GATS wyniki badania Witold Zatoński, Krzysztof Przewoźniak, Jakub Łobaszewski, oraz Zespół Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów
Zespół ZEiPN Mgr Magda Cedzyńska Mgr Jadwiga Cieśla Mgr inż. Kinga Janik-Koncewicz Mgr Jakub Łobaszewski Mgr Marta Mańczuk Mgr Maria Przewoźniak Krzysztof Przewoźniak Joanna Szwechowicz Ewa Tarnowska oraz Prof. Witold Zatoński
Charakterystyka palenia w Polsce Rzucanie palenia Bierne palenie Wiedza o skutkach palenia Postawy Polaków wobec: Palenia w obecności ludzi Akcyzy na produkty tytoniowe Zakazu sprzedaży tytoniu Trendy czasowe: tytoń, płuco Główne wyniki, wnioski
W Polsce CODZIENNIE pali: 33,5% (5,2 mln) dorosłych mężczyzn 21,% (3,5 mln) dorosłych kobiet Łącznie 8,7 mln dorosłych Polaków
W Polsce OKAZJONALNIE pali: 3,3% (1 mln) dorosłych mężczyzn i kobiet
Codziennie palący wg wieku 5 4 38,8 43,1 41,8 mężczyźni 32,1 3 % 2 15,6 21, 1 15-19 2-29 3-39 4-49 5-59 6+
Codziennie palący wg wieku 4 32,3 33,4 kobiety 3 22,4 22, % 2 1 7,6 8, 15-19 2-29 3-39 4-49 5-59 6+
Codziennie palący wg wykształcenia 5 4 45, mężczyźni 3 28,8 3,3 % 23,2 2 1 Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe
Codziennie palący wg wykształcenia 4 3 3,7 kobiety 22,6 % 2 18, 11,7 1 Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe
Palenie tytoniu w Polsce wg płci w latach 29-21 7 64.3 6 mężczyźni kobiety % 5 4 33.5 41.3 3 2 1 21. 3.3 3.4 21.8 11.3 Codziennie palący Okazionalnie palący Byli palacze Nigdy niepalący Źródło: Badanie GATS. Polska 29-21
Większość palaczy (94,7%) pali papierosy. Tytoniu bezdymnego (tj. tabaki, tytoniu do żucia, tytoniu doustnego) używa,5% tj. 2 tys. dorosłej populacji.
Polacy rozpoczynają codzienne palenie między 18 a 24 r.ż. Mężczyźni w 18 r.ż. Kobiety w 2 r.ż.
Średnia liczba papierosów wypalanych w ciągu doby: Mężczyźni 18 sztuk Kobiety 16 sztuk
6% codziennych palaczy zapala pierwszego papierosa w ciągu 3 minut po przebudzeniu, 22,9% w ciągu pierwszych 5 minut. Co czwarty palacz (23%) budzi się w nocy i pali papierosa. 24,2% mężczyzn 21,2% kobiet.
Średnia długość codziennego palenia: Mężczyźni - 23,3 roku Kobiety - 21,7 roku.
Wydatki na papierosy produkowane fabrycznie Średnia kwota wydana na 2 sztuk papierosów produkowanych fabrycznie (PLN) Średnie miesięczne wydatki na papierosy produkowane fabrycznie (PLN) 9,12 28,52
Rzucanie palenia Gotowość do rzucania palenia Powody rzucania palenia Wsparcie w procesie rzucania Stosowanie leków Czas abstynencji
ETAPY GOTOWOŚCI * Uzależnienie Krótkotrwała abstynencja Prekontemplacja Kontemplacja Działanie Długotrwała abstynencja * Prochaska J.O.,DiClemente C.C. (1983), J. Consult. Clin. Psychol. 51: 39-395
39% palaczy w Polsce nie zamierza rzucać palenia
Długotrwała abstynencja Uzależnienie Krótkotrwała abstynencja 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Prekontemplacja Kontemplacja Działanie
5% obecnie palących rozważa rzucenie palenia. 25% 21,% 2% 18,6% 15% 1% 1,5% 5% % w ciagu miesiąca w ciągu 12 miesięcy zamierza, ale nie w ciągu 12 miesięcy
Długotrwała abstynencja Uzależnienie 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Krótkotrwała abstynencja Prekontemplacja 5% obecnie palących zamierza rzucić palenie Kontemplacja Działanie
35,1% palaczy podjęło próbę zaprzestania palenia w ciągu ostatnich 12 miesięcy. 6% 49,1% 4% 2% 39,4% 28,8% 3,4% 34,7% 41,1% Największy odsetek rzucających palenie był w najmłodszej (15-19 lat) i najstarszej (6+) grupie wiekowej % 15-19 lat 2-29 lat 3-39 lat 4-49 lat 5-59 lat 6+
Uzależnienie 35,1% podjęło próbę zaprzestania palenia Krótkotrwała abstynencja 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Prekontemplacja 5% obecnie palących zamierza rzucić palenie Kontemplacja Działanie Długotrwała abstynencja
Uzależnienie 35,1% podjęło próbę zaprzestania palenia Krótkotrwała abstynencja 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Prekontemplacja 5% obecnie palących zamierza rzucić palenie Kontemplacja Działanie 36,5% ekspalaczy Długotrwała abstynencja
Najważniejsze dla zaprzestawania palenia okazały się: zdrowie oraz finanse 7% 6% 57.5% 5% 4% 3% 2% 12.9% 1% % 5.%.3% zdrowie cena papierosów inni rzucili zakaz palenia
Wśród palaczy, którzy podjęli próbę zaprzestania palenia 57,2% zostało zapytanych przez lekarza o to czy palą 41,8% otrzymało od lekarza poradę, aby zaprzestać palenia tytoniu Tylko 3,5% szukało pomocy specjalisty podczas próby zaprzestania palenia
1/4 palaczy używała leków podczas próby zaprzestania palenia
Średni czas abstynencji, wśród tych którzy podjęli próbę w ciągu ostatnich 12 miesięcy to 5,33 tygodnia Zdecydowana większość palaczy wraca do palenia przed upływem 3 miesięcy (83,8%)
Kobietom (2,8%) prawie dwukrotnie częściej niż mężczyznom (5,4%) udaje się zaprzestać palenia na okres powyżej 6 miesięcy
Charakterystyka palenia w Polsce Rzucanie palenia Bierne palenie Wiedza o skutkach palenia Postawy Polaków wobec: Akcyzy na produkty tytoniowego Palenia w obecności ludzi Zakazu sprzedaży tytoniu
Narażenie niepalących raz w miesiącu lub częściej na dym tytoniowy Główne miejsca narażenia niepalących: - miejsce pracy (pomieszczenia zamknięte) - wybrane miejsca publiczne - dom i samochód prywatny Unikanie różnych miejsc z powodu narażenia na dym tytoniowy (wszyscy badani)
Narażenie niepalących na dym tytoniowy w miejscu pracy, GATS Polska 29-21 1 4 35 3 33.8 mężczyźni kobiety % 25 2 19.5 15 1 5 1 Narażenie na dym tytoniowy raz w miesiącu lub częściej
Narażenie niepalących na dym tytoniowy w miejscach publicznych, GATS Polska 29-21 1 1 9 87,6 8 7 % 6 5 4 5,9 3 2 1 7,4 9,9 4,2 Bar, pub, klub nocny, dyskoteka lub klub muzyczny Restauracja, kawiarnia, bistro Środki transportu publicznego Budynki urzędów państwowych Placówki opieki zdrowotnej 1 Narażenie na dym tytoniowy raz w miesiącu lub częściej
Narażenie niepalących na dym tytoniowy w domu i prywatnym samochodzie, Polska 29-21 1 35 3 3,4 29,4 mężczyźni kobiety 25 24,9 2 2 % 15 1 5 Dom 1 Narażenie na dym tytoniowy raz w miesiącu lub częściej Prywatny samochód
Unikanie różnych miejsc z powodu narażenia na dym tytoniowy, GATS Polska 29-21 Dom innej osoby 44,3 Bar, pub, klub nocny 21,1 Obiekt kulturalny 14,4 Restauracja, kawiarnia, bistro, herbaciarnia 11 5 1 15 2 25 3 35 4 45 5 %
Charakterystyka palenia w Polsce Rzucanie palenia Bierne palenie Wiedza o skutkach palenia Postawy Polaków wobec: Akcyzy na produkty tytoniowego Palenia w obecności ludzi Zakazu sprzedaży tytoniu
Opinie wszystkich badanych o aktywnym i biernym paleniu oraz zażywaniu tytoniu bezdymnego jako przyczynie poważnych chorób Opinie wszystkich badanych o paleniu tytoniu jako przyczynie raka płuca, zawału serca i wylewu (udaru mózgu) Opinie obecnie palących i niepalących o tym, że palenie papierosów prowadzi do uzależnienia Opinie obecnie palących i niepalących o tym, że niektóre rodzaje papierosów mogą być mniej szkodliwe od innych
Opinie o aktywnym i biernym paleniu oraz zażywaniu tytoniu bezdymnego jako przyczynie poważnych chorób, GATS Polska 29-21 1 9 8 91,5 81,4 7 6 % 5 4 3 39 2 1 Poważne choroby u palących Poważne choroby u niepalących Poważne choroby u zażywających tytoń bezdymny
Opinie o paleniu tytoniu jako przyczynie wybranych chorób, GATS Polska 29-21 1 9 8 92,6 79,9 7 6 61,8 % 5 4 3 2 1 Rak płuca Zawał serca Wylew (udar mózgu)
Inne opinie o szkodliwości palenia papierosów, GATS Polska 29-21 1 9 97,2 98,4 Obecnie palący 8 Niepalący 7 6 % 5 4 3 2 24,1 1 Palenie papierosów prowadzi do uzależnienia 15,3 Niektóre rodzaje papierosów mogą być mniej szkodliwe od innych
Charakterystyka palenia w Polsce Rzucanie palenia Bierne palenie Wiedza o skutkach palenia Postawy Polaków wobec: Akcyzy na produkty tytoniowego Palenia w obecności ludzi Zakazu sprzedaży tytoniu
Postawy wobec regulacji ograniczających palenie tytoniu (poparcie, sprzeciw i brak zdania): - postawy wobec całkowitego zakazu produkcji i sprzedaży papierosów - postawy wobec całkowitego zakazu palenia w miejscu pracy i miejscach publicznych
Postawy wobec różnych regulacji ograniczających palenie, GATS Polska 29-21 6 5 48,3 46 Poparcie Sprzeciw Brak zdania 4 38,5 41,3 % 3 2 13,2 12,7 1 Podniesienie podatków na wyroby tytoniowe Całkowity zakaz produkcji i sprzedaży papierosów
Postawy wobec całkowitego zakazu palenia w pracy i miejscach publicznych, GATS Polska 29-21 1 9 8 92,1 91,8 83,2 82,4 81,4 Poparcie Sprzeciw Nie wiem 7 64,7 6 58,4 % 5 51,6 4 33,5 36,9 3 28,7 2 1 6,6 7 Placówki opieki zdrowotnej 1,3 1,2 Szkoły i inne placówki edukacyjne 12,7 Obiekty sportowe 4,1 3,5 14,2 13,4 Budynki urzędów państwowych 5,3 Placówki kulturalne 6,7 8 11,5 Miejsca pracy Restauracje Bary/kluby nocne lub muzyczne
Podsumowanie
Podsumowanie: trendy czasowe; tytoń, płuco
Codzienne palenie tytoniu, mężczyźni (Polska 1974-21) 7 2+ 65 62 6 55 % 5 45 55 45 41 4 35 35 3 1974 1985-1989 1995-1999 25-28 29-21
% 9 8 7 6 5 4 3 2 1 63,7 64, Codzienne palenie tytoniu wg wieku, mężczyźni (Polska 1974-21) 6,3 1974 1982 1985-1989 2-29 49,4 43,2 199-1994 1995-1999 38,6 41,1 32,1 2-25- 24 28 29-21 % 9 8 7 6 5 4 3 2 1 65,7 75,6 6,7 1974 1982 1985-1989 3-39 58,8 52,5 199-1994 1995-1999 51,7 41,7 38,8 2-25- 24 28 29-21 % 9 8 7 6 5 4 3 2 1 7, 7,4 57,4 1974 1982 1985-1989 4-49 55,7 51,9 199-1994 1995-1999 51,9 46,2 43,1 2-25- 24 28 29-21 9 5-59 9 6+ 9 2+ % 8 7 6 5 4 3 2 1 65.2 65.6 49.5 52.6 47.4 45.5 52.9 41.8 % 8 7 6 5 4 3 2 1 47,6 5,7 39,6 35,3 28,3 3,5 23,7 21, % 8 7 6 5 4 3 2 1 62.4 65.2 54.8 5.5 44.6 43.4 41.4 35.1 1974 1982 1985-1989 199-1994 1995-1999 2-25- 24 28 29-21 1974 1982 1985-1989 199-1994 1995-1999 2-25- 24 28 29-21 1974 1982 1985-199-1995-2- 25-29- 1989 1994 1999 24 28 21
6 Codzienne palenie tytoniu wg wieku, kobiety (Polska 1974-21) 2-29 6 3-39 6 4-49 % 5 4 3 44,5 34,3 28,5 28,5 % 5 4 3 48,4 41,5 39,4 37,3 32,8 24,6 % 5 4 3 22,9 25, 29,8 35,3 36,3 4,4 34,8 32,3 2 1 27,8 23, 25,8 22,4 2 1 17,6 22 2 1 1974 1982 1985-1988 199-1994 1995-1999 2-25- 24 28 29-21 1974 1982 1985-1988 199-1994 1995-1999 2-25- 24 28 29-21 1974 1982 1985-1988 199-1994 1995-1999 2-25- 24 28 29-21 % 6 5 4 3 2 1 18,2 23,2 15,5 1974 1982 1985-1988 5-59 18, 2,9 199-1994 1995-1999 32,8 32,3 33,4 2-25- 24 28 29-21 % 6 5 4 3 2 1 7,1 6+ 8,2 7,8 6,6 1974 1982 1985-1988 5,8 199-1994 1995-1999 9, 11,5 8, 2-25- 24 28 29-21 % 6 5 4 3 2 1 18.6 31.6 2+ 26.1 25.4 23.5 25.8 25.2 22.1 1974 1982 1985-199- 1995-2-25-29- 1988 1994 1999 24 28 21
Trendy umieralności na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, mężczyźni wg grup wieku, 1963-26 8 7 6 5 4 3 2 1 2-44 lata 25 2 15 1 5 45-64 lata 6 5 4 3 2 1 65+ lat 196 197 198 199 2 21 196 197 198 199 2 21? 196 197 198 199 2 21
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca, Polska i Węgry 14 Mężczyźni, wiek 2-44 6 Kobiety, wiek 2-44 12 5 1 zgony / 1, 8 6 4 zgony / 1, 4 3 2 2 1 1959 1965 1971 1977 1983 1989 1995 1959 1965 1971 1977 1983 1989 1995 Polska Węgry Polska Węgry
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca, Polska vs. UE15, w latach, 1965-26, mężczyźni w grupie wieku 35-44 y 2 18 16 współczynnik umieralności 14 12 1 8 6 4 Polska UE15 2 195 196 197 198 199 2 21
Podsumowanie; główne wyniki, wnioski 1. CODZIENNIE pali: co trzeci dorosły (15+) mężczyzna co piąta kobieta Wypalają 7 mld papierosów wydając na nie ok. 25 mld złotych:
2. Zespół uzależnienia od tytoniu (ZUT) u 6% palaczy w Polsce Głęboko uzależnieni palacze; 6% pali w ciągu 3 minut po przebudzeniu, w tym 23% w ciągu 5 minut 23% budzi się w nocy i pali papierosy; grupa najwyższego ryzyka raka płuca
3. Analfabetyzm zdrowotny (tytoniowy) 1% nie zna (nie wierzy) w związek przyczynowy palenia z rakiem płuca 2% nie zna związku przyczynowego palenia z zawałem serca 4% nie zna związku przyczynowego palenia z udarem mózgu (wylewem) Niska świadomość szkodliwości biernego palenia (konieczność wprowadzenia zakazu palenia w obecności ludzi)
4. Waga ostrzeżeń zdrowotnych 42% Twój lekarz lub farmaceuta pomoże ci rzucić palenie 24% Dzwoniąc pod numer telefonu 81 18 18 uzyskasz pomoc w rzuceniu palenia