Ministerstwo Edukacji Narodowej

Ministerstwo Edukacji Narodowej 311[04]/ T- 4, TU/MEN/2007. PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK BUDOWNICTWA 311[04] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej Warszawa 2007

Autorzy: mgr inż. Krystyna Dmitrzak inż. Alicja Kulczycka mgr inż. Anna Kusina mgr inż. arch. Anna Maria Piętak Recenzenci: mgr inż. Zbigniew Romik mgr inż. Alicja Zajączkowska Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Krystyna Elżbieta Hejłasz 2

Spis treści I. Plany nauczania 4 II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 7 1. Podstawy budownictwa 7 2. Technologia budownictwa 14 3. Podstawy projektowania 26 4. Konstrukcje budowlane 36 5. Instalacje budowlane 47 6. Kosztorysowanie 54 7. Organizacja robót budowlanych 61 8. Eksploatacja obiektów budowlanych 70 9. Język obcy zawodowy 77 10. Zajęcia praktyczne 84 11. Praktyka zawodowa 90 3

I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: technik budownictwa 311[04] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Semestry I VIII Klasy I IV Forma Forma stacjonarna zaoczna 1. Podstawy budownictwa 3 2 38 2. Technologia budownictwa 11 7 139 3. Podstawy projektowania 9 6 113 4. Konstrukcje budowlane 9 6 113 5. Instalacje budowlane 1 1 13 6. Kosztorysowanie 3 2 38 7. Organizacja robót budowlanych 2 2 25 8. Eksploatacja obiektów budowlanych 2 2 25 9. Język obcy zawodowy 2 1 25 10. Zajęcia praktyczne 6 4 76 11. Specjalizacja * 2 2 25 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 3 tyg. w klasie II i 3 tyg. w klasie III * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z pracodawcą. 4

PLAN NAUCZANIA Technikum uzupełniające Zawód: technik budownictwa 311[04] Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Przedmioty nauczania Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Liczba godzin w trzyletnim okresie nauczania Semestry I VI Klasy I III Forma Forma stacjonarna zaoczna 1. Podstawy budownictwa 1 1 13 2. Technologia budownictwa 8 6 107 3. Podstawy projektowania 6 4 80 4. Konstrukcje budowlane 6 4 80 5. Instalacje budowlane 1 1 13 6. Kosztorysowanie 2 2 27 7. Organizacja robót budowlanych 2 2 27 8. Eksploatacja obiektów budowlanych 2 2 27 9. Język obcy zawodowy 1 1 13 10. Specjalizacja * 2 1 27 Razem 31 24 414 Praktyka zawodowa: 3 tyg. w klasie II i 3 tyg. w klasie III * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z pracodawcą. 5

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik budownictwa 311[04] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I IV Semestry Forma I IV stacjonarna 1. Podstawy budownictwa 3 2 41 2. Technologia budownictwa 11 8 150 3. Podstawy projektowania 9 7 123 4. Konstrukcje budowlane 9 7 123 5. Instalacje budowlane 1 1 14 6. Kosztorysowanie 3 2 41 7. Organizacja robót budowlanych 2 2 27 8. Eksploatacja obiektów budowlanych 2 2 27 9. Język obcy zawodowy 2 1 27 10. Zajęcia praktyczne 6 4 82 11. Specjalizacja * 2 1 27 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z pracodawcą. Forma zaoczna 6

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH PODSTAWY BUDOWNICTWA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: rozpoznać obiekty budowlane oraz ich systemy technologicznokonstrukcyjne, rozróżnić elementy budynków oraz określić ich funkcje, rozpoznać konstrukcje i technologie wykonania obiektów budowlanych, rozróżnić rodzaje i elementy instalacji budowlanych oraz sieci zewnętrznych, sklasyfikować materiały i wyroby budowlane, określić właściwości materiałów i wyrobów budowlanych, wykonać badania laboratoryjne kruszyw, zapraw i betonów oraz zinterpretować wyniki badań, scharakteryzować materiały do produkcji zapraw i betonów, określić skład zapraw i betonów, określić sposoby składowania, magazynowania oraz transportu materiałów i wyrobów budowlanych, określić zasady produkcji oraz dystrybucji materiałów i wyrobów budowlanych, sklasyfikować grunty budowlane oraz określić ich właściwości, określić geotechniczne metody badania gruntów, ocenić przydatność gruntów do celów budowlanych, określić kategorie geotechniczne obiektów budowlanych, określić zasady wykonywania prac pomiarowych w terenie, posłużyć się dokumentacją geodezyjną, posłużyć się sprzętem i przyrządami mierniczymi podczas wykonywania podstawowych pomiarów związanych z przygotowaniem i realizacją budowy, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, skorzystać ze specjalistycznych programów komputerowych dotyczących stosowania materiałów budowlanych oraz technologii wykonywania robót budowlanych. 7

Materiał nauczania 1. Ogólne wiadomości o obiektach budowlanych Zarys historii budownictwa. Podstawowe pojęcia: rodzaje budownictwa, obiekt budowlany, budowla, obiekty małej architektury, budynki, rodzaje konstrukcji budynków, obciążenia działające na budynek. Elementy budynku i ich funkcje. Rodzaje instalacji budowlanych oraz sieci zewnętrznych. Etapy wykonywania obiektów budowlanych. Technologie wykonywania obiektów budowlanych. Ochrona przeciwpożarowa oraz ochrona środowiska w budownictwie. Rozpoznawanie elementów budynku na podstawie dokumentacji technicznej oraz zdjęć. Analizowanie układu konstrukcyjnego budynku o określonym przeznaczeniu. Rozpoznawanie instalacji w obiektach budowlanych. 2. Materiały budowlane Klasyfikacja materiałów budowlanych. Właściwości materiałów budowlanych. Podstawowe badania laboratoryjne właściwości fizycznych i mechanicznych materiałów budowlanych. Materiały kamienne i ceramiczne. Spoiwa i lepiszcza. Kruszywa. Zaczyny, zaprawy i betony. Szkło budowlane, drewno, tworzywa sztuczne, metale. Materiały izolacyjne. Materiały malarskie i tapeciarskie. Wyroby z materiałów budowlanych. Transport i magazynowanie materiałów budowlanych. Zasady produkcji i dystrybucji materiałów i wyrobów budowlanych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas transportu i składowania materiałów budowlanych. Rozpoznawanie materiałów budowlanych na podstawie próbek. Klasyfikowanie materiałów i wyrobów budowlanych według określonych kryteriów. Oznaczenie gęstości pozornej wybranych materiałów budowlanych. Określanie początku i końca wiązania zaprawy aparatem Vicata. Oznaczenie konsystencji mieszanki betonowej metodą stożka opadowego. Dobieranie składników zapraw budowlanych. Dobieranie materiałów budowlanych do wykonania określonego elementu budynku. 8

Analizowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska dotyczących transportu i składowania materiałów budowlanych. 3. Grunty budowlane Klasyfikacja i podział gruntów. Właściwości fizyczne i mechaniczne gruntów. Nośność podłoża gruntowego i jego przydatność do celów budowlanych. Kategorie geotechniczne obiektów budowlanych. Rodzaj i zakres badań. Dokumentacja geotechniczna. Określanie rodzaju gruntu drobnoziarnistego za pomocą trójkąta Fereta. Analizowanie różnych rodzajów gruntów pod względem przydatności do posadowienia budynku. Określanie rodzaju i zakresu badań gruntów dla określonej kategorii geotechnicznej obiektu. 4. Miernictwo Pomiary geodezyjne. Zasady wykonywania prac pomiarowych: pomiary liniowe, kątowe i wysokościowe. Osnowy geodezyjne i pomiarowe. Stabilizacja punktów pomiarowych. Znaki konwencjonalne. Narzędzia, sprzęt i instrumenty pomiarowe. Tyczenie prostych, prostych równoległych i prostopadłych. Metody wytyczenia budynku. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania pomiarów terenowych. Wykonywanie w terenie pomiarów długości odcinków taśmą geodezyjną. Sporządzanie szkicu pomiaru sytuacyjnego. Wyznaczanie w terenie prostych równoległych i prostopadłych. Wykonywanie pomiarów wysokościowych różnych punktów w terenie. Sporządzanie profilu podłużnego terenu na podstawie wyników pomiarów. Sprawdzanie pionowości określonego elementu konstrukcyjnego budynku. Sporządzanie planu wytyczenia obrysu budynku. 9

Środki dydaktyczne Plansze poglądowe oraz filmy dydaktyczne dotyczące obiektów budowlanych z różnych okresów historycznych. Modele obiektów budowlanych. Foliogramy oraz fazogramy dotyczące technologii wykonywania obiektów budowlanych. Próbki materiałów budowlanych i wykończeniowych. Próbki materiałów i wyrobów budowlanych. Sprzęt laboratoryjny do wykonywania podstawowych badań materiałów i wyrobów budowlanych oraz gruntów. Instrumenty i sprzęt mierniczy. Dokumentacja geotechniczna. Projekty budowlane. Polskie Normy, ustawy i rozporządzenia obowiązujące w budownictwie. Prospekty, katalogi, albumy i czasopisma zawodowe. Specjalistyczne programy komputerowe oraz prezentacje multimedialne dotyczące materiałów budowlanych oraz technologii robót budowlanych. Teksty przewodnie oraz instrukcje do wykonywania ćwiczeń. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Podstawy budownictwa obejmuje podstawową wiedzę o obiektach budowlanych, właściwościach i zastosowaniu materiałów i wyrobów budowlanych, przydatności gruntów do celów budowlanych oraz zasadach wykonywania pomiarów terenowych. Treści programowe są ściśle związane z programami nauczania przedmiotów: Technologia budownictwa, Podstawy projektowania, Konstrukcje budowlane, Organizacja robót budowlanych oraz Eksploatacja obiektów budowlanych. W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosować następujące metody nauczania: wykład informacyjny, pokaz z objaśnieniem, tekst przewodni, metodę projektów oraz ćwiczenia praktyczne. Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni budownictwa wyposażonej w próbki materiałów i wyrobów budowlanych, sprzęt i aparaturę umożliwiającą wykonywanie badań laboratoryjnych oraz akty prawne, informatory, katalogi, czasopisma i literaturę zawodową. Nauczyciel powinien przygotować materiały potrzebne do realizacji ćwiczeń, takie jak: teksty przewodnie, instrukcje, normy oraz poradniki. Badania laboratoryjne materiałów i wyrobów budowlanych oraz gruntów uczniowie powinni wykonywać na podstawie instrukcji do ćwiczeń. Każdy uczeń powinien mieć możliwość identyfikacji materiałów stosowanych w budownictwie. Uczniowie powinni pracować w 2-3 osobowych zespołach na odpowiednio wyposażonych stanowiskach ćwiczeniowych. 10

Podczas określania właściwości materiałów i wyrobów budowlanych oraz interpretowania wyników badań należy odwołać się do wiedzy uczniów zdobytej na lekcjach fizyki i matematyki. Ze względu na dużą różnorodność produkowanych materiałów i wyrobów budowlanych, należy kształtować u uczniów umiejętność dokonywania trafnego ich wyboru, uwzględniając jakość, trwałość, możliwość zastosowania oraz wpływ na środowisko przyrodnicze. Ćwiczenia pomiarowe w terenie uczniowie powinni wykonywać w zespołach 5 osobowych. Przed przystąpieniem do ich wykonania należy wyjaśnić zasady pracy w zespołach pomiarowych, przeprowadzić instruktaż wstępny w zakresie obsługi sprzętu i instrumentów geodezyjnych oraz wykonywania i zapisywania wyników pomiarów, a także zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi na danym stanowisku pracy. Ćwiczenia zamieszczone w poszczególnych działach tematycznych stanowią propozycję, którą można wykorzystać w czasie zajęć. Nauczyciel może zaplanować inne ćwiczenia o zróżnicowanym stopniu trudności. Podczas realizacji programu nauczania wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do punktów sprzedaży materiałów budowlanych, na targi i wystawy maszyn i urządzeń stosowanych w budownictwie, a także na teren budowy obiektów wykonywanych według nowoczesnych technologii. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin 1. Ogólne wiadomości o obiektach budowlanych 20 2. Materiały budowlane 55 3. Grunty budowlane 15 4. Miernictwo 18 Razem 108 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki szkoły. 11

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: sprawdzianów ustnych, sprawdzianów pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę na posługiwanie się terminologią zawodową, merytoryczną jakość wypowiedzi, operowanie zdobytą wiedzą, stosowanie pojęć technicznych oraz umiejętność wnioskowania. Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na: organizację stanowiska pracy, posługiwanie się sprzętem laboratoryjnym do badania właściwości materiałów i wyrobów budowlanych oraz przyrządami pomiarowymi, wykonywanie pomiarów geodezyjnych, interpretowanie wyników pomiarów, jakość i staranność wykonywanych prac, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania badań laboratoryjnych oraz prowadzenia pomiarów w terenie. Po zakończeniu realizacji programu, proponuje się zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru lub testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. Test praktyczny należy zaopatrzyć w kryteria oceny i schemat punktowania. W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela, metod sprawdzania osiągnięć uczniów. 12

Literatura Deja J., Kijowski P.: ABC betonu. Polski Cement, Kraków 1998 Frankiewicz D.: Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów budowlanych. KOWEZ, Warszawa 2002 Frankiewicz D.: Rozpoznawanie podstawowych materiałów budowlanych. KOWEZ, Warszawa 2002 Gąsiorowska D., Horsztyńska B.: Posługiwanie się podstawowymi pojęciami i terminami z zakresu budownictwa. KOWEZ, Warszawa 2002 Letkiewicz W., Lichnowski Z.B.: O materiałach budowlanych. WSiP, Warszawa 2002 Martinek W., Szymański E.: Technologia. Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1999 Michalak H., Pyrak S.: Domy jednorodzinne, Konstruowanie i obliczanie. Arkady, Warszawa 2005 Mirski J.Z.: Budownictwo z technologią cz.3. WSiP, Warszawa1995. Moj E., Śliwiński M.: Podstawy budownictwa. Politechnika Krakowska, Kraków 2000 Pierzchlewicz J., Jarmontowicz R.: Budynki murowane materiały i konstrukcje. Arkady, Warszawa 1993 Podawca K.: Zarys budownictwa ogólnego. WSiP, Warszawa 2003 Pyrak S., Włodarczyk W.: Posadowienie budowli, konstrukcje murowe i drewniane, cz.3 Konstrukcje budowlane. WSiP, Warszawa 2000 Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 2005 Tauszyński K.: Budownictwo z technologią cz.1. WSiP, Warszawa 1998 Wojewoda K.: Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów. KOWEZ, Warszawa 2002 Praca zbiorowa: Budownictwo ogólne, tom 1, materiały i wyroby budowlane. Arkady, Warszawa 2005 Praca zbiorowa: Nowy Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2003 Czasopisma: Murator, Materiały budowlane Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 13

TECHNOLOGIA BUDOWNICTWA Szczegółowe cele kształcenia: W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: rozróżnić rodzaje robót ziemnych, określić zasady wykonywania robót ziemnych, dobrać sposoby zabezpieczenia wykopów i nasypów, określić zasady posadowienia budowli, rozróżnić rodzaje fundamentów oraz określić zasady ich wykonywania, określić zasady przygotowywania oraz transportu mieszanki betonowej, dobrać metody układania i zagęszczenia mieszanki betonowej oraz pielęgnacji betonu, określić zasady zbrojenia elementów żelbetowych oraz układania zbrojenia w deskowaniu, określić zasady wykonywania ścian, określić zasady wykonywania nadproży, scharakteryzować rodzaje izolacji budowlanych, dobrać materiały do wykonania różnego rodzaju izolacji budowlanych, określić zasady wykonywania izolacji przeciwwilgociowych, cieplnych, akustycznych oraz przeciwdrganiowych, obliczyć izolacyjność cieplną przegród budowlanych, określić zasady wykonywania stropów, określić zasady wykonywania schodów i pochylni, rozróżnić rodzaje konstrukcji dachów drewnianych, żelbetowych i stalowych, rozpoznać rodzaje stropodachów, rozróżnić pokrycia dachowe wykonane z różnych materiałów, określić zasady wykonywania pokryć dachowych, określić sposoby odprowadzenia wód opadowych z powierzchni dachów, tarasów, balkonów, dobrać przekrój rynien i rur spustowych oraz określić zasady ich montażu, rozróżnić rodzaje drzwi i okien oraz określić zasady ich montażu, rozróżnić rodzaje podłóg oraz określić zasady ich wykonywania na różnych podłożach, określić zasady wykonywania posadzek, określić zasady wykonywania tynków, rozróżnić techniki malarskie oraz określić zasady ich wykonywania, określić zasady tapetowania oraz wykonywania okładzin ściennych, 14

dobrać materiały, maszyny, narzędzia i sprzęt do wykonania robót budowlanych w określonej technologii, posłużyć się normami, instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń oraz katalogami wyrobów budowlanych, określić zasady montażu, użytkowania i demontażu rusztowań budowlanych, rozróżnić rodzaje deskowań stosowanych podczas wykonywania konstrukcji monolitycznych, wyjaśnić zastosowanie maszyn i urządzeń w robotach budowlanych, zastosować zasady eksploatacji maszyn, narzędzi i sprzętu podczas wykonywania robót budowlanych, zastosować programy komputerowe dotyczące materiałów i wyrobów budowlanych oraz technologii robót budowlanych, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony od porażeniem prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska podczas wykonywania robót budowlanych, dobrać środki ochrony indywidualnej, udzielić pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Materiał nauczania 1. Roboty ziemne Rodzaje robót ziemnych. Podział gruntów na kategorie. Nachylenie skarp. Maszyny, narzędzia i sprzęt do wykonania robót ziemnych. Wyznaczanie obrysu robót ziemnych w terenie. Ręczne i mechaniczne wykonywanie wykopów. Zabezpieczenie ścian wykopów. Wykonywanie nasypów oraz zagęszczanie mas ziemnych. Zabezpieczanie skarp nasypów. Tyczenie fundamentów przy pomocy ław drutowych. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót ziemnych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót ziemnych. Obliczanie pochylenia skarp wykopów i nasypów. Wytyczanie w terenie wykopów szerokoprzestrzennych. Dobieranie narzędzi i sprzętu do określonego rodzaju robót ziemnych. Dobieranie sposobu umocnienia skarp wykopu wąskoprzestrzennego. Sporządzanie rysunku ław drutowych na podstawie rzutu fundamentów. 2. Fundamenty Warunki posadowienia budowli. Rodzaje fundamentów. Materiały stosowane do wykonywania fundamentów. Zasady wykonywania ław 15

fundamentowych. Stopy fundamentowe. Płyty, ruszty i skrzynie fundamentowe. Fundamenty na palach, studniach i kesonach. Fundamentowanie przy wysokim poziomie wody gruntowej. Warunki techniczne wykonania i odbioru fundamentów. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót fundamentowych. Dobieranie fundamentów do warunków gruntowych i rodzaju budynku. Sporządzanie rysunku rzutu ław fundamentowych na podstawie rzutu budynku jednorodzinnego. Planowanie czynności związanych z wykonaniem i posadowieniem ław i stóp fundamentowych. 3. Roboty betoniarskie i zbrojarskie Przygotowywanie mieszanki betonowej. Transport, układanie, zagęszczanie mieszanki betonowej oraz pielęgnacja świeżego betonu. Zbrojenie podstawowych elementów żelbetowych. Roboty zbrojarskie: czyszczenie, prostowanie, cięcie, gięcie prętów zbrojeniowych. Montaż i łączenie prętów w szkielet. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót betoniarskich i zbrojarskich. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót betoniarsko-zbrojarskich. Planowanie kolejności prac podczas wykonywania robót betoniarskich i zbrojarskich. Obliczanie ilości składników betonów na podstawie określonej receptury. Rysowanie zbrojenia elementów żelbetowych: belki, płyty, słupa. Obliczanie długości prętów na podstawie rysunku elementu żelbetowego. 4. Ściany Funkcje i podział ścian. Ściany drewniane. Połączenia elementów drewnianych. Ściany z kamienia naturalnego, cegieł, pustaków ceramicznych i betonowych oraz bloczków z betonu komórkowego. Stosowane grubości murów. Wiązania cegieł. Zasady wykonywania narożników, skrzyżowań murów oraz filarów. Ściany z przewodami. Ściany szczelinowe i warstwowe. Zaprawy stosowane do łączenia cegieł, bloczków, pustaków ściennych. Wykonywanie i odbiór robót murarskich. Ściany monolityczne i prefabrykowane. Nadproża. Elementy zewnętrzne ścian: cokół, gzyms, przypora, attyka, ryzalit, wykusz. Licowanie ścian, ścianki działowe. Rusztowania do robót murarskich. Warunki techniczne 16

wykonania i odbioru ścian. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas robót związanych z wykonywaniem ścian. Analizowanie konstrukcji ścian drewnianych na podstawie modeli. Sporządzanie wykazu elementów znajdujących się w różnych konstrukcjach ścian drewnianych. Wykonywanie rysunków warstw ścian murowanych. Dobieranie nadproża do określonego otworu i rodzaju ściany. Rozpoznawanie rodzajów ścianek działowych wykonywanych z różnych materiałów. 5. Izolacje budowlane Rodzaje izolacji budowlanych. Zasady wykonywania izolacji przeciwwilgociowych. Izolacje cieplne. Obliczanie przegród budowlanych ze względu na izolacyjność cieplną. Mostki termiczne. Zasady wykonywania izolacji cieplnych w budynkach. Ochrona przeciwdźwiękowa budynku. Izolacje akustyczne i przeciwdrganiowe. Warunki techniczne wykonywania i odbioru izolacji budowlanych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót izolacyjnych. Dobieranie materiałów do izolacji przeciwwilgociowej różnych elementów budynku. Obliczanie współczynnika przenikania ciepła dla różnych przegród budowlanych. Dobieranie grubości warstwy izolacji cieplnej w zależności od rodzaju ściany. Dobieranie środków ochrony przeciwdźwiękowej w budynku biurowym. 6. Stropy Zadania, funkcje i rodzaje stropów. Stropy drewniane. Stropy na belkach stalowych. Stropy ceramiczno-żelbetowe. Stropy żelbetowe monolityczne i prefabrykowane. Wieńce. Balkony i loggie. Warunki techniczne wykonania i odbioru stropów. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania stropów. 17

Rozpoznawanie rodzajów stropów na podstawie modeli, zdjęć, rysunków. Projektowanie stropu nad określonym pomieszczeniem w budynku mieszkalnym. Sporządzanie przekroju balkonu żelbetowego monolitycznego wspornikowego. Analizowanie pracy poszczególnych prętów zbrojenia w stropie żelbetowym monolitycznym. 7. Schody i pochylnie Klasyfikacja schodów. Schody żelbetowe monolityczne. Schody żelbetowe prefabrykowane. Schody drewniane, Schody stalowe, ceramiczne i kamienne. Schody zewnętrzne. Pochylnie. Elementy wykończenia. Warunki techniczne wykonania oraz odbioru schodów i pochylni. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania schodów i pochylni. Rozpoznawanie rodzajów i kształtów schodów przedstawionych na planszach, schematach, ilustracjach. Porównywanie różnych konstrukcji schodów drewnianych na podstawie rysunków, albumów, katalogów. Sporządzanie rysunków różnego rodzaju schodów żelbetowych. 8. Dachy, stropodachy i tarasy Rodzaje dachów. Pochylenie połaci dachowych. Dachy ciesielskie. Dźwigary drewniane. Dachy żelbetowe monolityczne i prefabrykowane. Dachy stalowe. Rodzaje i wymagania stropodachów. Stropodach pełny, odpowietrzany, wentylowany i odwrócony (zielony dach). Warunki techniczne wykonania i odbioru dachów, stropodachów i tarasów. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania dachów i stropodachów. Obliczanie pochylenia połaci dachowej. Rozpoznawanie rodzajów dachów na podstawie dokumentacji technicznej oraz zdjęć. Rozpoznawanie rodzajów konstrukcji więźby drewnianej oraz elementów składowych. 18

Projektowanie układu warstw stropodachu odwróconego (zielony dach) budynku mieszkalnego. 9. Roboty dekarskie i obróbki blacharskie Rodzaje pokryć dachowych. Zasady krycia dachów papą, blachą dachówką oraz innymi materiałami. Sposoby odprowadzenia wód opadowych z powierzchni dachów, tarasów, balkonów. Rynny i rury spustowe. Obróbka blacharska. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót dekarskich. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót dekarskich. Dobieranie materiałów na pokrycia dachowe budynków o określonym przeznaczeniu i nachyleniu połaci dachowych. Obliczanie przekroju rynien i rur spustowych dla budynku jednorodzinnego. Określanie warunków technicznych wykonywania robót dekarskich, obowiązujących podczas krycia dachów papą. 10. Stolarka budowlana Rodzaje i części składowe okien i drzwi. Konstrukcje drzwi. Osadzanie drzwi. Okna i drzwi balkonowe. Konstrukcje drzwi balkonowych. Okna dachowe i świetliki. Osadzanie okien i drzwi balkonowych. Szklenie okien i drzwi. Ślusarka budowlana: drzwi i okna, osadzanie ościeżnic metalowych. Kraty, żaluzje oraz inne wyroby. Rozpoznawanie części składowych drzwi i okien na podstawie rysunków. Rozpoznawanie drzwi lewych i prawych. Opracowywanie zestawienia stolarki okiennej i drzwiowej na podstawie projektu budowlanego. Porównywanie konstrukcji drzwi i okien wykonanych z różnych materiałów. 11. Tynki Rodzaje i podział tynków. Materiały do robót tynkarskich. Narzędzia i sprzęt do wykonywania tynków. Sprzęt zmechanizowany do robót tynkarskich. Podłoża pod tynki i ich przygotowanie. Technologia wykonywania tynków. Tynki tradycyjne i cienkowarstwowe. Spoinowanie. Suche tynki. Wykonywanie suchych tynków. Rusztowania do robót tynkarskich. Organizacja robót tynkarskich. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót tynkarskich. Przepisy bezpieczeństwa 19

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót tynkarskich. Rozróżnianie rodzajów tynków na podstawie próbek. Porównywanie zasad wykonywania różnego rodzaju tynków. Planowanie czynności związanych z wykonywaniem tynków suchych na określonym podłożu. 12. Podłogi Rodzaje podłóg. Podłogi na różnych podłożach. Warstwy podłogowei izolacyjne. Podłogi i posadzki drewniane. Posadzki monolityczne. Posadzki z materiałów mineralnych i bitumicznych. Posadzki z tworzyw sztucznych. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót podłogowych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas robót związanych z wykonywaniem podłóg. Rysowanie przekrojów podłóg wykonanych na różnych podłożach. Projektowanie podłogi na gruncie, w pomieszczeniu warsztatowym. Dobieranie warstw podłogi nad nieogrzewaną piwnicą. Dobieranie rodzaju posadzki w zależności od przeznaczenia pomieszczenia. 13. Roboty malarskie Materiały malarskie. Narzędzia i sprzęt do robót malarskich. Podłoża i ich przygotowanie przed malowaniem. Technologie wykonywania powłok malarskich. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót malarskich. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót malarskich. Rozpoznawanie podłoży malarskich oraz planowanie robót poprzedzających wykonanie emulsyjnej powłoki malarskiej. Planowanie czynności związanych z wykonaniem powłoki malarskiej na podłożu drewnianym. Porównywanie różnych technik malarskich. Dobieranie techniki malarskiej do malowania ścian w pomieszczeniu o określonym przeznaczeniu. Dobieranie materiałów i narzędzi do wykonania powłoki malarskiej klejowej. 20

14. Okładziny i tapety Rodzaje okładzin. Okładziny kamienne. Okładziny ceramiczne. Okładziny drewniane i drewnopochodne. Okładziny z metalu i ze szkła. Rodzaje tapet. Tapetowanie. Warunki techniczne wykonania oraz odbioru robót tapeciarskich i okładzinowych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas wykonywania robót tapeciarskich i okładzinowych. Rozpoznawanie okładzin wykonanych z różnych materiałów na podstawie katalogu. Dobieranie materiałów do wykonania okładziny zewnętrznej w budynku użyteczności publicznej. Dobieranie tapet w zależności od przeznaczenia pomieszczenia. 15. Prefabrykacja w budownictwie Typizacja i koordynacja wymiarowa prefabrykatów. Technologie wykonywania prefabrykatów żelbetowych, stalowych i drewnianych. Transport i składowanie elementów prefabrykowanych. Narzędzia i sprzęt do montażu. Techniki montażu. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące podczas transportu i montażu elementów prefabrykowanych. Porównywanie różnych technologii wykonywania obiektów budowlanych z elementów prefabrykowanych. Określanie zastosowania elementów prefabrykowanych w obecnie stosowanych technologiach budownictwa. Środki dydaktyczne Projekty budowlane. Modele zabezpieczenia skarp wykopów. Modele fundamentów. Modele zbrojenia elementów żelbetowych. Modele ścian drewnianych. Modele stropów i schodów stosowanych w budownictwie. Próbki materiałów izolacyjnych stosowanych w budownictwie. Plansze ilustrujące rodzaje wiązań. Próbki materiałów dekarskich. Wzorniki tynków. Próbki tapet. Plansze, przeźrocza, folie i filmy ilustrujące zasady wykonywania robót budowlanych. 21

Normy obowiązujące w budownictwie. Prawo budowlane. Wytyczne techniczne dotyczące budownictwa. Prospekty i czasopisma zawodowe. Programy komputerowe do projektowania i opracowań graficznych. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Technologia budownictwa obejmuje treści dotyczące wykonania robót ziemnych, fundamentowych, murarskich, ciesielskich, betoniarskich, zbrojarskich, dekarskich oraz wykończeniowych. Program przedmiotu należy realizować w korelacji z programami nauczania przedmiotów: Podstawy budownictwa, Podstawy projektowania, Konstrukcje budowlane, Organizacja robót budowlanych, oraz Eksploatacja obiektów budowlanych. Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz właściwego doboru środków dydaktycznych. Wskazane jest, aby program nauczania realizować metodami: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Zastosowanie różnorodnych metod nauczania sprzyja zrozumieniu zjawisk oraz procesów technologicznych, kształceniu umiejętności wykorzystania wiedzy w sytuacjach typowych i problemowych. Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która pozwala na kształtowanie takich umiejętności, jak: planowanie pracy, wyszukiwanie i selekcja informacji, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji oraz wykorzystanie w praktyce zdobytych wiadomości. Ćwiczenia zamieszczone w poszczególnych działach tematycznych stanowią propozycję, którą można wykorzystać w czasie zajęć. Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował inne ćwiczenia o różnym stopniu trudności, możliwe do realizacji w warunkach szkoły. Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni budownictwa wyposażonej w odpowiednie środki i pomoce dydaktyczne. Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania czasopism i literatury zawodowej, katalogów oraz korzystania z zasobów Internetu. Należy także zwrócić uwagę na kształtowanie cech niezbędnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, odpowiedzialność, dbałość o wysoką jakość świadczonych usług oraz umiejętność pracy w zespole. Podczas prowadzenia zajęć zaleca się również prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do zakładów prefabrykacji oraz na teren budowy obiektów budowlanych wykonywanych w różnych technologiach. 22

Postęp techniczny i technologiczny w budownictwie zobowiązuje nauczycieli do aktualizowania treści zawartych w programie nauczania przedmiotu. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin 1. Roboty ziemne 16 2. Fundamenty 26 3. Roboty betoniarskie i zbrojarskie 24 4. Ściany 30 5. Izolacje budowlane 24 6. Stropy 38 7. Schody i pochylnie 28 8. Dachy, stropodachy i tarasy 30 9. Roboty dekarskie i obróbki blacharskie 16 10. Stolarka budowlana 16 11. Tynki 23 12. Podłogi 26 13. Roboty malarskie 15 14. Okładziny i tapety 20 15. Prefabrykacja w budownictwie 16 Razem 348 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzać pewne zmiany, mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać systematycznie, przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie określonych kryteriów. Ocena osiągnięć edukacyjnych powinna motywować ucznia do nauki oraz wpływać na kształtowanie dyscypliny, pracowitości i odpowiedzialności za wykonaną pracę. Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: sprawdzianów ustnych, sprawdzianów pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. 23

Podczas oceny dokonywanej w formie ustnej należy zwracać uwagę na: poprawne posługiwanie się terminologią techniczną, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, operowanie zdobytą wiedzą oraz poprawność wnioskowania. Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń oraz sprawdzianów praktycznych. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na: określanie zasad wykonywania różnych elementów budynków, dobieranie materiałów, maszyn i narzędzi do wykonywania określonych robót budowlanych, rozpoznawanie różnych technologii wykonania obiektów budowlanych, dobieranie i obliczanie składników mieszanki betonowej, określanie zasad składowania oraz transportu materiałów i wyrobów budowlanych, określanie warunków technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Po zakończeniu realizacji programu poszczególnych działów tematycznych proponuje się zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru lub testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. Sprawdzian praktyczny należy zaopatrzyć w kryteria oceny i schemat punktowania. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu nauczania przedmiotu, należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod oceniania oraz wykonanie i prezentację projektu. Literatura Byrdy Cz., Kram D., Korepta K., Śliwiński M.: Podstawy budownictwa. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2001 Deja J., Kijowski P.: ABC betonu. Polski Cement, Kraków 1998 Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-Ergon OW PZiTB, Warszawa 1998 Mirski Z.J.: Budownictwo z technologią cz.2. WSiP, Warszawa 2005 Słowiński Z.: Technologia budownictwa. WSiP, Warszawa 1997 Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1999 Tauszyński K.: Budownictwa ogólne. WSiP, Warszawa 2001 Tauszyński K.: Budownictwo z technologią cz.1. WSiP, Warszawa 2006 Wasilewski Z.: BHP na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989 Włodarczyk W.: Konstrukcje budowlane cz.4. Konstrukcje stalowe. 24

WSiP, Warszawa 2000 Słowiński Z.: Technologia budownictwa cz.2. WSiP, Warszawa 1997 Słowiński Z.: Technologia budownictwa cz.3. WSiP, Warszawa 1997 Martinek W. Pieniążek J.: Technologia budownictwa cz.4. WSiP, Warszawa 1998. Martinek W. Pieniążek J.: Technologia budownictwa cz.5. WSiP, Warszawa 2002 Praca zbiorowa: Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Poradnik projektanta, kierownika budowy i inspektora nadzoru. Verlag Dashofer, Warszawa 2006 Praca zbiorowa: Nowy poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2003 Praca zbiorowa: Technologia budownictwa cz.1. WSiP, Warszawa 1995 Czasopisma specjalistyczne: Atlas budowlany, Murator, Materiały budowlane Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych 25

PODSTAWY PROJEKTOWANIA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zorganizować stanowisko kreślarskie zgodnie z wymaganiami ergonomii, dobrać przybory oraz materiały kreślarskie i rysunkowe, wykonać szkice i rysunki odręczne, zastosować zasady rzutowania aksonometrycznego i prostokątnego, wykonać rysunki rozwinięć i przekrojów brył, wykonać rzuty aksonometryczne i prostokątne brył oraz detali budowlanych, rozróżnić style architektoniczne, rozpoznać obiekty architektury historycznej, wykonać rysunki zgodnie z normami dotyczącymi opracowywania projektów architektoniczno-budowlanych, odczytać rysunki i oznaczenia graficzne w projektach zagospodarowania działek i terenu, sporządzić rysunki techniczne, zwymiarować i opisać rysunki techniczne, sporządzić rysunki architektoniczno-budowlane z zastosowaniem specjalistycznych programów komputerowych, wykonać pomiary, sporządzić szkic pomiarowy oraz rysunki inwentaryzacyjne, rozróżnić rodzaje i elementy dokumentacji projektowej, zanalizować układy przestrzenne i charakterystykę funkcji obiektów budowlanych, określić warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, posłużyć się dokumentacją projektową, zaprojektować komunikację pionową w budynku, posłużyć się dokumentacją projektową, zastosować przepisy prawa budowlanego dotyczące projektowania, zaprojektować obiekt małej architektury, zaprojektować nieskomplikowany obiekt budowlany, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagania ergonomii podczas wykonywania rysunków oraz opracowywania projektów. 26

Materiał nauczania 1. Wiadomości wstępne o projektowaniu Istota projektowania. Podstawowe pojęcia: projektowanie, ład przestrzeni, architektura, projekt zagospodarowania, projekt inwestycji, projekt organizacji, projekt realizacji. Specyfika opracowywania projektu. Rola rysunku technicznego w projektowaniu. Warunki techniczne, normy, przepisy prawa budowlanego, wymagania ergonomii. Interpretowanie norm, przepisów i wytycznych dotyczących projektowania. 2. Zasady rysunku technicznego i odręcznego Zasady kreślenia. Organizacja stanowiska pracy. Sprzęt i przybory kreślarskie. Formaty arkuszy rysunkowych. Podział arkusza rysunkowego. Linie rysunkowe. Technika kreślenia ołówkiem. Kreślenie tuszem. Technika rysowania odręcznego. Szkice rysunkowe. Zasady perspektywy uproszczonej. Rysowanie detalu architektonicznego. Rodzaje pisma technicznego. Przygotowywanie stanowiska pracy do sporządzania rysunków technicznych. Kreślenie ołówkiem różnego rodzaju linii rysunkowych zgodnie z wytycznymi z normy. Rysowanie odręczne ołówkiem przecinających się płaszczyzn w perspektywie. Rysowanie odręczne ołówkiem sześcianu w perspektywie czołowej oraz w perspektywie bocznej. Kreślenie tuszem różnych rodzajów linii rysunkowych prostych i krzywych. Rysowanie odręczne elipsy w perspektywie. Rysowanie odręczne detalu architektonicznego. Pisanie tekstu na papierze milimetrowym pismem technicznym rodzaju B. Odczytywanie oznaczeń graficznych, różnych rodzajów linii rysunkowych oraz oznaczeń elementów budowlanych na podstawie rysunków technicznych. 27

3. Podstawy geometrii wykreślnej Rodzaje rzutów. Rzutowanie aksonometryczne. Rzutowanie prostokątne. Rozwinięcia, rzuty i przekroje brył. Zastosowanie zasad geometrii wykreślnej w rysunku budowlanym. Rysowanie w izometrii elementu budowlanego. Rysowanie przekształceń figur płaskich metodą kolineacji oraz powinowactwa. Rysowanie w aksonometrii kawalerskiej sześcianu z wpisanymi okręgami. Odwzorowywanie na płaszczyznach rzutni prostokątnej obrazów elementów rzutowania. Odwzorowywanie na modelu rzutni punktów przebicia prostych oraz krawędzi przecięcia płaszczyzn w różnych położeniach. Kreślenie w rzutach aksonometrycznych przecięcia bryły płaszczyzną. Rysowanie brył w rzutach prostokątnych i rozwinięciach. Wykreślanie wielkości rzeczywistej przekroju bryły metodą kładu. Projektowanie geometrii dachów o określonym rzucie. 4. Zarys historii architektury Architektura starożytności i okresu wczesnochrześcijańskiego. Architektura średniowiecza. Architektura renesansu. Architektura baroku i rokoko. Architektura klasycyzmu i eklektyzmu. Architektura inżynieryjna. Architektura XX wieku. Określanie cech architektury starożytnej Egiptu, Grecji oraz Rzymu na podstawie zdjęć, filmów dydaktycznych oraz rzutów, przekrojów i elewacji wybranych obiektów. Określanie cech architektury okresu wczesnochrześcijańskiego na przykładzie świątyni bizantyjskiej Hagia Sophia. Porównywanie cech architektury romańskiej i cech architektury gotyckiej na podstawie rysunków i zdjęć. Określanie cech architektury renesansowej, baroku i rokoko na podstawie tekstów, rysunków i zdjęć. Rozróżnianie obiektów architektury w stylu klasycystycznym na podstawie albumów i katalogów. Rozpoznawanie obiektów europejskiej architektury secesyjnej podstawie albumów i katalogów. Określanie cech architektury XX wieku na podstawie obserwacji, zdjęć, rysunków i filmów dydaktycznych. 28

Rozpoznawanie charakterystycznych konstrukcji w architekturze różnych okresów. Opracowywanie prezentacji wybranych przykładów architektury inżynierskiej. Rozpoznawanie zabytków architektury na podstawie opisów, rysunków, zdjęć i przeźroczy. 5. Zasady sporządzania, wymiarowania i opisywania rysunków architektoniczno-budowlanych Rodzaje oznaczeń. Oznaczenia graficzne na rysunkach architektoniczno-budowlanych. Rodzaje rysunków technicznych. Podziałki stosowane w rysunku budowlanym. Zasady wykonywania rysunków rzutów i przekrojów z wykorzystaniem geometrii wykreślnej. Zasady wymiarowania. Opisywanie rysunków technicznych. Zasady składania arkuszy rysunkowych do określonego formatu. Oznaczenia graficzne stosowane w projektach zagospodarowania działki lub terenu. Rysowanie oznaczeń graficznych na rysunkach architektonicznobudowlanych zgodnie z obowiązującymi normami. Kreślenie prostych rzutów i przekrojów domu jednorodzinnego z zastosowaniem odpowiednich oznaczeń. Wymiarowanie rzutów i przekrojów obiektów budowlanych zgodnie z obowiązującą normą. Dobieranie rodzajów pisma do określonego rysunku. Opisywanie rzutów i przekrojów zgodnie z obowiązującymi normami. Składanie arkuszy rysunkowych z zachowaniem formatów zasadniczych. 6. Zasady sporządzania rysunków inwentaryzacyjnych Zasady wykonywania szkiców inwentaryzacyjnych. Pomiary inwentaryzacyjne. Sporządzanie osi wymiarowych. Przeliczanie wymiarów z osi na linie wymiarowe. Sporządzanie rysunków inwentaryzacyjnych. Wykonywanie pomiarów pracowni dydaktycznej oraz sporządzanie szkicu pomiarowego. Przeliczanie wymiarów rzutów, przekrojów i rozwinięć ścian na podstawie szkicu pomiarowego. 29

7. Podstawy projektowania architektoniczno-budowlanego Rodzaje i elementy dokumentacji projektowej. Zakres i forma projektu architektoniczno-budowlanego. Funkcja, forma i konstrukcja jako elementy projektowania. Ergonomia w projektowaniu. Rodzaje obiektów budowlanych i ich podział ze względu na przeznaczenie. Obiekty małej architektury. Elementy budowlane. Komunikacja pionowa w budynku. Projektowanie uniwersalne. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Projektowanie architektonicznobudowlane z zastosowaniem programów komputerowych. Prawo budowlane w projektowaniu. Dokumentacja projektowa w kolejnych fazach procesu budowlanego. Zasady wykonywania rzutów i przekrojów obiektów w fazie projektowania architektoniczno-budowlanego. Rysunki wykonawcze. Układy przestrzenne i charakterystyka pomieszczeń obiektów budownictwa mieszkaniowego, użyteczności publicznej, przemysłowych oraz inwentarskich. Analizowanie opisu technicznego, części rysunkowej oraz wymaganych załączników wchodzących w skład projektu architektoniczno-budowlanego. Rozróżnianie rodzajów obiektów oraz elementów budowlanych na podstawie obserwacji w środowisku lokalnym. Projektowanie funkcji wybranego wnętrza pokoju, łazienki lub kuchni z uwzględnieniem wymagań ergonomii, stosowanych modułów i obowiązujących normatywów. Projektowanie komunikacji pionowej pomiędzy określonymi poziomami w budynku mieszkalnym. Wykreślanie rzutów i przekroju schodów. Projektowanie wnętrza pokoju, łazienki lub kuchni z zastosowaniem programu komputerowego typu CAD do wspomagania projektowania. Analizowanie układów przestrzennych i charakterystyki pomieszczeń obiektów budowlanych na przykładach dokumentacji projektowej. Projektowanie obiektu małej architektury oraz sporządzenie rysunków rzutów, przekrojów i aksonometrii tego obiektu. Analizowanie rysunków budowlanych pod względem przepisów prawa budowlanego i warunków technicznych. Projektowanie niewielkiego obiektu budowlanego z wykorzystaniem programu komputerowego typu CAD do wspomagania projektowania. Wykreślenie rzutów, przekroju i elewacji projektowanego obiektu budowlanego. 30

Środki dydaktyczne Dokumentacje projektowe w formie wydruków oraz na nośnikach elektronicznych. Przybory kreślarskie i rysunkowe. Sztalugi do rysowania i szkicowniki. Modele rzutni. Modele elementów budowlanych i brył. Plansze ilustrujące zasady rzutowania, wymiarowania, opisywania rysunków. Plansze przedstawiające schematy rozwiązań funkcji różnych obiektów budowlanych. Zdjęcia obiektów budowlanych i ich elementów. Przeźrocza, foliogramy i fazogramy dotyczące zasad projektowania. Filmy dydaktyczne obrazujące obiekty architektury historycznej i współczesnej. Polskie normy dotyczące wykonywania rysunków technicznych. Atesty. Instrukcje. Certyfikaty. Akty prawne. Prawo budowlane. Teksty przepisów prawnych i rozporządzeń: KPA. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Poradniki, katalogi, czasopisma zawodowe. Programy komputerowe typu CAD do wspomagania projektowania. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Podstawy projektowania obejmuje treści umożliwiające kształtowanie umiejętności sporządzania rysunków odręcznych i technicznych, opracowywania nieskomplikowanych projektów architektoniczno-budowlanych oraz posługiwania się dokumentacją techniczną, Program przedmiotu obejmuje szeroki zakres wiedzy, integruje treści z wielu dziedzin nauki i techniki. Powinien być realizowany w korelacji z programami nauczania przedmiotów: Podstawy budownictwa, Technologia budownictwa, Konstrukcje budowlane oraz Kosztorysowanie. Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod pracy z uczniami oraz właściwego doboru środków dydaktycznych. Do realizacji programu przedmiotu proponuje się metody nauczania: podające, aktywizujące programowane z zastosowaniem specjalistycznych programów komputerowych oraz metody praktyczne. Do realizacji programu z zakresu projektowania, przepisów prawa budowlanego oraz warunków 31

technicznych zabudowy zaleca się zastosować metodę projektów, tekstu przewodniego, przypadków oraz dyskusji dydaktycznej. Wszystkie ćwiczenia dotyczące wykonywania rysunków odręcznych oraz wykreślania, wymiarowania i opisywania rysunków technicznych, powinny być poprzedzone pokazem z objaśnieniem. W procesie nauczania-uczenia się należy kształtować umiejętności analizy, syntezy oraz porównania jako podbudowy do podejmowania samodzielnych decyzji niezbędnych w pracy zawodowej technika. Wskazane jest również rozwijanie wyobraźni przestrzennej poprzez wykonywanie różnych ćwiczeń z zakresu geometrii wykreślnej, sporządzanie roboczych modeli projektowanych obiektów budowlanych oraz wykonywanie szkiców perspektywicznych. W celu zdobycia umiejętności czytania dokumentacji zaleca się analizowanie przykładowych dokumentacji projektowych oraz sporządzanie opracowań według własnych koncepcji projektowych. Podczas opracowywania projektów uczniowie powinni mieć możliwość korzystania z norm, instrukcji, czasopism zawodowych, poradników, katalogów oraz programów komputerowych do wspomagania projektowania. Zaleca się, aby najlepiej opracowane przez uczniów projekty prezentowanie były na forum klasy i szkoły. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na organizację stanowiska pracy, rozmieszczenie materiałów i przyborów rysunkowych na stołach kreślarskich, prawidłową postawę uczniów podczas wykonywania rysunków oraz przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Ćwiczenia z zakresu geometrii wykreślnej oraz ćwiczenia dotyczące wykonywania pomiarów i sporządzania rysunków inwentaryzacyjnych należy prowadzić w 4-osobowych zespołach. Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w grupach 12-15 osobowych, w pracowni dokumentacji technicznej oraz pracowni projektowania komputerowego i kosztorysowania wyposażonych w odpowiednie środki dydaktyczne. Postęp techniczny w budownictwie oraz zmiany w ustawodawstwie zobowiązują nauczycieli do aktualizowania treści kształcenia. Podczas realizacji programu zaleca się organizowanie wycieczek oraz prezentację filmów dydaktycznych, mających na celu poznanie osiągnięć architektury historycznej i współczesnej. Zaleca się również, aby uczniowie zapoznali się z rodzajem i zakresem pracy wykonywanej w pracowniach projektowych oraz organach administracji wydających decyzje pozwolenia na budowę. Ćwiczenia zapisane w poszczególnych działach tematycznych stanowią propozycję, którą można wykorzystać w czasie zajęć. Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował inne ćwiczenia, które może zrealizować w warunkach swojej szkoły. 32