Wymagania edukacyjne z wiedzy o kulturze klasy pierwsze

Wymagania edukacyjne z wiedzy o kulturze klasy pierwsze Wiedza o kulturze stanowi zwieńczenie cyklu kształcenia artystycznego. Stąd założenie o możliwości odwoływania się nauczyciela do wiedzy dotyczącej sztuk plastycznych oraz muzyki zdobytej przez ucznia na wcześniejszych etapach edukacyjnych i położenie nacisku na dzieła dwudziestowieczne. Wiedza o kulturze wprowadza nową perspektywę i nowy język opisu dzieła sztuki jako wytworu kultury rozumianej w sposób całościowy, interpretowanego w ujęciu komunikacyjnym i z perspektywy użytkownika kultury. Co istotne jednak, przedmiotem interpretacji powinny być nie tylko dzieła sztuki, lecz także np. praktyki świąteczne, zachowania codzienne oraz wytwory nieartystyczne, analizowane zwłaszcza w kontekście podstawowych wymiarów doświadczenia kultury: czasu, przestrzeni i ciała jednym słowem, całość ludzkiego udziału w kulturze. Zadaniem szkoły jest: 1) rozwijanie u ucznia aktywnej postawy i motywowanie do różnych form udziału w kulturze; 2) wprowadzenie ucznia w problemy kultury współczesnej; 3) wyposażenie ucznia w intelektualne narzędzia umożliwiające analizę praktyk i wytworów kultury (w tym dzieł sztuki) w kontekście kultury, w której powstają. Cele kształcenia wymagania ogólne: I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń odbiera teksty kultury i wykorzystuje informacje w nich zawarte, z uwzględnieniem specyfiki medium, w którym są przekazywane. II. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń tworzy wypowiedzi, celowo posługując się różnymi mediami (słowo mówione i pisane, obraz malarski, fotograficzny, filmowy, dźwięk, widowisko, środki multimedialne); aktywnie współtworzy kulturę lokalną (szkoły, dzielnicy, miejscowości). III. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń posługuje się pojęciem kultury rozumianej jako całokształt ludzkiej działalności; analizuje i interpretuje teksty kultury potoczne praktyki kultury, a także dzieła sztuki. Treści nauczania wymagania szczegółowe 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń: 1) zna dwudziestowieczne dzieła reprezentujące różne dziedziny sztuki (literaturę, architekturę, plastykę, muzykę, teatr, fotografię, film, sztukę nowych mediów) 1

i dostrzega związki pomiędzy nimi; 2) wskazuje różne funkcje dzieła sztuki (np. estetyczną, komunikacyjną, społeczną, użytkową, kultową, poznawczą, ludyczną); 3) analizuje temat dzieła oraz treści i formę w kontekście jego różnych funkcji, wykorzystując podstawowe wiadomości o stylach i epokach z różnych dziedzin sztuki; 4) analizuje film lub analizuje spektakl teatralny, posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu właściwej dziedziny sztuki; 5) charakteryzuje podstawowe media kultury (słowo, obraz, dźwięk, widowisko); 6) wymienia różne formy mediów kultury (słowo mówione, pismo, książka, obraz malarski, fotografia, film, program telewizyjny, spektakl teatralny) oraz użycia (nowe media, media masowe, media interaktywne, multimedia); 7) wyjaśnia, na czym polegają różne formy kontaktu z kulturą (odbiór bierny, aktywny, konsumpcja, produkcja, twórczość, użytkowanie, uczestnictwo, animacja); 8) lokuje wytwory kultury (zachowania, zwyczaje, normy moralne, wytwory materialne, dzieła sztuki) w kontekście grup społecznych, w których są tworzone i odbierane (rodzina, rówieśnicy, społeczność lokalna, naród); 9) samodzielnie wyszukuje informacje na temat kultury w różnych mediach, bibliotekach. 2. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń: 1) wypowiada się w mowie i w piśmie na temat wytworów kultury i ludzkich praktyk w kulturze (zachowań, obyczajów, przedmiotów materialnych, dzieł sztuki); 2) wypowiada się na temat dzieła sztuki, używając pojęć zarówno swoistych dla poszczególnych sztuk, jak i wspólnych (forma, kompozycja, funkcja, nadawca, odbiorca, użytkownik, znaczenie, kontekst, medium); 3) przygotowuje prezentację lub inną formę wypowiedzi multimedialnej blog, forum, strona WWW na tematy związane z kulturą lokalną i regionu lub z szeroko pojętymi problemami kultury współczesnej; 4) bierze aktywny udział w szkolnych przedsięwzięciach artystycznych, animacyjnych, społecznych i innych (wystawa, happening, przedstawienie 2

szkolne, gazetka szkolna, kulturalna akcja charytatywna); 5) organizuje proste działania o charakterze kulturalnym (spotkanie z twórcą kultury, przedsięwzięcie artystyczne, prezentacja własnych zainteresowań, tradycji lokalnej lub regionalnej); 6) określa swoje zainteresowania, potrzeby i preferencje kulturalne oraz uzasadnia je w dyskusji; 7) dba o ład i estetykę otoczenia, otacza opieką elementy dziedzictwa kulturowego. 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń: 1) odróżnia pojęcie kultury rozumianej jako dorobek artystyczny od kultury rozumianej jako całokształt dorobku ludzkości, ze zrozumieniem używa określeń: kulturowy i kulturalny; 2) rozróżnienie, o którym mowa w pkt 1, stosuje w interpretacji wytworów kultury; 3) odnosi elementy kultury (zachowania, zwyczaje, praktyki, przedmioty materialne, dzieła sztuki) do kategorii: czas, przestrzeń, ciało, grupa społeczna (rodzina, rówieśnicy, społeczność lokalna, naród); 4) interpretuje praktyki kultury z najbliższego otoczenia (klasa, szkoła, dom, osiedle, podwórko, miasto, kościół, stadion piłkarski); 5) dostrzega i nazywa związek między dziełem a sytuacją społeczno-historyczną i obyczajami epoki, w której powstało; 6) posługuje się pojęciami: kultura popularna, ludowa, masowa, wysoka, narodowa, zglobalizowana, subkultura w ich właściwym znaczeniu i używa ich w kontekście interpretowanych dzieł sztuki oraz praktyk kulturowych; 7) wskazuje relacje między kulturami: lokalną, regionalną, narodową i europejską, ujawniające się w konkretnych dziełach sztuki i praktykach kultury. Zakładane osiągnięcia ucznia Wśród osiągnięć dotyczących wiedzy i umiejętności wyszczególniamy cztery obszary: 1. świadomy odbiór tekstów kultury rozróżnianie języka poszczególnych dziedzin sztuki odczytywanie przy pomocy nauczyciela idei zawartych w tekstach kultury 3

uczestniczenie w zajęciach (szkolnych i pozaszkolnych) poświęconych spotkaniom z kulturą wysoką i masową 2. wypowiadanie się o zjawiskach kulturalnych w mowie i piśmie ustne i pisemne interpretowanie wskazanych tekstów kultury, poparte cytatami wypowiedzi artystów i znawców sztuki dbałość o formę i poprawność językową wypowiedzi 3. samodzielne i rzeczowe formułowanie własnych opinii na temat różnorodnych zjawisk w kulturze wykorzystywanie posiadanych wiadomości do samodzielnego formułowania poglądów na temat wybranych tekstów kultury 4. samokształcenie świadome dążenie do włączenia się w nurt współczesnego życia kulturalnego samodzielne planowanie spotkań z kulturą wykorzystywanie różnych źródeł do świadomego doboru poznawanych tekstu kultury wykonywanie prac domowych, systematyczne przygotowywanie się do zajęć, organizowanie samodzielnej nauki i dobieranie odpowiednich dla siebie technik uczenia się Osiągnięcia dotyczące postaw skupiają się na: uświadomieniu znaczenia tradycji kulturalnej w kształtowaniu świadomości człowieka jako członka kultury światowej, europejskiej, narodowej i regionalnej; wyrabianiu poszanowania dla odmienności kultur; uczeniu tolerancji wobec cudzych sądów; kształtowaniu poczucia odpowiedzialności za swoje słowa i czyny; inicjowaniu i organizowaniu współpracy w grupie; wspomaganiu budowania indywidualnego systemu wartości i odpowiedzialnego kierowania rozwojem intelektualnym. Sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia i ich waga krótkie wypowiedzi ustne na lekcjach z trzech ostatnich tematów krótkie wypowiedzi pisemne (w formie kartkówki z trzech ostatnich tematów) sprawdziany pisemne (najczęściej w formie testu) prace klasowe o charakterze problemowym, dotyczące np. analizy tekstu kultury, rozumienia i interpretowania zjawisk kultury dawnej i współczesnej - zapowiadane na tydzień wcześniej prace dodatkowe: formy pracy twórczej na lekcji- prace grupowe, prezentacje nowych rozwiązań problemów stawianych przez nauczyciela lub innych uczniów 4

aktywny udział ucznia w życiu kulturalnym szkoły lub miasta ( potwierdzony odpowiednimi zaświadczeniami) udział ucznia w konkursach i olimpiadach artystycznych Procentowe ujęcie punktacji na daną ocenę z kartkówek i sprawdzianów: poniżej 40% stopień niedostateczny od 40% poniżej 50% stopień dopuszczający od 50% poniżej 65% stopień dostateczny od 65% poniżej 70% stopień plus dostateczny od 70% poniżej 85% stopień dobry od 85% poniżej 90% stopień plus dobry od 90% poniżej 98% stopień bardzo dobry od 98% stopień celujący Ustalanie ocen śródrocznych i końcowych: Ocena śródroczna i końcowa nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych. Przy ustaleniu oceny końcowej brane są pod uwagę oceny z I i II okresu. Wymagania (ocena dopuszczająca) Wymagania (ocena dostateczna) Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Wymagania (ocena dobra) Wymagania (ocena bardzo dobra) Wymagania (ocena celująca) wyjaśnia znaczenie terminów kultura oraz natura i wskazuje różnice pomiędzy nimi używa we właściwym kontekście słów: kulturalny i kulturowy podaje przykłady obecności oraz znaczenia form kultury w życiu człowieka i wyciąga wnioski omawia różnice w zakresach znaczeniowych pojęć: kultura, natura i cywilizacja nauk zajmujących się badaniem rozmaitych aspektów kultury przytacza różne definicje kultury porównuje pierwszą nowożytną i współczesną definicję kultury wyjaśnia, na czym polega ewolucja rozumienia terminu kultura na przestrzeni wieków analizuje czynniki biologiczne i społeczne umożliwiające człowiekowi tworzenie kultury charakteryzuje wpływ badań etnografii, etnologii, antropologii kulturowej, socjologii kultury i kulturoznawstwa na współczesne rozumienie kultury tłumaczy znaczenie terminów: sacrum i profanum oraz odnosi je do kategorii przestrzeni definiuje przestrzeń dospołeczną, odspołeczną, osobistą i podaje ich przykłady analizuje przemiany w postrzeganiu sfery sacrum i profanum na przestrzeni czasu interpretuje wybrane zwyczaje świąteczne, jako przejawy kultury w jej duchowym i materialnym analizuje historyczne i kulturowe zmiany w rozumieniu czasu 5

i czasu aspekcie omawia wpływ kultury na rozwój człowieka definiuje pojęcie kultury europejskiej wyjaśnia znaczenie terminów: kultura niska, popularna, masowa i określa, w czym przejawiają się poszczególne rodzaje kultury opisuje różnice między kulturą elitarną i ludową charakteryzuje zjawiska homogenizacji, makdonaldyzacji i postmodernizmu omawia zależności pomiędzy grupą społeczną a jej kulturą przedstawia swoją ocenę wybranych zjawisk kultury popularnej oraz elitarnej analizuje związki współczesnych modeli kultury z historycznymi typami kultury europejskiej wyjaśnia znaczenie terminów: kultura globalna, lokalna, regionalna, narodowa posługuje się ze zrozumieniem pojęciem animacji kultury tłumaczy pojęcie dzieła sztuki używa we właściwym kontekście słów sztuka i sztuczny oraz omawia związki między nimi formułuje własnymi słowami definicję sztuki tłumaczy, czym jest dzieło sztuki określa podobieństwa i różnice pomiędzy charakteryzuje prądy kontrkulturowe, subkulturowe i alternatywne jako elementy kultury niezależnej wymienia zadania animatora kultury wyjaśnia znaczenie pojęć mimesis i tèchne przytacza koncepcje pojmowania sztuki obecne w dziejach kultury wymienia funkcje sztuki definiuje piękno jako kategorię estetyczną wskazuje związki między cechami dzieł sztuki a kategorią piękna wyjaśnia, czym jest medium i podaje przykłady mediów w kulturze formułuje spójną wypowiedź na temat kultury lokalnej, regionu wyraża własne zdanie na temat funkcjonowania stereotypów w kulturze wyjaśnia na czym polegają różne kontaktu z kulturą analizuje różnice znaczeniowe w postrzeganiu artysty jako rzemieślnika, geniusza, przedstawiciela cyganerii, uczestnika konsumpcji i ironicznego obserwatora opisuje historyczne przemiany w sposobach kolekcjonowania dzieł sztuki oraz sytuację obecną podaje przykłady środków służących wyrażaniu piękna w sztuce w różnych epokach współczesnych mediów i analizuje pozytywne i negatywne skutki procesu globalizacji w przestrzeni kultury przygotowuje formę wypowiedzi na temat problemów kultury współczesnej lokuje wytwory kultury w kontekście grup społecznych, w których sa tworzone i odbierane opisuje funkcje sztuki analizuje definicję sztuki omawia przemiany pojmowania piękna na przestrzeni czasu określa, jakie mogą być konsekwencje podaje współczesne przykłady wielokulturowości i charakteryzuje to zjawisko samodzielnie wyszukuje informację na temat kultury w różnych mediach porównuje różne koncepcje sztuki oraz artysty i formułuje wnioski charakteryzuje zjawisko funkcjonowania piękna w sztuce i określa, jak pojmowane są te kategorie współcześnie omawia wpływ dominującego medium na 6

sposobami komunikacji międzyludzkiej definiuje pojęcia: znak, symbol, kod kulturowy wskazuje cechy i tematy współczesnego malarstwa językiem dzieła malarskiego wskazuje cechy i tematy współczesnej rzeźby najważniejszych kierunków rzeźbiarskich drugiej połowy XX w. i początku XXI w. językiem dzieła rzeźbiarskiego wskazuje cechy współczesnej architektury najważniejszych kierunków architektonicznych drugiej charakteryzuje podstawowe media kultury (słowo, obraz, dźwięk, widowisko) najważniejszych kierunków malarskich drugiej połowy XX i początku XXI w. podaje nazwiska ważnych przedstawicieli malarstwa XX w. i XXI w. i treści obrazu wymienia cechy wybranych kierunków obecnych we współczesnej sztuce rzeźbiarskiej podaje nazwiska ważnych przedstawicieli rzeźby XX w. i XXI w. i treści pracy rzeźbiarskiej charakteryzuje najważniejsze elementy języka rzeźby podaje nazwiska ważnych przedstawicieli architektury XX i XXI w. przywołuje najważniejsze fakty z historii architektury wskazuje podobieństwa oraz różnice między nimi podaje przykłady różnych form komunikacji kulturowej wskazuje najważniejsze fakty z historii malarstwa polskich malarzy współczesnych i określa tematykę ich prac wskazuje elementy języka malarstwa w przykładowej analizie obrazu elementy języka malarstwa na podstawie podanych pytań analizuje i interpretuje obraz malarski przywołuje najważniejsze fakty z historii rzeźby polskich rzeźbiarzy i określa tematykę ich prac w przykładowej analizie rzeźby wskazuje elementy języka sztuki rzeźbiarskiej omawia problematykę współczesnej architektury podaje nazwiska polskich architektów i przykłady ich projektów nieznajomości kodu kulturowego danej społeczności omawia wpływ rozwoju mediów na postrzeganie rzeczywistości przez człowieka nurty współczesnego malarstwa analizuje porównawczo założenia poszczególnych kierunków w malarstwie współczesnym interpretuje obraz malarski omawia wybrane nurty współczesnej sztuki rzeźbiarskiej samodzielnie analizuje i interpretuje dzieło rzeźbiarskie formułuje założenia wybranych nurtów współczesnej architektury kulturę danej społeczności omawia wpływ stylistyki pop-artu na swoje najbliższe otoczenie podaje przykłady dzieł ilustrujących sposób zastosowania poszczególnych elementów języka malarstwa wyraża własne przemyślenia na temat istoty rzeźby współczesnej dokonuje analizy porównawczej omawia znaczenie architektury w życiu współczesnego człowieka 7

połowy XX i początku XXI w. językiem dzieła architektonicznego wyjaśnia znaczenie pojęcia sztuka użytkowa wskazuje cechy współczesnego designu najważniejszych kierunków wzornictwa drugiej połowy XX i początku XXI w. językiem sztuki użytkowej i treści dzieła architektonicznego wskazuje elementy języka architektury w przykładowym omówieniu budowli omawia znaczenie sztuki użytkowej w przestrzeni społecznej podaje nazwiska przedstawicieli poszczególnych nurtów XX- i XXIwiecznego design odróżnia składniki języka designu związane z jego formą i techniką oraz funkcją i znaczeniem elementy języka architektury nurty współczesnego designu polskich projektantów oraz grup projektowych i określa specyfikę ich prac wskazuje w przykładowej analizie elementy języka sztuki użytkowej interpretuje budynek odszukuje przykłady budowli, w których dostrzega realizację wybranych elementów języka architektury opisuje wybrany przedmiot z uwzględnieniem, jakości oraz pomysłowości jego zaprojektowania, a także użyteczności w codziennym życiu elementy języka sztuki użytkowej przedstawia propozycję analizy i interpretacji wybranego dzieła architektonicznego wypowiada się na temat różnych kontekstów współczesnego designu interpretuje pracę rozróżnia tradycyjne i nowatorskie dziedziny artystyczne najważniejszych kierunków nowych praktyk sztuki drugiej połowy XX i początku XXI w. wymienia najważniejsze cechy wybranych nurtów współczesnych praktyk artystycznych podaje nazwiska XX- i XXIwiecznych przedstawicieli praktyk artystycznych z pogranicza tradycyjnych dyscyplin sztuki nurty współczesnych praktyk artystycznych polskich artystów stosujących niekonwencjonalne strategie twórcze i określa tematykę ich prac wyjaśnia, na czym polega happening, performance i flash mob wypowiada się na temat różnic w odbiorze tradycyjnego dzieła sztuki i obiektu nowych praktyk sztuki językiem nowych praktyk sztuki wskazuje cechy współczesnej muzyki i treści obiektów nowych praktyk sztuki podaje główne cechy wybranych nurtów współczesnej muzyki przytacza nazwiska ważnych elementy języka nowych praktyk sztuki muzyków wpływających na młode pokolenie i analizuje interpretuje wybrane przykłady nowych praktyk sztuki nurty współczesnej muzyki dokonuje analizy porównawczej omawia kierunki rozwoju muzyki współczesnej 8

najważniejszych kierunków muzycznych drugiej połowy XX i początku XXI w. językiem muzyki wskazuje cechy i tematy współczesnego teatru najważniejszych nurtów teatru drugiej połowy XX i początku XXI w. językiem dzieła teatralnego wskazuje cechy i tematy współczesnej fotografii najważniejszych nurtów fotografii drugiej połowy XX i początku XXI w. językiem fotografii wskazuje cechy i tematy współczesnego kina najważniejszych przedstawicieli muzyki XX i XXI w. wskazuje elementy języka muzyki w przykładowej analizie utworu podaje główne cechy wybranych nurtów współczesnego teatru określa, na czym polegają różnice pomiędzy teatrem dramatycznym, teatrem przedmiotu, teatrem muzycznym, taneczno- -ruchowym, a także radiowym i telewizyjnym i treści przedstawienia teatralnego odszukuje elementy języka teatru w przykładowym omówieniu spektaklu wylicza główne cechy wybranych zjawisk współczesnej fotografii podaje nazwiska przedstawicieli różnych nurtów fotografii XX i XXI w. i treści dzieła fotograficznego wskazuje elementy języka fotografii w przykładowym omówieniu pracy nurty współczesnej kinematografii podaje nazwiska ważnych przedstawicieli kina XX i XXI w. ich twórczość omawia dokonania polskich kompozytorów muzyki poważnej i rozrywkowej elementy języka muzyki nurty współczesnego teatru opowiada o dokonaniach współczesnych polskich twórców teatralnych przedstawicieli poszczególnych nurtów teatru XX i XXI w. wyjaśnia, z czego wynikają różnice w odbiorze spektaklu teatru telewizyjnego lub radiowego i przedstawienia scenicznego polskich fotografów i określa tematykę ich prac zjawiska współczesnej fotografii charakteryzuje najważniejsze elementy języka fotografii omawia osiągnięcia polskich reżyserów filmowych wymienia tytuły ważnych interpretuje utwór przedstawia kierunki rozwoju różnych odmian teatru tłumaczy ideę teatru nowych brutalistów omawia zjawisko interdyscyplinarności we współczesnym teatrze elementy języka teatru omawia zmiany w rozwoju fotografii na przestrzeni ostatnich dekad na podstawie podanych pytań analizuje i interpretuje pracę podaje przykłady dziel filmowych reprezentujących różne nurty współczesnej kinematografii wskazuje wykonawców wykorzystujących różnorodne elementy języka muzyki i charakteryzuje ich twórczość omawia eksperymenty w teatrze współczesnym i formułuje swoją opinię oraz ją uzasadnia interpretuje spektakl przygotowuje wypowiedź dotyczącą fenomenu fotografii i jej miejsca we współczesnym świecie interpretuje fotografię opisuje specyfikę zjawisk obecnych we współczesnym kinie 9

kierunków kina drugiej połowy XX i początku XXI w. językiem dzieła filmowego wskazuje cechy współczesnej telewizji językiem przekazu telewizyjnego wskazuje cechy internetu wyjaśnia, na czym polega interaktywność internetu omawia zagrożenia wynikające ze swobodnego dostępu do sieci wskazuje cechy i obszary występowania potocznych praktyk kulturowych Dodatkowe wymagania przywołuje najważniejsze fakty z historii kinematografii i treści filmu wskazuje elementy języka filmowego podaje najważniejsze fakty z historii telewizji wyjaśnia, na czym polegają telewizyjny przekaz cyfrowy, usługi VOD i Web-streaming wymienia funkcje telewizji przywołuje najważniejsze fakty z historii internetu podaje znaczenie terminów: netgeneracja i pokolenie Web 2.0. terminy związane z językiem przekazu internetowego wyjaśnia, czym są subkultury terminy związane z językiem potocznych praktyk kulturowych dzieł filmowych w historii kinematografii elementy języka filmu opisuje przekaz telewizyjny jako współczesne medium podaje przykłady wydarzeń medialnych charakteryzuje internet jako nowe medium omawia specyfikę bloga i ruchu dziennikarstwa obywatelskiego wylicza najważniejsze fakty z historii potocznych praktyk kulturowych na podstawie podanych pytań analizuje i interpretuje fragmenty filmu charakteryzuje najważniejsze elementy języka telewizji różnych stacji określa różnice między telewizją państwową a komercyjną charakteryzuje kulturę biblioteki i hiperlinku wymienia zalety i wady korzystania z mediów społecznościowych elementy języka internetu elementy języka potocznych praktyk kulturowych interpretuje fragmenty filmu na podstawie podanych pytań analizuje i interpretuje programy telewizyjne analizuje zależności między nowymi mediami a kulturą wymienia przykłady rekwizytów kultury bierze aktywny udział w szkolnych przedsięwzięciach artystycznych, animacyjnych, społecznych i innych (wystawa, happening, przedstawienie szkolne, gazetka szkolna, kulturalna akcja charytatywna); organizuje proste działania o charakterze kulturalnym (spotkanie z twórcą kultury, przedsięwzięcie artystyczne, prezentacja własnych zainteresowań, tradycji lokalnej lub regionalnej); dba o ład i estetykę otoczenia, otacza opieką elementy dziedzictwa kulturowego. 10