Załącznik do Uchwały Nr XVI/138/16 Rady Gminy Cyców z dnia 29 grudnia 2016r.

Załącznik do Uchwały Nr XVI/138/16 Rady Gminy Cyców z dnia 29 grudnia 2016r. PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE CYCÓW na lata 2017-2019

S P I S T R E Ś C I I. WSTĘP II. III. IV. PODSTAWY PRAWNE DO REALIZACJI PROGRAMU DIAGNOZA SPOŁECZNA ZAŁOŻENIA PROGRAMU V. ADRESACI PROGRAMU VI. REALIZATORZY PROGRAMU VII. CELE PROGRAMU VIII. PRZEWIDYWANE EFEKTY IX. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA X. MONITORING I EWALUACJA XI. PODSUMOWANIE Strona 1

I. WSTĘP Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nakłada na gminę obowiązek realizacji zadań w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 176 pkt. 1 w/cyt. ustawy do zadań gminy należy opracowanie i realizacja 3 letnich gminnych programów wspierania rodziny. Opracowany Gminny Program Wspierania Rodziny jest jednym z elementów realizacji postanowień ustawy. Program ma na celu zbudowanie spójnego systemu pomocy rodzinie angażującego zasoby gminy. Rodzina i dziecko są chronione zarówno w ustawodawstwie polskim jak i międzynarodowym. Art. 18 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, że małżeństwo, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Podstawową zasadą Konstytucji jest ochrona praw rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony państwa. Rodzina to podstawowa komórka społeczna składająca się z rodziców i dzieci. Zapewnia ciągłość biologiczną społeczeństwa i przekazuje dziedzictwo kulturowe następnym pokoleniom. Stanowi ona pierwsze naturalne i podstawowe środowisko wychowawcze z którym styka się dziecko. Jest pierwszą instytucją wychowawczą, w której przebiega proces socjalizacji dzieci, kształtowanie ich osobowości oraz przygotowanie do przyszłych ról społecznych. Każda rodzina tworzy własną niepowtarzalną atmosferę życia. Wychowawcze oddziaływanie rodziny ma istotny wpływ na socjalizację dzieci i młodzieży poprzez nieuświadomione przekazywanie wiedzy o otaczającym świecie wraz z wartościowaniem go i preferowaniem wzorów zachowań. Zdrowa rodzina wypełniając w sposób prawidłowy swoje funkcje zapewnia dzieciom poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości dając im możliwość prawidłowego rozwoju i prawidłowego wypełniania ról społecznych w przyszłości. Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny zagraża jednak szereg czynników, wśród których istotny wpływ mają zjawiska patologiczne. Ich oddziaływanie czyni daną rodzinę dysfunkcyjną. Rodzina dotknięta nimi bez pomocy z zewnątrz często nie potrafi sprostać swoim obowiązkom względem dzieci, rozwiązywać swoich problemów i wyjść z sytuacji kryzysowych. Do zjawisk patologicznych zalicza się w szczególności: alkoholizm, narkomanię, przestępczość, niewydolność opiekuńczo-wychowawczą oraz przemoc w rodzinie. Problemy te są najczęstszą przyczyną niedostosowania społecznego dzieci. Występowanie ich często jest powiązane z problemem ubóstwa i długotrwałego bezrobocia, które to stanowią podstawowe podłoże braku równowagi i bezpieczeństwa w rodzinie. Występujące w rodzinie problemy są często złożone i do rozwiązania wymagają interdyscyplinarnych i skoordynowanych działań osób ze specjalistycznym przygotowaniem oraz instytucji działających na rzecz rodzin. Rodziny dysfunkcyjne wymagają stałego ich monitorowania i wsparcia, w tym w szczególności przez pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych, policję, kuratorów sądowych, a w razie potrzeby przez asystentów rodzinnych. Działania takie mogą być skuteczne jedynie przy założeniu współpracy wszystkich instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny. Praca z rodziną powinna być prowadzona we wczesnym okresie jej zagrożenia przez wykwalifikowaną w tym zakresie kadrę.

Strona 2 Pomoc rodzinie ma na celu w konsekwencji przywrócenie jej prawidłowego funkcjonowania poprzez umożliwienie jej odzyskania lub nabycia umiejętności prawidłowego pełnienia ról opiekuńczo-wychowawczych i społecznych, aby dziecko pozostało w naturalnej rodzinie i tam zostało przygotowane do prawidłowego funkcjonowania w swoim życiu i społeczeństwie. Niniejszy Program jest propozycją zintegrowanych kierunków działań realizowanych w zakresie opieki nad dziećmi i rodziną na terenie gminy Cyców. II. PODSTAWY PRAWNE DO REALIZACJI PROGRAMU 1. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej (Dz.U. z 2016r. poz. 575 z późn.zm.). 2. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2016r. poz. 930 z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2015r. poz. 1390). 4. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2016r. poz. 487z późn.zm.). 5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2016r. poz. 224 z póżn.zm.). 6. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446 z późn.zm.). Program Wspierania Rodziny jest spójny ze: Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Cyców na lata 2014-2020 przyjętą Uchwałą Nr XXXII/259/14 Rady Gminy Cyców z dnia 29 września 2014r. III. DIAGNOZA SPOŁECZNA Zadania z zakresu pomocy społecznej oraz kreowanie lokalnej polityki społecznej na terenie Gminy koordynuje Ośrodek Pomocy Społecznej. Jest on głównym inicjatorem działań o charakterze pomocowym, aktywizującym oraz integrującym różnorodne środowiska na rzecz wsparcia grup i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W 2015 r. Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie objął szeroko rozumianym wsparciem 174 rodzin, w tym 95 to rodziny z dziećmi. Pośród nich było 29 rodzin wielodzietnych i 25 rodzin niepełnych. Najczęstszą formą udzielania pomocy są świadczenia pieniężne (zasiłki), które są przyznawane w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencjonalnych rodziny. System zasiłków oparty jest na trzech podstawowych rodzajach zasiłków: zasiłku okresowym, celowym i stałym. W 2015 roku Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie wypłacił zasiłki okresowe dla 85 osób, którym przyznano decyzją świadczenie, zasiłki celowe dla 64 osób, którym przyznano decyzją świadczenie, zasiłki stałe dla 50 osób, którym przyznano decyzją świadczenie. W ramach programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania na lata 2014-2020 w roku 2015 opłacany był posiłek dla 186 osób. Poniższe dane wskazują, że kwestia ubóstwa jest czynnikiem dominującym w strukturze udzielania świadczeń z pomocy społecznej, kolejnym przeważającym powodem jest bezrobocie.

Strona 3 Tab. 1 Powody trudnej sytuacji życiowej w 2015r. Lp Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach 1. Ubóstwo 150 479 2. Sieroctwo 1 1 3. Bezdomność 5 10 4. Potrzeba ochrony macierzyństwa 21 140 5. W tym wielodzietność 20 134 6. Bezrobocie 90 308 7. Niepełnosprawność 76 187 8. Długotrwała lub ciężka choroba 46 132 9. Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych 74 265 i prowadzenia gospodarstwa domowego-ogółem 10. W tym: 25 97 Rodziny niepełne 11. Rodziny wielodzietne 9 59 12. Przemoc w rodzinie 0 0 13. Potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi 0 0 14. Alkoholizm 6 11 15. Narkomania 0 0 16. Trudności w przystosowaniu do życia 1 1 po zwolnieniu z zakładu karnego 17. Trudności w integracji osób, które 0 0 otrzymały status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą 18. Zdarzenie losowe 2 7 19. Sytuacja kryzysowa 0 0 20. Klęska żywiołowa lub ekologiczna 0 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OPS Cyców. Bezrobocie jest głównym czynnikiem sprawczym ubóstwa. Niesie za sobą nie tylko niedostatek ale też i negatywne skutki w zakresie funkcjonowania rodziny. Prowadzi często do obniżenia poziomu potrzeb bytowych i całokształtu bytowania a w konsekwencji generuje występowanie patologii społecznej oraz nieradzenie sobie w wypełnianiu ról opiekuńczo-wychowawczych i społecznych. W rodzinach takich często występuje alkoholizm, złe warunki socjalno-bytowe, problemy w zakresie opieki nad dziećmi. Złe funkcjonowanie rodziny jest częstym powodem zaniedbywania przez dzieci nauki, nierealizowania obowiązku szkolnego, demoralizacji oraz niskiej samooceny. Brak odpowiedniego specjalistycznego wsparcia dla takich rodzin powoduje potencjalne zagrożenie związane z koniecznością odebrania dzieci ze środowiska naturalnego i umieszczenia ich w pieczy zastępczej. Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie wspiera rodziny niewydolne wychowawczo poprzez działania zmierzające do przywrócenia ich prawidłowych funkcji opiekuńczowychowawczych tj. szeroko rozumianą pracę socjalną. Po analizie sytuacji rodziny oraz jej środowiska rodzinnego dokonuje się diagnozy przyczyn kryzysu. Strona 4

Kolejnym krokiem jest opracowanie skutecznego planu pomocy, którego celem jest rozwój umiejętności opiekuńczo-wychowawczych i podniesienie świadomości w zakresie planowania i funkcjonowania rodziny. Przy realizacji celów ważną rolę pełni poradnictwo specjalistyczne, konsultacje, mediacje. Jednym z nowatorskich rozwiązań w systemie pomocy społecznej jest możliwość zatrudnienia asystenta rodziny do pracy na rzecz rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczej. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zadania asystenta rodziny polegają na: - opracowaniu i realizacji planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym, - opracowaniu, we współpracy z członkami rodzin i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej, - udzielaniu pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego, - udzielaniu pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych, - udzielaniu pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych, - udzielaniu pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi, - wspieraniu aktywności społecznej rodzin, -udzielaniu wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych, - prowadzeniu indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci, - sporządzaniu na wniosek sądu opinii o rodzinie i jej członkach, - współpracy z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Celem pracy asystenta jest osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci. Jego głównym zadaniem jest niedopuszczenie do oddzielenia dzieci od rodziny oraz podjęcie działań zmierzających do zażegnania kryzysu w rodzinie. Elastyczny i nienormowany czas pracy asystenta służyć ma realnym potrzebom i rytmowi życia rodziny. Asystent rodziny kierowany jest do pracy tylko z tymi rodzinami, w których sytuacja dziecka małoletniego wymaga wsparcia zewnętrznego. Potrzeba podejmowanych przez niego działań pomocowych ustanie wraz z osiągnięciem przez rodzinę umiejętności samodzielnego, prawidłowego wypełniania funkcji opiekuńczo wychowawczych. Działania asystenta rodziny mają wspomagać rozwój kompetencji wszystkich członków rodziny tj. rodziców, dzieci, czemu służy indywidualne podejście do rodziny i jej problemów. W tym miejscu należy jednoznacznie powiedzieć, że asystent rodziny nie przejmuje działań za rodzinę, jedynie wspiera ją w wykonywaniu określonych obowiązków jak i również w podjętych działaniach oraz ukierunkowuje te działania w taki sposób, aby przyniosły one zamierzone efekty. Decyzję o przydziale asystenta do rodziny niewydolnej wychowawczo podejmuje Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Cycowie na podstawie wywiadu środowiskowego opisującego obszary dysfunkcji występujące w rodzinie i wniosku pracownika socjalnego w sprawie przyznania asystenta. Asystent rodziny zostaje przyznany aby zapobiegać sytuacjom, w których dzieci należy odebrać z ich naturalnego środowiska oraz aby przywrócić władzę rodzicielską rodzicom, których dzieci zostały umieszczone w pieczy zastępczej. W Gminie Cyców zatrudniony jest jeden asystent rodziny. W 2015 r. obejmował swoim wsparciem 9 rodzin, w których wychowywało się 21 dzieci. Strona 5

Z informacji Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Łęcznej wynika, że w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej na dzień 01 września 2016 r. umieszczonych jest 23 dzieci. W zakresie tym zgodnie z przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej gmina Cyców współfinansuje pobyt 9 dzieci w rodzinach zastępczych oraz 1 dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Kolejną formą wsparcia finansowego rodzin są świadczenia rodzinne w postaci zasiłków rodzinnych i dodatków do tych zasiłków oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Bardzo ważnymi formami wsparcia rodziny są wprowadzone od stycznia 2016r. świadczenie rodzicielskie i wprowadzone od kwietnia 2016r. świadczenie wychowawcze, które znacznie poprawiły sytuację materialną rodzin a zwłaszcza wielodzietnych. Innym z takich działań naszego państwa jest ustanowienie rządowego programu dla rodzin wielodzietnych tj. Ogólnopolskiej Karty Dużej Rodziny, która przysługuje rodzinom z przynajmniej trójką dzieci, niezależnie od dochodu. Karta jest wydawana bezpłatnie, każdemu członkowi rodziny. Karta Dużej Rodziny oferuje system zniżek oraz dodatkowych uprawnień, przez instytucje, które podjęły współpracę w tym zakresie. W Gminie Cyców na dzień 30.11.2016r. Kartę Dużej Rodziny wydano dla 86 rodzin, które z oferowanych zniżek korzystają poza terenem gminy. Gmina Cyców realizuje program pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów. Pomoc materialna o charakterze socjalnym przysługuje w formie: stypendium szkolnego i zasiłku szkolnego. Stypendium szkolne może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej. W ramach infrastruktury oświatowej na terenie gminy funkcjonuje 8 placówek oświatowych, w których w roku szkolnym 2015/2016 uczyło się łącznie 907 dzieci tj.: - Zespół Szkół w Cycowie Szkoła Podstawowa w Cycowie Kl. I-VI, - Zespół Szkół w Cycowie Fila Szkoły Podstawowej w Bekieszy Kl. I III, - Zespół Szkół w Cycowie Fila Szkoły Podstawowej w Świerszczowie Kl. I VI, - Zespół Szkół w Cycowie Gimnazjum Publiczne w Cycowie - Szkoła Podstawowa w Garbatówce - Kl. I VI, - Szkoła Podstawowa w Głębokiem - Kl. I VI, - Szkoła Podstawowa w Malinówce - Kl. I VI, - Szkoła Podstawowa w Stawku - Kl. I VI W ramach udzielania wsparcia w Zespole Szkół w Cycowie zatrudniony jest 1 pedagog i 1 psycholog, którzy swoim wsparciem obejmują uczniów Zespołu Szkół w Cycowie. Natomiast uczniowie placówek oświatowych funkcjonujących na terenie gminy nie należących do Zespołu Szkół w Cycowie korzystają ze wsparcia pedagoga i psychologa w Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej w Łęcznej. Bardzo ważnym instrumentem polityki edukacyjnej i integracyjnej oraz wyrównywania szans rozwojowych jest edukacja przedszkolna. Dla dzieci, których rozwój przebiega nieharmonijnie lub z opóźnieniem, wychowanie przedszkolne jest szansą na wczesne wspomaganie rozwoju w sferze poznawczej, funkcjonalnej i społecznej. W gminie funkcjonuje jedno Przedszkole Samorządowe i 8 Punktów Przedszkolnych do których w roku szkolnym 2015/2016 uczęszczało łącznie 147 dzieci. Dzieci w Punktach Przedszkolnych mają zapewnioną pomoc psychologa. Strona 6

Wychodząc na przeciw oczekiwaniom uczniów prowadzone są zajęcia dodatkowe i wyrównawcze, które nie tylko mają korygować występujące deficyty, ale także rozwijają mocne strony uczniów w celu lepszego funkcjonowania w szkole i społeczeństwie. W szkołach na terenie gminy prowadzone są następujące rodzaje zajęć: - nauczanie indywidualne, - zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, - zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, - zajęcia logopedyczne, - zajęcia pozalekcyjne w formie kół zainteresowań, - gimnastyka korekcyjno- kompensacyjna, - indywidualne rozmowy interwencyjne z uczniami sprawującymi problemy wychowawcze i ich rodzicami szczególnie w rodzinach zagrożonych patologiami, - indywidualne rozmowy wspierające i motywacyjne, pogadanki na zebraniach rodziców, - organizowanie szkoleń i warsztatów profilaktycznych dla rodziców. Szkoły funkcjonujące na terenie gminy Cyców co roku realizują przy współudziale Komendy Powiatowej Policji w Łęcznej oraz placówek ochrony zdrowia liczne programy profilaktyczne i edukacyjne z zakresu profilaktyki uzależnień, kształtowania prawidłowych nawyków dbania o zdrowie i bezpieczeństwo oraz możliwości uzyskania pomocy i uregulowań prawnych w tym zakresie. Dzieci i młodzież z terenu gminy Cyców obejmowane są także działaniami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Łęcznej, której celem jest udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy logopedycznej a także udzielanie rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży. Dużym zainteresowaniem społeczności lokalnej cieszą się przedsięwzięcia organizowane przez Gminny Dom Kultury w Cycowie, jak i Gminną Bibliotekę Publiczną w Cycowie. Prowadzone są konkursy plastyczne, recytatorskie, świąteczne, spotkania ze strażakami, policjantami, cykliczne spotkania dot. czytania książek. Organizowane kółka zainteresowań uczą dzieci organizacji czasu wolnego jak i w dużej mierze rozwijają ich zainteresowania, pasje. Diagnozowanie zasobów pozwala na wskazanie form pomocy niezbędnych dla rodzin znajdujących się w sytuacjach zagrożenia i kryzysu. Znajomość potencjału i dostępność usług daje możliwość formułowania celów i zadań, które mogą stanowić spójny system działania na rzecz rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu swoich funkcji opiekuńczo wychowawczych. IV. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Program Wspierania Rodziny jest dokumentem przewidzianym do realizacji na lata 2017-2019. Głównym założeniem Programu jest stworzenie wielopłaszczyznowego wsparcia rodziny poprzez działanie mające służyć: - wspieraniu potencjału rozwojowego rodziny biologicznej na wczesnym etapie jej funkcjonowania,

Strona 7 - wzmocnieniu systemu gwarantującego prawidłowy proces wychowawczy oraz ochrony dzieci przed nieprzystosowaniem społecznym, marginalizacją i wykluczeniem, - poprawie sytuacji dziecka w środowisku szkolnym poprzez wzbogacanie oferty edukacyjnej oraz wspieranie uczniów wymagających pomocy, - zwiększeniu poziomu bezpieczeństwa dzieci, młodzieży i rodziny poprzez prowadzenie stosownych działań profilaktyczno-edukacyjno-wychowawczych w środowisku, - zapobieganiu powstawania sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz skuteczne reagowanie w sytuacjach już zaistniałych poprzez udzielanie wielopłaszczyznowego wsparcia. Zasadą nadrzędną Programu jest ścisła współpraca podmiotów działających na rzecz dzieci i rodzin, co gwarantuje skuteczność podejmowanych działań. Zakłada się, że skuteczność działań w zakresie przeciwdziałania dysfunkcji rodziny będzie osiągana w szczególności poprzez wczesne podejmowanie działań profilaktycznych przed wystąpieniem problemu oraz pracę z dziećmi i rodzicami w ich środowisku rodzinnym, szkolnym i lokalnym. Celem działań jest zapobieganie powstawania sytuacji mających niekorzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie rodziny, wsparcie jej w zakresie występujących niedomagań, zabezpieczenie potrzeb, wpływanie na poprawę trybu i jakości życia, pomoc we wzmocnieniu jej wydolności opiekuńczo-wychowawczej oraz w sytuacjach zagrożenia dobra dziecka. Działalność profilaktyczna to zarówno zapobieganie negatywnym stanom rzeczy, tym które mogą dopiero zaistnieć, jak i tym, które już istnieją. Dlatego ważne jest upowszechnianie działań profilaktycznych ukierunkowanych na wspieranie rodzin niewydolnych, przejawiających trudności opiekuńczo-wychowawcze. Gminny Program Wspierania Rodziny jest zgodny z kierunkiem i działaniami określonymi w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Cyców na lata 2014-2020. Celem głównym Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Cyców jest: Zaspokajanie potrzeb społecznych oraz przeciwdziałanie zagrożeniom w stopniu zapewniającym równowagę społeczną i rozwój gminy, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz osób, rodzin i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Jednym z celów strategicznych w obszarze pomocy społecznej zawartym w Strategii jest: Wspieranie rodzin z dziećmi w prawidłowym funkcjonowaniu w społeczeństwie. Cele szczegółowe: 1) Zapewnienie rodzinom bezpieczeństwa socjalnego. 2) Objęcie pomocą rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych. 3) Promowanie prawidłowego modelu rodziny. 4) Podnoszenie poziomu funkcjonowania rodzin. 5) Wsparcie rodzin i osób dotkniętych problemami uzależnień i przemocy w rodzinie. Kierunki działań: 1) Udzielanie rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej pomocy z systemu pomocy społecznej. 2) Zintensyfikowanie pracy socjalnej z rodzinami dotkniętymi bezradnością opiekuńczowychowawczą m. in. poprzez pracowników socjalnych i asystenta rodziny. 3) Realizacja gminnego programu wspierania rodziny na lata 2014-2016. 4) Edukowanie rodzin z zakresu właściwego wypełniania ról rodzicielskich. 5) Zintegrowanie działań na rzecz rodziny i dziecka poprzez stałą współpracę placówek oświatowych i kulturalnych, pomocy społecznej, służby zdrowia, sądu i kuratorów sadowych, policji i organizacji pozarządowych.

Strona 8 V. ADRESACI PROGRAMU Adresatami programu są dzieci i rodziny zamieszkałe na terenie Gminy Cyców a w szczególności: 1. Rodziny niezaradne życiowo Programem mogą zostać objęte rodziny, które nie posiadają zdolności wychowawczych i popełniają błędy wychowawcze. W takiej rodzinie brak jest stabilizacji i poczucia bezpieczeństwa. Innymi słowy dysfunkcyjność rodziny wpływa na załamanie struktury relacji rodzinnej. Wtedy też rodzina jako podstawowa komórka społeczna nie może spełniać podstawowych funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Najczęściej problemy w takich rodzinach wynikają z niskiego poziomu wykształcenia rodziców czy też trudnej sytuacji materialno-bytowej. 2. Rodziny z problemem ubóstwa obarczone bezrobociem Rodziny żyjące w ubóstwie, często wynikającym z braku pracy, są tą częścią społeczeństwa, która jest zagrożona dezorganizacją pracy rodziny. Wiele osób korzystających z pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej w Cycowie boryka się z problemem bezrobocia. Brak pracy jest czynnikiem, który ma wpływ na zaspakajanie podstawowych potrzeb rodziny i prowadzi do narastania kwestii ubóstwa. 3. Rodziny dotknięte przemocą Liczba rodzin dotkniętych przemocą wzrasta. W 2015 r. do Zespołu Interdyscyplinarnego wpłynęło 16 Niebieskich Kart założonych przez Komendę Powiatową Policji w Łęcznej. Przemoc fizyczna i psychiczna nie znajduje swego źródła tylko w rodzinach z obniżoną sprawnością bytową i materialną. Coraz częściej problem dotyka rodzin pełnych, dobrze sytuowanych materialnie oraz ludzi wykształconych. Niestety, tylko nieliczne z rodzin dotkniętych przemocą zgłaszają swój problem. Często temat przemocy domowej pozostaje nadal w tzw.,,czterech ścianach. 4. Dzieci zagrożone wykluczeniem społecznym Dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym mają na ogół problemy w sferze emocjonalnej. Ich zaburzenia nie pozwalają na prawidłowe funkcjonowanie. W taki sposób dziecko z głębokim deficytem emocjonalnym nie wykształtuje odpowiedniej hierarchii wartości. Proces ukierunkowania dziecka jest niezwykle trudnym procesem, który pochłania wiele pracy i wysiłku. Na niedostosowanie społeczne dzieci duży wpływ ma środowisko pierwotne, którym jest rodzina oraz rozwój cywilizacji i technologii, a także środowisko rówieśnicze. Nie mniej jednak rodzina niezależnie od tego jak funkcjonuje, czy jest środowiskiem zdrowym i wartościowym moralnie, czy też przejawia wyraźne cechy patologii - w każdym przypadku kształtuje osobowość, postawę społeczną, wyznacza koleje losu dziecka, dlatego rodziny z cechami patologii wymagają szczególnego wsparcia. Strona 9

VI. REALIZATORZY PROGRAMU Program będzie koordynowany przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie. W ramach jego realizacji będą gromadzone informacje, które pozwolą na ocenę postępów, wskażą dalsze potrzeby i zrekonstruują działania, które mają dać informację zwrotną, pozwalającą na określenie i wprowadzenie dodatkowych zmian w programie. Podmioty realizujące zadania w obszarze wspierania rodziny oraz inne partnerskie instytucje i organizacje wspomagające: 1. Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie; 2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łęcznej; 3. Urząd Gminy w Cycowie; 4. Komenda Powiatowa Policji w Łęcznej; 5. Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Cycowie; 6. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Cycowie; 7. Sąd Rejonowy we Włodawie, Kuratorzy Sądowi; 8. Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Cyców; 9. Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców; 10. Gminna Biblioteka Publiczna w Cycowie; 11. Gminny Dom Kultury w Cycowie; 12. Klub Abstynenta AROKA w Cycowie. VII. CELE PROGRAMU CEL GŁÓWNY: Stworzenie spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w gminie Cyców. CELE SZCZEGÓŁOWE: 1. Budowanie bezpieczeństwa socjalnego rodzin Zadania: 1) Systematyczne diagnozowanie warunków życia rodzin, ich potrzeb i oczekiwań oraz udzielanie im stosownej pomocy. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie. 2) Zapewnienie pomocy materialnej i rzeczowej dla rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej której nie są w stanie pokonać wykorzystując własne możliwości /zasiłki okresowe, zasiłki celowe, świadczenia rodzinne, świadczenia pielęgnacyjne, stypendia szkolne, wypłacanie alimentów z funduszu alimentacyjnego, karta Dużej rodziny, dożywianie dzieci w szkole, zaopatrzenie w podręczniki szkolne/. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Urząd Gminy w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców. Strona 10

3) Praca z rodziną poprzez prowadzenie pracy socjalnej przez pracowników socjalnych Ośrodka Pomocy Społecznej. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie. Zakładane rezultaty: 1. Podniesienie bezpieczeństwa socjalnego rodzin z terenu Gminy Cyców. 2. Zapobieganie sytuacjom kryzysowym rodziny w tym umieszczaniu dzieci w pieczy zastępczej z powodów socjalno-bytowych. 2. Wspomaganie potencjału rozwojowego rodziny Zadania: 1) Wspieranie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu poprzez pracę socjalną oraz współpracę z asystentem rodziny. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie. 2) Umożliwienie dostępu do specjalistycznego poradnictwa dla rodzin: psycholog, pedagog, prawnik, logopeda. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łęcznej, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców. 3) Promowanie prawidłowego modelu rodziny i wartości rodzinnej mających na celu uczenie i pogłębianie umiejętności opiekuńczo wychowawczych, poprawianie relacji rodzic-dziecko. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców. 4) Monitorowanie sytuacji zdrowotnej dzieci i młodzieży. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców, Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Cyców. 5) Podejmowanie działań przeciwdziałąjących wykluczeniu społecznemu, przestępczości i uzależnieniom dzieci i młodzieży oraz przemocy w rodzinie. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Zespół Interdyscyplinarny, Komenda Powiatowa Policji w Łęcznej, Klub Abstynenta AROKA. 6) Organizowanie dodatkowych zajęć dydaktyczno-wychowawczych dla uczniów z trudnościami. Realizatorzy: Urząd Gminy w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców. 7) Organizowanie dzieciom dostępnych form wsparcia zajęcia pozalekcyjne w formie kół zainteresowań. Realizatorzy: Urząd Gminy w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców. Strona 11

8) Współorganizowanie czasu wolnego i wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Urząd Gminy w Cycowie, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łęcznej, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców, Gminny Dom Kultury w Cycowie, Gminna Biblioteka Publiczna w Cycowie. 9) Inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych dziecka lub rodziny. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców, Kuratorzy, Komenda Powiatowa Policji w Łęcznej, Zespół Interdyscyplinarny. Zakładane rezultaty: 1.Podniesienie kompetencji opiekuńczo-wychowawczych rodziców a tym samym zmniejszenie liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. 2.Wzrost świadomości na temat profilaktyki zdrowotnej i zagrożeń /uzależnienia, przemoc/, oraz radzenia sobie z negatywnymi zjawiskami. 3. Zapobieganie marginalizacji rodzin dysfunkcyjnych. 4. Podniesienie możliwości rozwojowych dzieci i młodzieży. 3. Opieka nad dziećmi z rodzin niewydolnych wychowawczo Zadania: 1) Zintensyfikowanie pracy socjalnej z rodziną przeżywającą trudności opiekuńczowychowawcze, prowadzonej przez pracownika socjalnego. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie. 2) Skierowanie asystenta do pracy z rodziną w przypadku występowania problemów opiekuńczo wychowawczych, zagrożenia odebraniem dziecka do pieczy zastępczej lub umożliwienia powrotu dziecka do rodziny naturalnej. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie. 3) Objęcie pomocą rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczej poprzez rodziny wspierające. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie. 4) Podejmowanie działań w celu zapewnienia nadzoru kuratora nad rodziną niewydolną wychowawczo. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców. 5) Współdziałanie podmiotów działających na rzecz dziecka i rodziny celem przepływu informacji i podejmowania stosownych interdyscyplinarnych działań. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Urząd Gminy w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców, Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Cyców, Kuratorzy, Komenda Powiatowa Policji w Łęcznej, Zespół Interdyscyplinarny, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łęcznej, Klub Abstynenta AROKA, Gminny Dom Kultury w Cycowie, Gminna Biblioteka Publiczna w Cycowie. Strona 12

6) Organizowanie wsparcia psychologicznego i pedagogicznego w szkole oraz w placówkach specjalistycznych dla dzieci i rodziców z rodzin niewydolnych wychowawczo. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców. 7) Monitorowanie sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Kuratorzy, Zespół Interdyscyplinarny. 8) Mobilizowanie rodziców do korzystania z programów edukacyjnoterapeutycznych oraz specjalistycznej konsultacji. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Placówki Oświatowe z terenu Gminy Cyców, Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Cyców. 9) Zabezpieczenie środków finansowych na pobyt dzieci w pieczy zastępczej. Realizatorzy: Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, Urząd Gminy w Cycowie. Zakładane rezultaty: 1. Zmiana postaw i zachowań społecznych. 2. Wzmocnienie więzi rodzinnych. 3. Zatrzymanie dzieci w rodzinach biologicznych lub powrót dzieci do rodziny biologicznej. 4. Ograniczenie sytuacji kryzysowych. VIII. PRZEWIDYWANE EFEKTY 1. Stworzenie wielopłaszczyznowego wsparcia dla rodzin przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze. 2. Ograniczenie szerzenia się patologii. 3. Zminimalizowanie negatywnych zachowań wśród dzieci i młodzieży. 4. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa socjalnego dzieci i rodzin. 5. Ograniczenie powstawania sytuacji kryzysowych w rodzinach wymagających interwencji. 6. Ochrona dzieci przed umieszczeniem w pieczy zastępczej. IX. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Realizacja Programu będzie odbywać się w zakresie posiadanych środków budżetu gminy, budżetu państwa oraz środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł. Strona 13

X. MONITORING I EWALUACJA Gminny Program Wspierania rodziny jest dokumentem otwartym i długofalowym. Będzie podlegał ewaluacji w zależności od występujących potrzeb rozpoznawanych i ustalanych przez podmioty zajmujące się sprawami rodziny. Monitoring będzie polegał na pozyskiwaniu informacji i danych od podmiotów realizujących poszczególne zadania, co umożliwi wgląd w zakres podejmowanych działań, ich analizę oraz ocenę skuteczności. Analiza i ocena zebranych informacji pozwoli na planowanie dalszych działań oraz doskonalenie działań dotychczas ustalonych. Koordynatorem Programu Wspierania Rodziny w Gminie Cyców na lata 2017-2019 będzie Ośrodek Pomocy Społecznej w Cycowie, który w terminie do 20 lutego każdego roku, następującego po pierwszym roku realizacji programu przedłoży Wójtowi Gminy sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz zostaną przedstawione potrzeby związane z realizacją zadań. XI. PODSUMOWANIE Gminny Program Wspierania Rodziny jest zgodny z kierunkiem i działaniami określonymi w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych. Program zakłada tworzenie optymalnych warunków dla prawidłowego funkcjonowania rodzin na terenie gminy Cyców oraz poprawy stylu i jakości ich życia. Wsparcie rodziny będzie miało charakter profilaktyczny, ochronny a rodzinie będą stwarzane możliwości samodzielnego zmierzenia się ze swoimi problemami, co zwiększy jej szanse na prawidłowe funkcjonowanie w środowisku i poczucie odpowiedzialności przy wykorzystywaniu też własnej aktywności i potencjału jaki posiada. Ważnym elementem powodzenia w zakresie realizacji Programu jest ścisła współpraca podmiotów zajmujących się sprawami rodziny i podejmowanie interdyscyplinarnych działań. Realizacja Gminnego Programu Wspierania Rodziny ma na celu uświadomienie rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, że ich sytuacja nie musi być trwała. Spodziewanym efektem realizacji Programu ma być: polepszenie sytuacji dziecka i rodziny, wzmocnienie lub przywrócenie poczucia bezpieczeństwa socjalnego, ograniczenie zjawiska niedostosowania społecznego, zminimalizowanie negatywnych zachowań oraz stworzenie skutecznego systemu wsparcia dla rodziny i dziecka co w rezultacie ma ochronić dzieci przed umieszczeniem w pieczy zastępczej. Strona 14