PORADNIK PARKIECIARZA

PORADNIK PARKIECIARZA CHEMIA DLA PARKIECIARSTWA

SUPRAMAL Firma NOVOL została założona w 1978 roku. Początkowo tworzyliśmy jedynie produkty, technologie i systemy dla lakiernictwa samochodowego. W tej branży osiągnęliśmy wysoką pozycję rynkową nie tylko w kraju ale również za granicą. Nie byłoby to możliwe, gdybyśmy nie postawili na rozwój własnego laboratorium badawczorozwojowego, w którym powstają receptury wszystkich naszych wyrobów. Wiemy jakie materiały i technologie należy stosować, aby uzyskać produkty o optymalnych własnościach. Zawsze zależało nam na uzyskaniu opinii odbiorców i dopracowaniu wyrobów w ten sposób, aby spełniały wymagania profesjonalistów. I to dlatego największy udział w sukcesie naszej firmy mieli użytkownicy naszych produktów. To dzięki ich uwagom, pytaniom i jasno sprecyzowanym oczekiwaniom mogliśmy rozwijać nasze systemy produktowe. Tę filozofię pragniemy kontynuować we współpracy z wykonawcami prac parkieciarskich, wprowadzając system Supramal. Na polskim rynku istnieje duży wybór gotowych linii produktów dla prac parkieciarskich oferowanych głównie przez firmy zagraniczne. To, co wyróżnia nas i nasze produkty na tle konkurencji, to fakt, że powstają one w oparciu o oczekiwania i wymagania polskiego wykonawcy. Po raz pierwszy na taką skalę tworzymy możliwość bezpośredniego wpływu wykonawców na opracowywane systemy parkieciarskie, które uwzględniają specyfikę i wymagania naszego rynku. 2

Dla wykonawców, którzy decydują się na współpracę z firmą NOVOL, pragniemy zaoferować nie tylko udoskonalone i rozbudowujące się linie produktowe, ale także szeroko rozumianą pomoc informacyjną, techniczną, szkoleniową i laboratoryjną. Stąd też idea Poradnika Parkieciarza, wydawnictwa, które powstaje we współpracy z osobami posiadającymi duże doświadczenie i uznanie w środowisku parkieciarskim. Pragniemy, aby,,poradnik stał się dla Państwa materiałem pomocniczym nie tylko w trakcie realizacji Waszych prac, ale także w trakcie rozmów z inwestorem. Stąd też tabelaryczna forma opracowania, która unaoczni Waszemu klientowi skalę problemów i wymagań, jakie należy wziąć pod uwagę, by jego podłoga mogła stać się posadzką jego wyobrażeń. Część I,,Poradnika Parkieciarza obejmująca zagadnienia związane z podłożem i drewnem powstała dzięki współpracy z Panią Bożeną Małgorzatą KuczyńskąCichocką z firmy Parkiety Kuczyńskiego, której tą drogą chcielibyśmy podziękować za wkład pracy wniesiony przy pisaniu tego konspektu. 3

POJĘCIA PODSTAWOWE DRZEWO DREWNO roślina wieloletnia, której cechą jest wykształcenie zdrewniałego głównego pędu stanowiącego pień, z którego wyrastają pędy boczne tworzące koronę to surowiec otrzymywany ze ściętych drzew i formowany przez obróbkę w różnego rodzaju sortymenty drewno zajmuje przestrzeń pomiędzy rdzeniem a miazgą podstawowe pierwiastki wchodzące w skład drewna: węgiel (49,5%), tlen (43,8%), wodór (6,0%), azot (0,2%) pierwiastki te tworzą związki organiczne: celulozę (4555% masy), hemicelulozę (1220%), ligninę Celuloza i lignina tworzą ścianki komórek drewna i decydują o wytrzymałości drewna. Gdy w procesie korozji biologicznej zostaną one zniszczone, drewno traci swoją wytrzymałość w drewnie występują też: cukier, białko, skrobia, garbniki, olejki eteryczne, guma, żywice, tłuszcze, substancje mineralne skład chemiczny zależy od gatunku drzewa, klimatu, gleby MATERIAŁ ANIZOTROPOWY WILGOTNOŚĆ BEZWZGLĘDNA WARUNKI SUCHE (1. KLASA UŻYTKOWANIA) WARUNKI WILGOTNE (2. KLASA UŻYTKOWANIA) jest to niejednorodny w swojej budowie materiał, którego właściwości fizyczne (np. wytrzymałość), mają różne wartości zależnie od kierunku badania jest to ilość wody zawarta w próbce drewna w stosunku do jego masy w stanie absolutnie suchym rosnące drzewo ma wysoką wilgotność bezwzględną (do 200%) drewno po ścięciu odsycha w sposób naturalny do punktu nasycenia włókien, czyli wilgotności wynoszącej średnio 28% w przedziale 2235% drewno osiąga stan równowagi higroskopijnej powrót suchego drewna do punktu nasycenia włókien może nastąpić przy chłonięciu wilgoci z powietrza dalszy proces suszenia usuwający wodę wypełniającą ściany komórkowe, wymaga suszenia mechanicznego Warunki charakteryzujące się wilgotnością materiałów odpowiadającą temperaturze 20 C i wilgotności względnej otaczającego powietrza, która tylko przez parę tygodni w roku przekracza 65% Warunki charakteryzujące się wilgotnością materiałów odpowiadającą temperaturze 20 C i wilgotności względnej otaczającego powietrza, która tylko przez parę tygodni w roku przekracza 85% 4

BUDOWA DREWNA KORA ŁYKO MIAZGA BIEL TWARDZIEL RDZEŃ RDZEŃ SŁOJE ROCZNE stanowi oś biologiczną drzewa ma średnicę od kilku mm i rozmaity kształt (okrągły, wielokątny, gwiaździsty) ulega szybkiemu rozkładowi w wysokowartościowych wyrobach z drewna jego obecność jest niedopuszczalna są różnej szerokości od dziesiątych części milimetra do kilku centymetrów (drewno o cienkich słojach ma lepsze właściwości wytrzymałościowe) szerokość słojów zależy do gatunku drzewa, jego wieku, gleby, warunków klimatycznych składają się z dwóch warstw : drewna wczesnego stanowiącego szersze pasmo położone bliżej rdzenia drewna późnego otaczającego drewno wczesne Drewno wczesne jest jasne i szorstkie, mniej zwarte, ma mniejszą wytrzymałość od drewna późnego. Drewno późne jest ciemniejsze, gładkie i zwarte. 5

BUDOWA DREWNA TWARDZIEL (DREWNO TWARDE) KORA jest to ciemniej zabarwiona środkowa część pnia stanowiąca martwe drewno i występująca w starych drzewach otoczona jest żywym drewnem bielastym w drzewie żywym jest mniej odporna na szkodniki (grzyby) niż biel w drewnie stanowi materiał lepszy, odporniejszy mechanicznie i biologicznie od części bielastych wszystkie polskie gatunki iglaste wytwarzają twardziel drzewa liściaste dzielimy na: PIERŚCIENIONACZYNIOWE: z wyraźnym podziałem słojów na drewno wczesne, zawierające naczynia i zwarte drewno późne dąb, wiąz, jesion, orzech lipa, ROZPIERZCHŁONACZYNIOWE: w których naczynia rozrzucone są równomiernie na całej grubości słoja nie wytwarzają twardzieli otrzymuje się z nich tylko drewno bielaste buk, brzoza, klon, jawor, grab złożona z miazgi twórczej, łyka i korowiny WADY I ZALETY DREWNA WADY DREWNA sękatość skręt włókien sinienie, grzybienie kurczenie pęcznienie ZALETY DREWNA łatwe w obróbce izoluje termicznie i elektrycznie materiał ekologiczny 6

PRZEKRÓJ PNIA DRZEWA PRZEKRÓJ POPRZECZNY PRZEKRÓJ PROMIENIOWY PRZEKRÓJ STYCZNY WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE DREWNA BARWA RYSUNEK DREWNA drewno z drzew krajowych ma barwę od jasnożółtej do brązowej można wyróżnić sześć barw : barwa zbliżona do białej: jodła, świerk, osika, grab, buk, klon, jawor barwa żółta: brzoza, berberys, bukszpan, limba barwa brunatna: dąb, jesion, wiąz barwa czerwona: cis, modrzew, wiśnia, czereśnia, śliwa barwa zielona: akacja barwa zbliżona do czarnej: orzech, czarny dąb drewno egzotyczne odznacza się dużą intensywnością barw zależy od zawartości barwników, garbników, gum zależy od klimatu, wieku drzewa, warunków siedliskowych jest to zespół widocznych elementów budowy anatomicznej drewna (słoje roczne, promienie rdzeniowe, włókna) zależy od gatunku drewna, przekroju, barwy drewna, wielkości przyrostów, kierunku włókien, sęków drewno o nierównomiernej budowie i słojach falistych, uważane w materiale konstrukcyjnym za wadliwe, jest poszukiwanym surowcem do wytwarzania produktów stolarstwa artystycznego i snycerki Odnosi się to do drewna zwanego: "barankowym" falisty przebieg włókien, np w jaworze czy jesionie; "kędzierzawym" powikłany układ włókien, np. w jesionie węgierskim; "ptasie oczka" występowanie wielu drobnych sęczków i splątanego układu włókien, np. w jaworze i klonie; czeczota ciemnobrunatne, zawiłe żyłkowanie, np. w brzozie karelskiej 7

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE DREWNA POŁYSK ZAPACH PRZEWODNOŚĆ CIEPLNA GĘSTOŚĆ DREWNA WILGOTNOŚĆ związany jest z twardością drewna i gładkością powierzchni połysk najbardziej widoczny jest w przekroju promieniowym drewno dębowe i bukowe określa się jako błyszczowe lub półbłyszczowe (podział ten zależy od wymiarów promieni rdzeniowych) rodzaje połysku: połysk jedwabisty (klon, wiąz, platan) połysk srebrzysty (brzoza) połysk złocisty (maklura) wywołany jest występowaniem w drewnie żywic, olejków eterycznych, garbników, tłuszczów jest charakterystyczny dla każdego gatunku drewna drewno iglaste wydziela zapach żywicy drewno liściaste odznacza się zapachem garbników w przypadku porażenia drewna grzybami zmienia się jego zapach i barwa zależy od gatunku drewna, jego gęstości, wilgotności i jego temperatury drewno źle przewodzi ciepło (jest dobrym izolatorem) 3 jest to stosunek masy drewna do jego objętości wyrażony w kg/m zależy od gatunku drewna i jego wilgotności, rodzaju drewna (biel, twardziel), miejsca pozyskania (klimat) wraz ze wzrostem gęstości rośnie wytrzymałość, sprężystość drewna, jego twardość, odporność na ścieranie, pęcznienie i skurcz zależy od warunków w jakich drewno się znajduje i ma znaczny wpływ na pozostałe właściwości drewna drewno budowlane klasyfikuje się wg następujących stopni wilgotności: użytkowosuche wilgotność do 15%, powietrznosuche od 12 20%, załadowczosuche od 20 25%, mokre powyżej 25% zakresy wilgotności drewna: zakres kapilarny powyżej nasycenia włókien w porach występuje wolna woda, włókna nie ulegają zmianie objętości przy zmianie wilgotności, większość właściwości drewna nie zmienia się zakres higroskopijny poniżej nasycenia włókien woda jest związana w ściankach komórek i występuje w większych porach włókna nie są nasycone i zmieniają objętość przy zmianie wilgotności drewna większość właściwości drewna ulega zmianie drewno dąży do zachowania stanu równowagi między własną wilgotnością a otoczeniem (wilgotność równoważna) duża wilgotność drewna powoduje paczenie się wyrobów oraz stwarza warunki sprzyjające rozwojowi grzyba 8

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE DREWNA HIGROSKOPIJ NOŚĆ NASIĄKLIWOŚĆ jest to skłonność materiału do wchłaniania wilgoci z powietrza stopień wchłaniania pary wodnej zależy od temperatury i wilgotności drewna drewno zawsze wchłania wilgoć z otocznia lub ją oddaje tak długo, aż osiągnie stan równowagi pomiędzy własną wilgotnością a wilgotnością powietrza ( wilgotność równoważna) drewno stosowane w miejscach o dużej wilgotności powinno być zabezpieczone przed jej wchłanianiem jest to zdolność do wchłaniania wody lub innej cieczy poprzez zanurzenie drewna zależy od gatunku i rodzaju drewna, wilgotności początkowej, jego gęstości i wymiarów, temperatury cieczy SKURCZ I PĘCZNIENIE powstają w wyniku zmiany objętości włókien drewna wywołanej zmianami wilgotności pęcznienie to zwiększenie objętości drewna wywołane wzrostem jego wilgotności, skurcz jest zjawiskiem przeciwstawnym zależą od gatunku i gęstości drewna, wielkości elementów, przekroju kłody rosną wraz z gęstością drewna podczas skurczu następuje pękanie i paczenie się drewna podczas pęcznienia następuje wykręcanie się drewna skurcz występujący przy wysychaniu drewna uzależniony jest głównie od kierunku anatomicznego drewna drewno najbardziej się kurczy i pęcznieje w kierunku stycznym im większa jest kurczliwość drewna, tym większa jego skłonność do pękania i paczenia 9

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE DREWNA WYTRZYMAŁOŚĆ MECHANICZNA TWARDOŚĆ ŚCIERALNOŚĆ ŁUPLIWOŚĆ wytrzymałość drewna na ściskanie, rozciąganie, zginanie zależy od kierunku działania sił w stosunku do włókien (drewno jest materiałem anizotropowym) drewno ma większą wytrzymałość wzdłuż włókien zależy od wilgotności i temperatury drewna, liczby, rodzaju i rozmieszczenia wad drewna (gównie sęków) wady drewna powodują obniżenie jego wartości i mogą powodować jego dyskwalifikację jako materiału Wady zależą od czynników: związanych ze wzrostem drzewa (sęki, rdzeń położony mimośrodowo, rdzenie podwójne, zawoje, skręt włókien, pęknięcia) związanych z procesami gnilnymi, zagrzybieniem podczas wzrostu drzewa albo po jego ścięciu (powodują zmianę zabarwienia, siniznę, zgniliznę mursz) w zależności od osiąganej minimalnej wartości wytrzymałości mechanicznej drewno dzieli się na klasy, np. wytrzymałość drewna na ściskanie: ściskanie wzdłuż włókien gatunki liściaste 16 MPa 26 MPa gatunki iglaste 23 MPa 34 MPa ściskanie w poprzek włókien gatunki liściaste 4,3 MPa 6,3 MPa gatunki iglaste 8,0 MPa 13,5 Mpa jest mierzona oporem stawianym przez drewno podczas wciskania stalowej kulki o ściśle określonej wielkości najczęściej stosowane są metody pomiaru twardości wg Janki lub wg Brinella twardość drewna wzrasta wraz z jego gęstością, a maleje ze wzrostem wilgotności zależy od gatunku drewna zależy od twardości, gęstości drewna, jego wilgotności, układu słojów, zawartości żywicy maleje ze wzrostem twardości i gęstości drewna rośnie wraz ze zwiększaniem się wilgotności drewna czas użytkowania, po którym parkiet zetrze się o 1 mm: deszczułki sosnowe 3 lata deszczułki dębowe 5 lat deszczułki jaworowe 2,5 roku deszczułki bukowe nieparowane 10 lat jest to zdolność drewna do rozczepiania się wzdłuż włókien zależy od gatunku drewna i jego budowy w drewnie miękkim ze wzrostem wilgotności łupliwość maleje, w drewnie twardym wzrasta 10

PORÓWNANIE TRWAŁOŚCI DREWNA W ZALEŻNOŚCI OD WARUNKÓW PRZECHOWYWANIA RODZAJ DRZEWA NA WOLNYM POWIETRZU DŁUGOTRWAŁOŚĆ DREWNA PODANA W LATACH W POMIESZCZENIU ZAMKNIĘTYM BEZ PRZEWIEWU W WARUNKACH NIEZMIENNIE SUCHYCH W WARUNKACH NIEZMIENNIE WILGOTNYCH Olcha Osika Brzoza Jesion Wierzba Buk Jodła Świerk Sosna Klon Grab Wiąz górski Modrzew Dąb 5 3 5 20 5 10 45 50 80 10 100 90 120 2 1 3 3 4 5 20 25 120 5 30 180 150 200 400 500 500 500 600 800 900 900 1000 1000 1000 1500 1800 1800 800 10 10 10 20 10 60 70 500 10 750 1000 600 700 PODZIAŁ DREWNA ZE WZGLĘDU NA JEGO GĘSTOŚĆ KLASY KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV KLASA V KLASA VI PODZIAŁ DREWNA drewno bardzo ciężkie drewno ciężkie drewno umiarkowanie ciężkie drewno umiarkowanie lekkie drewno lekkie drewno bardzo lekkie GĘSTOŚĆ DREWNA (w stanie powietrznosuchym 12%) w kg/m 3 3 ponad 800 kg/m od 710 do 800 kg/m od 610 do 700 kg/m od 510 do 600 kg/m od 410 do 500 kg/m 3 poniżej 400 kg/m 3 3 3 3 11

PORÓWNANIE ŚREDNICH GĘSTOŚCI DREWNA (W KG/M 3 ) GAUNEK DREWNA cedrzyk acaj ou sosna avodire teak sapelli brzoza klon iroko dąb buk badi padouk grab merbau doussie kempas ipe jatoba 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 WARTOŚĆ w kg/m 3 510 520 520 550 590 620 650 660 690 690 730 750 760 820 820 840 900 940 950 DREWNO UMIARKOWANIE LEKKIE DREWNO UMIARKOWANIE CIĘŻKIE DREWNO CIĘŻKIE DREWNO BARDZO CIĘŻKIE 12

BADANIE TWARDOŚCI DREWNA METODA BADAŃ WG JANKI badanie polega na wciskaniu w drewno stalowej kulki o średnicy 11,284 mm próbę twardości przeprowadza się na uniwersalnej maszynie do drewna, stosując naporę z kulką Janki czas wykonania jednego wcisku powinien wynosić 2 minuty liczbę twardości stanowi siła wcisku odczytana na siłomierzu maszyny 2 probierczej i wyrażona w kg/cm badanie przeprowadza się na próbkach w postaci prostopadłościanów o wymiarach 5x5x7cm. Na dokładnie wygładzonym przekroju poprzecznym próbki wykonuje się 4 wciski rozmieszczone w ten sposób, by ich brzegi były oddalone od siebie i od krawędzi próbki o 1 cm, w ten sposób unika się wzajemnego wpływu wcisków. Szybkość obciążania powinna wynosić 320 480 kg/min, wyniki należy odczytywać z dokładnością do 5 kg. daje dobre wyniki przy badaniu drewna liściastego, głównie jaworu i buka, przekłamuje w przypadku gatunków iglastych (w drewnie iglastym wciskana kulka napotyka silnie zróżnicowane strefy drewna wczesnego i późnego). METODA BADAŃ WG BRINELLA stalową kulkę o średnicy 10 mm wciska się w drewno za pomocą z góry ustalonej siły i po odciążeniu mierzy się średnicę otrzymanego wcisku w badaniu twardości drewna stosuje się trzy stopnie obciążeń kulki: 1) dla gatunków miękkich, o niskiej gęstości właściwej 10 kg, 2) dla gatunków o przeciętnej twardości 50 kg, 3) dla gatunków bardzo twardych 100 kg najwyższe obciążenie należy osiągać stopniowo, w ciągu 15 sekund, badaną próbkę pozostawić pod obciążeniem przez 30 s, po czym próbkę znowu odciążyć w ciągu 15 s; łączny okres obciążania i odciążania próbki obejmuje 1 min. Następnie mierzy się średnice dokonanego wcisku podziałką klinową, lupą pomiarową lub mikroskopem pomiarowym, który pozwala określić średnice wcisku z dokładnością do 0,01 mm. w celu wyraźnego uwydatnienia obrzeża wcisku na powierzchni badanego drewna, kulkę pokrywa się warstwą sadzy. 13

SKALA TWARDOŚCI DREWNA WG JANKI KLASY TWARDOŚĆ ZAKRES ZAKRES [kg/cm 2 ] [MPa] PRZYKŁADOWE GATUNKI KLASA I KLASA II drewno bardzo miękkie drewno miękkie poniżej 350 350500 poniżej 34,3 34,349,0 balsa, osika, topola, wierzba, świerk, jodła, limba lipa, sosna, modrzew, jałowiec KLASA III drewno średniotwarde 500650 49,063,7 sosna czarna, wiąz, orzech KLASA IV KLASA V KLASA VI drewno twarde drewno bardzo twarde drewno twarde jak kość 6501000 63,798,1 10001500 98,1147,1 powyżej powyżej 1500 147,1 dąb szypułkowy, jesion, grusza, wiśnia, teak dąb bezszypułkowy, grab, grochodrzew, palisander, cis quebracho, heban, kokos, gwajak TWARDOŚĆ JANKI PRZY 15% WILGOTNOŚCI DREWNA W KG/CM 2 GATUNEK DREWNA POPRZECZNY PRZEKRÓJ PROMIENIOWY STYCZNY Lipa Limba Sosna Brzoza Olcha Modrzew Wiąz Buk Dąb Grusza Jesion 190 218 270 368 394 399 403 554 608 662 690 164 137 240 311 268 302 327 379 521 527 573 164 146 240 313 274 297 362 402 501 602 14

POMIAR TWARDOŚCI DREWNA METODĄ BRINELLA NA PRZEKROJACH PODŁUŻNYCH GATUNEK DREWNA ŚREDNIA GĘSTOŚĆ BADANYCH PRÓBEK ŚREDNIA TWARDOŚĆ BRINELLA NA PRZEKROJU STYCZNYM NA PRZEKROJU PROMIENIOWYM [kg/m 3 ] [MPa] [MPa] Ipe 1022 48,7 47,5 Jatoba 875 42,2 38,9 Kempas 986 41,2 41,2 Merbau 872 36,4 35,9 Teak 614 21,6 21,6 Tauari 587 21,7 20,0 Buk 720 26,6 23,2 Dąb 665 24,7 20,8 Acajou 510 15 14 Iroko 650 21 25 21 25 ZALEŻNOŚĆ TWARDOŚCI BRINELLA I GĘSTOŚCI DREWNA y = 0,0608x 15,339 2 R 0,947 PRZEKRÓJ STYCZNY PRZEKRÓJ PROMIENIOWY 50 45 TWARDOŚĆ BRINELLA 40 35 30 25 20 15 500 600 700 800 900 1000 1100 GĘSTOŚĆ 15

PODZIAŁ DREWNA POD WZGLĘDEM TWARDOŚCI / ODPORNOŚCI NA ŚCIERANIE (ZUŻYCIE) KLASA DREWNA KLASA A KLASA B KLASA C KLASA D OPIS mała odporność na ścieranie średnia odporność na ścieranie duża odporność na ścieranie bardzo duża odporność na ścieranie GATUNKI DREWNA sosna, cebrzyk, acajou, avodire brzoza, sapelli, teak, klon buk, grab, dąb, doussie, padouk, badi, iroko merbau, kempas, jatoba, ipe ORIENTACYJNE WŁASNOŚCI FIZYCZNE DREWNA POWIETRZNOSUCHEGO RODZAJ DREWNA Sosna 12,4 CAŁKOWITY SKURCZ OBJĘTO ŚCIOWY % GĘ STOŚĆ kg/m 3 550 TWARDOŚĆ MPa H JANKA 300 H BRINELL 400 ŚCISKANIE MPa WZDŁUŻ WŁÓKIEN 43,5 W POPRZEK WŁÓKIEN 7,5 ŚREDNIA WYTRZYMAŁOŚĆ MPa ROZCIĄGANIE MPa W WZDŁUŻ POPRZEK WŁÓKIEN WŁÓKIEN 104 3,0 ŚCINANIE MPa WZDŁUŻ WŁÓKIEN 10,0 W POPRZEK WŁÓKIEN 21 ZGINANIE STATYCZNE 78 Jodła 11,4 450 310 31,0 4,5 84 2,3 5,1 27 60 Świerk 470 320 320 43,0 6,0 90 2,7 6,7 22 66 Modrzew 11,8 690 440 530 42,0 6,0 107 2,3 9,0 23 82 Lipa 15,5 530 300 44,0 9,5 85 4,5 20 90 Topola 14,3 450 320 30,0 77 5,0 55 Dąb 12,6 710 660 47,0 11,0 90 4,0 27 Grab 19,7 830 890 66,0 107 8,5 40 107 Buk 17,6 730 780 720 53,0 9,0 135 7,0 8,0 29 105 Wiąz 13,6 680 640 41,0 10,0 80 3,9 7,0 27 72 Jesion 13,6 750 760 650 47,0 11,0 104 7,0 6,5 28 99 Klon 11,8 660 750 53,0 10,0 100 3,5 9,0 117 16

ORIENTACYJNE WŁASNOŚCI FIZYCZNE DREWNA POWIETRZNOSUCHEGO RODZAJ DREWNA Orzech 13,9 CAŁKOWITY SKURCZ OBJĘTO ŚCIOWY % GĘ STOŚĆ kg/m 3 680 TWARDOŚĆ MPa H JANKA 720 H BRINELL 700 ŚCISKANIE MPa WZDŁUŻ WŁÓKIEN 58,0 W POPRZEK WŁÓKIEN 12,0 ŚREDNIA WYTRZYMAŁOŚĆ MPa ROZCIĄGANIE MPa W WZDŁUŻ POPRZEK WŁÓKIEN WŁÓKIEN 100 3,5 ŚCINANIE MPa WZDŁUŻ WŁÓKIEN W POPRZEK WŁÓKIEN ZGINANIE STATYCZNE 119 Jawor 11,5 630 670 49,0 10,4 82 9,0 22 96 Brzoza Biała Olcha Grusza Akacja Mahoń Heban Gwajak Teak 14,0 12,6 14,7 11,412,2 8,9 9,1 650 530 740 770 600 1160 1230 670 490 440 790 870 700 1737 1970 450 380 600 43,0 40,0 46,0 59,0 49,0 80,0 105,0 63,0 6,5 13,0 137 148 119 7,0 2,0 4,3 7,0 9,0 12,0 4,5 1116 8,8 8,2 125 85 114 120 110 119 PODZIAŁ DREWNA POD WZGLĘDEM SKURCZU OBJĘTOŚCIOWEGO KLASY PODZIAŁ DREWNA SKURCZ OBJĘTOŚCIOWY W% KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV drewno mało kurczliwe drewno średnio kurczliwe drewno silnie kurczliwe drewno bardzo silnie kurczliwe poniżej 10% od 10% do 15% od 15% do 20% powyżej 20% 17

PORÓWNANIE ŚREDNICH SKURCZÓW OBJĘTOŚCIOWYCH DREWNA (W %) GAUNEK DREWNA grab buk kempas brzoza klon badi jatoba sapelli dąb sosna ipe avodire iroko acajou cedrzyk teak merbau padouk doussie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 DREWNO KURCZLIWE DREWNO ŚREDNIO KURCZLIWE DREWNO MAŁO KURCZLIWE WARTOŚĆ W % 19,70 17,60 17,00 14,20 14,20 12,70 12,70 12,60 12,60 12,40 10,80 10,50 9,80 9,10 8,50 8,20 8,00 7,30 6,90 TABELA TWARDOŚCI ORAZ SKURCZU DREWNA SKURCZ CAŁKOWITY GĘSTOŚĆ OBJĘTOŚCIOWY NAZWA PRZY 12% TWARDOŚĆ STABILNOŚĆ DREWNA KG/M 3 WILGOTNEGO W % Acajou 750 XXX 11,6 XXX Amazakoue 820 XXX 14,6 XX Aniegre 620 XX 12,4 XXX Avodire 600 XX 11,1 XXX Badi 760 XXX 14,5 XX Buk 730 XX 17,6 X Bete 650 XX 14,5 XX Bubinga 925 XXXX 15,6 XX 18

SKURCZ CAŁKOWITY GĘSTOŚĆ OBJĘTOŚCIOWY NAZWA PRZY 12% TWARDOŚĆ STABILNOŚĆ DREWNA KG/M 3 WILGOTNEGO W % Cedr brazylijski 480 X 11,2 XXX Czereśnia amerykańska 560 XX 9,2 XXXX Dąb szypułkowy 690 XX 12,6 XXX Doussie 750 XXX 9,4 XXXX Faveira 470 X 11,1 XXX Frake 640 XX 12,6 XXX Framire 700 XXX 10,3 XXX Guatambu 710 XX 16,0 X Ipe (lapacho) 1050 XXXX 12,5 XXX Iroko 650 XX 9,4 XXXX Jatoba 955 XXXX 11,7 XXX Jesion 720 XX 13,6 XXX Kempas 810 XXX 14,0 XX Kosipo 690 XX 13,2 XXX Koto 610 XX 16,7 X Lingue 750 XXX 9,4 XXXX Meranti czerwone Meranti d afrique Merbau Orzech amerykański Padouk Samba Sapeli Sipo Sosna pospolita Sucupira Tatajuba Tauari Teak Wenge Zebrano 490 480 850 610 770 380 680 610 520 915 795 620 690 870 790 X X XXX XX XXX X XX XX X XXX XXX XX XX XXX XXX 11,1 13,1 9,0 10,2 9,1 8,9 14,1 12,8 12,4 14,0 9,9 12,9 9,1 17,1 17,1 XXX XXX XXXX XXX XXXX XXXX XX XXX XXX XX XXXX XXX XXXX X X XXXX bardzo duża XXX duża XX średnia X mała 19

TABELA SKURCZU DREWNA GATUNEK DREWNA SKURCZ CAŁKOWITY STYCZNY W % DREWNA WILGOTNEGO PROMIENIOWY STYCZNY OBJĘTOŚCIOWY Sosna pospolita 4,0 7,7 12,4 Dąb szypułkowy 4,0 7,8 12,6 Jesion 5,0 8,0 13,6 Brzoza 5,3 7,8 14,2 Buk 5,8 11,8 17,6 Grab 6,8 11,5 19,7 Jatoba 3,8 7,1 11,7 Ipe (lapacho) 5,2 6,5 12,5 Iroko (kambala) 3,4 5,2 9,4 Doussie (lingue) 3,1 4,6 9,4 Badi 4,5 7,4 13,0 Kempas Marbau 5,0 3,0 7,0 5,0 13,5 9,0 PORÓWNANIE ZMIAN WILGOTNOŚCI POWIETRZA I ROZMIARÓW ELEMENTÓW DREWNIANYCH W ZALEŻNOŚCI OD TYPU OGRZEWANIA I SPOSOBU KLIMATYZOWANIA POMIESZCZEŃ RODZAJ OGRZEWANIA / SPOSÓB KLIMATYZOWANIA POMIESZCZENIA OKRES WZGL. WILG. POWIETRZA PRZY PARKIECIE WILGOTNOŚĆ DREWNA RÓŻNICA WILGOTNOŚCI W % ŚREDNI WSPÓŁCZ. SKURCZU DLA DĘBU ZMIANA WYMIARU W % Centralne ogrzewanie bez klimatyzacji lato zima 60% 40% 10,8% 7,7% 3,1% 0,26 0,81 Centralne ogrzewanie pełna klimatyzacja lato zima 50% 50% 9,2% 9,2% 0,0% 0,26 0,00 Centralne ogrzewanie nawilżanie powietrza lato zima 60% 50% 10,8% 9,2% 1,6% 0,26 0,41 Ogrzewanie podłogowe pełna klimatyzacja lato zima 50% 31% 9,2% 5,9% 3,3% 0,26 0,86 Ogrzewanie podłogowe bez klimatyzacji lato zima 50% 31% 10,8% 5,2% 5,6% 0,26 1,46 20

ŚREDNIA ZMIANA WYMIARÓW LINIOWYCH DREWNA W MM NA DŁUGOŚCI 1 M PRZY ZMIANIE WILGOTNOŚCI DREWNA O 5% GATUNEK DREWNA dąb amerykański grab meranti white buk kotibe meranti red iroko wenge kosipo modrzew dąb dąb czerwony grusza czereśnia jesion orzech amerykański sosna jatoba brzoza orzech europejski douglasie amarant akacja świerk jodła kasztan jawor afromosia cedr mahoń afrykański acajou bosse palisander padok teak mahoń amerykański doussie cocobolo merbau 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 PRZYROST WYMIARÓW W mm 21

22 WILGOT NOŚĆ WZGLĘDNA POWIETRZA % 100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 29,0 24,6 21,0 19,2 17,5 15,3 13,6 12,3 11,3 10,2 9,6 8,8 8,2 7,2 6,3 5,4 4,7 3,9 2,7 28,7 24,4 20,8 18,8 17,2 15,2 13,4 12,2 11,0 10,1 9,4 8,7 8,1 7,0 6,2 5,3 4,6 3,8 2,7 28,5 24,2 20,6 18,5 17,0 15,0 13,2 12,0 10,8 10,0 9,2 8,6 8,0 6,9 6,1 5,2 4,5 3,7 2,7 28,4 24,0 20,4 18,3 16,7 14,9 13,1 7,8 6,8 6,0 5,1 4,4 3,6 2,7 11,8 10,6 9,9 9,1 8,5 28,3 23,8 20,2 18,1 16,3 14,7 13,0 7,6 6,7 5,9 5,0 4,3 3,5 2,6 11,6 10,5 9,8 9,0 8,3 28,2 23,8 20,0 17,8 16,0 14,4 12,8 7,4 6,6 5,9 4,9 4,2 3,4 2,6 11,4 10,4 9,7 8,8 8,1 28,1 23,6 19,7 17,5 15,7 14,1 12,6 11,2 10,3 9,5 8,6 7,9 7,2 6,5 5,7 4,8 4,1 3,3 2,6 28,0 23,2 19,4 17,2 15,3 13,8 12,4 11,0 10,1 9,3 8,4 7,7 7,0 6,4 5,6 4,7 4,0 3,2 2,5 28,0 23,0 19,1 16,8 15,0 13,6 12,1 10,8 10,0 9,1 8,2 7,5 6,8 6,2 5,4 4,6 3,9 3,1 2,5 27,9 22,8 18,9 16,5 14,7 13,3 11,8 10,6 9,7 8,9 8,0 7,3 6,6 6,0 5,2 4,5 3,8 3,0 2,5 TEMPERATURA POWIETRZA C WILGOTNOŚĆ RÓWNOWAŻNA DREWNA W ZALEŻNOŚCI OD WILGOTNOŚCI WZGLĘDNEJ I TEMPERATURY POWIETRZA 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

DREWNO EUROPEJSKIE GATUNEK BARWA CECHA GATUNKU DĄB szypułkowy bezszypułkowy DĄB CZERWONY DĄB CZARNY JESION polny ogrodowy WIĄZ pospolity, polny, górski (brzost), szypułkowy (limak) tj. rosnący na nizinach i przy drogach beżowa perłoworóżowa czarna od jasnobeżowej, prawie białej po ciemnobeżową wpadającą w brąz od jasnobeżowej po ciemny brąz drewno na ogół prostosłoiste, o wyraźnym rysunku ciężkie dobrze łupliwe biel występuje w dużej ilości, (nie nadaje się jako surowiec ze względu na małą trwałość) drewno zawiera duże ilości garbników, które w kontakcie z wodą powodują ciemnienie materiału trudne w suszeniu paczące się i pękające drewno twarde o wyraźnym rysunku porowate obróbka mechaniczna dobra suszenie średnio dobre wykazuje znaczne skłonności do paczenia i pękania trwałe drewno twarde, zwarte łatwo łupliwe w stanie suchym trudne w obróbce wymaga ostrożnego i długiego procesu suszenia pękające drewno o wyraźnym, różnorodnym słoju (im bardziej falisty i skomplikowany, tym piękniejszy jesion węgierski) drewno sprężyste i giętkie dość łatwe w suszeniu o niewielkiej trwałości nieodporne na warunki atmosferyczne drewno jesionu ogrodowego jest jaśniejsze, o szerszych słojach drewno o słojach bardzo wyraźnych, parabolicznych, pofalowanych połyskliwe drewno ciężkie trudne w obróbce i suszeniu łatwo się paczy i wykręca 23

GATUNEK BARWA CECHA GATUNKU AKACJA GROCHODRZEW leśna (o barwie zielonej) polna (miodowozłocista) żółtozielona, miodowa i zielona drewno bardzo twarde błyszczące ciemniejące z czasem słój wyraźny o bardzo wysokich własnościach technicznych stabilne jednorodne BRZOZA BUK biała lub perłowa niekiedy z brunatno przebarwionymi plamkami rdzeniowymi biała o odcieniu żółtawym lub różowawym po parzeniu uzyskuje barwę czerwono brunatną drewno połyskliwe, błyszczące gładkie słoje niezbyt wyraźne o niedużej trwałości mało stabilne drewno o słabo widocznym słoju z licznymi plamkami rdzeniowymi higroskopijne niestabilne wymiarowo skłonne do pękania i paczenia trudne w suszeniu i dalszym użytkowaniu w czasie użytkowania nie traci swoich własności higroskopijnych, stąd ciągłe pęcznienie i rozsychanie drewna GRAB JAWOR KLON pospolity polny jasna o szarawym odcieniu biała jasnoróżowa słoje słabo widoczne o wysokich właściwościach mechanicznych twarde trudne w suszeniu niestabilne wymiarowo drewno o jednolitej budowie z jedwabistym połyskiem słoje cienkie, słabo widoczne, o tej samej barwie, co reszta drewna o dobrych właściwościach technicznych jednorodne gładkie o niewielkiej trwałości nieodporne na warunki atmosferyczne w swojej strukturze bardzo zbliżone do jaworu słoje bardziej widoczne trudne do obrobienia na gładko 24

GATUNEK BARWA CECHA GATUNKU OLCHA czarna szara GRUSZA CZEREŚNIA ORZECH WŁOSKI brunatna i czerwona czerwona, jasno brązowa lub żółta różowawa lub czerwonobrunatna ciemnobrązowa i brunatna z odcieniem fioletowym drewno o słojach słabo widocznych, występujących w formie smug liczne brunatne plamki rdzeniowe mało trwałe miękkie niejednorodne drewno zwarte gładkie i błyszczące słoje słabo widoczne liczne plamki rdzeniowe twarde trwałe łatwe w obróbce drewno zbliżone budową i rysunkiem do wiązu słoje wyraźne, o pięknym rysunku liczne przebarwienia wytrzymałe łatwe w obróbce połyskliwe drewno z czarnymi plamami i smugami zwarte o szerokich, wyraźnych, nieco falistych słojach trwałe twarde łatwe w obróbce 25

Dąb Dąb czerwony Dąb czany Jesion Buk Klon \ Jawor Brzoza Olcha Wiśnia Orzech Czeczota brzozowa Jawor ptasie oczko 26

DREWNO EGZOTYCZNE MAHONIE MAHONIE PRAWDZIWE MAHONIE FAŁSZYWE gatunki drewna egzotycznego skupione pod jedną nazwą z racji swego koloru pochodzą z Ameryki Środkowej, Meksyku i Indii Zachodnich. Drewno jest jednorodne, bezsłoiste o barwie czerwonej ( nieprawdziwe ) pochodzą z Afryki i Australii. Skupiają w sobie różne gatunki drewna o barwie czerwonej, brunatnej lub różowej, często z wyraźnym słojem. Kolor drewna zmienia się z biegiem czasu jedne gatunki płowieją, inne ulegają silnemu przyciemnieniu. NAZWA/POCHODZENIE BARWA CECHA GATUNKU ACAJOU Afryka AVODIRE Afryka BADI Afryka DOUSSIE Afryka IPE Ameryka Płd. bladoróżowa, ciemniejąca do czerwono złotej kremowa do bladożółtej złota do pomarańczowej miodowobrązowa do różowej od miodowej do czekoladowej o ciekawym rysunku pasiasty skręt włókien z widocznymi, przebarwionymi słojami łatwe w obróbce i suszeniu ładnie się poleruje o drażniącym pyle może zastępować sapelli i sipo o ciekawym rysunku gniazdowy skręt włókien słabo zabarwione o ciekawym rysunku drewna łupliwe, trudne w obróbce i suszeniu z pęknięciami siatkowymi wymagające niezwykle starannego wykończenia odporne na warunki atmosferyczne o bogatym rysunku drewna o dużej stabilności wymiarowej o bardzo dużej twardości nie skręca się o bardzo dużej twardości i trwałości z licznymi wybarwieniami mogą wystąpić trudności przy lakierowaniu 27

GATUNEK BARWA CECHA GATUNKU IROKO Afryka JATOBA Ameryka Płd. KEMPAS Azja i Oceania MERBAU Azja i Oceania PADOUK Afryka SIPO Afryka SAPELLI Afryka TEAK Azja i Oceania WENGE Afryka bladomiodowa do brązowej ciemnoczerwona do brązowo czerwonej ciemnoróżowa ciemniejąca do ciemnoczerwonej ciemnobrązowa z żółtymi plamkami czerwona beżowa do ciemnobrunatnej czerwono brązowa, ciemniejąca różowa do czerwonej, ciemniejąca w świetle brązowa, prawie czarna z jaśniejszymi cętkami pasiasty skręt włókien stabilne wymiarowo i trwałe łatwe w obróbce tłustawe w dotyku odporne na szkodniki i wodę ciemniejące z czasem o drażniącym pyle wykorzystywany w zastępstwie teaku trudne do lakierowania pasiaste, i z zawiłym układem włókien o bardzo dużej twardości ciemniejące trudne w obróbce ze względu na swoją twardość o ciekawym rysunku drewna pasiasty skręt włókien o bardzo dużej twardości bardzo mało stabilne wymiarowo trudne w obróbce ze względu na swoją twardość wymaga starannego wykończenia mało słoiste, zwarte, z jaśniejszymi plamkami o bardzo dużej stabilności wymiarowej o bardzo dużej twardości i trwałości ciemniejące o interesującej barwie o niskim ph trudne do lakierowania szlachetna odmiana afrykańskiego mahoniu łatwe w obróbce, odporne na warunki atmosferyczne pasiaste twarde dość łatwe w obróbce i suszeniu o drażniącym pyle o bogatym rysunku drewna słoje wyraźne, silnie faliste stabilne wymiarowo o bardzo dużej trwałości nie atakowany przez robaki i zgniliznę z drażniącym pyłem bardzo twarde ciężkie średnio stabilne problematyczne w suszeniu ze względu na wysokie ryzyko pęknięć 28

GATUNEK BARWA CECHA GATUNKU HAVEA (kauczukowiec) Ameryka Płd., Azja, Afryka ULIN (iron wood) Indonezja AMAZAKOUE Afryka KOSIPO Afryka HEBAN Afryka, Azja, Indonezja KOTIBE Afryka PALISANDER Ameryka Płd., i Środkowa, Azja, Afryka GWAJK Azja AMARANT Ameryka Płd. kremowo żółta brązowo oliwkowa, z ciemnym żyłkowaniem ciemno zabarwione lub czarne czerwona brązowo brunatna, z odcieniem fioletowym, z czarnymi pasami zielonkawo brunatna i niebieskawobrunatna, ciemniejąca do prawie czarnej twarde i ciężkie jednolite wytrzymałe odporne na warunki atmosferyczne i degradację biologiczną ciemnobrązowa ciemnoczerwona purpurowo fioletowa gatunek plantacyjny średnio twarde bardzo twarde o zwartej strukturze niesłoiste i gładkie trudne w obróbce z powodu swojej twardości trudne do lakierowania podobne do orzecha bardzo twarde łatwe w obróbce odporne na warunki atmosferyczne dość mocno usłojone łatwe w obróbce i suszeniu twarde podobne do sipo i sapelli z delikatnym usłojeniem twarde i bardzo trwałe idealne do rzeźbienia i polerowania twarde trwałe trudne w obróbce łupliwe o słabo widocznych słojach o miłym zapachu wanilii bardzo twarde odporne gatunek często używany do intarsjowanych podłóg w XVII i XVIII w. twarde średnio stabilne gatunek stosowany w parkietach w XVII XIX w. 29

GATUNEK BARWA CECHA GATUNKU DREWNO SATYNOWE (cytrynowe) Azja DREWNO RÓŻANE Ameryka Płd., Azja, Kuba, Australia kanarkowożołta i ciemnożółta zielono żółta, pomarańczowa różowa lub purpurowa twarde występuje w dwóch odmianach: drewno atłasowe : z wyraźnym słojem o przyjemnym zapachu drewno jedwabne twarde o miłym zapachu trudne w obróbce gatunek często używany do intarsjowanych podłóg w XVII i XVIII w. Acajou Badi Guatambu Kempas Doussie Merbau Iroko Teak Wenge 30

Sapelli Lapacho Amarant Gombeira Czereśnia amerykańska Amazoque Palisander Heban Drewno różane Drewno satynowe 31

MATERIAŁY DRZEWNE I DREWNOPOCHODNE TARCICA DREWNO KLEJONE WARSTWOWO SKLEJKA jest to materiał przetarty z drewna okrągłego rodzaje: deski bale łaty krawędziaki belki podział tarcicy określa norma PN75/D01001, natomiast charakterystykę klas i jakości norma PN75/D96000 i PN75/D96002 jest to materiał uzyskany w wyniku warstwowego sklejania desek wzdłuż włókien przeznaczone jest do formowania belkowych elementów konstrukcyjnych o różnych kształtach i wymiarach surowiec do klejenia selekcjonowany jest pod względem jak największych właściwości mechanicznych i odpornościowych do produkcji elementów klejonych stosuje się drewno: świerk, sosnę, daglezję, modrzew, topolę wilgotność drewna podczas klejenia powinna wynosić 818% różnica wilgotności warstw w elemencie klejonym nie może przekraczać 4% w celu zmniejszenia deformacji i pęknięć, warstwy drewna o szerokości powyżej 200 mm należy rowkować drewno klejone warstwowo powinno spełniać wymagania normy PNEN 386:2001 płyta warstwowa klejona z co najmniej trzech warstw fornirów (cienkich arkuszy drewna o grubości do 6 mm) przy klejeniu poszczególnych warstw kierunki włókien w przyległych warstwach są do siebie prostopadłe (liczba warstw powinna być nieparzysta) sklejka jednorodzajowa wszystkie warstwy wykonane są z tego samego gatunku drewna sklejka wielorodzajowa warstwy wykonane są z różnych gatunków drewna, z tym jednak, że warstwy z tego samego gatunku drewna powinny być rozmieszczone symetrycznie podział sklejki ze względna jej zastosowanie: przeznaczenia ogólnego (stosowana w meblarstwie i stolarstwie) przeznaczenia specjalnego (sklejka lotnicza, szkutnicza, wagonowa, kontenerowa, okleinowa, sklejka do deskowań, konstrukcyjna) podział w zależności od odporności na działanie wody zgodnie z normą PNEN 636: suchotrwała nadająca się do zastosowania w warunkach suchych półwodoodporna stosowana w środowisku o temperaturze 20 C i wilgotności względnej otaczającego powietrza 85% wodoodporna nadająca się do stosowania w wodzie o temp. 30 C wilgotność sklejki powinna wynosić 512% 32

PŁYTA STOLARSKA PŁYTA WIÓROWA PŁYTY OSB PŁYTY PILŚNIOWE materiał o konstrukcji trójwarstwowej, w którym środek (w formie deszczułek, listewek, forniru albo elementy wykonane z tektury lub papieru wzmocnionego żywicami syntetycznymi) oklejany jest z każdej strony jednym płatem sklejki lub twardej płyty pilśniowej podział płyty ze względu na budowę warstwy środkowej: pełne (elementy warstwy środkowej całkowicie wypełniają przestrzeń między obłogami komórkowe (elementy warstwy środkowej rozmieszczone są w odstępach z pozostawieniem wolnych przestrzeni) wilgotność powinna wynosić 612% wykonana ze sprasowanych na gorąco małych cząstek drewna (np. wiórów drzewnych, wiórów struganych, trocin, wiórów pasmowych) i/lub innych cząstek lignocelulozowych (np. paździerzy lnianych, konopnych) łączonych z klejem syntetycznym ze względu na odporność na wodę rozróżnia się trzy rodzaje płyt: V20, V100 i V100G są to trójwarstwowe płyty płasko prasowane o grubości od 8 do 25 mm zbudowane są z prostokątnych, płaskich i szerokich wiórów drzewnych o grubości 0,50,7 mm i długości do 140 mm do klejenia wiórów stosuje się wodoodporne żywice izocjanianowe cechują się wysoką wytrzymałością występują w klasach właściwości użytkowych: OSB/1, OSB/2, OSB/3 i OSB/4 w zależności od miejsca zastosowania 3 średnia gęstość płyty OSB wynosi 650 kg/m wilgotność płyt nie powinna przekraczać 10% powinny spełniać wymagania normy PNEN300:2000 prasowane, wykonywane z małowymiarowych odpadów drewna iglastego z uwagi na gęstość płyty dzieli się na : 3 miękkie o gęstości poniżej 400kg/m 3 półtwarde (MDF) o gęstości 400 800kg/m 3 twarde (HDF) o gęstości powyżej 800kg/m bardzo twarde (nasycone olejami schnącymi) o gęstości powyżej 3 900kg/m 33

RODZAJE POSADZEK DREWNIANYCH PARKIET (DESZCZUŁKI POSADZKOWE LITE) jest to element posadzki z drewna otrzymywany z fryza, o struganych płaszczyznach wzajemnie równoległych oraz o profilowanych bokach i czołach służących do łączenia z deszczułkami sąsiednim pióro (wypust) wysunięta część deszczułki wyprofilowana na boku i czole obce pióro (wpustka) element montażowy o prostokątnym przekroju przeznaczony do łączenia ze sobą elementów posadzkowych z wpustami wpust wycięcie na boku i czole deszczułki, do którego wkładany jest wypust (pióro) sąsiedniej deszczułki lub obce pióro warstwa użytkowa górna część deszczułki 1 2 3 1 płaszczyzna górna (licowa) warstwa użytkowa 2 pióro czołowe 3 pióro boczne PODZIAŁ DESZCZUŁEK WG PROFILI: deszczułka z wpustem i piórem na jednym boku i czole wpust, na drugim boku i czole pióro deszczułka posadzkowa lewa pióro czołowe znajduje się z lewej strony a pióro boczne od strony patrzącego deszczułka posadzkowa prawa pióro czołowe znajduje się z prawej strony a pióro boczne od strony patrzącego deszczułka uniwersalna na jednym boku pióro, na drugim boku i obu czołach wpust deszczułka z czterostronnym wpustem wpusty na bokach i czołach 34

PARKIET (DESZCZUŁKI POSADZKOWE LITE) Deszczułka posadzkowa lewa Deszczułka posadzkowa prawa 35

NORMA PNEN 13226 PODŁOGI DREWNIANE ELEMENTY POSADZKOWE LITE Z WPUSTAMI I/LUB WYPUSTAMI KLASYFIKACJA DLA QUERCUS SPP. (DĄB) POWIERZCHNIA LICOWA ELEMENTU CECHY KLASA 1 1 1 Biel zdrowy niedopuszczalne dopuszczalne śladowo dopuszczalny Sęki zdrowe i zrośnięte zepsute Pęknięcia powierzchniowe dopuszczalne o średnicy < 8 mm o średnicy < 1 mm niedopuszczalne dopuszczalne o średnicy < 10 mm o średnicy < 5 mm dopuszczalne o długości do 15 mm Wszystkie cechy dopuszczalne bez ograniczeń rozmiaru lub ilości, o ile nie powodują zmniejszenia wytrzymałości lub odporności na zużycie posadzki Zakorki niedopuszczalne niedopuszczalne Pęknięcia piorunowe niedopuszczalne niedopuszczalne Ukośny przebieg włókien niedopuszczalne dopuszczalne bez ograniczeń Zmiany barwy dopuszczalna nieznaczna zmiana dopuszczalna Promień rdzeniowy (błyszcz) dopuszczalne dopuszczalne Biodegradacja niedopuszczalne niedopuszczalne Niedopuszczalne za wyjątkiem sinizny i chodników owadzich czarnych CZĘŚĆ NIEWIDOCZNA Wszystkie cechy dopuszczalne bez ograniczeń rozmiaru lub ilości, o ile nie powodują zmniejszenia wytrzymałości lub odporności na zużycie posadzki. Biel zdrowy dopuszczalny od powierzchni dolnej do górnej części wypustu, nie biorąc pod uwagę ograniczeń ustalonych dla powierzchni 36

Normy powołane: PNEN 13226:2004 Podłogi drewniane Elementy posadzkowe lite z wpustami i/lub wypustami PNEN 13227:2004 Podłogi drewniane Lamparkiet z drewna litego PNEN 13228:2004 Podłogi drewniane Elementy posadzek z drewna litego oraz posadzki deszczułkowe łączone. PNEN 13488:2004 Podłogi drewniane Elementy posadzki mozaikowej. PNEN 13489:2004 Podłogi drewniane Elementy posadzkowe wielowarstwowe. PNEN 13629:2004 Podłogi drewniane Deski scalone z litych elementów drewna liściastego. PNEN 13756:2004 Podłogi drewniane. Terminologia. PNEN 13999:2004(U) Podłogi drewniane Deski podłogowe z drewna iglastego litego Normy dotyczą wszystkich rodzajów parkietu w postaci lamelek, deszczułek, elementów z drewna i materiałów drewnopochodnych, układania podkładów parkietowych, przygotowania podłoży, wykończenia powierzchni, zabezpieczenia parkietów i podłóg drewnianych, stopni schodowych i progów oraz montażu listew. Dodatkowo stworzono tzw. klasę wolną" opartą na szczególnych zasadach wyboru, których cechy charakterystyczne określa producent. Nowe normy dopuszczają różnice dekoracyjne w obrębie tej samej klasy, jeżeli materiał pochodzi z różnych dostaw. Zmiana dotyczy dopuszczalnych zakresów wilgotności elementów posadzkowych, z zastrzeżeniem, że określają one wilgotności elementów w czasie dostawy bezpośrednio od producenta. Następujące zakresy zostały podane w normach: 711% dla deszczułek litych 711% dla lamparkiet 711% dla mozaiki parkietowej 612% dla deski łączonej 59% dla parkietu warstwowego (wilgotność warstwy górnej) Wszystkim rodzajom parkietów normy stawiają wymóg, aby były tak skonstruowane by istniała możliwość przeprowadzenia ich dwukrotnej renowacji. W normach zawarto informację, że zjawisko zmiany barwy po pewnym czasie ekspozycji na światło jest zjawiskiem naturalnym. 37

MOZAIKA NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE WYMIARY PŁYTA MOZAIKOWA MOZAIKA PRZEMYSŁOWA MOZAIKA SZTORCOWA MOZAIKA PAŁACOWA grubość 814 mm kwadrat 400 x 400, 440 x 440, 500 x 500, 640 x 320 wymiary 1 elementu 8 x 22 x 120/160 element składowy posadzki mozaikowej w kształcie kwadratu lub prostokąta, wykonany z jednej warstwy zestawów listewek, połączonych przejściowo lub na stałe materiałem zespalającym w postaci papieru lub siatki łączy cechy mozaiki i bruku. Składa się z wąskich deszczułek o grubości 14 22 mm. Mozaiki przemysłowe można wielokrotnie cyklinować. lamelki ułożone są na sztorc. Warstwa użytkowa o grubości 14mm lub 22mm. Mozaika ta jest mniej podatna na przenoszenie skurczów drewna. jest odmianą jednowarstwowych tafli litych. Spoiwem łączącym poszczególne elementy takiej tafli jest siatka. Grubość tego produktu waha się od 814 mm. MOZAIKA PRZEMYSŁOWA MOZAIKA SZTORCOWA 38

WZORY MOZAIKI STANDARD PARALLEL BURGUND GENUA JODEŁKA 2X CEGIEŁKA JODEŁKA 2X TOSKANA MOZAIKA PRZEMYSŁOWA (HKL) CZOŁOWO BOCZNA RAVENNA ROMA MILANO FIRENZE ANCONA BARI KARO 39

PANELE PODŁOGOWE I PARKIETY WARSTWOWE o grubości 11, 13, 14 mm wymiary parkietów szerokość 70 mm długość 490 mm klejone są z dwóch lub trzech warstw drewna warstwa drewna szlachetnego (o grubości 3,6 mm), poprzecznie ułożone drewniane deszczułki (najczęściej z drzewa iglastego) i spodnia warstwa łuszczki warstwy te leżą w stosunku do siebie prostopadle, co zapobiega naprężeniom i wypaczaniu drewna pod wpływem wahań temperatury i wilgotności powietrza elementy są dokładnie szlifowane, co powoduje otrzymanie gładkiej i równej powierzchni, na złączach z tolerancją 0,05 mm sprzedawane w formie lakierowanej, olejowanej lub bez zabezpieczenia powierzchni podczas lakierowania nanosi się 57 warstw lakieru utwardzanego promieniami UV nadają się do stosowania na ogrzewanie podłogowe PARKIET WARSTWOWY WYTRZYMAŁY LAKIER PIÓRO ok. 4mm WARSTWY UŻYTKOWEJ WARSTWA PRZECIWPRĘŻNA FREZOWANA WPUST 40

PANEL DREWNIANY WARSTWOWY PANELE LAMINOWANE POWIERZCHNIA BARDZO ODPORNA NA ŚCIERANIE PAPIER DEKORACYJNY HDF PŁYTA NOŚNA IMPREGNOWANY PRZECIWCIĄG BARDZO ODPORNA NA ŚCIERANIE POWIERZCHNIA PAPIER DEKORACYJNY IMPREGNOWANE PODKŁADKI ANTYUDAROWE LAMINAT HDF PŁYTA NOŚNA PRZECIWCIĄG LAMINAT 41

DESKA PODŁOGOWA (DYL PODŁOGOWY) (TZW. BIAŁA PODŁOGA) Wymiary desek: grubość 1530 mm, szerokość 90200 mm, długość 9003000 mm Krawędzie desek mogą być gładkie lub przystosowane do łączenia na wpust i wypust. Wpusty i wypusty ułatwiają połączenie i zapewniają lepsze wiązanie posadzki Deski podłogowe mocuje się głównie gwoździami (wbija się je w wyżłobienie wpustu na bocznej krawędzi) do drewnianych legarów rozstawionych co 3060 cm. Muszą być one idealnie wypoziomowane. Pod legarami powinna się też znaleźć warstwa izolacji przeciwwilgociowej. Deski mogą być również układane bezpośrednio na jastrychu cementowym Deski podłogowe należy kleić za pomocą klejów poliuretanowych DESKA PODŁOGOWA BRUK DREWNIANY posadzka układana z kostek twardego drewna, uzyskanych przez pocięcie bali prostopadle do ich długości. Kostki układa się słojami na sztorc ich stroną licową jest fragment przekroju pnia z widocznymi kręgami usłojenia. Przekrój czołowy (w poprzek słojów) jest w porównaniu z przekrojem wzdłużnym o wiele bardziej odporny zarówno na nacisk jak i na ścieranie. kostki mają najczęściej grubość 25 80 mm i boki o długości 40 mm kostki łączone są, podobnie jak mozaika, w płyty (po 518 sztuk) i naklejane na siatkę posadzka jest szczególnie wytrzymała na obciążenia mechaniczne wykonywany najczęściej z dębu, buku, jesionu przeznaczony w szczególności do zastosowania w obiektach przemysłowych i budynkach użytkowych. BRUK DREWNIANY 42

LAMPARKIET (PARKIET LAMELOWY) przeważnie o grubości 10 mm i wymiarach elementu : szerokość 50 mm, długość 250 mm nie posiada pióra i wpustu około 2030% tańszy od zwykłego parkietu wymaga bardzo równego podkładu do klejenia zalecane są kleje poliuretanowe i rozpuszczalnikowe TAFLE PARKIETOWE WARSTWOWE LITE dwu lub trójwarstwowe, budową przypominają panele konstrukcyjnie tafle takie składały się z warstwy spodniej, wykonanej z ramiaka sosnowego zazwyczaj o grubości 25 mm, oraz naklejonej warstwy wierzchniej o grubości 510 mm. Warstwa wierzchnia występująca najczęściej w formie intarsji skonstruowana jest z różnych gatunków drewna zazwyczaj o grubości 2025 mm formatowane były w kwadraty lub prostokąty początkowo wykonywane były z jednego gatunku drewna, głównie z dębu, około połowy XVII w. wzbogacone zostały kolorystycznie poprzez zastosowanie różnych gatunków drewna. Wzornictwo geometryczne parkiet z pałacu Fontainebleau lub Wersalu INTARSJOWANE RODZAJOWY PODZIAŁ TAFLI: bordiurowe progowe środkowe (zazwyczaj bardzo bogato zdobione) 43

POJĘCIA PODSTAWOWE PODŁOGA PODŁOŻE PODKŁAD POSADZKA ŚLEPA PODŁOGA część wykończenia budynku składająca się z następujących warstw wykonanych kolejno na podłożu (stropie bądź gruncie): izolacji (przeciwwilgociowej, termicznej, akustycznej) warstwy ochronnej podkładu posadzki strop lub grunt, na którym wykonane są warstwy podłogi konstrukcja budowlana wykonana na podłożu lub na leżącej na nim warstwie izolacyjnej, którą można użytkować bezpośrednio jako posadzkę lub pokryć okładziną, np. podkłady drewniane, cementowe, anhydrytowe górna, użytkowa warstwa podłogi wykonana z parkietu, płytek ceramicznych, wykładziny dywanowej, PCV, kamienia itd. konstrukcja podłogowa z płyt drewnopochodnych lub desek opartych na legarach IZOLACJA PRZECIW WILGOCIOWA IZOLACJA TERMICZNA IZOLACJA PAROSZCZELNA warstwa (np. papa czy folia) chroniąca podłogę przed zawilgoceniem wodą gruntową lub wilgocią resztkową ze stropu warstwa (np. twardy styropian) chroniąca podłogę przed przemarzaniem i zapobiegająca powstawaniu efektu kondensacji zapobiega przenikaniu pary wodnej przez strop z pomieszczenia leżącego na niższej kondygnacji IZOLACJA WODOSZCZELNA warstwa zapobiegająca przenikaniu wilgoci z miejsc szczególne narażonych na działanie wody (pralnie, łazienki) IZOLACJA AKUSTYCZNA WARSTWA OCHRONNA warstwa zapobiegająca przenoszeniu dźwięków powstających w wyniku uderzeń w podłogę, chodzenia itp warstwa (np. folia) chroniąca izolację termiczną i akustyczną przed zawilgoceniem w czasie wykonywania podkładu, a także zapobiegająca przenikaniu ciepłego, wilgotnego powietrza pod warstwę izolacji termiczne 44

PODKŁADY ZAPRAWA CEMENTOWA BETON MOSTEK TERMICZNY (CIEPLNY) mieszanina cementu (głównie portlandzkiego), drobnego kruszywa (piasek, kruszyny, miał o ziarnach do 5 mm) i wody. Jako dodatki uplastyczniające dodaje się plastyfikatory mineralne i plastyfikatory chemiczne mieszanina cementu (portlandzkiego lub hutniczego), kruszywa naturalnego, mineralnego i łamanego (piasek, żwir, pospółka) i wody jako dodatki uplastyczniające dodaje się plastyfikatory mineralne i plastyfikatory chemiczne klasa betonu np. B20, B30, oznacza jego wytrzymałość na ściskanie i odpowiednio wynosi 20MPa i 30MPa z powodu różnej frakcji ziaren kruszywa niemożliwe jest zbadanie wilgotności betonów metodą karbidową CM. Badanie takie przeprowadza się laboratoryjnie metodą suszarokowowagową okres odsychania betonów jest bardzo długi i trwa nawet kilka lat miejsca charakteryzujące się zwiększonymi stratami ciepła w obudowie budynku np. naroża, itp. W tych miejscach występuje zwiększony strumień cieplny oraz następuje lokalne obniżenie temperatury powierzchni pojawić się może pleśń i grzyby jednym powodów jego powstania może być źle zaprojektowany i wykonany obiekt RODZAJE PODKŁADÓW PODKŁADY DREWNIANE płyty OSB sklejka wodoodporna płyty wiórowe płyty stolarskie podkłady deskowe JASTRYCHY podkłady deskowe Jastrychy anhydrytowe jastrychy magnezjowe jastrychy z lanego asfaltu 45

BUDOWA DREWNA ZASTOSOWANIE CECHY CHARAKTE RYSTYCZNE LEGARY ŚLEPA PODŁOGA podłoża pod niemal wszystkie rodzaje wykładzin podłogowychkonstrukcje zapewniające odpowiednie właściwości podłogom sportowym wysoka izolacyjność termiczna przy niewielkiej wysokości całej konstrukcji powierzchniowa elastyczność możliwość dostosowywania wysokości całej konstrukcji do istniejących potrzeb możliwość natychmiastowego prowadzenia dalszych prac parkieciarskich ułożone na przyziemiu muszą być wentylowane wykonywane są głównie z drewna iglastego o wilgotności nie większej niż 12 % nie mają ściśle określonych wymiarów (w zależności od zaplanowanej wysokości konstrukcji np. 40x40 mm lub 40x60 mm) układane na podłożu równolegle do siebie, w odstępach uzależnionych od grubości i rodzaju materiału, który jest na nich układany oraz przewidywanego obciążenia podłogi legary należy wypoziomować wykonywana jest z desek, płyt wiórowych (V100, V100G) lub płyt OSB (OSB3, OSB4) przymocowanych do legarów grubość desek na ślepą podłogę musi wynosić przynajmniej 22 mm, natomiast płyt wiórowych i OSB nie mniej niż 15 mm puste przestrzenie pod płytami należy wypełnić materiałem izolacyjnym do 2/3 wysokości (płyty styropianowe, wełna mineralna, granulat styropianowy) SCHEMAT PODŁOGI Z PODZIAŁEM NA POSZCZEGÓLNE WARSTWY 1 podłoże na gruncie lub strop 7 5 3 1 6 4 2 2 izolacja przeciwwilgociowa lub paroszczelna 3 izolacja termiczna lub akustyczna 4 warstwa ochronna 5 podkład 6 grunt i klej 7 posadzka 46