Spółdzielczość socjalna Fragmenty Poradnik skrajnie praktyczny Waldemar Żbik
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek formie jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszelkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawca dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak odpowiedzialności za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich oraz za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Wydawca: Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej ul. Warszawska 28A/2 40-008 Katowice Wydanie IV, poprawione, uzupełnione Projekt okładki: Michał Łuczak Redakcja, skład i druk: Agencja Wydawnicza DKprint www.dkprint.pl ISBN: 978-83-937593-3-0 ISSN: 2300-4339 Publikacja z cyklu Biblioteczka Praktyka Ekonomii Społecznej Tom I Katowice, 2017 Stan prawny na: 20 stycznia 2017 r.
Spis treści Fragmenty SPIS TREŚCI Wprowadzenie...9 1. Co to jest spółdzielnia socjalna?...11 1.1. Jak rozumieć istotę spółdzielczości socjalnej?...11 1.2. Ustawowe definicje spółdzielni socjalnej...13 1.3. Spółdzielnia socjalna a inne formy aktywności...15 1.3.1. Spółdzielnia socjalna i stowarzyszenie...15 1.3.2. Spółdzielnia socjalna i indywidualna działalność gospodarcza...17 1.3.3. Spółdzielnia socjalna a praca na etacie...19 1.4. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...20 1.4.1. Pytania...20 1.4.2. Odpowiedzi...21 2. Specyfika spółdzielni socjalnej zakładanej przez osoby prawne...23 2.1. Cztery fakty dotyczące spółdzielni socjalnej osób prawnych...23 2.2. Spółdzielnia socjalna osób prawnych a spółdzielnia osób fizycznych. Która lepsza?...25 2.3. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...27 2.3.1. Pytania...27 2.3.2. Odpowiedzi...28 3. Co warto wiedzieć przed założeniem spółdzielni socjalnej?...29 3.1. Jak stworzyć trwałe miejsce pracy w ramach spółdzielni socjalnej?...29 3.2. Jakie 4 rzeczy powinieneś wiedzieć, decydując się na założenie spółdzielni socjalnej? Wersja dla osób fizycznych...32 3.3. Co warto wiedzieć, zakładając spółdzielnię socjalną z udziałem środków unijnych? Nie tylko dla osób fizycznych...34 3.4. Najczęściej występujące błędy i problemy spółdzielni socjalnych...37 3.5. Trzy symptomy przyszłych problemów spółdzielni socjalnej...42 3.6. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...43 3.6.1. Pytania...43 3.6.2. Odpowiedzi...44 3
Spis treści 4. Jak przygotować się do założenia spółdzielni socjalnej?...45 4.1. Jak podjąć decyzję, czym będzie zajmować się spółdzielnia?...45 4.2. Kiedy warto zakładać spółdzielnię? Ludzie...50 4.3. Kiedy warto zakładać spółdzielnię? Pomysł na biznes...57 4.4. W jaki sposób ma działać nasza spółdzielnia, czyli budujemy model biznesowy...61 4.5. Sześć specyficznych cech biznes planu spółdzielni socjalnej...68 4.6. Co to jest persona i po co Ci ona w spółdzielni socjalnej?...70 4.7. Jak oszacować liczbę potencjalnych klientów?...72 4.8. Jak wyznaczyć cenę na ofertę spółdzielni?...76 4.9. Jak oszacować sprzedaż?...78 4.10. Jakie są najczęściej popełniane błędy w biznes planach spółdzielni socjalnej?...81 4.11. Jak sprawdzić biznes plan?...88 4.12. Jak nie zmarnować czasu na zakładanie spółdzielni socjalnej?...90 4.13. Koniec dyskusji. Do boju...92 4.14. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...92 4.14.1. Pytania...92 4.14.2. Odpowiedzi...93 5. Jak założyć spółdzielnię socjalną?...95 5.1. Kroki niezbędne do założenia spółdzielni socjalnej...95 5.1.1. Zbierz ludzi i pracujcie nad pomysłem na biznes...96 5.1.2. Dograjcie źródła finansowania...96 5.1.3. Przygotujcie się do walnego zgromadzenia...96 5.1.4. Walne zgromadzenie założycielskie...97 5.1.5. Złóżcie dokumenty w Sądzie Gospodarczym...100 5.1.6. Sąd zarejestruje spółdzielnię...103 5.1.7. Złożenie NIP-8 i dalsze czynności rejestracyjne...103 5.1.8. Rozpoczęcie działalności...104 5.2. Kroki niezbędne do założenia spółdzielni socjalnej składającej się z osób prawnych... 107 5.2.1. Specyfika założenia spółdzielni socjalnej osób prawnych... 107 5.2.2. Kilka pytań dotyczących zakładania i działalności spółdzielni socjalnej osób prawnych...113 5.3. Cztery sprawy, o których powinieneś pamiętać, rozpoczynając prowadzenie spółdzielni socjalnej...116 5.4. Pytania od czytelników...118 5.5. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...119 5.5.1. Pytania...119 5.5.2. Odpowiedzi...120 4
Spis treści 6. Nie tylko działalność gospodarcza, czyli rodzaje działalności spółdzielni socjalnej...121. 6.1. Jaką działalność spółdzielnia socjalna musi prowadzić?...121 6.2. Jakie działania spółdzielnia może dodatkowo podejmować?...122 6.3. O mikrodotacjach słów kilka...128 6.4. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...130 6.4.1. Pytania...130 6.4.2. Odpowiedzi...130 7. Statut spółdzielni socjalnej...131 7.1. Co to jest statut i co powinien zawierać?...131 7.2. Na jakie sprawy warto zwrócić uwagę, tworząc statut spółdzielni socjalnej?...132 7.3. Najważniejsze obszary decyzji przy tworzeniu statutu...135 7.3.1. Wysokość wpisowego, udziałów, wkładów...135 7.3.2. Długość kadencji zarządu, liczba członków zarządu... 137 7.3.3. Termin zawiadomienia członków spółdzielni o walnym zgromadzeniu...139 7.3.4. Organ odpowiedzialny za przyjmowanie nowych członków... 139 7.4. Wpisowe, udziały i wkłady. Co jeszcze warto wiedzieć? Porównanie trzech form zaangażowania kapitałowego członków spółdzielni...140 7.5. Trzy błędy często występujące w statutach spółdzielni socjalnej...144 7.6. Jak zmienić statut?...145 7.7. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz... 147 7.7.1. Pytania... 147 7.7.2. Odpowiedzi...148 W pełnym (papierowym) wydaniu poradnika można jeszcze poczytać o: 8. Członkostwo w spółdzielni socjalnej...149 8.1. Kto to jest członek spółdzielni, jakie są jego obowiązki, a jakie korzyści z członkostwa?...149 8.2. Kiedy i jak przyjąć nowego członka?...152 8.3. Jak zrezygnować z członkostwa w spółdzielni socjalnej?...154 8.4. Jak pozbyć się członka spółdzielni?...155 8.5. Możliwości działania, gdy zarząd nie wykonuje swoich obowiązków... 160 8.5.1. O dostępie członków spółdzielni do dokumentacji...161 8.5.2. Widzimy, że zarząd nie wykonuje swoich obowiązków. Co dalej?...164 8.5.3. Jak odwołać członka zarządu?...165 5
Spis treści 8.6. Dwa pytania od czytelników...166 8.7. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz... 167 8.7.1. Pytania... 167 8.7.2. Odpowiedzi...168 9. Zatrudnienie członków w spółdzielni socjalnej...171 9.1. Jak zatrudnić członka w spółdzielni socjalnej?...171 9.2. O spółdzielczej umowie o pracę słów kilka...172 9.3. Jak ustalić wynagrodzenia w spółdzielni socjalnej?...175 9.4 Dodatkowe pytania dotyczące zatrudnienia pracowników i członków w spółdzielni socjalnej...179 9.5. Na jakich zasadach można angażować wolontariuszy w spółdzielni socjalnej?...184 9.6. Trzy rzeczy o zatrudnieniu w spółdzielni socjalnej osób niepełnosprawnych.. 185 9.7. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz... 187 9.7.1. Pytania... 187 9.7.2. Odpowiedzi...188 10. Walne zgromadzenie członków spółdzielni socjalnej...191 10.1. Jak funkcjonuje i podejmuje decyzje walne zgromadzenie spółdzielni socjalnej?...191 10.2. Kilka pytań od czytelników bloga dotyczącego funkcjonowania walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej...196 10.3. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...199 10.3.1. Pytania...199 10.3.2. Odpowiedzi...201 11. Zarząd spółdzielni socjalnej...203 11.1. Jakie obowiązki ma zarząd?...203 11.2. Jak podpisać umowę z członkiem zarządu?...210 11.3. Kilka pytań dotyczących zatrudnienia członków zarządu...211 11.4. Jaką odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu spółdzielni socjalnej?...213 11.5. Zmienił się zarząd spółdzielni socjalnej i co dalej?...218 11.6. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...221 11.6.1. Pytania...221 11.6.2. Odpowiedzi...222 12. Inne organy spółdzielni...223 12.1. Czy potrzebujemy rady nadzorczej?...223 12.2. Inne organy spółdzielni...224 12.3. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...225 12.3.1. Pytania...225 12.3.2. Odpowiedzi...225 6
Spis treści 13. Podstawowe sprawy księgowe... 227 13.1. Jak prowadzić księgowość w spółdzielni socjalnej?... 227 13.2. Jak wybrać dobrą księgową/firmę księgową?...229 13.3. Podstawowe obowiązki i zasady rozliczeń...233 13.3.1. Jak prawidłowo opisać dokumenty księgowe?...233 13.3.2. Jak przygotować raport kasowy?...234 13.3.3. Jak rozliczyć koszty dojazdu w spółdzielni socjalnej?...236 13.4. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz... 237 13.4.1. Pytania... 237 13.4.2. Odpowiedzi...238 14. Preferencje i udogodnienie dla spółdzielni socjalnej...239 14.1. Jakie preferencje przyznano spółdzielniom socjalnym?...239 14.2. Podstawowe zasady udzielania dotacji dedykowanych dla spółdzielni socjalnych...241 14.3. Fundusz Pracy jako źródło finansowania spółdzielni socjalnej?... 247 14.4. Dotacja PFRON jako źródło finansowania spółdzielni socjalnej?...253 14.5. Jak skorzystać z refundacji składek ZUS w spółdzielni socjalnej?...258 14.6. Jak przekonać urząd pracy do refundacji składek ZUS?...262 14.7. O dotacjach ze środków unijnych...265 14.8. Jakie są 4 najczęściej popełniane błędy w opisie pomysłu na spółdzielnię socjalną?...270 14.9. 5 pytań, które powinieneś zadać, ubiegając się o dotację na założenie spółdzielni socjalnej...272 14.10. Jak skorzystać ze zwolnienia podatkowego w spółdzielni socjalnej?... 274 14.11. Klauzule społeczne...280 14.11.1. Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych...280 14.11.2. Klauzule społeczne w projektach unijnych...288 14.12. Udział spółdzielni socjalnych w otwartych konkursach ofert oraz możliwość prowadzenia działalności odpłatnej...288 14.13. Inne możliwości...292 14.14. O dotacji z Funduszu Pracy na wyposażenie stanowiska pracy słów kilka... 297 14.15. Dwie inne dotacje dostępne dla wszystkich przedsiębiorców...300 14.16. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...303 14.16.1. Pytania...303 14.16.2. Odpowiedzi...305 15. Warto wiedzieć... 307 15.1. Co to jest lustracja i czy trzeba się jej bać?... 307 15.2. Co powinieneś wiedzieć o pomocy de minimis?...309 15.3. Kiedy spółdzielnia powinna zostać postawiona w stan likwidacji?...311 15.4. 4 pytania dotyczące składki na rzecz Krajowej Rady Spółdzielczej...314 7
Spis treści 15.5. Co zrobić, gdy już nie chcemy dalej prowadzić spółdzielni?...316 15.6. Sprawdź się! Test Prawda/Fałsz...318 15.6.1. Pytania...318 15.6.2. Odpowiedzi...318 Źródła i inspiracje...321 Wybrane akty prawne...323 Załączniki...325 Załącznik nr 1...326 Przykład zawiadomienia o walnym zgromadzeniu...326 Załącznik nr 2... 327 Przykład uchwały walnego zgromadzenia... 327 Załącznik nr 3...328 Wybrane przepisy regulujące zasady odpowiedzialności członków zarządu spółdzielni...328 Załącznik nr 4...333 Przykład uchwały zarządu w sprawie zwołania walnego zgromadzenia...333 Załącznik nr 5...334 Dodatkowe pliki dla czytelników poradnika...334 Inne publikacje autora...335 Pakiet Prawo w spółdzielni socjalnej. Niezbędnik praktyka...335 Pakiet Jak połączyć spółdzielnie socjalne?... 337 Pakiet Jak zlikwidować spółdzielnię socjalną?...338 8
Wprowadzenie WPROWADZENIE Czy ty chcesz się tym zajmować? to pytanie zadałem sobie po raz pierwszy, kiedy otrzymałem propozycję pełnienia funkcji prezesa Spółdzielni Socjalnej Szansa i Wsparcie. Miałem wtedy 25 lat. Warunki zewnętrzne, wliczając w to przemyślaną koncepcję stabilnego działania na rynku i wsparcie Stowarzyszenia Współpracy Regionalnej, były na tyle korzystne, że podjąłem wyzwanie. Dosyć szybko zorientowałem się, że nie jest to łatwy kawałek chleba. Z wykształcenia jestem ekonomistą, więc finanse miałem pod kontrolą. Spółdzielnia miała stałe zlecenie, więc na początku nie musiałem się też martwić o klientów. Nieco więcej kłopotu sprawiło mi zrozumienie aspektów prawnych i zasad wewnętrznej organizacji spółdzielni. Na szczęście w razie potrzeby mogłem skorzystać z pomocy prawnika. Trudność sprawiło mi zarządzanie ludźmi, jednak dzięki temu dużo się nauczyłem. Ta publikacja wynika z moich doświadczeń w zarządzaniu spółdzielnią socjalną. W ciągu ostatnich lat byłem też w różnym stopniu zaangażowany w założenie i prowadzenie kilkudziesięciu spółdzielni socjalnych. Miałem więc okazję poznać różne sytuacje i problemy życia codziennego spółdzielni socjalnej oraz uczestniczyć w wypracowaniu sposobów wyjścia z sytuacji kryzysowych. W tej pracy bardzo przydaje się wiedza prawna dotycząca funkcjonowania spółdzielni socjalnej. W tej książce znajdziesz podstawowy pakiet informacji niezbędny dla osób, które: są zainteresowane założeniem i prowadzeniem spółdzielni socjalnej, prowadzą już spółdzielnię socjalną, pracują w instytucjach i podmiotach wspierających spółdzielnie socjalne (np. w ośrodkach wsparcia ekonomii społecznej, powiatowych urzędach pracy, czy ośrodkach pomocy społecznej). To już czwarte wydanie tego poradnika (poprawione i rozszerzone). Po sugestiach Czytelników rozbudowano m.in. część związaną z zakładaniem spółdzielni socjalnej. 9
Spółdzielczość socjalna Poradnik skrajnie praktyczny Zmieniono również strukturę książki, łącząc podobne tematycznie zagadnienia w odrębne rozdziały. Publikacja dostarcza solidną pigułkę praktycznej wiedzy. Niniejszą książkę można przeczytać od początku do końca lub też wybrać interesujące sprawy i skupić się tylko na nich. Całość zagadnień została pogrupowana w 15 rozdziałów: od istoty spółdzielczości socjalnej, przez przygotowania do jej założenia, niezbędne działania związane z zakładaniem, po aspekty prawne oraz preferencje i udogodnienia przyznane spółdzielniom socjalnym. Każdy z rozdziałów kończy się krótkim testem prawda/fałsz, gdzie można zweryfikować świeżo zdobyte informacje. Zapraszam na moją stronę www.spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl. Jeśli będziesz miał propozycje dotyczące rozszerzenia zawartości publikacji lub będziesz chciał wyrazić opinię na jej temat, zachęcam do kontaktu ze mną (wzbik(at)szkoleniaes.pl). Nie traktuj tego jako kurtuazyjnej prośby naprawdę zależy mi, by to, co robię, robić coraz lepiej. Życzę owocnej i przyjemnej lektury Waldemar Żbik 10
ISBN 978-83-937593-3-0 9 788393 759330 ISBN: 978-83-937593-3-0 CENA: 49,50 zł