Zawody przyszłości w Wielkopolsce. Abstrakt z badań Rynek pracy ulega ciągłym zmianom ekonomicznym, społecznym oraz technologicznym. Niektóre zawody znikają z rynku, natomiast na inne rośnie zapotrzebowanie. Brak systematycznie opracowywanych prognoz dotyczących popytu na pracę utrudnia przewidywanie zmian na rynku pracy oraz projektowanie kierunków kształcenia. Analiza oraz wnioski z badań pozwolą uzyskać dokładny obraz niedopasowań na wielkopolskim rynku pracy, będą skutecznym narzędziem słuŝącym nie tylko walce z bezrobociem, ale przede wszystkim pomagającym ustalić dobrze rokujące kierunki kształcenia. Wypracowane narzędzia umoŝliwią pracownikom Powiatowych Urzędów Pracy i Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu prognozowanie zmian zachodzących na lokalnym i regionalnym rynku pracy, dostarczenie aktualnej oceny sytuacji na rynku pracy oraz szczegółowej metodologii i narzędzi do sporządzania analiz w kolejnych latach. W ramach projektu zostały przeprowadzone: diagnozy wojewódzkiego i powiatowych rynków pracy na podstawie informacji statystycznej; modele prognostyczne bezrobocia; badania ankietowe 5000 firm w Wielkopolsce, mające na celu zmniejszenie luki informacyjnej na temat oczekiwań pracodawców. Odpowiedzi udzielone przez przedsiębiorców były podstawą do stworzenia spójnego i kompletnego źródła informacji o potrzebach wielkopolskiego rynku pracy. NiezaleŜne badanie dostarczyło informacji, które posłuŝą do prognozowania popytu na pracę oraz określenia najczęściej poŝądanych przez pracodawców kwalifikacji i umiejętności pracowników. I Zmiany zatrudnienia w Poznaniu i powiecie poznańskim Wykres: Zmiany zatrudnienia w badanych podmiotach w ostatnim roku 1
Zmiany zatrudnienia w ostatnim roku 30,00% 25,00% 20,00% 20,61% 26,20% 15,00% 10,00% 9,63% 12,31% 5,00% 0,00% firmy zw alniające pracow ników firmy przyjmujące pracow ników % zw olnionych w ogóle zatrudnionych % now oprzyjętych w ogóle zatrudnionych Pracodawcy w Poznaniu i powiecie poznańskim planują zdecydowanie więcej przyjęć niŝ zwolnień. Widać tu wyraźnie przewagę dobrych nastrojów 38,25% przedsiębiorstw planuje zwiększyć zatrudnienie, podczas gdy redukcja przewidziana jest w 4,01% firm. Jednocześnie moŝna stwierdzić, iŝ 0,56% planowanych zmian zatrudnienia stanowić będą zwolnienia, natomiast 0,66% - przyjęcia. Na podstawie wyników badań moŝna takŝe prognozować, iŝ zatrudnienie w Poznaniu i powiecie poznańskim wzrośnie o ok. 0,1%. PLANOWANE ZWOLNIENIA Grupa zawodowa % planowanych zwolnień modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 37,13 kierowcy i operatorzy pojazdów 7,63 górnicy i robotnicy budowlani 7,45 robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni 7,28 pracownicy usług osobistych i ochrony 5,12 pracownicy obrotu pienięŝnego i obsługi klientów 4,35 pracownicy pozostałych specjalności 3,91 pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 3,82 robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 3,55 specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 3,45 specjaliści szkolnictwa 2,67 operatorzy i monterzy maszyn 2,24 pozostali specjaliści 1,14 średni personel techniczny 1,14 rob.zaw. precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanter 1,10 2
PLANOWANE PRZYJĘCIA % Grupa zawodowa planowanych przyjęć pracownicy pozostałych specjalności 14,47 górnicy i robotnicy budowlani 12,42 modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 10,19 pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 9,48 robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 8,85 pozostali specjaliści 7,49 pracownicy obsługi biurowej 6,06 pracownicy usług osobistych i ochrony 5,42 pracownicy obrotu pienięŝnego i obsługi klientów 3,21 operatorzy i monterzy maszyn 3,20 kierowcy i operatorzy pojazdów 3,06 średni personel techniczny 2,59 specjaliści szkolnictwa 2,50 średni personel w zakresie nauk biolog. i ochrony zdrowia 2,25 robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, bud.i transp 2,14 II Popyt na pracę W Poznaniu i powiecie poznańskim większość pracodawców nie ma problemów ze znalezieniem nowego pracownika. W przeprowadzonym badaniu trudności zgłosiło jedynie ok. 10% pracodawców, którzy jako główną przyczynę podali brak kandydatów o odpowiednich kwalifikacjach (77,9% pracodawców) i doświadczeniu (67,6%). Ponadto trudności te spowodowane były równieŝ zbyt wysokimi oczekiwaniami płacowymi (41,3% pracodawców) oraz zbyt wysokimi kosztami pozapłacowymi (22,9% pracodawców). Mniej niŝ 10% pracodawców zwróciło uwagę na niechęć pracownika do zbyt dalekich dojazdów do miejsca pracy, trudne warunki pracy, niedostateczna liczbę godzin pracy oraz nieefektywne działania biura pośrednictwa pracy. W chwili badania 9,9% przedsiębiorstw zadeklarowało posiadanie wolnych miejsc pracy. III Najbardziej poszukiwani pracownicy Zawodami, w przypadku których pracodawcy napotkali na trudności ze znalezieniem pracowników, były głównie zawody, w których obecnie zatrudnienie jest znaczne sprzedawcy i demonstratorzy, krawcy i kapelusznicy, fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni, pośrednicy w obrocie nieruchomościami, inŝynierowie budownictwa i inŝynierii środowiska, monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych oraz spawacze i pokrewni. Oferowane dla tych zawodów przeciętne wynagrodzenie kształtowało się na poziomie od 896,36 PLN do 2 500 PLN brutto. 3
Zawód % w ogóle poszukiwanych zawodów Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Sprzedawcy i demonstratorzy 15,5% 1 115,16 Krawcy, kapelusznicy i pokrewni 13,3% 896,36 Fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni 9,6% 912,50 Pośrednicy w obrocie nieruchomościami 4,8% 875,00 InŜynierowie budownictwa i inŝynierii środowiska 3,3% 1 822,50 Monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych 3,1% 2 500,00 Spawacze i pokrewni 3,1% 1 799,43 Analiza dokonanych i planowanych zmian zatrudnienia pokazuje, Ŝe w najbliŝszym czasie zmianie ulegnie trend wzrostowy roku ubiegłego. Pracodawcy planują zmiany zatrudnienia w innych zawodach niŝ te, których dotyczyły obowiązujące trendy. Dotychczas więcej przyjęć niŝ zwolnień odnotowano w przypadku zawodów: sprzedawcy i demonstratorzy, agenci do spraw sprzedaŝy (handlowcy), robotnicy budowy dróg i pokrewni, maszyniści maszyn drukujących, inŝynierowie budownictwa i inŝynierii środowiska, gospodarze budynków, specjaliści do spraw finansowych oraz inne, gdzie róŝnica między zwolnieniami a przyjęciami nie była znacząca. Z kolei więcej pracowników zwalniano niŝ zatrudniano w zawodach: fotografowie i operatorzy urządzeń do rejestracji obrazu i dźwięku, elektromonterzy, monterzy elektronicy oraz mechanicy precyzyjni. Liczba planowanych przyjęć w największych stopniu przekracza liczbę planowanych zwolnień wśród: kierowników działów zaopatrzenia i dystrybucji (ok. 21 osób), elektryków budowlanych i im pokrewnych (ok. 20 osób), przewodników turystycznych i pilotów wycieczek (ok. 18 osób), asystentów i techników dentystycznych (15 osób), elektromechaników (13 osób) oraz operatorów maszyn i urządzeń przetwórstwa kawy, herbaty (11 osób). Podobna sytuacja, choć na mniejszą skalę, wystąpi m.in. w przypadku operatorów urządzeń do produkcji papieru, maszyn i urządzeń do produkcji betonu oraz posadzkarzy i im pokrewnych. 4
W Poznaniu i powiecie poznańskim największe przyrosty zatrudnienia przewiduje się w grupie zawodowej: operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych (26,60%), a następnie nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy (24,41%), pracownicy obrotu pienięŝnego i obsługi klientów (19,20%) oraz górnicy i robotnicy budowlani (18,57%). IV Planowane przyjęcia Grupa zawodowa netto jako % zatrudnionych obecnie operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych 26,60% nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy 24,41% pracownicy obrotu pienięŝnego i obsługi klientów 19,20% górnicy i robotnicy budowlani 18,57% robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 10,99% pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 10,33% pozostali specjaliści 6,92% rob.zaw. precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanter 5,90% średni personel techniczny 5,61% pracownicy pozostałych specjalności 4,71% robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, bud.i transp 4,59% modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 4,30% średni personel w zakresie nauk biolog. i ochrony zdrowia 3,95% operatorzy i monterzy maszyn 3,83% pracownicy obsługi biurowej 3,69% pracownicy usług osobistych i ochrony 2,81% specjaliści szkolnictwa 2,57% specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 2,42% specjaliści nauk przyrodniczych i ochrony zdrowia 2,40% kierowcy i operatorzy pojazdów 1,87% pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 0,76% kierownicy duŝych i średnich organizacji 0,33% kierownicy małych przedsiębiorstw 0,00% ogrodnicy 0,00% Wnioski ogólne: 1. Ogólna sytuacja na rynku pracy wydaje się być stabilna. W okresie ostatnich dwunastu miesięcy ogólna liczba nowozatrudnionych pracowników przewyŝszała liczbę zwalnianych we wszystkich branŝach. Tendencja ta najprawdopodobniej utrzyma się w kolejnym roku. 2. Obecni pracownicy przedsiębiorstw w Poznaniu i powiecie poznańskim to w większości ludzie w wieku od 25 do 44 lat, charakteryzujący się mobilnością i elastycznością zawodową. 5
Wśród form zatrudnienia przewaŝa stała umowa o pracę w pełnym wymiarze, choć daje się zauwaŝyć proces przechodzenia do form bardziej elastycznych. 3. Najgorzej zarabiającą grupą zawodową w Poznaniu i powiecie poznańskim są sprzedawcy oraz pracownicy usług ochrony, najlepiej zarabiającą ekonomiści. 4. Największa rotacja miała miejsce w przypadku następujących grup zawodowych: pracownicy pozostałych specjalności, modelki, sprzedawcy i demonstratorzy, pracownicy usług osobistych i ochrony, kierowcy i operatorzy pojazdów oraz pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. 5. W najbliŝszym czasie wzrostu zatrudnienia moŝemy spodziewać się w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą w branŝy produkcyjnej oraz usługowej. 6. Największy wzrost zapotrzebowania na pracowników przewiduje się w zawodach: sprzedawcy i demonstratorzy, handlowcy, malarze budowlani oraz magazynierzy. 7. Największe zwolnienia planowane są w zawodach: sprzedawcy i demonstratorzy. 8. Większość pracodawców Poznania i powiatu poznańskiego nie ma problemów ze znalezieniem pracowników. Jeśli jakieś trudności pojawiają się, ich główną przyczyną jest brak kandydatów o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu. Największe trudności występują ze znalezieniem sprzedawców i demonstratorów, krawców i kapeluszników i im pokrewnych. 9. Popyt dotyczy w szczególności sprzedawców oraz handlowców. Z kolei do zawodów najlepiej rokujących naleŝą następujące profesje: kierownicy działów zaopatrzenia i dystrybucji, elektrycy budowlani i pokrewni, przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek oraz asystenci i technicy dentystyczni. 10. Największe redukcje zatrudnienia miały miejsce wśród fotografów i operatorów urządzeń do rejestracji obrazu i dźwięku oraz elektromonterów. 6