I. Wprowadzenie S P R A W O Z D A N I E Z A R Z Ą D U Banku Spół dzielczego w Gnieźnie z dział alności za 2014 r. na Zebranie Grupy Czł onkowskiej Na podstawie 20 pkt 3) Statutu Banku Spółdzielczego w Gnieźnie, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 63/2012 Zarządu Banku Spółdzielczego w Gnieźnie z dnia 16 sierpnia 2012 r., Zarząd banku przedkłada coroczne sprawozdanie z ubiegłorocznej działalności, które w sposób syntetyczny określa podstawowe działania podjęte w minionym roku oraz ilustruje podstawowe wyniki finansowe osiągnięte w okresie sprawozdawczym. Miniony rok stanowił kontynuację dwukierunkowej polityki banku, polegającej z jednej strony na poszukiwaniu optymalnych rozwiązań w obszarze biznesowym banku, z drugiej strony natomiast na adaptacji ostrożnościowych mechanizmów stabilizujących rynek finansowy. Należy bowiem po raz kolejny przypomnieć, że sektor bankowości spółdzielczej, mimo swojej osobliwości i odrębności od korporacyjnych banków, nie został zwolniony od wymogów wynikających z pakietu CRR/CRD oraz wymogów rekomendowanych przez europejski nadzór bankowy. Niewątpliwie oznacza to dla banku duże wyzwania, a z uwagi na brak ostatecznych rozwiązań prawnych, stawia sektor bankowości spółdzielczej w swoistej niepewności, co do wizji dalszego jego funkcjonowania. Niepewność ta nie może jednak oznaczać bierności, dlatego w dalszej części sprawozdania zasygnalizowane zostaną ogólne działania banku przyjęte w obliczu projektowanych rozwiązań prawnych. W części wprowadzającej do sprawozdania zwyczajowo już przypomnienia wymaga, że Zarząd Banku pracował w minionym roku w dotychczasowym trzyosobowym składzie, który tworzyli: Wiesław Zyk Prezes Zarządu, Barbara Borowska Zastępca Prezesa i Tomasz Wiśniewski Członek Zarządu. W okresie sprawozdawczym Zarząd odbył 53 protokołowane posiedzenia, podejmując w ich trakcie 86 uchwał. Ich przedmiotem były zagadnienia z różnych obszarów działalności banku, a w szczególności z zakresu polityki handlowej, zarządzania ryzykiem i adekwatnością kapitałową, wyniku finansowego, polityki korporacyjnej i zarządzania zasobami ludzkimi. Ponadto w zakresie zarządzania bankiem w przypisanych obszarach merytorycznych, członkowie Zarządu podejmowali konieczne decyzje dotyczące realizacji zadań podlegających ich nadzorowi. 1
II. Zakres ubiegłorocznej działalności Okres sprawozdawczy stanowił kolejny rok zmagania się ze skutkami niesprzyjającej koniunktury gospodarczej. Toteż kwestie wchodzące w zakres działalności biznesowej stanowiły najpilniejszy i najszerszy obszar aktywności Zarządu. W tym celu dokonywano systematycznej weryfikacji pozycji rynkowej i konkurencyjności banku, dostosowując zakres działalności handlowej do zmieniających się potrzeb rynkowych. Szczególny akcent położono na sprzedaż produktów kredytowych, której dalszy rozwój stanowi założenie aktualne także w tegorocznej polityce Zarządu. Z uwagi na zmiany stóp procentowych przez radę Polityki Pieniężnej istotną kwestię w minionym roku stanowiło także równoważenie powstałych dysproporcji w cenie pieniądza w obszarze działalności depozytowej i kredytowej. Wprawdzie podjęte działania pozwoliły zachować w okresie sprawozdawczym tendencje wzrostowe w obszarze wyniku finansowego, to jednak jest to problem wymagający nieustannej czujności, wzmożonej pracy i dużej elastyczności w polityce zarządzania. Działania w obszarze działalności handlowej prowadzone były w okresie sprawozdawczym, równoległe z przeglądem i weryfikacją funkcjonujących procesów i mechanizmów zarządzania ryzykiem. Dokonując systematycznych analiz stopnia narażenia banku na występujące w jego działalności rodzaje ryzyka oraz przeglądów polityki kapitałowej i raportów z kontroli wewnętrznej, Zarząd wprowadzał nowe rozwiązania oraz dbał o utrzymanie rekomendowanych standardów w procesie zarządzania i podnoszenia efektywności działania banku. W minionym okresie sprawozdawczym, tak jak w roku poprzednim, utrudnienia stanowiły jednak liczne zmiany w rekomendowanych przez organ nadzoru standardach zarządzania oraz wymogi wynikające z zapisów pakietu rozporządzenia CRR i dyrektywy CRD IV. Dodatkową komplikację stanowi brak konkretnych rozwiązań prawnych dla sektora banków spółdzielczych, które cały czas w obliczu nowych wyzwań poruszają się niejako po omacku. W corocznej swojej działalności Zarząd uwzględnia także bieżące potrzeby banku. Wynikają one, zarówno z konieczności modernizacji posiadanej infrastruktury budynków oraz zasobów technicznych, jak i dbałości o wizualny wizerunek banku. Wśród bardziej szczegółowych działań podjętych w tym obszarze w okresie sprawozdawczym wymienić można: 1) modernizację sali operacyjnej w oddziale w Skokach, 2
2) odnowienie elewacji i renowację architektoniczną budynku centrali i oddziału w Gnieźnie, 3) zakup na potrzeby banku samochodu marki Fiat Panda, 4) zakup serwerów i macierzy dyskowej dla informatycznego centrum zapasowego, 5) zakup sprzętu komputerowego oraz licencji oprogramowania na potrzeby banku. W obszarze wymogów nadzorczych, Zarząd w minionym roku realizował przyjęte harmonogramy wdrażania zapisów zawartych w rekomendacjach Komisji Nadzoru Finansowego, a w szczególności w Rekomendacji D dotyczącej zarządzania obszarami technologii informacyjnej i bezpieczeństwa środowiska teleinformatycznego w bankach oraz Rekomendacji S dotyczącej dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie. W minionym roku dodatkowo wprowadzone zostały w banku nowe rozwiązania wynikające z europejskich wytycznych dotyczących procedur oceny członków organów banku w zakresie kwalifikacji i reputacji oraz zasady ładu korporacyjnego. W obszarze handlowym w minionym roku kontynuowano przygotowania do wdrożenia usługi bankowości mobilnej oraz doskonalono ofertę produktową banku. Rok sprawozdawczy był także kontynuacją idei popularyzowania oszczędności wśród dzieci i młodzieży szkolnej z terenu działania banku oraz akcji charytatywnej pod hasłem Mecz Mikołajkowy, która jednak ze względu na ubiegłoroczne wybory samorządowe swój finał znalazła w styczniu tego roku. W minionym roku bank uczestniczył również w przedsięwzięciach promocyjnych oraz w postępowaniach przetargowych. W okresie sprawozdawczym Zarząd podejmował również szereg działań związanych z bieżącą działalnością banku i realizacją jego statutowych kompetencji oraz aktywnie uczestniczył w dyskusjach na temat przyszłej wizji sektora bankowości spółdzielczej. III. Informacja finansowa o Banku W okresie sprawozdawczym bank rozpatrzył 1641 wniosków kredytowych, udzielając kredytów na łączną kwotę 67.992,5 tys. zł, w tym jeden kredyt w konsorcjum w kwocie 1.000,0 tys. zł. Ponadto udzielono 34 gwarancje bankowe na kwotę 2.996,1 tys. zł. Stan zadłużenia z tytułu udzielonych kredytów na 31 grudnia 2014 roku wynosił 199.378,9 tys. zł, w tym kredyty zagrożone stanowiły 2,6% obliga kredytowego, osiągając wartość 5.098,6 tys. zł. Obligo kredytowe w stosunku do roku 2013 wzrosło o 29.875,3 tys. zł. W strukturze produktowej dominowały kredyty rolnicze, stanowiące 48,6% obliga kredytowego, z czego kredyty preferencyjne stanowiły 66,9%. 3
Źródło pokrycia działalności kredytowej stanowiły głównie depozyty, które na koniec minionego roku osiągnęły kwotę 357.728,4 tys. zł, w tym lokaty terminowe kształtowały się na poziomie 128.901,1 tys. zł. Natomiast w ograniczonym rozmiarze źródło to stanowiły fundusze własne banku, między innymi fundusz udziałowy, który wyniósł 612,0 tys. zł i wykazał spadek w stosunku do 2013 roku o 9,4 tys. zł. Pozostałe kapitały banku stanowiły kwotę 35.507,3 tys. zł, natomiast fundusze ogółem wyniosły 36.119,3 tys. zł. W porównaniu z rokiem minionym fundusze własne wzrosły o 7,7%. Na koniec 2014 roku bank zrzeszał 2.815 członków. W 2014 roku bank osiągnął przychody w kwocie 23.409,9 tys. zł, z których najwyższą pozycję stanowiły przychody z tytułu odsetek wynoszące 15.578,3 tys. zł. Natomiast koszty w minionym roku zamknęły się kwotą 19.574,8 tys. zł, w tym koszty działania banku wyniosły 10.153,6 tys. zł. W wyniku tej działalności bank na dzień 31 grudnia 2014 roku osiągnął zysk brutto w kwocie 3.835,1 tys. zł, który po umniejszeniu o obciążenia podatkowe, pozwolił na uzyskanie wyniku netto w kwocie 3.045,6 tys. zł. Suma bilansowa netto aktywów i pasywów wyniosła 403.552,5 tys. zł. i w stosunku do 2013 roku wzrosła o 5,1%. Współczynnik wypłacalności na dzień 31 grudnia 2014 r. wyniósł 18,30%. IV. Informacje w zakresie realizacji wniosków Zarząd informuje, że podczas ubiegłorocznego Zebrania Przedstawicieli nie zgłoszono żadnych wniosków, a wszystkie podjęte uchwały zostały wykonane. Natomiast, jeżeli chodzi o ubiegłoroczną kampanię Zebrań Grup Członkowskich, to dyskusja z reguły miała charakter merytoryczny i potwierdziła szerokie zainteresowanie członków różnymi aspektami działania banku. W trakcie dyskusji poruszono w szczególności problem preferencji dla członków banku, kwestie związane z polityką kredytową banku i zabezpieczeniami kredytów oraz infrastrukturą banku. Podczas zebrań zgłoszono także pięć wniosków, po dwa na Zebraniu Grupy Członkowskiej w Niechanowie i Mogilnie oraz jeden w oddziale w Gnieźnie. Dwa wnioski odnotowane podczas zebrań w Gnieźnie i Niechanowie dotyczyły wielokrotnie poruszanej już kwestii wypłaty dywidendy. W zasadzie w tym przedmiocie pozostaje tylko odwołać się do argumentacji prezentowanej podczas wcześniejszych zebrań, która jest konsekwencją zapoczątkowanego procesu wdrażania w bankach przepisów ostrożnościowych zawartych w pakiecie CRR/CRD. W tej drugiej kwestii, przypomnienia wymaga, że pakiet CRR/CRD nadaje nowe rozumienie funduszowi udziałowemu w bankach spółdzielczych, czego konsekwencją jest jednoznaczne stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie podziału nadwyżki bilansowej i ograniczenia w wypłacie 4
udziałowcom dywidendy, a tym samym narzucony wymóg posiadania kapitałów na stosownym poziomie. Oznacza to, że organ nadzoru jako priorytet wskazuje bezpieczeństwo kapitałowe banku. Z uwagi na brak ustawowych regulacji w tym zakresie, kwestia ta nadal jest żywo dyskutowana w sektorze banków spółdzielczych. Obowiązkiem Zarządu jest jednakże zwrócenie uwagi na ten problem przed podjęciem stosownych uchwał przez Zebranie Przedstawicieli, gdyż kierunek przyjętej polityki zdaje się być jednoznaczny i stanowi nieodwracalny proces dostosowywania zasad działania banków spółdzielczych do standardów europejskich. Wnioski zgłoszone podczas zebrań w Mogilnie dotyczyły natomiast kwestii inwestycyjnych, a konkretnie modernizacji sali operacyjnej i instalacji klimatyzacji w tamtejszym oddziale oraz utwardzenia części parkingu przy siedzibie oddziału. Zasadniczo Zarząd nie kwestionuje zasadności żadnych wniosków, których realizacja mogłaby usprawnić obsługę klientów lub poprawić wizerunek banku, wszakże zawsze przy ocenie możliwości finansowych banku. Zarząd przypomina, że w planach inwestycyjnych uwzględnił już szereg wniosków zgłaszanych podczas wcześniejszych zebrań grup członkowskich, czego dowodem są działania wyliczane w corocznych sprawozdaniach. I tym razem zgłoszone wnioski będą podlegały odpowiedniej analizie, ale zakres i termin ich realizacji, tak jak wspomniano, będzie uzależniony od możliwości finansowych banku, w oparciu o które będą konstruowane przyszłe plany inwestycyjne. Dotyczy to także potrzeb inwestycyjnych i remontowych zgłaszanych w innych jednostkach organizacyjnych banku. Ostatni wniosek zgłoszony w trakcie zebrania w Niechanowie dotyczył zastosowania preferencji wobec emerytów i rencistów w zakresie prowadzenia rachunków bankowych. Zarząd wyjaśnia, że bank jako instytucja komercyjna w zakresie swojej podstawowej działalności, rozliczany jest i oceniany z osiąganych wyników finansowych. Te z kolei wiążą się nieuchronnie z pozyskiwaniem nowych źródeł dochodów, co w aktualnych uwarunkowaniach makroekonomicznych nie jest wcale zadaniem łatwym. Dlatego w zakresie stosowania preferencji bank musi zachować szczególną ostrożność i opierać się w tym zakresie na wyjątkowych kryteriach. Takim szczególnym kryterium związanym z brakiem stałych dochodów objęto przykładowo dzieci i młodzież, natomiast z uwagi na doniosły społecznie charakter podejmowanych działań, z ulg korzystają także instytucje prowadzące działalność charytatywną. Ze względu na osiąganie dochodów na niskim poziomie bank zastosował również uproszczone i mniej rygorystyczne zasady oceny zdolności kredytowej, umożliwiając tym osobom, w tym także emerytom i rencistom szerszy dostęp do 5
oferowanych kredytów. Niezależnie od tego, bank stosuje preferencyjne warunki w zakresie zakładanych rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych, które przez dwanaście miesięcy prowadzone są przez bank nieodpłatnie. Zarząd podkreśla jednak ponownie, że tego rodzaju preferencje mogą wyłącznie mieć charakter wyjątkowy i muszą służyć jednocześnie interesom banku. Emeryci i renciści stanowią zaś tylko jedną z wielu grup społecznych, szukających ze względu na trudną sytuację oszczędności i preferencji w różnych dziedzinach życia. V. Podsumowanie W podsumowaniu sprawozdania, Zarząd czuje się zobowiązany zasygnalizować niezwykle istotne dla przyszłości banku kwestie związane, z jednej strony z wdrażaniem wspomnianego pakietu CRR/CRD, a z drugiej strony z planowanym wprowadzeniem Systemu Ochrony Instytucjonalnej w sektorze bankowości spółdzielczej. Oba zagadnienia są doniosłej wagi dla przyszłości banku i wymagają nowego spojrzenia na zarządzanie bankiem oraz jego politykę kapitałową. Kwestia polityki kapitałowej i dywidendowej była już przedmiotem wcześniejszych wyjaśnień, dlatego w tym miejscu, zasygnalizowania wymaga tylko ta druga kwestia. Otóż, przed bankami spółdzielczymi stoi inne ważne wyzwanie, będące następstwem dostosowywania polskich rozwiązań do standardów określonych przez europejski nadzór bankowy. Zarząd sygnalizował o nich już podczas ubiegłorocznej kampanii i mimo upływu kolejnego roku nadal nie ma możliwości wszczęcia merytorycznej dyskusji na ich temat. Przyczyną są trwające nadal żywe dyskusje w sektorze bankowym i brak wypracowania jednoznacznej wizji dla banków spółdzielczych w formie konkretnych zapisów ustawy. Wydaje się jednak przesądzone, że jednym z nieuniknionych elementów funkcjonowania banków spółdzielczych będzie system ochrony instytucjonalnej, mający gwarantować bezpieczeństwo płynnościowe tego sektora. Z uwagi na toczący się proces konsultacyjny i legislacyjny nad projektami stosownych regulacji prawnych i brak konkretnych rozstrzygnięć co do kształtu i formy systemu ochrony instytucjonalnej, Zarząd na tym etapie nie zdecydował się na włączenie w projektowany porządek obrad Zebrania Przedstawicieli uchwał w tym przedmiocie. Z uwagi na doniosłość tych kwestii, nie można wykluczyć, że podjęcie stosownych uchwał i zmian w zapisach statutowych będzie jednak przedmiotem najbliższego Zebrania Przedstawicieli albo zrodzi konieczność zwołania nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli w czasie późniejszym. 6
Zarząd pragnie natomiast poinformować, że w porządek tegorocznego Zebrania Przedstawicieli zostaną włączone pewne elementy Wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego w sprawie oceny kwalifikacji członków organu zarządzającego i osób pełniących najważniejsze funkcje w banku, które są kontynuacją procesu zapoczątkowanego w minionym roku. Zarząd w projekcie uchwały dotyczącej zmian statutowych, zaproponuje również nowe rozwiązania wynikające z uchwalenia polityki ładu korporacyjnego w banku. Szersze omówienie powyższych kwestii nastąpi poza sprawozdaniem. Założeniem niniejszego sprawozdania było zaprezentowanie w sposób ogólny, ale i zarazem możliwie czytelny zadań i celów Zarządu realizowanych w minionym roku wraz z krótką charakterystyką wyników finansowych Banku. Na koniec niniejszego sprawozdania Zarząd informuje, że najbliższe Zebranie Przedstawicieli ma charakter sprawozdawczy, podczas którego oprócz podjęcia planowanych uchwał dotyczących w szczególności: zatwierdzenia sprawozdania Rady Nadzorczej i Zarządu, zatwierdzenia sprawozdania finansowego Banku za 2014 r., udzielenia poszczególnym członkom Zarządu absolutorium, dokonania podziału nadwyżki bilansowej za rok 2014 oraz uchwalenia kierunków działania Banku na rok 2015, woli Zebrania zostaną także poddane zaprojektowane zmiany w statucie banku oraz procedura oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej. Gniezno, dnia 10 kwietnia 2015 r. 7