LKA 4101 014 02/2014 P/14/061 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LKA 4101 014 02/2014 P/14/061 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/14/061 Działalność szpitali samorządowych przekształconych w spółki kapitałowe. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach Kontroler Witold Wilk, specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 90655 z 17 czerwca 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1 2) Jednostka kontrolowana Starostwo Powiatowe w Mikołowie, ul. Żwirki i Wigury 4A, 43 190 Mikołów, regon 276 284 779. 1 Kierownik jednostki kontrolowanej Henryk Jaroszek, Starosta Mikołowski. 2 (dowód: akta kontroli str. 3) Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Opis stanu faktycznego II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie 3 działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. Formułując powyższą ocenę, Najwyższa Izba Kontroli uwzględniła, że: likwidacja Zespołu Opieki Zdrowotnej w Mikołowie (samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej) 4 i powołanie spółki kapitałowej nastąpiło zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz uchwałami Rady i Zarządu Powiatu Mikołowskiego, które zostały wydane stosownie do przepisów obowiązujących w tym zakresie, Likwidator sprawnie przeprowadził postępowanie likwidacyjne SPZOZ, a proces ten nadzorowany był przez Zarząd Powiatu, Rada Nadzorcza Centrum Zdrowia w Mikołowie Sp. z o.o. 5 w ramach sprawowanego stałego nadzoru nad działalnością Spółki monitorowała sytuację finansową i realizację planu rzeczowego, tj. świadczenia usług zdrowotnych przez ww. Spółkę. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Przekształcenie SPZOZ w spółkę kapitałową. Starosta wskazał, że głównym celem przekształcenia SPZOZ w spółkę kapitałową była poprawa efektywności zarządzania skomercjalizowanym podmiotem oraz poprawa gospodarności jego działania, a także możliwość realizowania świadczeń 1 Zwane w dalszej części wystąpienia pokontrolnego Starostwem. 2 Zwany w dalszej części wystąpienia pokontrolnego Starostą. 3 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie. 4 Zwanego w dalszej części wystąpienia pokontrolnego SPZOZ. 5 Zwanego w dalszej części wystąpienie pokontrolnego Spółką. 2

zdrowotnych na zasadach komercyjnych. SPZOZ nie wykazywał strat finansowych, a jego struktura organizacyjna dostosowana była do zadań, które realizował, tj. prowadzenie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz szpitala na tzw. pierwszym poziomie referencyjnym. Wyjaśnił, że proces przekształcenia oparto na strukturze organizacyjnej SPZOZ, ponieważ struktura ta odpowiadała potrzebom społeczności lokalnej. Pod uwagę wzięto również fakt, że ewentualna działalność komercyjna Szpitala mogłaby być prowadzona w obszarze usług ginekologicznopołożniczych, gdyż w zakresie chorób wewnętrznych oraz leczenia schorzeń neurologicznych, w tym udarów, odpłatne świadczenie usług zdrowotnych nie jest opłacalne. (dowód: akta kontroli str. 5 9) Zarząd Powiatu Mikołowskiego 6 nie zlecał podmiotom zewnętrznym ekspertyz i opracowań w zakresie przekształcenia SPZOZ. Dyrektor SPZOZ w 2008 r. opracował Analizę bieżącej sytuacji Zespołu Opieki Zdrowotnej w Mikołowie, która zawierała diagnozę stanu aktualnego, uwzględniającą m.in.: zasoby SPZOZ, świadczone usługi zdrowotne, stan techniczno-funkcjonalny obiektów oraz analizę sytuacji majątkowo-finansowej. Przedmiotowe opracowanie zawierało również kierunki przekształcenia SPZOZ, przyjmując pięć wariantów objęcia udziałów (akcji) spółki kapitałowej. 7 Ponadto, Dyrektor SPZOZ zlecił podmiotowi zewnętrznemu sporządzenie opracowania dotyczącego perspektyw funkcjonowania SPZOZ. 8 Autorzy opracowania zalecali przekształcenie SPZOZ w spółkę prawa handlowego. Obydwa opracowania przedstawione zostały Zarządowi Powiatu. (dowód: akta kontroli str. 10 62) Zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej 9, projekt uchwały Rady Powiatu Mikołowskiego 10 w sprawie likwidacji SPZOZ został skierowany, w październiku 2008 r. w celu zaopiniowania, do: Wojewody Śląskiego, Sejmiku Województwa Śląskiego, 12 organów stanowiących gmin i powiatów, których ludności SPZOZ udzielał świadczeń zdrowotnych, Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Katowicach, Śląskiej Izby Lekarskiej oraz Rady Społecznej i 4 organizacji związkowych działających w SPZOZ. W 11 przypadkach pozytywnie zaopiniowano projekt uchwały, a w 2 negatywnie. Pozostałe podmioty (8) nie udzieliły odpowiedzi w przedmiotowej sprawie. Proces opiniowania projektu uchwały trwał dwa miesiące. (dowód: akta kontroli str. 63 159) W dniu 21 maja 2009 r., Rada Powiatu podjęła uchwałę 11 w sprawie utworzenia jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Centrum Zdrowia w Mikołowie, której podstawowym przedmiotem działalności miało być świadczenie usług medycznych w formie niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej, zgodnie z przepisami ustawy o zoz. Wykonanie ww. uchwały Rada Powiatu powierzyła Zarządowi Powiatu. (dowód: akta kontroli str. 160 167) 6 Zwany w dalszej części wystąpienia pokontrolnego Zarządem Powiatu. 7 W wariancie pierwszym przyjęto, że wszystkie akcje/udziały zostaną objęte przez Powiat Mikołowski, w wariancie drugim przez Powiat wraz z gminami znajdującymi się na jego terenie, w wariancie trzecim przez Powiat i inwestora zewnętrznego, w wariancie czwartym przez Powiat i pracowników przekształcanego SPZOZ, a w wariancie piątym wg ewentualnych propozycji Ministra Zdrowia (rozwiązanie systemowe). 8 Umowa z 16 lipca 2008 r. zawarta z Nizielski & Borys Consulting Sp. j. z siedzibą w Katowicach. Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy ustalono na kwotę 12,0 tys. zł. 9 Dz. U. z 2007 r., Nr 14, poz. 89 ze zm., zwanej w dalszej części wystąpienia pokontrolnego ustawą o zoz, (obowiązującej do dnia 30 czerwca 2011 r.). 10 Zwana w dalszej części wystąpienia pokontrolnego Radą Powiatu. 11 Uchwała nr XXX/199/2009 Rady Powiatu Mikołowskiego z dnia 21 maja 2009 r. w sprawie utworzenia przez Powiat Mikołowski jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą Centrum Zdrowia w Mikołowie. 3

Spółka została zawiązana 2 lipca 2009 r. Kapitał zakładowy Spółki wynosił 30 tys. zł i dzielił się na 300 udziałów po 100 zł każdy. Postanowieniem Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach Spółka została wpisana 25 sierpnia 2009 r. do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr 335411. Zgromadzenie Wspólników Spółki 13 stycznia 2010 r. podjęło uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego do kwoty 6 005,5 tys. zł poprzez utworzenie nowych 59 755 udziałów o wartości 100,00 zł każdy. 12 Wszystkie udziały objął Powiat Mikołowski. Nowo utworzone udziały zostały pokryte wkładem niepieniężnym w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa funkcjonującego pn. Zespół Opieki Zdrowotnej w Mikołowie w likwidacji, w skład którego wchodziły: wartości niematerialne i prawne, środki trwałe, wyposażenie, zapasy oraz środki zgromadzone na rachunkach bankowych. Wielkość i struktura kapitału zakładowego Spółki na dzień 30 kwietnia 2014 r. nie uległa zmianie. (dowód: akta kontroli str. 168 173, 342 361) Stosownie do art. 36 ustawy o zoz, Rada Powiatu, 24 września 2009 r., podjęła uchwałę w sprawie likwidacji SPZOZ. 13 W uchwale tej postanowiono, że wszelkie prawa i obowiązki likwidowanego SPZOZ oraz wszelkie świadczenia przejmie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Powiatowy w Mikołowie 14 utworzony przez Zgromadzenie Wspólników Spółki 15, natomiast zobowiązania i należności SPZOZ po jego likwidacji stają się zobowiązaniami i należnościami Powiatu. Ustalono otwarcie likwidacji z dniem 1 października 2009 r., a jej zakończenie 31 grudnia 2011 r., przy czym zakończenie działalności likwidowanego SPZOZ z dniem 31 grudnia 2009 r. W podjętej uchwale określono sposób zadysponowania składnikami mienia ruchomego SPZOZ 16 oraz nieruchomościami i składnikami mienia ruchomego będących własnością Powiatu, przyjmując, że majątek ten zostanie wniesiony jako wkład niepieniężny do Spółki lub zostanie przekazany do odpłatnego lub nieodpłatnego używania na podstawie umowy cywilnoprawnej. Wykonanie uchwały powierzono Zarządowi Powiatu. Pismem z 29 września 2009 r. uchwałę przekazano Wojewodzie Śląskiemu. Uchwała w sprawie likwidacji SPZOZ zawierała wszystkie informacje, o których mowa w art. 43 ust. 1 i art. 60 ust. 4b ustawy o zoz. (dowód: akta kontroli str. 174 178, 291) Proces przekształcenia SPZOZ w spółkę kapitałową nadzorowany był przez Zarząd Powiatu, który w uchwale powołującej Likwidatora SPZOZ 17, zobowiązał go m.in. do sporządzania i przedstawiania sprawozdań finansowych oraz sprawozdań kwartalnych, i końcowego z przebiegu procesu likwidacji. Ponadto, w powyższej uchwale zobowiązano Likwidatora m.in. do: przeprowadzenia inwentaryzacji majątku SPZOZ na dzień poprzedzający dzień postawienia SPZOZ w stan likwidacji i na dzień zamknięcia likwidacji, zaspokojenia wierzycieli, dokonania czynności 12 Uchwała nr 7/2010 Zgromadzenia Wspólników Spółki z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego Spółki pod firmą: Centrum Zdrowia w Mikołowie Sp. z o.o., pokrycia podwyższonego kapitału zakładowego aportem oraz objęcia przez Powiat Mikołowski wszystkich nowo utworzonych udziałów w Spółce. Postanowienie Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 29 kwietnia 2010 r. (sygn. sprawy KA.VIII NS-REJ.KRS/005105/10/462). Wpis do KRS z dniem 4 maja 2010 r. 13 Uchwała nr XXXIII/216/2009 Rady Powiatu Mikołowskiego z dnia 24 września 2009 r. w sprawie likwidacji Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej pod nazwą: Zespół Opieki Zdrowotnej w Mikołowie. 14 Zwany w dalszej części wystąpienia pokontrolnego NZOZ. 15 Zgromadzenie Wspólników Spółki 23 września 2009 r. powołało NZOZ, który do rejestru zakładów opieki zdrowotnej został wpisany 24 grudnia 2009 r., a działalność leczniczą rozpoczął od 1 stycznia 2010 r. (www.csioz.gov.pl, nr księgi NZOZ w rejestrze zakładów opieki zdrowotnej: 24-03251, nr księgi Spółki w rejestrze podmiotów prowadzących działalność leczniczą: 23827-W-24). 16 SPZOZ nie posiadał nieruchomości. 17 Uchwała nr 102/42/3/2009 Zarządu Powiatu Mikołowskiego z dnia 30 września 2009 r. 4

związanych z wykreśleniem SPZOZ z właściwych rejestrów. Obowiązki te zostały również określone w umowie o pracę zawartej z Likwidatorem. 18 Likwidator sporządził sprawozdania finansowe na dzień poprzedzający dzień postawienia SPZOZ w stan likwidacji (tj. 30 września 2009 r.), 31 grudnia 2009 r. i dzień zamknięcia likwidacji (tj. 2 sierpnia 2010 r.) oraz końcowe sprawozdanie z przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego w okresie od 1 października 2009 r. do 2 sierpnia 2010 r., które zostało zatwierdzone przez Zarząd Powiatu. 19 Likwidator sporządził również sprawozdania z przebiegu czynności likwidacyjnych za okres od 1 października 2009 r. do 31 stycznia 2010 r. oraz za I kwartał 2010 r. Zarząd Powiatu nie wnosił uwag do ww. sprawozdań. Na stanowisko Likwidatora powołano dotychczasowego Dyrektora SPZOZ. W ocenie Zarządu Powiatu, była to osoba najlepiej znająca przekształcaną jednostkę organizacyjną i kompetentna w sprawach dotyczących zarządzania tym podmiotem. (dowód: akta kontroli str. 5 9, 179 200) W dniu 28 stycznia 2010 r. Rada Powiatu odwołała Radę Społeczną SPZOZ. 20 (dowód: akta kontroli str. 201) Wszystkie składniki majątku ruchomego likwidowanego SPZOZ 21, w łącznej kwocie 5 975,5 tys. zł, na które składały się: środki trwałe w kwocie 2 672,3 tys. zł, wyposażenie w kwocie 1 033,3 tys. zł, wartości niematerialne i prawne w kwocie 101,3 tys. zł, zapasy w kwocie 172,8 tys. zł oraz środki zgromadzone na rachunkach bankowych w kwocie 1 995,8 tys. zł, zostały przekazane przez Likwidatora do Powiatu 28 stycznia 2010 r., a Powiat przekazał je Spółce jako wkład niepieniężny (aport) w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa 29 stycznia 2010 r. Składniki mienia przekazanego w formie wkładów niepieniężnych w 61% były zamortyzowane (przed przekazaniem do Powiatu dokonano ich wyceny). W zakresie nieruchomości użytkowanych przez SPZOZ, których właścicielem był Powiat, 27 listopada 2009 r., zawarto umowę użyczenia, na podstawie której Powiat przekazał Spółce 1 stycznia 2010 r. na czas nieoznaczony nieruchomości gruntowe zabudowane: budynkami Szpitala Powiatowego przy ul. Waryńskiego 4 wraz z infrastrukturą przynależną, budynkiem administracyjno-biurowym przy ul. Waryńskiego 2, budynkiem Przychodni Rejonowej przy ul. Wojska Polskiego 34 i budynkiem Przychodni Wielospecjalistycznej przy ul. Okrzei 31. Nieruchomości te ujęte były w księgach rachunkowych Starostwa, który naliczał ich amortyzację. Sposób zadysponowania składnikami majątku ruchomego likwidowanego SPZOZ i nieruchomościami będącymi własnością Powiatu był zgodny z postanowieniami uchwały Rady Powiatu w sprawie likwidacji SPZOZ. (dowód: akta kontroli str. 174 178, 202 281) W okresie od 23 września 2009 r. do 2 sierpnia 2010 r. funkcjonował jednocześnie SPZOZ i NZOZ utworzony przez Spółkę, przy czym działalność leczniczą SPZOZ prowadził do 31 grudnia 2009 r. a od 1 stycznia 2010 r. NZOZ. W okresie od 1 do 28 stycznia 2010 r. Spółka, na podstawie zawartej umowy, wydzierżawiała od SPZOZ rzeczowe aktywa trwałe i wartości niematerialne i prawne służące udzielaniu świadczeń zdrowotnych, a wysokość czynszu dzierżawnego stanowił koszt ich amortyzacji. (dowód: akta kontroli str. 282 283) 18 Umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy, zawarta w dniu 1 października 2009 r. pomiędzy Zarządem Powiatu a Likwidatorem SPZOZ. Umowa została rozwiązana z dniem zamknięcia likwidacji, tj. 2 sierpnia 2010 r. 19 Uchwała nr 102/33/4/2010 Zarządu Powiatu Mikołowskiego z dnia 11 sierpnia 2010 r. 20 Uchwała nr XXXVII/256/2010 Rady Powiatu Mikołowskiego z dnia 28 stycznia 2010 r. w sprawie odwołania Rady Społecznej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej pod nazwą: Zespół Opieki Zdrowotnej w Mikołowie w likwidacji. 21 Za wyjątkiem wynajmowanego od gmiiny Mikołów wyposażenia dwóch gabinetów. 5

Likwidator sprawnie przeprowadził postępowanie likwidacyjne. SPZOZ został wykreślony 14 stycznia 2010 r. z rejestru zakładów opieki zdrowotnej, natomiast z Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem Sądu Rejonowego Katowice- Wschód w Katowicach z 6 września 2010 r. W dniu 2 sierpnia 2010 r. (dzień zamknięcia likwidacji) Likwidator przekazał na rachunek Starostwa Powiatowego w Mikołowie środki finansowe zgromadzone na rachunku bankowym SPZOZ w kwocie 123,5 tys. zł. Na dzień zamknięcia likwidacji SPZOZ nie posiadał żadnych aktywów i zakończył działalność ze stratą w kwocie 81,7 tys. zł. Uregulowane zostały wszystkie zobowiązania i uzyskano wszystkie należności, w związku z tym nie korzystano ze wsparcia finansowego. Uchwałą z 11 sierpnia 2010 r. Zarząd Powiatu odwołał Likwidatora SPZOZ. 22 Postępowanie likwidacyjne trwało 10 miesięcy. 23 (dowód: akta kontroli str. 174 178, 183 187, 193 194, 284 290) Ustalone Ocena cząstkowa nieprawidłowości Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie proces likwidacji SPZOZ i utworzenia spółki kapitałowej. 2. Nadzór nad podległą Spółką. Opis stanu faktycznego Zawiązanie spółki kapitałowej skutkowało powołaniem organu nadzoru w postaci Rady Nadzorczej. 24 Starosta wyjaśnił, że w ocenie Zarządu Powiatu, nadzór i monitoring działalności Spółki w sposób wystarczający realizowany był przez Radę Nadzorczą. Spółka osiągała dodatni wynik finansowy i utrzymywała bieżącą płynność finansową, a jej pozycja rynkowa była stabilna. Dodał, że Rada na bieżąco analizuje efektywność udzielania świadczeń zdrowotnych oraz aspekty zarządcze (ze strony organizacyjnej i finansowej) i informuje Zarząd Powiatu o realizowanych przez siebie zadaniach w dwojaki sposób, poprzez dokumentowanie swoich działań w formie pisemnej (protokoły z posiedzeń i uchwały) oraz poprzez rekomendowanie określonych spraw Zgromadzeniu Wspólników. Ponadto wskazał, że zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 1 i 2 w związku z art. 97 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 25, kwestie dostępności do świadczeń zdrowotnych zasadniczo podlegają kontroli Narodowego Funduszu Zdrowia. 26 (dowód: akta kontroli str. 5 9) Ustalono, że Rada Nadzorcza, na odbytych posiedzeniach, analizowała m.in. wyniki finansowe Spółki, osiągnięte przychody i poniesione koszty jej działalności oraz realizację planu rzeczowego Spółki z podziałem na poszczególne rodzaje i zakresy udzielonych świadczeń zdrowotnych, w tym efektywność wykorzystania łóżek szpitalnych. Rada zapoznawała się również m.in. z informacjami na temat roszczeń pacjentów względem Spółki o odszkodowanie i zadośćuczynienie za błędy lekarskie i zakażenia szpitalne oraz podejmowała uchwały w sprawach bieżących stosownie do uprawnień określonych w umowie Spółki. 27 (dowód: akta kontroli str. 292 296, 342 358) 22 Uchwała nr 102a/33/4/2010 Zarządu Powiatu Mikołowskiego z dnia 11 sierpnia 2010 r. w sprawie odwołania likwidatora Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej pod nazwą Zespół Opieki Zdrowotnej w Mikołowie w likwidacji, w związku z zakończeniem procesu likwidacyjnego. 23 Rada Powiatu wyznaczyła 27-miesięczny termin przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. 24 W ówczesnym stanie prawnym do tego typu spółek miały zastosowanie przepisy art. 10a ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2011 r., Nr 45, poz. 236). 25 Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 ze zm., zwanej w dalszej części wystąpienia pokontrolnego ustawą o finansowaniu świadczeń opieki zdrowotnej. 26 Zwanego w dalszej części wystąpienia pokontrolnego NFZ. 27 W 2011 r. odbyło się pięć posiedzeń Rady Nadzorczej, w 2012 r. pięć posiedzeń, w 2013 r. cztery posiedzenia, a w 2014 r. (do 30 kwietnia) jedno posiedzenie. 6

W Spółce, w latach 2011 2013, przychody netto ze sprzedaży wykazały tendencję rosnącą, z wyjątkiem 2013 r. I tak: w 2011 r. przychody te wyniosły 21 474,8 tys. zł, w 2012 r. 23 476,5 tys. zł, a w 2013 r. 23 019,2 tys. zł. Głównym źródłem przychodów osiągniętych przez Spółkę były przychody pochodzące z realizacji umów zawartych z NFZ na finansowanie świadczeń zdrowotnych, które w analizowanym okresie wyniosły odpowiednio: 20 581,7 tys. zł, 22 438,1 tys. zł i 21 931,4 tys. zł (ich udział w przychodach netto ze sprzedaży kształtował się na poziomie 96%), a następnie przychody z tytułu usług zdrowotnych świadczonych na zasadach komercyjnych, których udział kształtował się na poziomie 3%. 28 Osiągnięte przez Spółkę przychody pokrywały koszty jej funkcjonowania, które w 2011 r. wyniosły 21 367,0 tys. zł, w 2012 r. 23 541,9 tys. zł i w 2013 r. 23 110,1 tys. zł. W strukturze kosztów działalności Spółki dominującą pozycję stanowiły koszty z tytułu wynagrodzeń 29, a następnie koszty zakupu usług obcych oraz koszty z tytułu zużycia materiałów i energii. 30 Udział kosztów z tytułu wynagrodzeń w kosztach ogółem Spółki kształtował się w przedziale 57% 59%, kosztów zakupu usług obcych 12% 13%, a kosztów z tytułu zużycia materiałów i energii na poziomie 10%. (dowód: akta kontroli str. 297 307) Spółka wypracowywała dodatnie wyniki finansowe, w 2011 r. zysk na poziomie 175,2 tys. zł, w 2012 r. 150,4 tys. zł, a w 2013 r. 199,9 tys. zł. Wypracowany zysk Zgromadzenie Wspólników przeznaczało w całości na zwiększenie kapitału zapasowego Spółki. Wartości wskaźników rentowności: sprzedaży, aktywów i kapitału własnego były dodatnie, przy czym wskaźniki rentowności sprzedaży i kapitału własnego kształtowały się na zbliżonym poziomie, natomiast wskaźnik rentowności aktywów wykazał tendencję malejącą. 31 Korzystnie przedstawiały się wskaźniki zadłużenia: aktywów i kapitału własnego, których wartości kształtowały się poniżej przyjętych norm, co świadczy o niskim zaangażowaniu kapitału obcego. 32 Wartości wskaźników płynności finansowej 1., 2. i 3. stopnia kształtowały się powyżej przyjętych norm. 33 Spółka w całym okresie objętym analizą wykazywała nadpłynność, co wynikało m.in. z gromadzenia środków finansowych na rachunkach 28 W 2011 r. przychody z tytułu usług zdrowotnych świadczonych przez Spółkę za odpłatnością wyniosły 658,4 tys. zł, w 2012 r. 751,2 tys. zł i w 2013 r. 774,2 tys. zł. Przychody te wykazały tendencję rosnącą. Przychody z tytułu usług zdrowotnych świadczonych za odpłatnością to głównie: badania laboratoryjne i diagnostyczne, szczepienia, porady lekarskie, świadczenia w ramach medycyny pracy oraz leczenie szpitalne osób nieubezpieczonych. 29 W Spółce koszty z tytułu wynagrodzeń w 2011 r. wyniosły 12 724,9 tys. zł, w 2012 r. 13 376,7 tys. zł i w 2013 r. 13 400,3 tys. zł. 30 W Spółce koszty zakupu usług obcych kształtowały się następująco: w 2011 r. 2 574,8 tys. zł, w 2012 r. 2 729,2 tys. zł i w 2013 r. 2 727,5 tys. zł, natomiast koszty z tytułu zużycia materiałów i energii w 2011 r. wyniosły 2 025,1 tys. zł, w 2012 r. 2 392,7 tys. zł i w 2013 r. 2 353,5 tys. zł. 31 Wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS) liczony jako stosunek wartości wyniku finansowego netto do wartości przychodów netto ze sprzedaży x 100% w 2011 r. wyniósł 0,8%, w 2012 r. 0,6% i w 2013 r. 0,9%. Wskaźnik rentowności aktywów (ROA) liczony jako stosunek wartości wyniku finansowego netto do wartości aktywów ogółem x 100% w 2011 r. wyniósł 2,0%, w 2012 r. 1,6% i w 2013 r. 1,2%. Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) liczony jako stosunek wartości wyniku finansowego netto do wartości kapitału własnego x 100% w 2011 r. wyniósł 2,8%, w 2012 r. 2,4% i w 2013 r. 3,0%. 32 Wskaźnik zadłużenia aktywów liczony jako stosunek wartości kapitału obcego do wartości aktywów ogółem w 2011 r. wyniósł 0,28 (wobec normy 0,57 0,67), w 2012 r. 0,31 i w 2013 r. 0,35. Natomiast wskaźnik zadłużenia kapitału własnego liczony jako stosunek wartości kapitału obcego do wartości kapitału własnego w 2011 r. wyniósł 0,39 (wobec normy 1,0), w 2012 r. 0,46 i w 2013 r. 0,53. 33 W latach 2011 2013 wskaźnik płynności finansowej 1. stopnia liczony jako stosunek wartości inwestycji krótkoterminowych do wartości zobowiązań krótkoterminowych kształtował się na poziomie 1,4 1,9, wobec normy 0,2. Wskaźnik płynności finansowej 2. stopnia liczony jako stosunek wartości sumy inwestycji krótkoterminowych i należności krótkoterminowych do wartości zobowiązań krótkoterminowych mieścił się w przedziale 2,4 2,9, wobec normy 0,7 1,0. Wskaźnik płynności finansowej 3. stopnia liczony jako stosunek wartości aktywów obrotowych do wartości zobowiązań krótkoterminowych kształtował się na poziomie 2,5 3,1, wobec normy 1,2 2,0. 7

bankowych. 34 Wartości ww. wskaźników przedstawiały korzystną sytuację majątkowo-finansową Spółki. (dowód: akta kontroli str. 297 305) Rada Nadzorcza Spółki pozytywnie zaopiniowała sprawozdania finansowe za lata 2011 2013 oraz sprawozdania Zarządu z działalności Spółki, a Zgromadzenie Wspólników zatwierdziło ww. sprawozdania i udzieliło absolutorium z wykonania obowiązków przez członków Zarządu i Rady Nadzorczej Spółki. (dowód: akta kontroli str. 308 341) W latach 2011 2014 (30 kwietnia) nie wpłynęły do Starostwa skargi dotyczące działalności Spółki, w tym jej organów. (dowód: akta kontroli str. 292 296) Zarząd Powiatu nie przeprowadzał kontroli w Spółce. Jak wyjaśnił Starosta, korzystna sytuacja finansowa Spółki oraz prowadzony w sposób wystarczający nadzór i monitoring jej działalności, spowodowały, iż nie było konieczności przeprowadzania indywidualnej kontroli przez Zgromadzenie Wspólników. (dowód: akta kontroli str. 5 9, 292 296) Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie sprawowany nadzór nad działalnością Spółki. 3. Współpraca z NFZ oraz z innymi jednostkami samorządu terytorialnego w celu analizy potrzeb zdrowotnych i tworzenia warunków funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Opis stanu faktycznego W okresie objętym kontrolą, corocznie do podmiotów medycznych działających na terenie Powiatu rozsyłane były ankiety dotyczące najbardziej aktualnych potrzeb zdrowotnych. Otrzymane ankiety stanowiły podstawę analityczną dalszych działań. W wyniku przeprowadzonych analiz, w ostatnich trzech latach, zrealizowano cztery programy zdrowotne dla mieszkańców Powiatu. 35 Programy te, na łączną kwotę 82,4 tys. zł, sfinansowane zostały w całości ze środków budżetu Powiatu, a ich realizacja następowała po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami, co spełniało wymogi określone w art. 8 pkt 1 ustawy o finansowaniu świadczeń opieki zdrowotnej. 36 (dowód: akta kontroli str. 5-9, 386 516) Starosta zaznaczył, że w ocenie Zarządu Powiatu, obowiązek rozpoznawania potrzeb zdrowotnych, wynikający z art. 6 ustawy o finansowaniu świadczeń opieki zdrowotnej, pozostaje w sprzeczności z zasadami finansowania systemu opieki zdrowotnej. Jak wskazał, system finansowania świadczeń realizowany jest poprzez scentralizowany NFZ, ogłaszający konkursy na finansowanie świadczeń zdrowotnych. W związku z tym możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych w oparciu o rozpoznane potrzeby zdrowotne jest iluzoryczna albowiem, mimo 34 Na 31 grudnia 2011 r. Spółka zgromadziła środki finansowe na rachunkach bankowych w kwocie 1 856,7 tys. zł, na 31 grudnia 2012 r. 3 105,5 tys. zł i na 31 grudnia 2013 r. 4 197,6 tys. zł. 35 Program Płuca nie bolą, program usprawniania kobiet po mastektomii, program profilaktyki wczesnego wykrycia zakażenia wirusem HCV- HCV skryta epidemia i program diagnostyki i profilaktyki nowotworów skóry ze szczególnym uwzględnieniem czerniaka. Dodatkowo w 2014 r. umożliwiono mieszkańcom Powiatu przeprowadzenie badań w zakresie: RTG płuc, ciśnienia krwi, pomiaru poziomu glukozy we krwi, oraz USG tarczycy, piersi, jamy brzusznej. 36 Z wyjątkiem programu usprawniania kobiet po mastektomii, który realizowany był przez Szpital Św. Józefa sp. z o.o. w Mikołowie, a środki z budżetu Powiatu przekazane zostały na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 217 ze zm.). 8

ustawowej możliwości ubiegania się przez Spółkę o finansowanie określonych świadczeń, o tym czy i w jakiej wysokości będą one finansowane decyduje wyłącznie NFZ stosujący własne kryteria oceny potrzeb i dostępności do świadczeń zdrowotnych. Wyjaśnił, że z ww. powodów Powiat, w latach 2011 2014 (30 kwietnia), nie współpracował z NFZ w zakresie rozpoznawania potrzeb zdrowotnych mieszkańców Powiatu. (dowód: akta kontroli str. 5 9) Starosta wyjaśnił, że analizy możliwości świadczenia usług zdrowotnych na zasadach komercyjnych były przeprowadzane. Powiat posiada dostęp do statystyk w zakresie poziomu bezrobocia i jego struktury na terenie Powiatu, a poziom dochodu mieszkańców był oceniany w oparciu o kryterium wielkości wpływu do budżetu części podatku dochodowego od osób fizycznych. Zaznaczył, że przekształcenie SPZOZ miało na celu poprawę skuteczności i efektywności działania, a nie przestawienie działalności jednostki na działalność komercyjną. W ocenie Starosty, ponoszenie nakładów inwestycyjnych w celu dostosowania zakresu działania do rozpoznanych potrzeb odbiorców świadczeń zdrowotnych byłoby uzasadnione tylko wtedy, gdyby istniała realna (a nie potencjalna) możliwość finansowania tego zadania przynajmniej w 51% w stosunku do poniesionych nakładów z kontraktu z NFZ. Jak podał, pomimo poczynionych ostatnio przez Spółkę nakładów, na stworzenie w ramach Spółki Ośrodka Dziennej Rehabilitacji, niezwykle potrzebnego mieszkańcom Powiatu, i przystąpienie przez Spółkę do konkursu ogłoszonego przez NFZ na finansowanie świadczenia, w ocenie NFZ, taki Ośrodek na terenie Powiatu jest zbędny, bowiem NFZ zapewnił dostęp do tego typu świadczeń na terenie województwa śląskiego. (dowód: akta kontroli str. 5 9) W zakresie współpracy Województwa Śląskiego z NFZ, Aleksandra Skowronek Wicemarszałek Województwa Śląskiego wskazała, że każdorazowo płatnik jest informowany o planach czy zamierzeniach Województwa jako podmiotu tworzącego wobec nadzorowanych jednostek. Najczęstszą odpowiedzią na powyższe jest stanowisko o braku możliwości udzielenia promesy, obowiązującym planie finansowym na dany rok czy obowiązku postępowania konkursowego w przypadku chęci zawarcia umowy na udzielenie świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, których jednak terminów ogłoszenia NFZ nie jest w stanie podać. Tworzone oddziały szpitalne, które są reakcją na aktualne potrzeby, np. oddziały hematologii, nie znajdują niestety uznania u płatnika za świadczenia za usługi zdrowotne. Dlatego, w świetle obowiązujących przepisów, ogólnie rzecz biorąc nie ma możliwości podjęcia współpracy, która miałaby rzeczywisty wpływ na planowane przedsięwzięcia. W odniesieniu do współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego podała, że Sejmik Województwa niejednokrotnie występował w imieniu świadczeniodawców z całego województwa w sprawach dotyczących planów finansowych NFZ, obowiązującego algorytmu, podziału środków czy sposobu rozdysponowania rezerw. Podejmowana była też współpraca z organami miast, na terenie których działają placówki, dla których podmiotami tworzącymi są samorządy wojewódzki i powiatowy, jak np. Bytom, Częstochowa, Jastrzębie Zdrój czy Bielsko-Biała. Podkreśliła, że obecnie obowiązujące przepisy w żaden sposób nie wskazują, ani nie obligują podmiotów tworzących, czy to na poziomie gminy, powiatu czy województwa, do działań mających charakter konsultacji czy jakiejkolwiek współpracy w aspekcie działań wobec własnych jednostek ochrony zdrowia. Jest to istotna luka prawna, albowiem brak jest podmiotu ustawowo zobowiązanego do zapewnienia lub koordynacji świadczeń medycznych na danym obszarze. (dowód: akta kontroli str. 362 385) 9

Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. Prawo zgłoszenia zastrzeżeń IV. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 o Najwyższej Izbie Kontroli 37 kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Katowicach. Katowice, dnia 11 września 2014 r. Kontroler Witold Wilk Specjalista kontroli państwowej Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach... 37 Dz. U. z 2012 r., poz. 82 ze zm., zwanej dalej ustawą o NIK. 10