WOJSKOWE TEKI ARCHIWALNE Warszawska Brygada PANCERNO-MOTOROWA Tom 5 Warszawa 2014
Redakcja naukowa tomu Andrzej Wesołowski Współpraca Patrycja Baranowska, Janusz Gzyl Biogramy Kamil Stepan Indeksy Łukasz Przybyło, Tadeusz Zawadzki Korekta Anna Adamiec Rysunki sprzętu Adam Jońca Projekt graficzny Teresa Oleszczuk DTP Piotr Hibner, Tadeusz Zawadzki Na okładce i na stronie tytułowej: Zniszczony pod Tomaszowem Lubelskim czołg lekki Vickers Mark E należący do 12 kompanii czołgów lekkich Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej (fot. ze zbiorów M. Zimnego) Copyright 2014 by Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry Druk i oprawa Sowa http://www.sowadruk.pl/ ISSN 2084-1337 ISBN 978-83-64475-16-0 (CAW) ISBN 978-83-63374-31-0 (Tetragon)
Spis treści Od Wydawców... 17 Dokumenty... 35 1. 1939, 30 maja, Warszawa. Rozkaz dowódcy Broni Pancernych MSWojsk gen. bryg. Stanisława Kozickiego, l. 3159/Tjn.Mot. w sprawie organizacji ruchomego zespołu wyszkolenia motorowego dla przeszkolenia kadry 1 pułku strzelców konnych...35 2. 1939, koniec lipca. Imienna lista oficerów i podchorążych pułku strzelców pieszych wyznaczonych do pełnienia służby oficera służbowego w sierpniu 1939 r....38 3. 1939, 5 sierpnia. Rozkaz dzienny nr 1 dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego....39 4. 1939, 21 sierpnia, Warszawa. Protokół odprawy przeprowadzonej dnia 21 sierpnia 1939 r. w Dowództwie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, l.483/tjn....40 5. 1939, sierpień. Imienny wykaz oficerów pułku strzelców pieszych według starszeństwa...49 6. 1939, 26 sierpnia. Dowództwo Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, Instrukcja marszowa, zał. do rozkazu L.500/tjn....50 7. 1939, 1 września, Warszawa. Pismo I zastępcy I Wiceministra Spraw Wojskowych gen. bryg. Bronisława Regulskiego, l. 1511/mob. tjn. 39, w sprawie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej...54 8. 1939, 2 września, Gończyce. Program szkolenia w pułku strzelców pieszych na okres od 4 do 9 IX 1939 r....54 9. 1939, 3 września, godz. 13.10, Warszawa. Zarządzenia dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie gotowości marszowej, L.1/op....55 10. 1939, 3 września, godz. 15.55, Warszawa. Rozkaz operacyjny nr 1 dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego na dzień 3 września, L.2/op....56 11. 1939, 3 września, Warszawa. Rozkaz okresowy łączności na czas od dn. 4 IX do dn. 15 IX 1939 r. dowódcy łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej kpt. dypl. Zenona Starkiewicza, L.1/łączn....58 5
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa 12. 1939, [3] września, Warszawa. Rozkaz organizacyjny łączności nr 1 dowódcy łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej kpt. dypl. Zenona Starkiewicza na 3 i 4 IX...59 13. 1939, 3 września, Gończyce. Zarządzenie dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego, podpisane przez adiutanta pułku por. Czesława Radomińskiego, w sprawie komunikatów informacyjnych oraz komunikat informacyjny z 3 IX...60 14. 1939, 3 września, Gończyce. Zarządzenie dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie filmów propagandowo-szkoleniowych...61 15. 1939, 4 września, godz. 1.40, dwór Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego do zniszczenia mostów na Wiśle, L.4/op....61 16. 1939, 4 września, godz. 9.15. Zarządzenie szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno -Motorowej (podpisane z jego rozkazu przez oficera operacyjnego kpt. dypl. Józefa Schirmera) dla dowódcy pułku strzelców pieszych, L.6/op....62 17. 1939, 4 września, godz. 13.15, Kurów. Uzupełnienie do rozkazu operacyjnego nr 1 dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.8/op....62 18. 1939, 4 września, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.9/op....63 19. 1939, 4 września, dwór Kurów. Komunikat informacyjny dowództwa Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, L.10/op....64 20. 1939, 4 września, godz. 3.18, Dęblin. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka Dęblin ppłk. Ottona Zielińskiego do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...64 21. 1939, 4 września, godz. 4.45, lasek zach. Moszczanka. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego...65 22. 1939, [4] września, godz. 14.00, m.p. Moszczanka las. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego...65 23. 1939, 4 września. Pismo II zastępcy dowódcy pułku strzelców pieszych mjr. Włodzimierza Latawca do brygadowego punktu rozdzielczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej....66 24. 1939, [4] września. Fonogram adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do dowódcy pododcinka Dęblin ppłk. Ottona Zielińskiego...66 25. 1939, 4 września, godz. 7.30. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza...67 26. 1939, 4 września, godz. 18.00. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza w sprawie korespondencji i poczty polowej...67 27. 1939, [4] września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do dowódców pododdziałów pułku...67 28. 1939, 4 września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do dowódcy kompanii rozpoznawczej kpt. Józefa Horodyskiego...68 29. 1939, 4 września, godz. 16.15. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do dowódców zgrupowań (pododcinków) zawierające ostrzeżenie o możliwości znalezienia zatrutej żywności...68 6
Spis treści 30. 1939, 4 września. Rozkaz dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego, podpisany przez adiutanta pułku por. Czesława Radomińskiego, do dowódcy kompanii rozpoznawczej kpt. Józefa Horodyskiego...68 31. 1939, 4 września, godz. 5.00. Meldunek dowódcy patrolu rozpoznawczego por. Władysława Kozala do dowódcy kompanii rozpoznawczej psp kpt. Józefa Horodyskiego...69 32. 1939, [4] września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do dowódcy 4 kompanii por. Ludwika Drąga....69 33. 1939, 5 września, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.13/op....69 34. 1939, 5 września, godz. 11.20, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy baterii motorowej art. plot nr 7 kpt. Stanisława Marczaka w sprawie opl mostu w Puławach, L.15/op....70 35. 1939, 5 września, godz. 20.30, dwór Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie dyscypliny w oddziałach brygady, L. 16/op.....70 36. 1939, 5 września, godz. 20.00, dwór Kurów. Rozkaz szczególny łączności nr 2 szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza, L.16/op....71 37. 1939, 5 września, godz. 21.00, Kurów. Zarządzenie szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno- Motorowej ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza w sprawach zaopatrzenia intendenckiego, L.410...72 38. 1939, 5 września, godz. 8.00. Meldunek sytuacyjny nr 1 dowódcy kompanii rozpoznawczej psp kpt. Józefa Horodyskiego do dowódcy psp ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...72 39. 1939, [5] września. Telegram dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...73 40. 1939, [5] września. Meldunek dowódcy plutonu motocyklistów kompanii rozpoznawczej psp por. Władysława Kozala z przebiegu rozpoznania w kierunku Radomia...73 41. 1939, 5 września, godz. 5.00. Meldunek pułku strzelców pieszych do dowództwa Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej...73 42. 1939, 5 września, godz. 7.50. Telegram dowództwa pułku strzelców pieszych, podpisany przez adiutanta pułku por. Czesława Radomińskiego, do zgrupowania ppłk. Ottona Zielińskiego w sprawie oficerów władających biegle językiem niemieckim...74 43. 1939, 5 września, godz. 1.39. Fonogram dowódcy pododcinka Dęblin ppłk. Ottona Zielińskiego w sprawie zatrudnienia ludzi do pracy na stacji Dęblin....75 44. 1939, 5 września. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie oficerów władających językiem niemieckim...75 45. 1939, 5 września, rejon mostu Puławy. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka Puławy kpt. Romana Kani do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...75 46. 1939, 5 września. Pismo dowódcy batalionu przeciwpancernego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej mjr. Michała Bilika do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego dotyczące zaopatrzenia...76 47. 1939, 5 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie zapotrzebowania na żywność, sprzęt uzbrojenia i umundurowanie...76 7
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa 48. 1939, 6 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie stanu liczebnego taboru samochodowego pułku...76 49. 1939, 5 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie wykazu kierowców, L.dz.205/Tjn.39.....77 50. 1939, 6 września, Moszczanka. Meldunek sytuacyjny dowódcy kompanii rozpoznawczej kpt. Józefa Horodyskiego z dn. 5 IX do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...77 51. 1939, 6 września, godz. 9.45. Telegram dowódcy pododcinka Dęblin ppłk Ottona Zielińskiego do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk dypl. Zenona Wzacnego...78 52. 1939, 6 września, godz. 14.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego....78 53. 1939, 6 września, godz. 18.10. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego....79 54. 1939, 6 września, godz. 18.00. Stan pułku strzelców pieszych z dnia 6 IX...79 55. 1939, 6 września. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego o stanie broni i amunicji....80 56. 1939, 6 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie wykazu ilościowego szeregowych psp, L.181/Tjn.39....81 57. 1939, 6 września, dwór Kurów. Rozkaz ogólny nr 3 dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno -Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego...81 58. 1939, 6 września, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie ćwiczenia marszowego...82 59. 1939, 6 września. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego dotyczący marszu nocnego...83 60. 1939, 6 września, godz. 7.30, Zwoleń. Meldunek dowódcy patrolu kompanii rozpoznawczej pułku strzelców pieszych sierż. Franciszka Rzepki do dowódcy pułku ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...83 61. 1939, 6 września, dwór Kurów. Pismo szefa sztabu brygady ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza w sprawie rozdziału sprzętu samochodowego i sformowania kolumn samochodowych, L.dz.750/Tjn....84 62. 1939, 6 września, dwór Kurów. Rozkaz płk. dypl. Stefana Roweckiego, dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, dotyczący sformowania i organizacji plutonu miotaczy ognia, L. 751/Tjn.39...85 63. 1939, 7 września, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego do dowódcy batalionu saperów mjr. Adama Golcza, L. 6/op....86 64. 1939, 7 września, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie prac saperskich, L.7/op....87 65. 1939, 7 września, godz. 6.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...87 66. 1939, 7 września, godz. 7.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka Puławy kpt. Romana Kani dla dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...87 8
Spis treści 67. 1939, 7 września, godz. 22.00, dwór Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie rozpoznania, L.54/op....88 68. 1939, 7 września, godz. 23.15, dwór Kurów. Komunikat informacyjny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.36/op....89 69. 1939, 7 września, dwór Kurów....90 Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy pododcinka Dęblin ppłk. Ottona Zielińskiego, 13/op...........................90 70. 1939, 7 września, Moszczanka. Meldunek sytuacyjny nr 3 dowódcy kompanii rozpoznawczej kpt. Józefa Horodyskiego z dn. 6 IX...91 71. 1939, 7 września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych, podpisany przez II zastepcę dowódcy pułku mjr Włodzimierza Latawca...91 72. 1939, 7 września, godz. 13.20. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...92 73. 1939, 8 września, godz. 6.00. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego....92 74. 1939, 8 września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego do dowódców pododdziałów pułku...92 75. 1939, 8 września, godz. 13.30. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego....93 76. 1939, 8 września. Meldunek o stanie broni i amunicji w pułku strzelców pieszych...93 77. 1939, [8] września. Wykaz sprzętu samochodowego pułku pułku strzelców...94 78. 1939, 8 września. Pismo II zastępcy dowódcy pułku strzelców pieszych mjr. Włodzimierza Latawca do dowódców pododdziałów pułku...95 79. 1939, 8 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do komendanta garnizonu w Dęblinie dotyczące zbiegłych z 15 pp...95 80. 1939, 8 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy 13 pułku piechoty (8 DP) ppłk. Alojzego Nowaka...96 81. 1939, 8 września, godz. 11.30, Brama Lubelska, Dęblin. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka Dęblin ppłk. Ottona Zielińskiego...96 82. 1939, 8 września, godz. 13.45. Rozkaz szczególny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy pododcinka Puławy kpt. Romana Kani...97 83. 1939, 8 września, Moszczanka. Meldunek sytuacyjny nr 4 dowódcy kompanii rozpoznawczej pułku strzelców pieszych kpt. Józefa Horodyskiego do dowódcy psp ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...98 84. 1939, [8] września, Dęblin. Meldunek sytuacyjny nr 3 dowódcy pułku strzelców pieszych podpisany przez oficera ordynansowego psp por. rez. Władysława Piotrowskiego...99 85. 1939, 8 września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego, podpisany przez mjr. Włodzimierza Latawca, jego II zastępcę...99 86. 1939, 9 września. Tabela korespondencyjna, radiostacja nr 31...100 87. 1939, 9 września, godz. 8.10, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego, L.1/9/op...100 9
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa 88. 1939, 9 września, godz. 19.30, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy zgrupowania odwodów brygady (gros WBPM) ppłk dypl. Stanisława Lewickiego do przemarszu do rejonu na południowy-zachód od Lublina...101 89. 1939, 9 września. Zarządzenie dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego dla ppłk. Ottona Zielińskiego...102 90. 1939, 9 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie zaopatrzenia pułku w materiały pędne i smary...102 91. 1939, 9 września, godz. 9.00. Fonogram dowódcy 1 kompanii pułku strzelców pieszych kpt. Romana Kani...103 92. 1939, 9 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie zaopatrzenia w żywność na dzień 10 IX...103 93. 1939, 9 września, godz. 20.35. Rozkaz dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy pozostałości 15 pp mjr. Tadeusza Sobolewskiego...103 94. 1939, 9 września, dwór Kurów. Zarządzenie dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy pułku strzelców pieszych, L.12/op................... 104 95. 1939, [9] września. Brulion rozkazu na egzemplarzu Instrukcji Naczelnego Wodza z dnia 9 IX 1939 r. do walki z oddziałami pancernymi...104 96. 97. 1939, 9 września. Rozkaz dzienny nr 44 dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...105 98. 1939, 10 września, godz. 9.10. Odpis meldunku lotniczego wykonany przez dowódcę łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej kpt. dypl. Zenona Starkiewicza...107 99. 1939, 10 września, godz. 15.00, Niwa Babicka. Meldunek dowódcy patrolu sierż. Franciszka Rzepki (kompania rozpoznawcza psp) do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...107 100. 1939, 10 września. Komunikat informacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego dla dowódcy pododcinka Dęblin i dowódcy pozostałości 15 pp...108 101. 1939, 10 września, godz. 13.40. Meldunek ppłk. Ottona Zielińskiego do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego....108 102. 1939, [10] września. Rozkaz dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do ppłk. Ottona Zielińskiego....108 103. 1939, 10 września, las Lasoń. Meldunek dowódcy 1 kompanii pułku strzelców pieszych kpt. Romana Kani...109 104. 1939, 10 września, godz. 6.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego....109 105. 1939, [11] września. Meldunek pułku strzelców pieszych do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego...110 106. 1939, [11] września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do ppłk. Ottona Zielińskiego....110 107. 1939, 11 września, godz. 7.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...111 108. 1939, [11] września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...111 10
Spis treści 109. 1939, [11] września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...111 110. 1939, 11 września, godz. 9.00, dwór Kurów, Ośrodek Łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...112 111. 1939, 11 września, godz. 10.30, dwór Kurów, Ośrodek Łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...112 112. 1939, [11] września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do płk. Tadeusza Komorowskiego...113 113. 1939, 12 września, godz. 10.00. Notatka informacyjna dowódcy pododcinka Dęblin ppłk. Ottona Zielińskiego dla dowódcy pułku strzelców pieszych...114 114. 1939, 12 września. Notatka informacyjna dowódcy pododcinka Dęblin ppłk. Ottona Zielińskiego dla dowódcy pułku strzelców pieszych...114 115. 1939, 12 września, godz. 9.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...114 116. 1939, 12 września, godz. 12.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...115 117. 1939, 12 września, godz. 18.00. Meldunek sytuacyjny pułku strzelców pieszych...116 118. 1939, 12 września, godz. 9.10. Wiadomości o nieprzyjacielu zebrane przez pułk strzelców pieszych, przesłane dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefanowi Roweckiemu...116 119. 1939, 12 września, godz. 20.15, dwór Kurów, Ośrodek Łączności WBPM. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy 39 DP Rez. gen. bryg. Brunona Olbrychta...117 120. 1939, 12 września, godz. 20.50, dwór Kurów, Ośrodek Łączności WBPM. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy 39 DPRez. gen. bryg. Brunona Olbrychta...117 121. 1939, 13 września, dwór Kurów. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...117 122. 1939, [12] września. Meldunek ppłk. Ottona Zielińskiego do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego...118 123. 1939, 17 września, godz. 9.09. Telegram dowódcy 22 baterii motorowej art. plot. 40 mm por. Janusza Makarczyka do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego....118 124. 1939, [18] września. Telegram dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej o przebiegu natarcia na Tomaszów Lubelski...119 Reprodukcje dokumentów... 121 Relacje... 263 Dowództwo... 263 1. Płk dypl. Stefan Rowecki, dowódca Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Notatki z 1939 r....263 2. Kpt. dypl. Marian Kowalczyk, oficer operacyjny Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Sprawozdanie z kampanii wrześniowej 1939 r. w Polsce. Włochy, 5 grudnia 1945 r....294 11
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa 3. Mjr Tadeusz Kuźmiński, kwatermistrz Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z działań podczas kampanii wrześniowej. Włochy, 8 grudnia 1945 r....301 4. Kpt. dypl. Zenon Starkiewicz, dowódca łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Raport. Paryż, 8 listopada 1939 r.....305 5. Kpt. dypl. Zenon Starkiewicz, Meldunek o przemarszu oraz działaniach grupki żołnierzy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Paryż, 20 lutego 1940 r....313 6. Kpt. dypl. Zenon Starkiewicz, Meldunek uzupełniający dla Szefa Biura Rejestracji Ministerstwa Spraw Wojskowych w Paryżu. Coëtquidan, 13 marca 1940 r...................... 316 7. Rtm. Witold Bourdon, komendant Kwatery Głównej Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z 1939 roku. Włochy, 23 listopada 1945 r.....324 Pułk Strzelców Pieszych.... 327 8. Ppłk dypl. Zenon Wzacny, dowódca pułku strzelców pieszych. Sprawozdanie z okresu kampanii w Polsce. Francja, 7 maja 1940 r....327 9. Ppłk Otton Zieliński, I zastępca dowódcy psp WBPM. Załącznik do zeszytu ewidencyjnego. Rejestracja faktów, uwag i spostrzeżeń dotyczących przygotowań i działań wojennych. [Francja, 1940 r.]...364 10. Mjr Włodzimierz Latawiec, kwatermistrz pułku strzelców pieszych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Udział mój w kampanii wrześniowej 1939 r. Rosja, 25 marca 1942 r....374 11. Kpt. Ludwik Wiśniewski, zastępca kwatermistrza 1 psp. Praca zimowa z kampanii 1939 r. Rosja, Guzar, 22 lutego 1942 r.....376 12. Por. Czesław Radomiński, adiutant pułku strzelców pieszych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z kampanii wrześniowej 1939, Włochy, 16 20 listopada 1945 r....381 13. Por. Adam Szuba, dowódca plutonu przeciwpancernego pułku strzelców pieszych. Relacja z kampanii wrześniowej w Polsce. Włochy, 8 grudnia 1945 r....394 14. Por. Władysław Kozal, dowódca plutonu motocyklistów kompanii rozpoznawczej psp Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja. Włochy, 4 grudnia 1945 r....396 15. Por. Stefan Malanek, dowódca plutonu kolarzy kompanii rozpoznawczej pułku strzelców pieszych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Meldunek, L.dz. 310 145/39. Paryż, 22 stycznia 1940 r.....397 16. Ppor. Stanisław Janczykowski, dowódca plutonu 2 kompanii pułku strzelców pieszych. Relacja z kampanii wrześniowej. Włochy, 26 listopada 1945 r....400 17. Sierż. pchor. Stanisław Krystek, dowódca II plutonu 3 kompanii pułku strzelców pieszych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Sprawozdanie z rejestracji faktów, uwag i spostrzeżeń dotyczących przygotowań i działań wojennych. [Francja, 1939/1940 r.]...403 18. Sierż. pchor. Alfons Wojciech Pronobis, dowódca plutonu 4 kompanii pułku strzelców pieszych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Fakty, uwagi, spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań wojennych. Paryż, 27 stycznia 1940 r....405 19. Kpt. Józef Chlipała, dowódca kompanii ckm i broni towarzyszącej pułku strzelców pieszych. Wyciąg ze sprawozdania. [Francja, przed 10 lutego 1940 r.]...407 20. Strz. panc. Jan Jagas, pluton techniczny pułku strzelców pieszych. Relacja. Andrzejów k. Łodzi, 25 sierpnia 1987 r....409 12
Spis treści 1 Pułk Strzelców Konnych... 411 21. Rtm. Stanisław Łukaszewicz, I adiutant, a następnie p.o. dowódca 1 psk. Rok 1939 w historii 1 Pułku Strzelców Konnych. Sopot, 13 kwietnia 1973 r....411 22. Ppor. Wacław Zaleski, dowódca plutonu motocyklistów szwadronu rozpoznawczego 1 psk. Fragmenty listu-relacji. Warszawa, 5 grudnia 1981 r....417 23. Chor. Narcyz Witczak-Witaczyński, oficer żywnościowy 1 psk. Notatki z kampanii wrześniowej, [1939]...419 24. Por. Jan Koszutski, dowódca 1 szwadronu 1 pułku strzelców konnych. List-relacja. Toronto, 6 czerwca 1981 r....421 25. Rtm. Edmund Grunwald, dowódca 4 szwadronu 1 pułku strzelców konnych. Udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Oświęcim, 7 sierpnia 1980 r....424 26. Por. rez. Stanisław Leśniowski, dowódca plutonu w 4 szwadronie 1 pułku strzelców konnych. Z Brygadą na froncie. Monachium, 1971 r....427 27. St. strz. pchor. rez. Tadeusz Próchnicki, 4 szwadron 1 pułku strzelców konnych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Hełm na leśnej drodze. Żuchowice, wrzesień 1981 r....429 28. Rtm. Andrzej Zawisza, do 1 wrześniu 1939 r. oficer ordynansowy zastępcy szefa Sztabu Głównego, a od 2 września dowódca szwadronu ckm i broni towarzyszącej 1 pułku strzelców konnych. Meldunek. Sztokholm, koniec 1939 r....435 29. Rtm. Andrzej Zawisza, do 1 września oficer ordynansowy zastępcy szefa Sztabu Głównego, a od 2 września dowódca szwadronu ckm 1 pułku strzelców konnych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Rejestr faktów. [Francja, początek 1940 r.]...437 30. Ppor. Włodzimierz Syrokomla-Syrokomski, dowódca plutonu w szwadronie ckm 1 pułku strzelców konnych. Sprawozdanie z działań wojennych z roku 1939 w Polsce. Włochy, 29 listopada 1945 r...................................................... 439 31. Płk Adam Zakrzewski, 1 Pułk Strzelców Konnych w składzie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej w kampanii wrześniowej 1939 r., b.m. i d....444 Dywizjon rozpoznawczy WBPM.... 455 32. Mjr Konstanty Kułagowski, dowódca dywizjonu rozpoznawczego WBPM. Życiorys. Łódź, 7 grudnia 1967 r.....455 33. Kpt. Ernest Walter, oficer techniczny dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja, 23 marca 1946 r.....457 34. [Płk. dypl. Stefan Rowecki], Śmierć rotmistrza Podreza. B.m., [1940]...463 35. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklowego dywizjonu rozpoznawczego WBPM. Relacja z kampanii wrześniowej 1939 r. Włochy, 10 grudnia 1945 r....464 36. Strzelec panc. Michał Jagodziński, kierowca czołgu TKS w szwadronie czołgów rozpoznawczych dywizjonu rozpoznawczego WBPM. Relacja. Łódź, kwiecień 1986 r....468 37. Kpr. zaw. Franciszek Jarząbek, pluton motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego WBPM. Skrócony opis walk dywizjonu rozpoznawczego w 1939 r. Garwolin, 23 kwietnia 1987 r....469 Broń pancerna... 472 38. Mjr Konstanty Kułagowski, dowódca dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Broń pancerna WBPM 1939 r., b.m. i d....472 13
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa 39. Kpt. Czesław Blok, dowódca kompanii czołgów lekkich Vickers nr 12. Historia baonu panc. Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. B.m. i d....479 40. [Kpt. Stanisław Łętowski, dowódca kompanii czołgów rozpoznawczych WBPM]. Walka obronna plutonu czołgów rozpoznawczych. Insurekcja, z. 8, sierpień 1941 r....484 Batalion przeciwpancerny... 488 41. Mjr Michał Bilik, dowódca baonu ppanc. Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Sprawozdanie. Część II. Kwestionariusz B. Wiadomości dotyczące działań własnych oddziałów. Paryż, 26 stycznia 1940 r....488 42. Mjr Michał Bilik, dowódca baonu ppanc. Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Protokół przesłuchania przed Komisją powołaną w związku z wynikiem kampanii wojennej 1939 r. Londyn, 9 sierpnia 1944 r....491 43. Por. Zbigniew Rudziński, adiutant batalionu przeciwpancernego. Relacja z kampanii wrześniowej 1939, Włochy, 1 grudnia 1945 r....494 44. Por. Ireneusz Kuczyński, oficer techniczny batalionu przeciwpancernego WBPM. Relacja z udziału w kampanii wrześniowej 1939 r. [Niemcy], 16 marca 1946 r....496 2 dywizjon artylerii motorowej... 501 45. Por. Jan Jagielski, adiutant 2 dywizjonu artylerii motorowej Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Zapiski dotyczące organizacji i działalności dyonu artylerii WBPM. B.m. i d....501 46. Kpt. Stanisław Bobola, oficer materiałowy 2 dywizjonu artylerii motorowej Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z kampanii wrześniowej 1939 r. samodzielnego dyonu art. mot. WBPM. [Warszawa, 1947]...510 47. Kpt. Jan Sołtyski, dowódca 1 baterii 2 dywizjonu artylerii motorowej Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Rejestracja faktów oraz uwagi i spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań wojennych. [Francja, kwiecień 1940 r.]...515 48. Por. Roman Marian Barbacki, oficer ogniowy 2 baterii 2 dywizjonu artylerii motorowej Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Uwagi i spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań wojennych. Paryż, 8 grudnia 1939 r.....518 Batalion saperów... 526 49. Mjr Adam Golcz, dowódca batalionu saperów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Notatki do działań batalionu w kampanii wrześniowej, Poznań, b.d....526 50. Ppor. rez. Norbert Mojsiewicz, oficer techniczny baonu saperów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Zeznanie. Paryż, 23 października 1939 r....529 51. Por. Józef Grygiel, dowódca plutonu technicznego kompanii zaporowej batalionu saperów zmotoryzowanych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Kwestionariusz B. Paryż, 11 stycznia 1940 r....531 52. Kpt. Stanisław Jaxa-Rożen, dowódca 2 kompanii saperów batalionu saperów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z okresu kampanii wrześniowej 1939 r. (w odpowiedzi na pismo Biura Historycznego WP nr 4/Rel./47 z dnia 30.07.1947 r.). Poznań, 23 września 1947 r....532 53. Ppor. Roman Kozłowski, dowódca plutonu w kompanii zaporowej baonu saperów mot. Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z kampanii wrześniowej 1939 r. Włochy, 1945 r....562 14
Spis treści 54. Ppor. Zbigniew Weber, dowódca plutonu 2 kompanii saperów batalionu saperów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z działań wojennych we wrześniu 1939 r. Włochy, 7 grudnia 1945 r.....565 55. Sap. Stefan Radomski, kierowca 1 kompanii saperów batalionu saperów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Okres kampanii wrześniowej w 1939 roku. Świdwin, 28 kwietnia 1987 r....567 Służby... 570 56. Por. Franciszek Ogiński, dowódca plutonu radio w szwadronie łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z przebiegu wypadków w kampanii wrześniowej 1939 r. Włochy, 4 grudnia 1945 r.....570 57. Plut. Rafał Kikolski, 11 dywizjon pancerny, a następnie szofer kolumny zaopatrzenia Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Protokół przesłuchania, Freren (Niemcy), 22 marca 1946 r....573 Lotnictwo... 574 58. Kpt. obs. Julian Łagowski, Przebieg działań plutonu lotniczego Warszawskiej Brygady Pancerno- Motorowej, Findo Gask (Wielka Brytania), 28 marca 1943 r....574 59. Plut. pil. Antoni Głowacki, pilot w plutonie lotniczym Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Sprawozdanie z pracy jednostki rozpoznania bliskiego z CWL Dęblin. Andrews Field (Wielka Brytania), 27 stycznia 1945 r....581 60. Kpt. obs. Henryk Jarząbek, obserwator w plutonie lotniczym Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, potem Eskadra Ćwiczebna Obserwatorów SPL. Sprawozdanie z kampanii wrześniowej. [Wielka Brytania], 9 lutego 1945 r....584 Oddziały przydzielone... 587 61. Por. Michał Paciorek, oficer sztabu Wołyńskiej Brygady Kawalerii, potem w sztabie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Fragment raportu za okres od 1 września 1939 r. do 29 września 1939 r., Tokio, 1 października 1940 r..................................... 587 62. Kpt. Stefan Kossobudzki, dowódca 3 kompanii I batalionu czołgów lekkich. Sprawozdanie z działań wojennych I baonu czołgów lekkich (7TP). Kampania wrześniowa. [Kanada], maj 1960 r....590 63. [Niezidentyfikowany dowódca plutonu 3 kompanii I batalionu czołgów lekkich], Bój kompanii 1 batalionu czołgów lekkich pod Tomaszowem Lubelskim, Żołnierz Polski w drugiej wojnie światowej (daw. Żołnierz Polski w Kampanii Wrześniowej ), nr 53, marzec 1944 r....602 64. Mjr Stefan Majewski, dowódca 11 dywizjonu pancernego. Załącznik w sprawie rejestracji faktów dotyczących przygotowań i działań wojennych, Paryż, 9 stycznia 1940 r....604 65. Mjr Stefan Majewski, dowódca 11 dywizjonu pancernego. Oświadczenie w sprawie bitwy o Tomaszów Lubelski Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej w kampanii wrześniowej. Londyn, 1 lutego 1940 r....611 66. Ppor. rez. Edward Sokopp, dowódca II plutonu szwadronu czołgów rozpoznawczych 11 dywizjonu pancernego. Fragmenty wspomnień pt. Pisane na kolanie. Pamiętnik bez patosu dotyczące działań dywizjonu w składzie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej...612 67. Kpr. pchor. Władysław Wiński, pociąg pancerny nr 13, a następnie kompania piesza por. Mariana Hermana. Fragment Wspomnień przyszłego pancerniaka dotyczący walk o Tomaszów Lubelski. Warszawa, 19 marca 2001 r.....617 15
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa 68. Kpt. Władysław Łubieński, dowódca 33 dywizjonu pancernego (Wileńska Brygada Kawalerii), potem zgrupowania mjr. Stefana Majewskiego. Wyciąg z relacji. Włochy, 4 grudnia 1945 r....619 69. Por. Witold Soiński, dowódca I plutonu szwadronu samochodów pancernych 33 dywizjonu pancernego. Fragmenty relacji Moje osobiste zapiski pamięciowe z działań 33 wydzielonego dywizjonu pancernego Wilno Wileńskiej BK. Szczecin, 29 września 1987 r....624 70. Sierż. pchor. Janusz Hryniewicz, dowódca II plutonu 62 samodzielnej kompanii czołgów rozpoznawczych. Relacja z przebiegu natarcia na wieś Pasieki w dniu 18 IX 1939 r.. B.d. i m....629 71. Por. Alojzy Piątkowski, dowódca kompanii mostów ciężkich nr 15. Wspomnienia z kampanii wrześniowej 1939 roku. Wysadzenie mostu kolejowo-drogowego pod Dęblinem. [Wielka Brytania, lata 80. XX w.]....631 Fragmenty opracowania Przykłady wyjątkowego zachowania się podczas kampanii 1939 r.... 637 Sekcja Historyczna w Oficerskim Obozie Jeńców VII A, Praca zbiorowa, Murnau w Górnej Bawarii, lipiec 1942 r. 72. Por. Zbigniew Rudziński, adiutant batalionu przeciwpancernego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Obsługa działka przeciwpancernego. Relacja z boju pod Tomaszowem Lubelskim WBPM w dniu 18 września 1939 r.....637 73. Por. Czesław Radomiński, adiutant pułku strzelców pieszych. Nieznana sanitariuszka siostra Polskiego Czerwonego Krzyża. Fragment z walk Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej pod Tomaszowem Lubelskim w dniach 18 20 września...638 74. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Starszy strzelec Kociołek. Fragment z działań WBPM pod Lipskiem nad Wisłą w dniu 10 września....639 75. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Śp. rtm. Podrez Leon, dowódca szwadronu z Dywizjonu Rozpoznawczego WBPM. Poległ w boju pod Lipskiem w rejonie Iłży dnia 8 września...639 76. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Kpt. Czechowski Karol, dowódca kompanii pancernej. Fragment z działań WBPM w dniu 10 września pod Solcem nad Wisłą...640 77. Por. Czesław Radomiński, adiutant pułku strzelców pieszych. Bateria zmotoryzowana kpt. Jadasa Aleksandra. Fragment z działań Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej pod Tomaszowem Lubelskim w dniu 19 września...641 Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Obsada personalna... 643 Zdjęcia... 657 Rysunki sprzętu...689 Skorowidz nazwisk.... 699 Skorowidz nazw geograficznych...710 16