PARLAMENT EUROPEJSKI 2014-2019 Dokument z posiedzenia 11.5.2015 A8-0149/2015 SPRAWOZDANIE w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Viktora Uspaskicha (2014/2203(IMM)) Komisja Prawna Sprawozdawczyni: Laura Ferrara RR\1061184.doc PE554.963v02-00 Zjednoczona w róŝnorodności
PR_IMM_Waiver SPIS TREŚCI Strona PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO... 3 UZASADNIENIE... 5 WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI... 9 PE554.963v02-00 2/9 RR\1061184.doc
PROJEKT DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Viktora Uspaskicha (2014/2203(IMM)) Parlament Europejski, uwzględniając wniosek o uchylenie immunitetu Viktora Uspaskicha przekazany przez Prokuratora Generalnego Litwy w dniu 1 października 2014 r. i ogłoszony na posiedzeniu plenarnym w dniu 12 listopada 2014 r., po wysłuchaniu wyjaśnień Viktora Uspaskicha, zgodnie z art. 9 ust. 5 Regulaminu, uwzględniając art. 8 i 9 Protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, jak równieŝ art. 6 ust. 2 Aktu dotyczącego wyboru członków Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich z dnia 20 września 1976 r., uwzględniając wyroki wydane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniach 12 maja 1964 r., 10 lipca 1986 r., 15 i 21 października 2008 r., 19 marca 2010 r., 6 września 2011 r. oraz 17 stycznia 2013 r. 1, uwzględniając art. 62 Konstytucji Republiki Litewskiej, uwzględniając art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 1 oraz art. 9 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A8 0149/2015), A. mając na uwadze, Ŝe Prokurator Generalny Litwy złoŝył wniosek o uchylenie immunitetu parlamentarnego posła do Parlamentu Europejskiego Viktora Uspaskicha w związku ze śledztwem w sprawie zarzucanego przestępstwa; B. mając na uwadze, Ŝe art. 9 protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej stwierdza, Ŝe posłowie do Parlamentu Europejskiego korzystają na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu tego państwa; C. mając na uwadze, Ŝe art. 62 konstytucji Republiki Litewskiej i art. 22 akapit trzeci statutu Seimasu stanowią, Ŝe przeciwko posłowi do Seimasu nie wolno wszczynać postępowania karnego oraz Ŝe posła nie wolno aresztować ani w inny sposób ograniczyć jego wolności osobistej bez zgody Seimasu, z wyjątkiem złapania na gorącym uczynku; 1 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 maja 1964 r., Wagner/Fohrmann i Krier, 101/63, ECLI:EU:C:1964:28; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 lipca 1986 r., Wybot/Faure i inni, 149/85, ECLI:EU:C:1986:310; wyrok Sądu z dnia 15 października 2008 r., Mote/Parlament, T-345/05, ECLI:EU:T:2008:440; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 października 2008 r., Marra/De Gregorio i Clemente, C-200/07 i C-201/07, ECLI:EU:C:2008:579; wyrok Sądu z dnia 19 marca 2010 r., Gollnisch/Parlament, T-42/06, ECLI:EU:T:2010:102; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 września 2011 r., Patriciello, C-163/10, ECLI: EU:C:2011:543 ; wyrok Sądu z dnia 17 stycznia 2013 r., Gollnisch/Parlament, T-346/11 i T-347/11, ECLI:EU:T:2013:23.) RR\1061184.doc 3/9 PE554.963v02-00
D. mając na uwadze, Ŝe Viktor Uspaskich jest oskarŝony o popełnienie przestępstwa zniewagi sądu z art. 232 kodeksu karnego Republiki Litewskiej; E. mając na uwadze, Ŝe nie wykazano zaistnienia fumus persecutionis, czyli naleŝycie uzasadnionego podejrzenia, Ŝe postępowanie wszczęto z zamiarem zaszkodzenia posłowi na polu politycznym; 1. podejmuje decyzję o uchyleniu immunitetu Viktora Uspaskicha; 2. zobowiązuje swojego przewodniczącego do bezzwłocznego przekazania niniejszej decyzji i sprawozdania właściwej komisji Prokuratorowi Generalnemu Litwy i Viktorowi Uspaskichowi. PE554.963v02-00 4/9 RR\1061184.doc
I. OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE UZASADNIENIE W dniu 28 lipca 2013 r. Viktor Uspaskich odpowiadał na pytania dziennikarzy w wileńskim porcie lotniczym, przy czym zarzuca mu się, Ŝe sędziów, którzy w dniu 12 lipca 2013 r. wydali w jego sprawie karnej wyrok skazujący, określił wówczas jako tchórzy, przestępców i marionetki. W dniu 7 sierpnia 2013 r. Prokuratura Generalna wszczęła dochodzenie na podstawie doniesień o popełnieniu czynu karalnego w rozumieniu art. 232 litewskiego kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem osoba, która publicznie, w sposób bezprawny działając, wypowiadając się ustnie lub pisemnie, zniewaŝa orzekający sąd lub sędziego w związku z wykonywaniem obowiązków, podlega karze grzywny, aresztu lub pozbawienia wolności do lat dwóch. W chwili popełnienia zarzucanego przestępstwa V. Uspaskich pełnił funkcję posła do litewskiego parlamentu (Seimasu). W związku z tym wniosek o uchylenie jego immunitetu parlamentarnego skierowano do Seimasu. W międzyczasie V. Uspaskich postanowił ubiegać się o wybór do Parlamentu Europejskiego i do litewskiej NajwyŜszej Komisji Wyborczej skierowano wniosek o zezwolenie na wszczęcie postępowania karnego przeciwko niemu jako kandydatowi w wyborach do Parlamentu Europejskiego. W dniu 25 maja 2014 r. Viktor Uspaskich został wybrany do Parlamentu Europejskiego, a zatem uzyskał immunitet polityczny przysługujący posłom do Parlamentu Europejskiego. W konsekwencji w dniu 1 października 2014 r. Prokurator Generalny Litwy skierował do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego wniosek o uchylenie immunitetu Viktora Uspaskicha w celu umoŝliwienia przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, aresztowania go lub zastosowania wobec niego innych środków ograniczenia wolności. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego ogłosił wniosek na posiedzeniu plenarnym w dniu 12 listopada 2014 r. i przekazał go do Komisji Prawnej. V. Uspaskich złoŝył wyjaśnienia na wysłuchaniu w Komisji Prawnej w dniu 24 marca 2015 r. II. STAN PRAWNY (a) Prawo europejskie Prawo pierwotne: Protokół nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej Artykuł 8: Wobec członków Parlamentu Europejskiego nie moŝna prowadzić dochodzenia, postępowania sądowego, ani teŝ ich zatrzymywać z powodu ich opinii lub stanowiska zajętego przez nich w głosowaniu w czasie wykonywania przez nich obowiązków słuŝbowych. RR\1061184.doc 5/9 PE554.963v02-00
Artykuł 9: Podczas sesji Parlamentu Europejskiego posłowie korzystają: (a) (b) na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa; na terytorium innego państwa członkowskiego z immunitetu chroniącego przed zatrzymaniem oraz immunitetu jurysdykcyjnego. Immunitet chroni takŝe posłów podczas ich podróŝy do i z miejsca, gdzie odbywa się posiedzenie Parlamentu Europejskiego. Nie moŝna powoływać się na immunitet, w przypadku gdy poseł został schwytany na gorącym uczynku i immunitet ten nie moŝe stanowić przeszkody w wykonywaniu przez Parlament Europejski prawa uchylenia immunitetu w odniesieniu do któregokolwiek ze swoich członków. Regulamin Parlamentu Europejskiego art. 6 Regulaminu Uchylenie immunitetu 1. Wykonując swoje uprawnienia związane z przywilejami i immunitetami, Parlament działa w celu utrzymania swojej integralności jako demokratycznego zgromadzenia ustawodawczego oraz do zagwarantowania niezaleŝności posłów w sprawowaniu ich funkcji. KaŜdy wniosek o uchylenie immunitetu jest oceniany zgodnie z art. 7, 8 i 9 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej oraz zgodnie z zasadami, o których mowa w niniejszym artykule. art. 7 Regulaminu Korzystanie z przywilejów i immunitetu 3. Wniosek posła o wyraŝenie zgody na skorzystanie z przywilejów i immunitetu nie jest dopuszczalny, jeŝeli wpłynął juŝ wniosek o uchylenie immunitetu tego posła lub o skorzystanie z tego immunitetu, dotyczący tego samego postępowania prawnego, niezaleŝnie od tego, czy decyzja została juŝ podjęta. 4. Wniosek posła o wyraŝenie zgody na skorzystanie z przywilejów i immunitetu nie będzie dalej brany pod uwagę, jeŝeli wpłynie wniosek o uchylenie immunitetu tego posła dotyczący tego samego postępowania prawnego. 5. W przypadku gdy podjęto decyzję o odmowie wyraŝenia zgody na skorzystanie przez posła z przywilejów i immunitetu, poseł moŝe zwrócić się o ponowne rozpatrzenie decyzji, przedstawiając nowe dowody. Wniosek o ponowne rozpatrzenie decyzji jest niedopuszczalny, jeŝeli zostanie wniesiona skarga na decyzję na mocy art. 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej lub jeŝeli Przewodniczący uzna, Ŝe przedstawione nowe dowody nie są dostatecznie przekonujące, by uzasadnić ponowne rozpatrzenie. PE554.963v02-00 6/9 RR\1061184.doc
(b) Ustawodawstwo krajowe Konstytucja Republiki Litewskiej (przyjęta przez obywateli Republiki Litewskiej w referendum w dniu 25 października 1992 r., weszła w Ŝycie 2 listopada 1992 r.) Artykuł 62 Osoba posła do Seimasu jest nietykalna. Bez zgody Seimasu nie moŝna pociągnąć posła do Seimasu do odpowiedzialności karnej, aresztować ani w inny sposób ograniczyć jego wolności. Posła do Seimasu nie moŝna ścigać w związku z głosowaniem ani wypowiedziami w Seimasie. Za zniewagę lub zniesławienie moŝna go jednak pociągnąć do odpowiedzialności karnej w toku zwykłej procedury. Regulamin (Statut) Seimasu Republiki Litewskiej (17 lutego 1994 r., nr I-399) (ostatnio zmieniony w dniu 23 kwietnia 2009 r. nr XI-228) [tłumaczenie nieoficjalne] Artykuł 22 Immunitet posła do Seimasu 1. Osoba posła do Seimasu jest nietykalna. 2. Posła do Seimasu nie moŝna ścigać w związku z głosowaniem ani wypowiedziami w Seimasie, tzn. w czasie posiedzeń Seimasu, komisji lub frakcji; za obrazę lub zniesławienie moŝna go jednak pociągnąć do odpowiedzialności karnej w toku zwykłej procedury. 3. Bez zgody Sejmu nie moŝna pociągnąć członka Sejmu do odpowiedzialności karnej, aresztować ani w inny sposób ograniczyć jego wolności, chyba Ŝe został złapany na gorącym uczynku. W takich sytuacjach Prokurator Generalny musi niezwłocznie powiadomić o tym Seimas. Litewski kodeks karny Artykuł 232 Zniewaga sądu Kto publicznie, w sposób bezprawny działając, wypowiadając się ustnie lub pisemnie, zniewaŝa orzekający sąd lub sędziego w związku z wykonywaniem obowiązków, podlega karze grzywny, aresztu lub pozbawienia wolności do lat dwóch. III. UZASADNIENIE PROPONOWANEJ DECYZJI Immunitet posłów do Parlamentu Europejskiego podlega ochronie na mocy art. 8 i 9 protokołu (nr 7) w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej. RR\1061184.doc 7/9 PE554.963v02-00
Dla zastosowania immunitetu z art. 8 protokołu (nr 7) w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej postępowania musi dotyczyć opinii lub stanowiska zajętego przez posła w głosowaniu w ramach wykonywania przez niego obowiązków słuŝbowych. W konsekwencji art. 8 nie znajduje zastosowania, poniewaŝ w chwili zajścia ww. zdarzeń Viktor Uspaskich nie był posłem do Parlamentu Europejskiego. Z uwagi na art. 9 lit. a) protokołu oraz okoliczność, Ŝe zarzucane przestępstwo miało miejsce na Litwie, stosuje się prawo litewskie, konkretnie art. 62 litewskiej konstytucji. Immunitet uchyla się zazwyczaj wówczas, gdy przestępstwo nie ma Ŝadnego związku z wykonywaniem przez posła obowiązków parlamentarnych, a jest objęte zakresem art. 9 protokołu, pod warunkiem Ŝe nie zachodzi fumus persecutionis, tj. wystarczająco powaŝne i konkretne podejrzenie, Ŝe postępowanie sądowe wszczęto z zamiarem zaszkodzenia danemu posłowi na polu politycznym. Z ww. okoliczności wynika, Ŝe zarzucane przestępstwo zostało popełnione, zanim Viktor Uspaskich został posłem do Parlamentu Europejskiego oraz Ŝe postępowanie przygotowawcze wszczęto przed objęciem przezeń mandatu posła do Parlamentu Europejskiego. Zatem planowane postępowanie karne przeciwko Viktorowi Uspaskichowi nie ma związku z jego obecnym mandatem posła do Parlamentu Europejskiego. Wreszcie brak wystarczająco powaŝnego i konkretnego powodu, by w przedmiotowej sprawie podejrzewać zaistnienie fumus persecutionis. IV. WNIOSEK W związku z powyŝszym i zgodnie z art. 9 ust. 3 Regulaminu Komisja Prawna zaleca Parlamentowi Europejskiemu uchylenie immunitetu Viktora Uspaskicha. PE554.963v02-00 8/9 RR\1061184.doc
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI Data przyjęcia 6.5.2015 Wynik głosowania końcowego +: : 0: 12 0 3 Posłowie obecni podczas głosowania końcowego Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego Joëlle Bergeron, Marie-Christine Boutonnet, Jean-Marie Cavada, Kostas Chrysogonos, Therese Comodini Cachia, Laura Ferrara, Dietmar Köster, Gilles Lebreton, António Marinho e Pinto, Pavel Svoboda, Tadeusz Zwiefka Luis de Grandes Pascual, Angel Dzhambazki, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Virginie Rozière RR\1061184.doc 9/9 PE554.963v02-00