębork 09-01 leśny 1 357 249 zł 1 000 000 zł 74% 300 000 zł 5% Lębork 09-02 leśny 1 237 852 zł 1 000 000 zł 81% 300 000 zł 5% Lębork 09-03 leśny 3 023 949 zł 1 000 000 zł 33% 300 000 zł 5% Lipusz 10-01 leśny 725 355 zł 500 000 zł 69% 200 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lipusz 10-02 leśny 1 178 543 zł 500 000 zł 42% 200 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lipusz 10-03 leśny 881 814 zł 500 000 zł 57% 200 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lipusz 10-04 leśny 1 518 790 zł 500 000 zł 33% 200 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lipusz 10-05 leśny 968 055 zł 500 000 zł 52% 200 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lipusz 10-06 leśny 930 061 zł 500 000 zł 54% 200 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lipusz 10-07 szkółka 478 996 zł 200 000 zł 42% 100 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lipusz 10-08 meliora cje agrotec hniczne 379 739 zł 200 000 zł 53% 100 000 zł 200 000 zł nie wymagane Lubichowo 11-01 leśny 1 920 521 zł 70% zadeklarowanej ceny oferty 70% 160 000 zł nie wymagane Lubichowo 11-02 leśny 2 728 650 zł 70% zadeklarowanej ceny oferty 70% 230 000 zł nie wymagane 17
Nadleśnictwo Nr pakietu Rodzaj Wartośd pakietu Wykonane usługi Procentowa wartośd wykonanych usług Środki finansowe lub zdolnośd kredytowa Ubezpieczenie OC na kwotę: Zabezpieczenie należytego wykonania umowy - % wartości Lubichowo 11-03 leśny 2 458 270 zł 70% zadeklarowanej ceny oferty 70% 200 000 zł nie wymagane Lubichowo 11-04 harvest er 297 245 zł 70% zadeklarowanej ceny oferty 70% 25 000 zł nie wymagane Lubichowo 11-05 szkółka 434 368 zł 70% zadeklarowanej ceny oferty 70% 35 000 zł nie wymagane Starogard 12-01 leśny 4 337 886 zł 3 000 000 zł 69% 200 000 zł nie wymagane Starogard 12-02 leśny 4 454 645 zł 3 000 000 zł 67% 200 000 zł nie wymagane Starogard 12-03 szkółka 520 388 zł 300 000 zł 58% 100 000 zł nie wymagane Strzebielino 13-01 leśny 3 693 340 zł 3 500 000 zł 95% 300 000 zł 2% Strzebielino 13-02 leśny 3 150 126 zł 3 500 000 zł 111% 300 000 zł 2% Wejherowo 14-01 leśny 4 059 403 zł 2 000 000 zł 49% 250 000 zł 300 000 zł 2,5% Wejherowo 14-02 leśny 3 096 192 zł 2 000 000 zł 65% 250 000 zł 300 000 zł 2,5% Cewice 15-01 leśny 444 487 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-02 leśny 358 909 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane 18
Nadleśnictwo Nr pakietu Rodzaj Wartośd pakietu Wykonane usługi Procentowa wartośd wykonanych usług Środki finansowe lub zdolnośd kredytowa Ubezpieczenie OC na kwotę: Zabezpieczenie należytego wykonania umowy - % wartości Cewice 15-03 leśny 235 488 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-04 leśny 298 471 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-05 leśny 286 009 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-06 leśny 489 246 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-07 leśny 468 556 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-08 leśny 332 143 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-09 leśny 428 897 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-10 leśny 193 708 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-11 szkółka 166 036 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane Cewice 15-12 harvest er 395 611 zł 60% wartości 60% 50 000 zł nie wymagane 19
WIEDZA I DOŚWIADCZENIE W pakietach na prace leśne nadleśnictwa wymagały 3-letniego doświadczenia oraz wcześniejszego wykonania usług o określonej wartości. W przypadku określenia wartości usług podawane były: a) kwoty minimalne lub b) kwoty będące odsetkiem deklarowanej ceny wykonania. W drugim przypadku wartości zawarły się w przedziale 60-80% cen usług oferowanych. Po przeliczeniu wymaganych wartości wykonanych usług do wartości pakietów na prace leśne w pakietach ogólnych wartośd, jaką musi się wykazad wykonawca wynosi od 30% do 111% wartości. Znacznie bardziej indykatywną metodą tworzenia wymogu w SIWZ jest zapis tworzony na podstawie sposobu b). KRYTERIA OCENY OFERTY Dominującym kryterium oceny ofert pozostaje cena. 10 z 15 nadleśnictw stosuje w wyborze wykonawcy wyłącznie kryterium cenowe (tab.12.; tab. 11 rok 2012 dla porównania) Tabela 11. Kryteria oceny oferty stosowane w 2012 r. Nadleśnictwo Kryterium Waga Choczewo cena 80% dysponowanie sprzętem 15% doświadczenie 5% cena pakiet Harvester 100% Elbląg cena 100% Gdaosk cena 95% wykształcenie osoby nadzorującej 5% Kaliska cena 100% Kartuzy cena 100% Kolbudy cena 100%
Nadleśnictwo Kryterium Waga cena 100% Kościerzyna cena pakiet Harvester 80% cena pakiet Harvester 20% Kwidzyn cena 100% Lębork cena 100% Lipusz cena 100% Lubichowo cena 100% Starogard cena 100% Strzebielino cena 90% sprzęt (harwester) 10% cena 90% Wejherowo sprzęt (harwester) 5% wyposażenie w konie 5% Cewice cena 100% Tabela 12. Kryteria oceny oferty stosowane w 2013 r. Nadleśnictwo Kryterium Waga Choczewo cena 80% dysponowanie sprzętem i pracownikami nadzoru 15% doświadczenie 5% Elbląg cena 90% pracownik nadzoru z wykształceniem leśnym 10% cena 95% Gdaosk pracownik nadzoru z wykształceniem leśnym 5% 21
Nadleśnictwo Kryterium Waga Kaliska cena 99% pracownik nadzoru z wykształceniem leśnym 1% Kartuzy cena 100% Kolbudy cena 100% Kościerzyna cena 100% Kwidzyn cena 100% Lębork cena 100% Lipusz cena 99% liczba pracowników zatrudnionych na umowę o pracę 1% Lubichowo cena 100% Starogard cena 100% Strzebielino cena 90% harvester 10% Wejherowo cena 95% konie 5% Cewice cena 100% Jak pokazuje powyższe porównanie, w stosunku do ubiegłego roku zmniejszyła się liczba nadleśnictw operujących ceną jako jedynym kryterium wyboru (z 10 na 7). Osiem nadleśnictw w roku 2013 stosuje pozacenowe kryteria oceny ofert. Długośd okresu czasu od ogłoszenia postępowania do momentu jego rozstrzygnięcia (otwarcia ofert) różniła się między nadleśnictwami, mimo że ten drugi termin pozostaje stały w całej RDLP (tab.13.). 22
Firmy startujące w przetargach miały od 15 (Lipusz) do 34 dni na złożenie swoich ofert. Tabela 13. Terminy ogłoszenia i termin rozstrzygnięcia postępowania wg nadleśnictw Nadleśnictwo Data ogłoszenia Data otwarcia liczba dni Choczewo 2012-11-22 2012-12-12 20 Elbląg 2012-11-23 2012-12-12 19 Gdaosk 2012-11-15 2012-12-12 27 Kaliska 2012-11-15 2012-12-12 27 Kartuzy 2012-11-16 2012-12-12 26 Kolbudy 2012-11-09 2012-12-12 33 Kościerzyna 2012-11-21 2012-12-12 21 Kwidzyn 2012-11-22 2012-12-12 20 Lębork 2012-11-21 2012-12-12 21 Lipusz 2012-11-27 2012-12-12 15 Lubichowo 2012-11-12 2012-12-12 30 Starogard 2012-11-20 2012-12-12 22 Strzebielino 2012-11-08 2012-12-11 33 Wejherowo 2012-11-15 2012-12-12 27 Cewice 2012-11-08 2012-12-12 34 WYNIKI PRZETARGÓW W siedmiu nadleśnictwach wartośd ofert ZUL była niższa od propozycji nadleśnictw (w 2012 r. - w 5 nadleśnictwach). W pozostałych jednostkach (8) oferta ZUL przekraczała propozycje nadleśnictw. Sumarycznie firmy leśne złożyły ofertę o 526 tys. zł niższą od całkowitej kwoty przeznaczonej na wykonanie usług leśnych. Największa rozbieżnośd wystąpiła w przetargu przeprowadzonym w nadleśnictwie Kościerzyna ( swoje usługi przedsiębiorcy wycenili na kwotę o 552 tys. zł (12%) niższą niż kwota oszacowana przez nadleśnictwo, i Kwidzyn (odpowiednio: 577 tys. zł - 7%). 23
Tabela 14. Różnice między kwotą wstępnej wyceny a zwycięską ceną ofertową wg nadleśnictw Nadleśnictwo Wycena Oferta Różnica Oferta - Wycena % różnica Lębork 5 619 050 zł 5 803 210 zł 184 160 zł 97% Kartuzy 6 609 145 zł 6 770 686 zł 161 541 zł 98% Gdaosk 8 743 558 zł 8 885 856 zł 142 299 zł 98% Strzebielino 6 843 466 zł 6 926 670 zł 83 204 zł 99% Lubichowo 7 839 054 zł 7 913 126 zł 74 073 zł 99% Wejherowo 7 155 594 zł 7 202 681 zł 47 086 zł 99% Kaliska 6 324 319 zł 6 329 633 zł 5 314 zł 100% Kolbudy 9 370 564 zł 9 372 795 zł 2 231 zł 100% Choczewo 7 179 104 zł 7 178 951 zł - 153 zł 100% Starogard 9 312 919 zł 9 312 141 zł - 779 zł 100% Elbląg 5 738 864 zł 5 722 759 zł - 16 105 zł 100% Cewice 4 097 563 zł 4 080 858 zł - 16 706 zł 100% Lipusz 7 061 354 zł 6 998 495 zł - 62 859 zł 101% Kwidzyn 8 314 413 zł 7 736 850 zł - 577 563 zł 107% Kościerzyna 5 348 692 zł 4 796 217 zł - 552 475 zł 112% Razem 105 557 660 zł 105 030 928 zł 526 732 zł 101% 24
STAWKI WYJŚCIOWE OSIĄGNIĘTE PODCZAS PRZETARGU Pozyskanie drewna Stawki za pozyskanie drewna w RDLP w Gdaosku są bardzo zróżnicowane. Różnica pomiędzy najwyższą stawką (nadleśnictwo Gdaosk) a najniższą (nadleśnictwo Lipusz) wynosi 7,12 zł. Podczas przetargu wykonawcy w 6 nadleśnictwach zaoferowali stawki wyższe niż stawki wyjściowe, natomiast w pozostałych 8 nadleśnictwach oferta była niższa. W jednym z nadleśnictw wysokośd stawek pokrywała się. Najniżej wycenili prace wykonawcy w n-ctwie Kościerzyna, bo niżej aż o 14 % w stosunku do stawki wyjściowej oszacowanej przez nadleśnictwo. Tabela 15. Stawki na pozyskanie drewna wycena a średnia stawka z przetargu Nadleśnictwo wycena oferta Współczynnik oferty do wyceny Gdaosk 22,10 zł 22,40 zł 1,01 Wejherowo 21,36 zł 21,60 zł 1,01 Choczewo 20,00 zł 20,90 zł 1,05 Lębork 17,69 zł 20,27 zł 1,15 Strzebielino 20,23 zł 20,00 zł 0,99 Kartuzy 19,08 zł 19,68 zł 1,03 Kwidzyn 20,45 zł 19,46 zł 0,95 Kolbudy 19,00 zł 19,00 zł 1,00 Starogard 18,95 zł 18,60 zł 0,98 Średnia RDLP 18,54 zł 18,31 zł 0,99 Elbląg 18,50 zł 18,12 zł 0,98 Cewice 18,30 zł 18,06 zł 0,99 Kaliska 15,80 zł 16,00 zł 1,01 Lubichowo 15,89 zł 15,63 zł 0,98 Kościerzyna 17,73 zł 15,30 zł 0,86 Lipusz 16,50 zł 15,28 zł 0,93 25
26
Zrywka drewna Stawki za zrywkę drewna są również zróżnicowane, a różnica pomiędzy stawką najwyższą (Gdaosk) i najniższą (Kościerzyna) wynosi 8,58 zł. Tabela 16. Stawki na zrywkę drewna wycena a średnia stawka z przetargu Nadleśnictwo wycena oferta Współczynnik oferty do wyceny Gdaosk 27,53 zł 28,38 zł 1,03 Kartuzy 27,52 zł 28,05 zł 1,02 Elbląg 27,00 zł 27,67 zł 1,02 Kolbudy 26,00 zł 26,00 zł 1,00 Wejherowo 25,87 zł 24,75 zł 0,96 Starogard 24,61 zł 24,69 zł 1,00 Kwidzyn 26,26 zł 24,43 zł 0,93 Cewice 21,15 zł 24,38 zł 1,15 Średnia RDLP 23,56 zł 23,94 zł 1,02 Strzebielino 23,00 zł 23,50 zł 1,02 Lębork 23,50 zł 23,13 zł 0,98 Lubichowo 20,30 zł 21,15 zł 1,04 Kaliska 20,20 zł 21,06 zł 1,04 Choczewo 23,50 zł 20,75 zł 0,88 Lipusz 20,50 zł 20,75 zł 1,01 Kościerzyna 21,32 zł 19,80 zł 0,93 27
28
Zagospodarowanie lasu Różnica między najwyższą a najniższą stawką ogółem w ofertach wyniosła 4,76 zł, natomiast największa różnica między stawką ofertową a szacowaną w danym nadleśnictwie wyniosła 2,34 zł (rys. poniżej oraz tab. 17.): Tabela 17. Zestawienie stawek za prace godzinowe w zagospodarowaniu lasu Nadleśnictwo wycena oferta Współczynnik oferty do wyceny Gdaosk jdn. nat. jdn. nat. jdn. nat. Kwidzyn 17,50 zł 17,68 zł 1,01 Kartuzy 17,08 zł 16,68 zł 0,98 Wejherowo 16,00 zł 16,50 zł 1,03 Starogard 15,55 zł 15,89 zł 1,02 Elbląg 16,00 zł 15,67 zł 0,98 Strzebielino 15,00 zł 15,50 zł 1,03 Kolbudy 15,50 zł 15,50 zł 1,00 Średnia RDLP 15,78 zł 15,04 zł 0,95 Kaliska 17,00 zł 15,00 zł 0,88 Choczewo 15,00 zł 15,00 zł 1,00 Lębork 15,50 zł 14,40 zł 0,93 Lubichowo 15,00 zł 14,33 zł 0,96 Kościerzyna 16,00 zł 14,10 zł 0,88 Cewice 16,00 zł 13,65 zł 0,85 Lipusz 12,00 zł 12,92 zł 1,08 29
30
WARUNKI ZAPISANE W UMOWIE NA WYKONANIE PRAC Terminy przekazania i odbioru prac w analizowanych projektach umów określone były tylko w 2 nadleśnictwach ( Choczewo i Gdaosk). W pozostałych przypadkach, termin prac będzie określany podczas pisemnego przekazania okresowych zleceo prac do wykonania przez leśniczego lub inne osoby upoważnione przez zamawiającego. Takie rozwiązanie z jednej strony jest bardzo elastyczne, z drugiej zaś powoduje nieprecyzyjnośd interpretacji. Pozostawianie dowolności wyboru terminu leśniczemu może utrudniad jego egzekwowanie. Tabela 18. Terminy przekazania i odbioru prac zawarte w umowach Nadleśnictwo Przekazanie prac liczba dni Termin odbioru prac Choczewo 5 3 Elbląg brak terminu brak terminu Gdaosk 3 3 Kaliska brak terminu brak terminu Kartuzy brak terminu brak terminu Kolbudy brak terminu brak terminu Kościerzyna brak terminu brak terminu Kwidzyn 1 brak terminu Lębork brak terminu brak terminu Lipusz brak terminu brak terminu Lubichowo brak terminu brak terminu Starogard brak terminu brak terminu Strzebielino brak terminu brak terminu Wejherowo 3 brak terminu Cewice brak terminu brak terminu Obowiązujące instrukcje i akty prawne 31
Nadleśnictwa a priori zobowiązują wykonawców do prowadzenia prac zgodnie z obowiązującymi w PGL LP przepisami. Istnieją duże rozbieżności w liczbie wymaganych aktów prawnych (dokumentów) obowiązujących podczas wykonywania takich samych prac, w nadleśnictwach (tab.19.). Tabela 19.Liczba aktów prawnych obowiązujących wykonawcę podczas wykonywania prac wg nadleśnictw (malejąco) Nadleśnictwo Liczba obowiązujących wykonawcę dokumentów Kolbudy 17 Lipusz 17 Cewice 16 Elbląg 13 Kwidzyn 12 Kościerzyna 11 Lubichowo 11 Wejherowo 11 Choczewo 10 Kartuzy 9 Starogard 9 Strzebielino 8 Gdaosk 7 Lębork 5 Kaliska 0 Do najczęściej stosowanych zapisów należy zaliczyd: 1) Zasady Hodowli Lasu - zarządzenie nr 53 Dyrektora Generalnego Lasów Paostwowych z 21. listopada 2011r., dostępne pod linkiem: http://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/uregulowania_wewnetrzne 2) Instrukcja Ochrony Lasu- zarządzenie nr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Paostwowych z 22. listopada 2011r., dostępne pod linkiem: http://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/uregulowania_wewnetrzne 32
3) Instrukcja bezpieczeostwa i higieny pracy przy wykonaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej - zarządzenie nr 36 Dyrektora generalnego Lasów Paostwowych z 20. kwietnia 2012r., dostępne pod linkiem: http://www.lasy.gov.pl/dokumenty/gospodarka-lesna/instrukcja-bhp/view 4) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24. sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeostwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej (Dz. U. z 2006 nr 161 poz.1141) 5) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22. marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów ( Dz. U. 2006 nr 58 poz. 405 z późn. zm.) 6) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7. czerwca 2010 r. W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719) 7) Zasady, kryteria i standardy zrównoważonej gospodarki leśnej FSC i PEFC, dostępne pod linkiem: http://www.fsc.pl, http://www.pefc-polska.pl 8) Instrukcja ochrony przeciwpożarowej lasu - zarządzenie nr 54 Dyrektora Generalnego Lasów Paostwowych z dnia 21. listopada 2011 r., dostępna pod linkiem: http://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/uregulowania_wewnetrzne 9) Zarządzenie nr 11 A Dyrektora Generalnego Lasów Paostwowych z dnia 11. maja 1999 r. zmieniające Zarządzenie nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Paostwowych z dnia 14. lutego 1995 r. w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych, dostępne pod linkiem: http://www.lasy.gov.pl/dokumenty/zarzadzenia-decyzje/zarzadzenia-i-decyzje-do-19-stycznia-2010- r/1981_2004/new_z11a-1999 10) Zarządzenie nr 40 Dyrektora Generalnego Lasów Paostwowych z dnia 6. października 2011 r. w sprawie wprowadzenia ramowego wykazu prac wykonywanych przez co najmniej dwie osoby, dostępne pod linkiem: http://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/uregulowania_wewnetrzne Bardzo często nadleśnictwa wskazują zamawiającym adresy stron internetowych, udostępniając tym samym cytowane dokumenty. W jednym przypadku nadleśnictwo postawiło wymóg wykonywania prac na podstawie nieaktualnych przepisów - co może byd efektem rutynowej pracy na wcześniej używanym pliku wzoru umowy. 33
Terminy płatności Nadleśnictwa stosują zapisy o różnych terminach płatności za wykonane prace - ich zakres waha się od 10 do 30 dni (najczęściej 14 tab. 20.). Tabela 20. Zestawienie założonych terminów płatności za wykonane usługi wg nadleśnictw Nadleśnictwo Termin płatności /dni/ Choczewo 30 Cewice 30 Gdaosk 21 Strzebielino 21 Kościerzyna 15 Lipusz 15 Kaliska 14 Kartuzy 14 Kolbudy 14 Kwidzyn 14 Lębork 14 Lubichowo 14 Starogard 14 Wejherowo 14 Elbląg 10 Zabezpieczenie umowy W ośmiu nadleśnictwach nie wprowadzono zapisów regulujących aspekt zabezpieczenia umowy. W pozostałych jednostkach poziom wymaganego zabezpieczenia wynosi od 2 % do 5 % wynagrodzenia brutto deklarowanego w ofercie (tab. 21.). 34
Tabela 21. Wysokośd kwot wymaganych do wpłaty jako zabezpieczenie umowy odsetek od kwoty brutto Nadleśnictwo Zabezpieczenie - % wartości umowy Choczewo 3% Elbląg Gdaosk Kaliska brak brak brak Kartuzy 2% Kolbudy 2% Kościerzyna 2% Kwidzyn 2% Lębork 5% Lipusz Lubichowo Starogard brak brak brak Strzebielino 2% Wejherowo 2,5% Cewice brak Stosowanie kar umownych W analizowanych przypadkach wszystkie nadleśnictwa stosują zapisy dotyczące kar umownych. Zakres wymienianych, możliwych zaniedbao i niedopełnieo rzetelności wykonania prac jest szeroki. W sumie występują 23 kategorie kar umownych (tab. 22.). Pogrubiono nazwy kategorii, na które nacisk kładziony jest w każdej z 15 jednostek RDLP. 35
Tabela 22. Wymieniane w umowach typy zaniedbao, w konsekwencji których zamawiający może egzekwowad kary umowne wg częstości wymieniania Kategoria liczba nadleśnictw stosujących odpowiedni zapis uszkodzenie drzew 15 każdy dzieo zwłoki przekroczenia terminu umowy 15 odstąpienie od umowy 15 uszkodzenie drogi 4 nie stosowanie przyjaznych środowisku technologii 4 zwłoka w terminie przystąpienia do usuwania wad 3 niezłożenie żądanych dokumentów 2 pozostawienie odpadów 1 uszkodzenie odnowieo 1 naruszenie przepisów BHP 1 niestosowanie zestawów do absorbcji olejów 1 podanie nieprawdziwej informacji 1 niezerwanie drewna zasiedlonego 1 usunięcie drzew nie wyznaczonych 1 wadliwa zrywka 1 dopuszczenie do pracy pracownika bez kwalifikacji lub będącego pod wpływem alkoholu 1 wykonanie prac niezgodnie z wymaganą technologią 1 niezgłoszenie podwykonawców 1 nie dostosowanie się wykonawcy do opisu przedmiotu 1 niewłaściwe wykonanie dyżuru przeciwpożarowego 1 brak polisy OC 1 dopuszczenie osób postronnych do samowyrobu 1 opuszczenie dyżuru przeciwpożarowego 1 36
Dopuszczenie do lub spowodowanie uszkodzeo drzew 1 skutkuje konsekwencjami w postaci różnych kwot i sposobów potrąceo płatności (tab. 23.). Tabela 23. Wymiary kar umownych za uszkodzenie drzew i różnice we wskaźnikach do ich wyliczenia Nadleśnictwo Sposób naliczenia kar umownych za uszkodzenie drzew Wymiar/konsekwen cja Choczewo powyżej 10 drzew /1 ha - kara za każde drzewo 100,00 zł Elbląg za uszkodzenie ponad 100 drzew w drzewostanach do 60 lat lub 40 drzew w drzewostanach pow. tego wieku za każde uszkodzone drzewo powyżej 2% ilości drzew na powierzchni objętej usługą rozwiązanie umowy 100,00 zł Gdaosk za każde uszkodzone drzewo 100,00 zł Kaliska za każde uszkodzone drzewo powyżej 5% ilości drzew na powierzchni objętej usługą 100,00 zł Kartuzy za każde drzewo pow 4 szt/ha 100,00 zł Kolbudy za każde uszkodzone drzewo 50,00 zł Kościerzyna za więcej niż 10 drzew stojących kara za każde drzewo 100,00 zł Kwidzyn za każde drzewo pow 15 szt/ha w rębniach złożonych za każde drzewo pow 30 szt/ha w TP za każde drzewo pow 45 szt/ha w TW za każde drzewo pow 60 szt/ha w CP 100,00 zł 100,00 zł 100,00 zł 100,00 zł Lębork za każde uszkodzone drzewo powyżej 5 szt /ha 20,00 zł Lipusz za każde uszkodzone drzewo powyżej 2% drzew stojących na powierzchni objętej usługą 100,00 zł Lubichowo za każde uszkodzone drzewo 100,00 zł 1 Jednocześnie, w analizowanych umowach nie występuje zapis definiujący termin uszkodzenie drzewa. 37
Starogard za każde uszkodzone drzewo powyżej 5% drzew stojących na powierzchni objętej usługą w drzewostanach do III kl. wieku 50,00 zł Strzebielino za każde uszkodzone drzewo powyżej 5% ilości drzew stojących na powierzchni objętej usługą w drzewostanach III i starszych klasach wieku wartości usługi za zrywkę netto na pozycji cięd adekwatnie do % uszkodzonych drzew (pow 5%) 100,00 zł 20% wartości usługi zrywki netto na pozycji Wejherowo za każde uszkodzone drzewo pow. 5% ilości drzew stojących 100,00 zł Cewice za więcej niż 3 drzewa na powierzchni objętej zabiegiem 100,00 zł Tabela 24. Zestawienie zapisów występujących w umowach, dotyczących kar umownych Nadleśnictwo Zapis w umowie Wymiar Choczewo wartości prac, których przekroczenie dotyczy 10% Elbląg wartości netto dotyczącej części 1% Gdaosk wartości prac,których przekroczenie dotyczy 1% Kaliska wartości prac, których przekroczenie dotyczy 1% Kartuzy wartośd prac netto bez pozyskania drewna 1% za każdy m3 pozyskany nie w terminie lub wadliwie 0,50 zł Kolbudy za zwłokę w wykonaniu robót 0% Kościerzyna wartości prac netto 2% Kwidzyn wartości całości prac objętych poszczególnymi zleceniami 3% Lębork wynagrodzenia, którego przekroczenie dotyczy 1% Lipusz wartości prac netto, których dotyczy przekroczenie 2% Lubichowo wartości prac netto 1% Starogard wartości wadliwie wykonanych prac 1% Strzebielino wartości netto prac, których przekroczenie dotyczy 1% Wejherowo wartości prac netto 3% Cewice wartości prac, których przekroczenie dotyczy 1% 38
WNIOSKI 1. Obecnie nie ma potrzeby tworzenia wzorcowych SIWZ oraz umów. Podział, jego opis oraz sposób realizacji zgodnie z ustawą Prawo zamówieo publicznych leży w gestii kierownika jednostki. 2. W związku z bardzo dużą rozbieżnością w stosowanych zapisach dotyczących stawianych wymagao przedsiębiorcom, istnieje potrzeba opracowania ramowych warunków zawierania umów i realizacji oraz katalogu kar umownych wraz z procedurą ich stosowania i rejestrowania. Rozwiązania te powinny byd wypracowane wspólnie z nadleśnictwami a ich głównym celem będzie uporządkowanie i równe traktowanie wszystkich podmiotów świadczących usługi leśne na terenie RDLP w Gdaosku. 3. Należy zwrócid uwagę na podział w taki sposób aby maksymalnie umożliwid udział w wykonawstwie prac firmom realizującym zlecenia własnymi pracownikami i środkami technicznymi. Stale zmniejszająca się liczba pakietów nie przyczyniła się do powstania dużych i silnych firm a stosunek udziały firm z podpisaną umową do firm podwykonawczych 1:3 świadczy, podział nie jest adekwatny do potencjału firm biorących udział w przetargach. 39