GWINCIARKA PNEUMATYCZNA GP200 GP200/1 INSTRUKCJA OBSŁUGI ORYGINALNA ARCHIMEDES S.A. ul. Robotnicza 72 53-608 Wrocław, Tel. +48 071 7827100 Fax +48 071 3550962 www.archimedes.com.pl Wydanie III, październik 2018r. Nr wyrobu:..
1. WSTĘP Niniejsza instrukcja powinna być starannie przechowywana i zawsze dostępna dla operatora, zakładowej służby BHP i innych osób związanych z obsługą gwinciarek. Informacje tu zawarte są istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy, właściwej eksploatacji, konserwacji i utylizacji wyrobu, a ponadto ułatwiają zamawianie części zamiennych. Operator przed przystąpieniem do pracy powinien dokładnie zapoznać się z treścią niniejszego dokumentu i upewnić się, że informacje tu zawarte są dla niego zrozumiałe. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących użytkowania naszych wyrobów, prosimy o kontakt ze sprzedawcą lub bezpośrednio z firmą Archimedes we Wrocławiu. Identyfikacja czasu produkcji wyrobu Gwinciarka posiada trwały, indywidualny numer fabryczny składający się z co najmniej pięciu cyfr. Dwie pierwsze cyfry odnoszą się do roku budowy wyrobu, a następne oznaczają kolejny egzemplarz wyrobu wyprodukowanego w danym roku. 2. PRZEZNACZENIE WYROBU Gwinciarki pneumatyczne GP200 i GP200/1 przeznaczona są do wykonywania gwintów, fazowania i rozwiercania otworów oraz do montażu elementów złącznych. Zakres wykonywania gwintów: do M24 dla materiałów o wytrzymałości Rm=600 MPa oraz, do M20 dla materiałów o Rm=1000 MPa. W skład gwinciarki GP200 wchodzi zespół gwintownicy GW300 oraz trójramienny prostowód RG200. W skład gwinciarki GP200/1 wchodzi zespół gwintownicy GW300, trójramienny prostowód RG200 oraz uchwyt magnetyczny UM300. Gwinciarki pneumatyczna GP200 i GP200/1 przystosowane są do współpracy z szybkomocującymi oprawkami do gwintowników posiadającymi sprzęgła przeciążeniowe, które zapobiegają uszkodzeniu gwintownika i zniszczeniu przedmiotu obrabianego (punkt 14.). 3. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA A. Parametry techniczne gwinciarek GP200 i GP200/1: Zakres ruchu prostowodu - 360 Promień roboczy - 300.mm do 1800 mm Zakres pracy względem pow. stołu roboczego - plus ~900mm do minus ~400mm Prędkość obrotowa na I biegu luzem (max) - 100 obr./min Prędkość obrotowa na II biegu luzem (max) - 300 obr./min Moc - 0,350 kw Zużycie powietrza - 55 m 3 /h Masa - 33 kg Wewnętrzna średnica przewodu powietrznego - 10 mm Ciśnienie zasilania /max/ - 0,63 MPa Poziom ciśnienia akustycznego - 85 (db/a/) ¹/ ¹/ mierzone zgodnie z PN-EN ISO 15744:2008 strona 2
B. Parametry uchwytu magnetycznego UM300: Długość - 255 mm Szerokość - 95.mm Wysokość - 95 mm Rozstaw otworów (M10) mocujących gwinciarkę - ø100 mm, 4 otw. co 90 Optymalna grubość podstawy: - 30 mm Siła uchwytu uzależniona jest od szczeliny powietrznej pomiędzy nabiegunnikami uchwytu a podstawą. Zależność tę przedstawiono na Rys. 0. Rys. 0. Wykres siły uchwytu w funkcji prześwitu 4. BEZPIECZEŃSTWO Operator przed przystąpieniem do pracy powinien być dokładnie zapoznany z przepisami obowiązującymi na swoim stanowisku pracy oraz z treścią niniejszej instrukcji obsługi. Należy ściśle przestrzegać ogólnych przepisów dotyczących pracy zmechanizowanymi narzędziami ręcznymi. Gwinciarki GP200 i GP200/1 nie posiadają powłoki izolacyjnej. Zetknięcie się narzędzia ze źródłem energii elektrycznej grozi porażeniem operatora. Zawsze należy odłączyć napęd gwinciarki od sieci sprężonego powietrza przed przeprowadzeniem konserwacji czy naprawy urządzenia. Nie wolno zwiększać ciśnienia powietrza powyżej 0,63 MPa. Unikać sytuacji, gdy podczas pracy nie ma możliwości obserwowania strefy pracy. Bezzwłocznie przerwać pracę, gdy nastąpi poluzowanie się narzędzia lub przedmiotu obrabianego. Zadbać o to, by w miejscu pracy był łatwy dostęp do urządzeń odcinających dopływ powietrza. Nie stosować uszkodzonych węży powietrznych. Wąż taki może być przyczyną wypadku. Stosować węże obliczone na ciśnienie robocze wynoszące minimum 0,63 MPa. strona 3
Unikać nadmiernego smarowania gwintownicy i gwintowników, ponieważ olej wydostający się z urządzenia w postaci mgły jest szkodliwy dla środowiska naturalnego i dla operatora. Pomieszczenie pracy powinno być dobrze wentylowane. W przypadku przedostania się smaru lub oleju do oczu, należy bezwzględnie skorzystać z pomocy medycznej. Aby uniknąć skutków pęknięcia narzędzia roboczego, należy bezwzględnie stosować okulary ochronne. Gwinciarki przystosowane są do pracy bez osłony narzędzia roboczego, stąd bezwzględnie należy stosować okulary ochronne oraz zaleca się ochronniki słuchu; nie zaleca się używania rękawic ochronnych. Po zakończeniu pracy zamknąć zawór sieciowy sprężonego powietrza. Stanowisko powinno być oddzielone od innych stanowisk pracy; Powinno być dobrze oświetlone i uporządkowane. Nie używać gwinciarki w środowisku wybuchowym i materiałów łatwopalnych. Uszkodzoną gwinciarkę należy wycofać z użytkowania i ostrzegawczo oznaczyć. Uwaga: Podstawowym warunkiem ochrony zdrowia podczas pracy gwinciarkami jest bezwzględne stosowanie okularów ochronnych. Nieprzestrzeganie ww. wymagań dotyczących bezpieczeństwa pracy może doprowadzić do wypadku, obrażeń ciała lub utraty zdrowia. Producent nie odpowiada za skutki powstałe w wyniku wykorzystania gwinciarki w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem. 5. PRZYGOTOWANIE URZĄDZENIA DO PRACY Podstawę gwinciarki GP200 przymocować pewnie 4. śrubami M10x20 do stołu roboczego. Blat stołu powinien być wypoziomowany. W przypadku gwinciarki GP200/1 należy zwrócić szczególną uwagę na jakość powierzchni, do której przymocowane zostanie uchwyt magnetyczny, gdyż tylko gładka, czysta powierzchnia zapewni odpowiednią siłę mocowania. Kompletny blok przygotowania powietrza (patrz rys.1), przymocować (załączonymi śrubami) do ramienia gwinciarki, uzupełnić olejem i podłączyć do niego dwa przewody powietrzne zasilające gwintownicę i układ smarowania. Gwinciarka powinna być zasilana z sieci sprężonego powietrza o ciśnieniu nominalnym 0,63 MPa. Powietrze robocze powinno być zawsze czyste i pozbawione wilgoci; Powinno odpowiadać przynajmniej 4 klasie czystości wg PN-ISO 8573-1. Zaleca się, by instalacja sprężonego powietrza wyposażona była w odwadniacz. Instalację powietrzną należy regularnie odwadniać. Końcówkę powietrzną lub szybkozłącze gwinciarki (znajdującą się przy bloku przygotowania powietrza) należy pewnie połączyć z przewodem sprężonego powietrza i koniecznie zabezpieczyć opaską zaciskową. Należy unikać przewodów dłuższych niż 5 m, gdyż spadek ciśnienia w przewodzie powoduje obniżenie mocy gwintownicy. W przypadku konieczności użycia dłuższych przewodów stosować najpierw przewód o większym przekroju, a następnie przewód o średnicy nominalnej. Śrubami regulacyjnymi (patrz. rys. 1) zrównoważyć układ ramion gwinciarki do stanu, aby w promieniu roboczym gwintownica nie zmieniała samoczynnie położenia. Prostowód gwinciarki wyposażony jest w przegubowe mocowanie gwintownicy GW300, co umożliwia kątowe ustawienie narzędzia roboczego w stosunku do podstawy (patrz rys.0): 1). W pierwszej płaszczyźnie zakres od 0º do 90º (ustawienie w pionie do podstawy, przy pomocy ustawiaka magnetycznego 875.0001 z wyposażenia specjalnego) : -poluzować zacisk dźwignią blokady zakresu -ustawić żądany kąt położenia narzędzia roboczego -zablokować, dźwignią blokady zakresu 2). W drugiej płaszczyźnie, blokada co 90º: -wykręcić pokrętło blokady co90 (~6mm) strona 4
-obrócić o 90º;180º lub 270 -wkręcić pokrętło blokady co 90º, do oporu. Gwintownica wyposażona jest w dwustopniową przekładnię prędkości obrotowej. Zmiana prędkości odbywa się przez przestawienie dźwigni zmiany prędkości obrotowej (patrz rys.0): Zaleca się: pozycja II - wykonywanie gwintów w zakresie do M12 pozycja I - wykonywanie gwintów w zakresie do M24 Rys. 1. Rysunek poglądowy gwinciarki GP200 i GP200/1 strona 5
Rys. 2. Schemat zakresu roboczego 6. SYSTEM SMARUJĄCY GWINTOWNIKA Gwinciarki wyposażone są w system smarujący, który podaje do strefy pracy gwintownika środek smarujący w postaci mgły olejowej. Jako zbiornik oleju wykorzystano element ramienia gwintownicy. Układ smarowania przedstawiono na rys. 1. Uruchomienie systemu: Odkręcić korek wlewu cieczy smarującej i wlać ciecz do poziomu otworu wlewowego i zakręcić korek. Nacisnąć i przytrzymać dźwignię smarowania do momentu, gdy na końcu dyszy pojawi się mgła olejowa. Do regulacji stopnia nasycenia powietrza olejem służy regulator mgły olejowej. Ilość podawanej mgły olejowej można regulować poprzez zmianę kąta ustawienia dźwigni smarowania (rys.1). Uwaga: Nie należy stosować cieczy smarujących, które mogą uszkodzić elementy systemu smarującego wykonane z tworzywa sztucznego. strona 6
7. KONSERWACJA BIEŻĄCA Smarowanie silnika W czasie pracy silnik gwintownicy smarowany jest mgłą olejową wytworzoną przez smarownicę kroplową zainstalowaną w bloku przygotowania powietrza. Smarownicę należy ustawić na poziom 2 3 kropli na 1 minutę pracy gwintownicy przy pełnym poborze powietrza zasilającego. Spadające krople należy obserwować na przezroczystym wskaźniku smarownicy. Dla zapewnienia dużej trwałości i sprawności napędu, olej do smarowania powinien posiadać bardzo dobre właściwości smarne, zapobiegające przedwczesnemu zużyciu i nadmiernemu nagrzewaniu się elementów ruchomych oraz powstawaniu szlamów i produktów utleniania. Zalecane oleje spełniające powyższe wymagania to: PNE32 firmy Lotos SA i Torcula 32 firmy Shell. Smarowanie łożysk i pozostałych części pracujących ruchowo Do smarowania łożysk odkrytych i półodkrytych oraz innych ruchomych części zaleca się stosować smar stały ŁT 43 wg PN-C-96134. Smarowanie należy przeprowadzać po każdorazowym demontażu narzędzia. Uwaga: Stwierdzenie podczas naprawy gwarancyjnej, że gwintownica pracowała bez smarowania stanowi podstawę do odrzucenia roszczeń do bezpłatnej naprawy. 8. UŻYTKOWANIE GWINTOWNICY Gwintownice należy używać tylko do prac, do których zostały zaprojektowane. Nie należy dokonywać przeróbek dla innego wykorzystania wyrobu. Elementy sterowania przedstawiono na rys. 1. Gwintownice uruchamia się poprzez naciśnięcie dźwigni zaworu. W takim położeniu gwintownik obraca się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Zmiana kierunku obrotów, następuje po wciśnięciu (dodatkowo) przycisku zmiany kierunku obrotów. Po zwolnieniu nacisku na przycisk następuje przesterowanie na obroty pierwotne. Podczas pracy, należy pewnie zamocować przedmiot obrabiany. Po ustaleniu położenia roboczego układu ramion, silnie zacisnąć dźwignię blokady położenia ramion. Po zakończeniu pracy zamknąć dopływ sprężonego powietrza. 9. PRZEGLĄDY I NAPRAWY A. Wszystkie przeglądy i naprawy dokonywać po uprzednim odłączeniu gwinciarki od sieci sprężonego powietrza. B. Przeglądy i naprawy powinny przeprowadzać osoby posiadające odpowiednie doświadczenie i wyposażone we właściwy sprzęt. C. Naprawa gwinciarki w okresie gwarancyjnym powinna być wykonywana wyłącznie przez producenta lub w autoryzowanych punktach serwisowych producenta. Gwinciarka właściwie eksploatowana nie wymaga szczególnych zabiegów dotyczących konserwacji. strona 7
10. USTERKI WYSTĘPUJĄCE W CZASIE EKSPLOATACJI ICH PRZYCZYNY I SPOSOBY USUWANIA Typowe usterki napędu gwinciarki, ich przyczyny i sposoby usuwania. Usterka Prawdopodobna przyczyna Sposób usunięcia Za niskie ciśnienie zasilania Sprawdzić, czy ciśnienie powietrza osiąga 0,63 MPa Zbyt mała moc i prędkość obrotowa na biegu luzem Niewystarczająca wydajność instalacji powietrznej. Za mały przekrój wewnętrzny węża zasilającego Zanieczyszczony filtr w korpusie zaworu Zużyte albo pęknięte łopatki Zabezpieczyć wydatek powietrza na poziomie nominalnym; Wyłączyć z pracy inne odbiorniki Filtr umyć i przeczyścić strumieniem powietrza. Wymienić komplet łopatek. Zużyty cylinder Wymienić cylinder. Nieprawidłowa i głośna praca. Niewłaściwe smarowanie; Zanieczyszczone zespoły gwintownicy Zużyte łożyska zespołu silnika lub przekładni; Zużyte koła zębate Smarownicę ustawić na poziom 2 3 kropli na 1 minutę pracy przy pełnym poborze powietrza zasilającego. Sprawdzić i wymienić zużyte części na nowe. Gwintownica nie przestaje pracować Uszkodzony zawór zasilający. po zwolnieniu dźwigni zaworu Zdemontować zawór, przemyć, uszkodzone części wymienić. 11. UTYLIZACJA GWINTOWNICY Części składowe gwinciarek wykonane są ze stali, stopów aluminium, żeliwa, brązu oraz tworzyw sztucznych. Ze względu na rodzaj materiału, dają się łatwo rozdzielić, co ułatwia proces ich utylizacji. Utylizację należy przeprowadzać zgodnie z prawem krajowym odnoszącym się do ochrony środowiska. strona 8
12. RYSUNKI Z WYKAZEM CZĘŚCI Rys. 3. Gwinciarka pneumatyczna GP200 6 4 Podkładka sprężysta 6,1 73-543 5 2 Śruba M6x12-8.8 70-649 4 2 Śruba M6x16-8.8 70-644 3 1 Zespół smarowania GP200-10.00.0 2 1 Gwintownica GW300-00.00.0 1 1 Ramię gwinciarki RG200-00.00.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys lub indeks Uwagi strona 9
Rys.4. Gwinciarka pneumatyczna GP200/1 9 4 Śruba M10x20-8.8 70-651 8 1 Uchwyt magnetyczny UM300-00.00.0 6 4 Podkładka sprężysta 6,1 73-543 5 2 Śruba M6x12-8.8 70-649 4 2 Śruba M6x16-8.8 70-644 3 1 Zespół smarowania GP200-10.00.0 2 1 Gwintownica GW300-00.00.0 1 1 Ramię gwinciarki RG200-00.00.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys lub indeks Uwagi strona 10
Rys. 5. Ramię gwinciarki RG200-00.00.0 3 1 Obrotnica RG100-10.00.0 2 1 Prostowód RG200-20.00.0 1 1 Zespół przegubu RG200-10.00.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys lub indeks Uwagi strona 11
Rys. 6. Zespół przegubu RG200-10.00.0 16 1 Pokrętło RG200-11.00.0 15 1 Wkręt dociskowy M6 x 12 71-878 14 1 Sprężyna 78-025 13 1 Kulka 8 76-339 12 1 Podkładka 6-200HV 73-115 11 2 Pierścień osadczy 10 x 1 75-120 10 1 Dźwignia zaciskowa B6 78-153 9 1 Dźwignia zaciskowa M8 78-156 8 1 Śruba M8 x 80-8.8 70-138 7 1 Trzpień-przełącznik RG100-20.16.0 6 1 Wkrętka RG200-10.06.0 5 1 Trzpień RG200-10.05.0 4 1 Płytka prawa RG200-10.04.0 3 1 Płytka lewa RG200-10.03.0 2 1 Uchwyt gwintownicy RG200-10.02.0 1 1 Korpus uchwytu RG200-10.01.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rysunku lub indeks Uwagi strona 12
Rys. 7. Prostowód RG200-20.00.0 strona 13
31 1 Kołek 8x18-A-St 74-420 30 1 Oring 7,5x1,8-A 75-507 29 1 Śruba M8x16 70-339 28 2 Zderzak-odbój D2020M5 78-148 27 3 Klips SR 1783 -d=30 78-149 26 1 Kołek 8x50-A-St 74-421 25 2 Ucho HG 201 78-150 24 1 Sprężyna gazowa ST 100+F1 V D10 78-146 23 2 Śruba oporowa 8x12 70-786 22 1 Śruba oporowa 6x25 70-785 21 2 Pokrętło AR5032M10S 78-151 20 1 Sprężyna gazowa ST 100+F1 V D8 78-147 19 2 Ucho ST 1304 78-152 18 16 Podkładka 10 73-134 17 16 Śruba oporowa 10x16 70-783 16 16 Łożysko 6000RS 76-154 15 2 Tuleja prowadząca RG100-20.14.0 14 1 Ucho RG100-20.13.0 13 2 Śruba regulacyjna RG100-20.12.0 12 1 Ucho regulatora RG100-20.11.0 11 1 Trzpień regulatora RG100-20.10.0 10 3 Trzpień regulacyjny RG100-20.09.0 9 8 Dystans M8 RG100-20.07.0 8 1 Płytka 2 prawa RG100-20.06.0 7 1 Płytka 2 lewa RG100-20.05.0 6 1 Płytka 3 prawa RG100-20.04.0 5 1 Płytka 3 lewa RG100-20.03.0 4 1 Ramię 4 RG100-28.00.0 3 1 Ramię 3 RG100-25.00.0 2 1 Ramię 2 RG100-22.00.0 1 1 Ramię 1 RG100-21.00.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys. lub indeks Uwagi strona 14
Rys. 8. Obrotnica RG100-10.00.0 12 1 Wkręt dociskowy M6x8 71-877 11 1 Rękojeść 78-154 10 1 Zderzak 76-610 9 4 Śruba oporowa 10x16 70-783 8 2 Śruba M10x20 70-651 7 4 Łożysko 61805 76-269 6 1 Trzpień obrotnicy RG100-10.06.0 5 2 Tulejka dystansowa RG100-10.03.0 4 2 Tarcza górna RG100-10.02.0 3 1 Tulejka zaciskowa RG100-10.01.0 2 1 Korpus obrotnicy RG100-12.00.0 1 1 Statyw RG100-11.00.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys. lub indeks Uwagi strona 15
Rys. 9. Gwintownica pneumatyczna GW300-00.00.0-1 Przewód Z-W A-PZW13-7 Wyposażenie normalne 64 1 Pierścień uszczelniający 34x1,5 75-448 63 4 Podkładka sprężysta 5,1 73-532 62 4 Śruba M5x20-8.8 Fe/Ox 70-612 61 1 Wkręt bez łba M5x5 71-870 60 2 Kołek walcowy 4x16-A-St 74-364 59 1 Wpust A4x4x16 74-527 58 1 Wpust A2x2x12 74-510 56 1 Pierścień dystansowy 4MA04L-00.44.0 55 1 Tulejka zębata GW400-20.32.0 54 1 Pierścień GW400-00.48.0 53 1 Podkładka dystansowa GW300-00.53.0 52 1 Nakrętka GW300-00.52.0 51 1 Kołnierz GW300-00.51.0 P1 1 Korpus kompletny GW300-01.00.0 Z7 1 Uchwyt szybkozłączny US1-00.00.0 Z6 1 Przekładnia 1/3,5 GW400-10.00.0 Z5 1 Zespół silnika 4M13R10.00.0 Z4 1 Zespół przekładni 4MA04L20.00.0 Z3 1 Zespół przekładni GW300-30.00.0 Z2 1 Zespół przekładni GW300-20.00.0 Z1 1 Zespół zaworu GW300-10.00.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys. lub indeks Uwagi strona 16
Rys. 10. Zespół smarowania GP200-10.00.0 26 2 Gniazdo szybkozłącza G3/8x7,2 74-742 25 1 Wtyk szybkozłącza G3/8x7,2 78-124 24 2 Śruba M6x14 70-634 23 2 Podkładka 6 73-115 22 1 Blok przygotowania pow. 3/8 76-707 21 1 Śrubunek kątowy 3/8" 74-743 20 1 Wąż spiralny 12x8-3-KPL 77-208 19 1 Wtyk szybkozłącza G1/4x7,2 74-744 18 1 Trójnik 3/8 WZW 74-706 17 1 Redukcja G3/8Zx1/4W 74-746 16 2 Złączka G1/4 Ø4 78-098 15 1 Przewód 4x2 78-121 14 1 Złączka kątowa M5 Ø4 78-089 13 1 Zawór dławiąco-zwrotny 1/4- Ø4 78-119 12 1 Pierścień uszczelniający ON10,8x1,8 75-848 11 2 Wkręt M4x30 71-876 10 2 Zawór 3/2 78-120 9 4 Złączka M5 Ø4 78-088 8 2 Śruba M5x25 70-621 7 1 Zaślepka G1/4 78-106 6 1 Rozdzielacz N=4 G1/4 78-118 5 1 Przyłączka G1/4 78-115 4 3 Przewód do chłodziwa 1/4 L=140 77-200 3 1 Dysza okrągła Ø6,4 78-116 2 1 Kryza GP100-10.01.0 1 1 Złączka 1/4 GP100-10.02.0 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys. lub indeks Uwagi strona 17
Rys. 11. Uchwyt magnetyczny UM300-00.00.0 3 4 Śruba M8x40 70-790 2 1 Adapter RG100-10.11.0 1 1 Uchwyt magnetyczny 300 79-622 Poz. Il.szt. Nazwa części Nr rys. lub indeks Uwagi 13. WYPOSAŻENIE NORMALNE GWINCIARKI PNEUMATYCZNEJ GP200 WYPOSAŻENIE NORMALNE WYROBU Nazwa Symbol Il. szt. Uwagi Śruba M10x20 70-651 4 Króciec 60.0239.3813 1 Opaska zaciskowa SS27 77-549 1 strona 18
14. WYPOSAŻENIE SPECJALNE GWINCIARKI PNEUMATYCZNEJ GP200 Ustawiak magnetyczny - 875.0001 Poz. Oprawki ze sprzęgłem przeciążeniowym do gwintowników Średnica gwintowania Średnica trzpienia oprawek: 31 mm Chwyt gwintownika Zabierak gwintownika M Ø [mm] [mm] Nr zamówieniowy 1 M5 6 4,9 78-127 2 M6 4,5 3,4 78-138 3 M6 6 4,9 78-128 4 M8 6 4,9 78-139 5 M8 8 6,2 78-129 6 M10 7 5,5 78-140 7 M10 10 8 78-130 8 M12 9 7 78-131 9 M14 11 9 78-132 10 M16 12 9 78-133 11 M18 14 11 78-134 12 M20 16 12 78-135 13 M22 18 14,5 78-136 14 M24 18 14,5 78-137 strona 19
strona 20