INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE CUKIERNIK - kod 751201 ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY Cukiernik to jeden z 2360 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2014 r. poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę sama nazwę i kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie cukiernik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) obsługiwania maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji wyrobów cukierniczych; 2) sporządzania półproduktów cukierniczych; 3) sporządzania gotowych wyrobów cukierniczych; 4) dekorowania wyrobów cukierniczych. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU CUKIERNIK 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe, a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem, a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby, które wykonują zawód cukiernika, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Sprawnością motoryczną: Wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjne (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności: utrzymania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). 2. Współpracą w grupie: Aktywne angażowanie się w prace zespołu i dążenie do wspólnej realizacji celów. 3. Podzielnością uwagi: Efektywne wykonywanie kilku czynności jednocześnie i zdolność do pracy w warunkach rozpraszających uwagę. 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa 2014 1
4. Sumiennością w dążeniu do rezultatów: Wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE CUKIERNIK W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011 2015 (I półrocze) Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2015 2014 534 822 41 5 99 9 1242 970 128 48 158 6 2013 1339 1190 116 66 92 2012 2011 1306 1328 1126 103 53 121 0 1074 111 52 90 2 Źródło: Załącznik 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywacji zawodowej według zawodów i specjalności. 0 W pierwszym półroczu 2015 r. na jedną ofertę pracy przypadało 5,4 bezrobotnych zarejestrowanych w tym okresie. W roku 2014 roku na jedną ofertę pracy przypadało 7,9 bezrobotnych, w 2013 roku przypadało 14,5, w roku 2012 na jedną ofertę przypadało 10,8 bezrobotnych, w 2011 roku na jedną ofertę przypadało 14,7 bezrobotnych zarejestrowanych w okresie. Porównując dane z pierwszego półrocza 2015 roku z wcześniejszymi latami można zauważyć poprawę na rynku pracy wśród osób szukających pracy w tym zawodzie. Liczba osób przypadających na jedną ofertę pracy spadła o 2,5 w stosunku do ubiegłego roku tj. 2014. Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w latach 2010-2014 roku zawód ten został 2
sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 2, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. WYNIKI BADAŃ PRACODAWCÓW 3 ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA SYSTEM OŚWIATY SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ 4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określa, że zawód cukiernik od 1 września 2012 roku można zdobyć po ukończeniu Zasadniczej Szkoły Zawodowej w trzyletnim cyklu kształcenia. Dopuszcza się również możliwość kształcenia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Dla zawodu cukiernik wyodrębniono jedną kwalifikację: K1 produkcja wyrobów cukierniczych. 2 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 3 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania pracodawców znajduje się na stronie internetowej WUP. 4 Źródło informacji: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, serwis internetowy Ministerstwa Edukacji Narodowej www.men.gov.pl oraz System Informacji Oświatowej www.cie.men.gov.pl 3
Kwalifikacyjny kurs zawodowy to kurs prowadzony według programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach w zakresie jednej kwalifikacji. Minimalna liczba godzin kształcenia na tym kursie jest równa minimalnej liczbie godzin kształcenia zawodowego określonej w podstawie programowej kształcenia w zawodach dla danej kwalifikacji. W ramach różnych zawodów wyodrębniono poszczególne kwalifikacje, z których każda obejmuje określony zasób wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, opisanych w podstawie programowej kształcenia w zawodach. Podmiot prowadzący kwalifikacyjny kurs zawodowy jest obowiązany uwzględnić w realizowanym na kursie programie nauczania wszystkie wskazane w podstawie programowej kształcenia w zawodach komponenty właściwe dla danej kwalifikacji. Ukończenie tego kursu umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, w zakresie danej kwalifikacji, przeprowadzanego przez okręgową komisję egzaminacyjną. Osoba, która ukończy kwalifikacyjny kurs zawodowy i zda egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji, otrzymuje świadectwo potwierdzające kwalifikacje w zawodzie. Dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w określonym zawodzie będzie mogła otrzymać osoba, która posiada poziom wykształcenia wymagany dla danego zawodu (odpowiednio wykształcenie zasadnicze zawodowe lub średnie) oraz zda egzaminy z zakresu wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie, czyli posiada świadectwa potwierdzające uzyskanie kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie. Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą prowadzić: publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego; instytucje rynku pracy, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową; podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Według danych pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej udostępnianych przez Centrum Informatyczne Edukacji na dzień 06.07.2015 roku na stronie www.cie.men.gov.pl w województwie kujawsko-pomorskim zawód ten można zdobyć w 66 placówkach oświatowych. 4
Nie wszystkie z wymienionych placówek prowadzą ciągły nabór do klas kształcących w zawodzie cukiernik. Szkoły te deklarują otwarcie klas w danym roku szkolnym pod warunkiem zebrania odpowiedniej liczby kandydatów do nauki w tym zawodzie. Ukończenie szkoły umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu. Szkoły zapewniają, że formą ułatwiającą zatrudnienie jest cykl praktyk obowiązkowych w trakcie kształcenia, po których również są zawierane umowy o pracę. Z danych uzyskanych z Systemu Informacji Oświatowej na dzień 30 września 2014 roku w zawodzie cukiernik w 2014 roku odnotowano 216 absolwentów, a naukę kontynuowało 712 uczniów. W 2013 roku odnotowano 188 absolwentów, natomiast naukę kontynuowało 742 osoby. W 2012 roku odnotowano 143 absolwentów, w tym czasie naukę w zawodzie kontynuowało 414 osób. W 2011 roku w zawodzie cukiernik odnotowano 161 absolwentów - osoby które ukończyły naukę, w tym czasie 827 uczniów kontynuowało naukę w zawodzie. W roku szkolnym 2009/2010 w województwie kujawsko-pomorskim w zawodzie cukiernik ukończyło naukę 181 osób. Na dzień 30 września 2010 roku naukę w tych samych szkołach kontynuowało jeszcze 610 osób. Adresy szkół: http://www.cie.men.gov.pl/index.php/wyszukiwarka.html Informacje o kursach prowadzonych przez instytucje szkoleniowe między innymi z dziedziny cukiernictwa dostępne są na stronie internetowej: http://ris.praca.gov.pl POMOCNE ADRESY http://osskic.org.pl/ http://cukiernicy.pl/ LITERATURA 1. Ciastkarstwo Ciastkarstwo to książka adresowana do uczniów zasadniczych szkół zawodowych, techników, szkół policealnych, do przyszłych a także już praktykujących cukierników i ciastkarzy oraz amatorów i pasjonatów domowych wypieków. Autor: Deschamps Bernard, Deschaintre Jean-Claude, Data wydania: 2009 2. Przegląd piekarski i cukierniczy, Miesięcznik poświęcony piekarstwu, ciastkarstwu, produkcji czekolady, wyrobów karmelarskich, lodów i innych słodyczy: 3. "Cukiernictwo i Piekarstwo" jest branżowym czasopismem skierowanym przede wszystkim do osób decyzyjnych w zawodzie piekarz, cukiernik, lodziarz, technolog żywności i żywienia, właścicieli cukierni, piekarni, ale też kawiarenek i lodziarni. 5
4. "Lody" to Dodatek specjalny magazynu "Cukiernictwo i Piekarstwo" poświęcony wyłącznie lodom. Ukazuje się raz w roku u progu szczytu sezonu na lody w Polsce. 5. Miesięcznik "Przemysł Spożywczy" to czasopismo Stowarzyszenia Naukowo- Technicznego Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego (SITSpoż.). Rok powstania: 1946 Tematyka: Zagadnienia sektora spożywczego. Informacje o innowacjach technicznych, technologicznych i produktowych w branży spożywczej. 6. Technika w produkcji cukierniczej. Podręcznik przeznaczony do nauczania zawodu cukiernik na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i szkoły policealnej. Autor: Katarzyna Kocierz, data wydania 2010. 7. Technologie produkcji cukierniczej cz. 1 i 2, Technologie produkcji cukierniczej część 1 i 2 podręcznik przeznaczony dla uczniów i słuchaczy kształcących się w zawodzie cukiernik w zasadniczych szkołach zawodowych i szkołach policealnych. Autor: Magdalena Kaźmierczak Opracowała: Lidia Dobrolubow doradca zawodowy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Zaakceptował: Janusz Bokser Data ostatniej aktualizacji: 06.07.2015 r. Sytuacja zawodu na europejskich rynkach pracy 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie cukiernik w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako cukiernik w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód cukiernik jest regulowany należy 6
skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w trzech krajach EOG zawód cukiernik jest regulowany, są to: Islandia, Liechtenstein, Węgry. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.ht m 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem cukiernik wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodami: cukiernik, piekarz, zawody pokrewne zgłoszonych zostało 2918 ofert pracy w 25 krajach EOG. Najwięcej ofert pracy w ww. zawodach znajduje się w: Niemczech (1353 oferty), Francji (535 oferty), Austrii (174 oferty) - dane wg stanu na dzień 12.09.2013 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie cukiernik w krajach EOG powinny dysponować 2-3 letnim udokumentowanym doświadczeniem zawodowym, posiadać odpowiednie orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania prac przy produkcji żywności. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie cukiernik w wybranych krajach: Francja: 10-11 euro/godz. brutto, Austria: 1525 euro miesięcznie brutto, Belgia: 13,69 euro/godz. brutto. Opracował : WUP w Toruniu Wydział Pośrednictwa Pracy 7