GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI i ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH GMINY SUWAŁKI NA ROK 2006 Załącznik do Uchwały Nr XXXI/271/05 Rady Gminy Suwałki z dnia 28 grudnia 2005 r. MOTTO: Lichy ten kaznodzieja, co nie uderza często na tego wroga naszej ojczyzny, ( ) lichy ten profesor ekonomii, który nie poświęca corocznie najdłuŝszego wykładu alkoholizmowi, lichy ten polityk, który nie postawił za pierwsze zadanie uchylenie największej plagi społecznej. Ks. Bronisław Markiewicz, Zaraza społeczna Powściągliwość i Praca, Miejsce Piastowe, 1901, nr 12, s.93 Większość ludzi korzystających z alkoholu robi to w sposób rozsądny i powściągliwy, jednak pewna część ludzi naduŝywa alkoholu, co powoduje w sposób nieuchronny duŝą ilość szkód i zagroŝeń. Występują one we wszystkich społeczeństwach. Większość tych szkód jest związana z rozmiarami i stylem konsumpcji napojów alkoholowych, ale zaleŝy równieŝ od skuteczności i zasięgu działań profilaktycznych i naprawczych. SpoŜycie napojów alkoholowych w Polsce, po okresie intensywnego wzrostu w latach 1989-92 i po zahamowaniu tendencji wzrostowej w latach 1995-96, ponownie w 2003 2005 roku po obniŝeniu akcyzy na alkohol wzrosło. SpoŜycie alkoholu w drugiej połowie lat 90 kształtowało się na poziomie 7-8 litrów - 100% alkoholu na jednego mieszkańca (dane instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie). W roku 2002 średnie spoŝycie kształtowało się na poziomie około 6,58 litrów, a w 2004r. 6,93 litrów 100% alkoholu na jednego mieszkańca, przy czym naleŝy nadmienić, iŝ spoŝycie wina i miodów pitnych oraz piwa w stosunku do roku poprzedniego ma tendencje wzrostową (dane GUS). Do najwaŝniejszych polskich problemów alkoholowych moŝna zaliczyć: Samozniszczenie osób uzaleŝnionych od alkoholu (jest ich około 700-800 tys., czyli około 2 % całej populacji). Uszkodzenia zdrowia u dorosłych osób nadmiernie pijących. Wymienić tu naleŝy zaburzenia ze strony układu trawiennego (marskość wątroby), krąŝenia, neurologicznego (zmiany organiczne w mózgu tzw. encefalopatia) itp.). Uszkodzenia rozwoju psychofizycznego pijącej młodzieŝy. Szkody występujące u członków rodzin z problemem alkoholowym. Występują one zarówno u dzieci jak i dorosłych i obejmują przede wszystkim schorzenia psychosomatyczne i zaburzenia emocjonalne, spowodowane chronicznym stresem przemocą oraz demoralizację, ubóstwo i obniŝenie szans osiągnięcia kariery i zawodowej. - 2 -
Alkoholowa dezorganizacja środowiska pracy i bezrobotnych Szkody związane z piciem alkoholu w miejscu pracy obejmują przede wszystkim absencję, wypadki i obniŝenie wydajności pracy. Utrata zatrudnienia z powodu bezrobocia jest prawie zawsze dla tego, kto pada jego ofiarą, zamachem na jego godność i zagroŝeniem jego równowagi Ŝyciowej. Naruszenia prawa i porządku przez osoby nietrzeźwe Do najwaŝniejszych naleŝą: popełnianie przestępstw, nietrzeźwość w miejscach publicznych, przemoc w rodzinach alkoholowych. Naruszenia prawa związane z handlem napojami alkoholowymi NajwaŜniejsze zjawiska problemowe to: nielegalna produkcja napojów alkoholowych, nielegalny import oraz sprzedaŝ alkoholu osobom nieletnim i nietrzeźwym. Z powyŝszego wynika, Ŝe na zjawisku alkoholizmu, traci sama osoba pijąca, traci rodzina i społeczeństwo, dlatego teŝ tak waŝne jest opracowanie realnego i racjonalnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2006r. dla terenu gminy Suwałki, bowiem Ŝycie i zdrowie, zarówno fizyczne jak i psychiczne są cennymi dobrami powierzonymi nam przez Boga, mamy się o nie rozsądnie troszczyć, uwzględniając potrzeby drugiego człowieka dla dobra wspólnego. W 2005 roku na terenie Gminy Suwałki funkcjonowało 16 punktów handlowych ze sprzedaŝą napojów alkoholowych /detal/ z podziałem na zezwolenia : do 4,5% alkoholu oraz piwo - 16 powyŝej 4,5% do 18% alkoholu - 14 powyŝej 18% alkoholu - 3 W 2005 roku wydano następujące zezwolenia: do 4,5% alkoholu oraz piwo - 5 powyŝej 4,5% do 18% alkoholu 6 powyŝej 18% alkoholu - 3 W 2005 roku na terenie Gminy Suwałki funkcjonowało 16 punktów ze sprzedaŝą i podawaniem napojów alkoholowych /gastronomia/ z podziałem na zezwolenia : do 4,5% alkoholu oraz piwo - 16 (punkty sprzedaŝy piwa są poza limitem określonym Uchwałą Rady Gminy Suwałki a dotyczącym liczby punktów sprzedaŝy) powyŝej 4,5% do 18% alkoholu - 8 powyŝej 18% alkoholu - 8 W 2005 roku wydano następujące zezwolenia: do 4,5% alkoholu oraz piwo wydano - 7 powyŝej 4,5 do 18% alkoholu - 2 powyŝej 18% alkoholu - 2 Zgodnie z art. 4¹ ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzaleŝnionych od alkoholu naleŝy do zadań własnych gminy. Ustawa ta wymienia 6 szczegółowych zadań, których realizacja powinna być prowadzona zgodnie z art. 4¹ ust. 2 w postaci Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, uchwalonego corocznie przez Radę Gminy. - 3 -
Zadania w szczególności obejmują: 1. Zadanie pierwsze: Zwiększenie dostępności pomocy uzaleŝnionych od alkoholu. terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób 2. Zadanie drugie: Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. 3. Zadanie trzecie: Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieŝy, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a takŝe działań na rzecz doŝywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo wychowawczych i socjoterapeutycznych. 4. Zadanie czwarte: Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, słuŝącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych. 5. Zadanie piąte: Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13' i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarŝyciela publicznego. 6. Zadanie szóste: Wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej. 1. Cele gminnego programu A. Cele globalne: zmniejszenie wskaźnika spoŝywania 100% alkoholu wśród młodzieŝy i dorosłych, zmniejszenie rozmiarów aktualnie istniejących problemów w społeczeństwie, tj. przemocy, demoralizacji, ubóstwa. zmniejszenie zagroŝeń ekonomicznych wynikających z picia alkoholu, np. obniŝenie wskaźnika popełnianych przestępstw. B. Cele jednostkowe : obniŝenie ryzyka zachorowań oraz śmiertelności na choroby tj. marskość wątroby i uszkodzenie mózgu wśród osób naduŝywających alkoholu, zmniejszenie uszkodzeń ciała spowodowanych wypadkami zarówno przy pracy, jak i na drogach, zwiększenie harmonii, bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego w konkretnym środowisku rodzinnym, gdzie ujawnił się problem alkoholizmu. - 4 -
Realizacja zadań w 2006 roku będzie przedstawiała się w sposób następujący : 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŝnionych od alkoholu 1. Prowadzenie działań motywacyjnych w stosunku do osób uzaleŝnionych od alkoholu w celu podjęcia dobrowolnego leczenia odwykowego; 2. Udzielanie rzetelnej informacji na temat działalności grup wsparcia dla osób z problemem alkoholowym i ich rodzin, grup Anonimowych Alkoholików oraz grup pomocowych: m.in. DDA, Al Anon, działających na terenie Suwałk, 3. Dofinansowanie szkoleń, kursów specjalistycznych umoŝliwiających zdobycie większych umiejętności w prowadzeniu zajęć profilaktycznych w pracy z dziećmi i młodzieŝą; 4. Wspieranie programów profilaktycznych w zakresie organizacji wolnego czasu dzieciom,młodzieŝy osobom dorosłym będących alternatywą wobec uŝywania alkoholu i narkotyków; 5. Wspieranie pozaszkolnych programów profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieŝy zagroŝonych alkoholizmem, narkomanią, demoralizacją oraz ich rodziców; 6. Zakup potrzebnego sprzętu (sfinansowanie wyposaŝenia) oraz lektur o tematyce alkoholowej do punktu konsultacyjno informacyjnego działającego przy Urzędzie Gminy Suwałki; 7. Organizacja i wyposaŝenie punktu konsultacyjnego dla osób uzaleŝnionych i współuzaleŝnionych od alkoholu oraz ich rodzin na terenie gminy Suwałki; 8. Wspieranie organizacji, instytucji pozarządowych, stowarzyszeń i kościoła realizujących programy edukacyjne, profilaktyczne i rehabilitacyjne osób zagroŝonych problemem alkoholizmu i narkomanii; 9. Opłacanie kosztów opinii biegłych orzekających w przedmiocie uzaleŝnienia od alkoholu - (psycholog i psychiatra); 10. Współpraca i dofinansowanie placówek lecznictwa odwykowego i innych instytucji zajmujących się terapią osób uzaleŝnionych; 11. Świadczenie wsparcia finansowego lub rzeczowego osobom uzaleŝnionym lub współuzaleŝnionym w trakcie zdrowienia i uczestnictwa w zajęciach terapeutycznych w placówce odwykowej lub udziału w innych zorganizowanych formach zajęć terapeutyczny zakup biletów ZKM na dojazdy na zajęcia lub zwrot kosztów przejazdów publicznymi środkami lokomocji; 12.Zakup i prenumerata czasopism, ksiąŝek, ulotek, broszur, poradników o tematyce alkoholowej dla szkół i bibliotek na terenie Gminy Suwałki. 2. Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie 1. Częściowe finansowanie bieŝącej działalności specjalistycznych miejsc pomocy dla ofiar przemocy domowej /punkty konsultacyjne, telefony zaufania oraz współfinansowanie schronisk i ośrodków, mające na celu odbudowanie poczucia wartości i bezpieczeństwa; 2. Dofinansowanie w/w miejsc w niezbędny sprzęt do prowadzenia zajęć terapeutycznych; 3. Dofinansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych dla ofiar przemocy domowej; 4. Udzielanie pełnej pomocy psychospołecznej i prawnej dla ofiar przemocy domowej współpraca z Policją, z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej i Izbą Wytrzeźwień w Suwałkach; 5. Organizacja i dofinansowanie szkoleń, kursów specjalistycznych dla poszczególnych grup zawodowych (pedagogów, nauczycieli, psychologów) stykających się z ofiarami i sprawcami przemocy domowej. - 5 -
3. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieŝy, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a takŝe działań na rzecz doŝywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych 1. Organizowanie i finansowanie na terenie szkół programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieŝy, a takŝe dla ich rodziców; 2. Organizowanie w szkołach, bibliotekach i świetlicach konkursów recytatorskich, malarskich, sportowych o tematyce alkoholowej; 3. Finansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych w zakresie pracy z dziećmi i młodzieŝą oraz rozwijania umiejętności prowadzenia zajęć profilaktycznych dla nauczycieli, deklarujących gotowość podjęcia pracy profilaktycznej z dziećmi i młodzieŝą; 4. Dofinansowanie wyposaŝenia bibliotek, świetlic i szkół w urządzenia i materiały umoŝliwiające prowadzenie zajęć i korzystanie z programów i materiałów, propagujących zdrowy tryb Ŝycia oraz zapobiegania powstawaniu uzaleŝnień; 5. Finansowanie prowadzonych zajęć psychokorekcyjnych w świetlicach środowiskowych przeznaczonych dla dzieci z grup ryzyka (w szczególności dla dzieci z rodzin alkoholików); 6. Wspieranie programów profilaktycznych w zakresie organizacji wolnego czasu dzieciom i młodzieŝy, będących alternatywą wobec uŝywania narkotyków; 7. Częściowe dofinansowanie obozów terapeutycznych i innych zorganizowanych form spędzania wolnego czasu (kolonii, wycieczek) dla dzieci i młodzieŝy prowadzonych według określonego programu terapeutycznego realizowanego przez przeszkolonych specjalistów bądź instruktorów Uczniowskich Klubów Sportowych; 8. Dofinansowanie wybranych imprez sportowych i innych, promujących zdrowy tryb Ŝycia (np. Dzień Dziecka, choinka noworoczna) w formie zorganizowanej przez Gminą Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i świetlice środowiskowe; 9. Finansowanie szkoleń dla członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz sprzedawców napojów alkoholowych z terenu gminy Suwałki; 10. Wspomaganie konkretnych programów edukacyjnych i profilaktycznych podejmowanych przez organizacje, ruchy abstynenckie i osoby prowadzące zajęcia psychokorekcyjne w świetlicach środowiskowych na podstawie przedłoŝonych projektów m. in. zwrot kosztów przejazdów uczestników programu; 11. Prowadzenie kursów i programów profilaktycznych dla rodziców dotyczących rozwijania umiejętności rozmawiania z dziećmi nt. alkoholu i problemów alkoholowych - organizowanych na terenie szkół, parafii w gminie Suwałki; 12. Organizowanie doŝywiania dzieciom uczestniczącym w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych. 4. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych słuŝącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych 1. Współpraca ze wszystkimi instytucjami zajmującymi się rozwiązywaniem problemów alkoholowych lub stykającymi się zawodowo z tym problemem w ramach swoich obowiązków słuŝbowych, 2. Dofinansowanie programów terapeutycznych realizowanych przez instytucje, stowarzyszenia oraz osoby fizyczne realizowane m.in. w Poradni Odwykowej w Suwałkach. - 6 -
5. Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13¹ i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarŝyciela publicznego W przypadku stwierdzenia przesłanek wynikających z art. 13¹ i art. 15 ustawy, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych podejmować będzie interwencje, a jej przedstawicielami do występowania w charakterze oskarŝyciela publicznego są: Przewodniczący, Sekretarz Komisji lub wyznaczony członek komisji. 6. Wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów informacji społecznej 1. Pomoc w umoŝliwieniu zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie centrów informacji społecznej. PowyŜsze zadanie realizowane będzie wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej bądź w formie wolontariatu; 2. Współfinansowanie działań na rzecz sprawnego funkcjonowania centrów informacji społecznej, pozwalających na szybszy powrót osób wychodzących z nałogu do normalnego Ŝycia, do Ŝycia w trzeźwości. Realizacja zadań wynikająca z Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych będzie realizowana przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Referat ds. Polityki Społeczno Gospodarczej Urzędu Gminy Suwałki i inne organizacje. Wójt Gminy składa sprawozdanie z wykonania ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Radzie Gminy raz w roku, do końca I kwartału za rok poprzedni. Finansowanie realizacji niniejszego programu będzie dokonywane w ramach środków własnych gminy Suwałki z rocznych opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaŝ napojów alkoholowych wnoszonych przez przedsiębiorców prowadzących sprzedaŝ napojów alkoholowych oraz z pozyskanych środków zewnętrznych pochodzących z Unii Europejskiej. Środki finansowe przeznaczone na realizację Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Gminy Suwałki w roku 2006 znajdować się będą na wyodrębnionym koncie w strukturze budŝetu gminy, merytorycznie jest to dział 851 rozdział 85154 Ochrona zdrowia przeciwdziałanie alkoholizmowi Za pracę w Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych członkowie otrzymują wynagrodzenie na zasadach określonych Uchwałą Rady Gminy takie jakie przysługują innym członkom Komisji powołanych przez Radę Gminy lub Wójta Gminy. Sporządziła: Anna Suchocka Koordynator Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Dariusz Saweliew
Uzasadnienie do uchwały Rady Gminy Suwałki w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzaleŝnionych od alkoholu naleŝy do zadań własnych gminy. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi obejmuje 6 zadań. Realizacja tych zadań jest prowadzona w postaci Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i stanowi część strategii i integracji i polityki społecznej. Obowiązkiem organu stanowiącego gminy jest uchwalenie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na kaŝdy rok budŝetowy w celu prawidłowej realizacji zadań wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Program będzie realizowany zgodnie z ustawą przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Suwałkach oraz Referat ds. Polityki Społeczno - Gospodarczej Urzędu Gminy Suwałki i inne organizacje.