STOLARZ POMOCNIK STOLARZA

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO dla stanowiska STOLARZ POMOCNIK STOLARZA ( ).................................................. (nazwa i adres zakładu pracy) lp. Data oceny Wykonał Zatwierdził 1. 17 września 2010 r.

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 2/29 UWAGA! Przeprowadzoną ocenę ryzyka zawodowego należy traktować jako element całościowej oceny ryzyka zawodowego, na którą składają się dodatkowo: Ocena ryzyka zawodowego przy pracach w narażeniu na nadmierny hałas (wymóg wynikający z rozporządzenia ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r., w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne- Dz. U. nr 157, poz. 1318), Ocena ryzyka zawodowego przy pracach w narażeniu na działalnie czynników rakotwórczych (wymóg wynikający z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. 2004, nr 280, poz. 2771), Ocena ryzyka zawodowego przy pracach w narażeniu na działanie czynników biologicznych (wymóg wynikający z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników narażonych na te czynniki, Dz. U., nr 81, poz. 716.). 2

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 3/29 SCHEMAT OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Przygotowanie do oceny ryzyka Ustalenie wymagań ogólnych dla pomieszczenia, stanowiska pracy i pracownika, identyfikacja zagrożeń i stosowanych środków ochrony Przygotowanie do oceny ryzyka I Szacowanie sumaryczne kategorii ryzyka w zależności od spełnienia wymagań ogólnych i stosowanych środków ochrony. II Porównanie sumarycznej kategorii ryzyka ustalonej przez pracodawcę z kategorią określoną przez ekspertów Dokumentacja programu naprawczego I Opracowanie programu działań korygujących i zapobiegawczych. II Zapoznanie pracowników z wynikami oceny. III Ustalenie daty następnej oceny WYMAGANIA OGÓLNE DLA POMIESZCZENIA, STANOWISKA PRACY I PRACOWNIKA Po mi es zc ze n ie pra c y. Pomieszczenie, w którym znajduje się stanowisko pracy, powinno spełniać następujące warunki: Wysokość minimum 3,3 m, Podłoga równa, nie śliska, niepyląca i bez progów pomiędzy pomieszczeniami, Kubatura minimum 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia na jednego pracownika, Powierzchnia robocza minimum 2 m 2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej) przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.) na jednego pracownika, Rozmieszczenie obsługiwanych obrabiarek ie, aby przejścia wynosiły: 75 cm w przypadku jednego pracownika (w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się 50 cm), 100 cm w przypadku konieczności jednoczesnego poruszania się osób w przeciwnych kierunkach; 3

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 4/29 Drogi transportowe w pomieszczeniu obrabiarek w przypadku transportu elementów bezsilnikowymi i silnikowymi środkami transportu powinny być zachowane szerokości dróg transportowych zgodnie z Polska Normą, przy czym: a- szerokość środka transportu (wózka); b- szerokość drogi transportowej (szerokość drogi nie powinna być mniejsza niż 120 cm). Minimalna szerokość drogi (cm) Przeznaczenie drogi dla bezsilnikowych środków transportowych dla silnikowych środków transportowych Ruch jednokierunkowy tylko dla środków transportowych b= a + 60 cm b= a + 60 cm dla środków transportowych i ruchu pieszego b = a + 90 cm b = a + 100 cm Ruch jednokierunkowy tylko dla środków transportowych b = 2a + 90 cm b = 2a + 90 cm dla środków transportowych i ruchu pieszego b = 2a + 180 cm b = 2a + 200 cm U w a g a: Granice dróg transportowych powinny być oznakowane na podłodze w sposób trwały (np. pasy pomalowane żółtą farbą) Oświetlenie: Naturalne, dzienne, najlepiej górne, za pomocą świetlików; w przypadku oświetlenia bocznego (okna) powinien być zachowany stosunek wielkości powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi jak 1:8 (to znaczy 1 m 2 okna na 8 m 2 podłogi), Oświetlenie sztuczne (elektryczne) w zależności od rodzaju pracy, i prace: o Przy obróbce i obrabiarkach 500 lx, o Przy klejeniu, montażu - 300 lx, o Przy kontroli (dokładność wykonania, jakość powierzchni itp.) - 750 lx Wentylacja naturalna i mechaniczna, przy czym konieczne są odciągi stanowiskowe przy każdej obrabiarce odprowadzające powstające pył drzewny, trociny i wióry w sposób zapobiegający ich gromadzeniu się i szkodliwemu działaniu na organizm, Temperatura w zależności od rodzaju prac (ciężkości) pomieszczenia pracy, w którym znajdują się obsługiwane obrabiarki, powinno mieć temperaturę w granicach 15 17 0 C, jednak nie mniej niż 14 0 C. Sta no w is ko pra c y Przez stanowisko pracy rozumie się przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę. Stanowisko pracy powinno spełniać podstawowe wymogi w zakresie BHP. Organizacja stanowiska pracy Prawidłowa organizacja stanowiska pracy wpływa na zwiększenie wydajności pracy przy jednoczesnym zmniejszeniu zagrożenia pracownika, dzięki zastosowaniu odpowiedniej ochrony przed czynnikami niebezpiecznymi (urazowymi), szkodliwymi i uciążliwymi (Halas, wibracja, zapylenie, oświetlenie, mikroklimat, duże i zbędne obciążenie pracownika). Stanowisko pracy powinno w przypadkach koniecznych mieć oprzyrządowanie pomocnicze. Rozmieszczenie wyposażenia powinno zapewniać bezpieczne wykonywanie czynności roboczych. Na prawidłową organizację stanowiska pracy ma wpływ: prawidłowe rozmieszczenie maszyn i urządzeń na stanowisku pracy, usytuowanie i sposób rozmieszczenia narzędzi, które uwzględnia kolejność ich stosowania i umożliwia ich pozostawanie w zasięgu rąk pracownika, ułożenie narzędzi oraz materiałów, kolejność i metody wykonywania czynności, rytmika i czas pracy, sposób przestrzennego powiązania z innymi stanowiskami, 4

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 5/29 warunki środowiska oddziaływujące na środowisko pracy. Przy organizowaniu stanowiska roboczego należy pamiętać, że: materiał do stanowiska roboczego powinien być podawany w stanie rozsortowanym i ułożony w kierunku posuwu w i sposób, aby pracownik nie potrzebował każdego elementu odwracać, wysokość powierzchni roboczej stanowiska pracy od podłogi powinna być dostosowana do wzrostu pracownika. Przy braku możliwości regulacji, wysokość ta powinna wynosić co najmniej 0,8 m., stanowisko powinno być prawidłowo oświetlone. Wyposażenie stanowiska pracy Rozmieszczenie wyposażenia powinno zapewniać bezpieczne wykonywanie czynności. N a r z ę d z i a r ę c z n e p ił y r ę c z n e Piły do obróbki ręcznej są to narzędzia wieloostrzowe składające się z brzeszczotu, zaopatrzonego w różnego rodzaju zęby, dostosowane kształtem do procesu piłowania, a że uchwytu wykonanego najczęściej z drewna lub tworzywa sztucznego. Brzeszczoty pił mają grubość 0,7-1,3 mm i produkowane są za stali węglowej, narzędziowej lub ze stali stopowej. Najczęściej stosuje się piły: ramowe (stolarskie) - stosowane do cięcia w poprzek włókien, wzdłuż włókien i do wykonywania połączeń, włosowe (wyrzynarki) - do wycinania otworów i dokładnych cięć krzywoliniowych, płatnice - do piłowania wzdłużnego i poprzecznego, grzbietnice - do wykonywania połączeń, piły do metalu - mogą służyć do bardzo dokładnego piłowania cienkich listewek, przepiłowywania gwoździ czy pogłębiania nacięć na wkrętach. st r u g i Strugi służą do wyrównywania powierzchni, nadania jej odpowiedniej gładkości, doprowadzenia obrabianego elementu do żądanych wymiarów lub wykonywania wgłębień o różnych profilach. Elementem skrawającym jest nóż wykonany ze stali i osadzony w kadłubie struga. Krawędź tnąca noża powinna wystawać poniżej dolnej płaszczyzny kadłuba (tzw. podeszwy) nie więcej jak 0,2-0,5 mm, a odległość krawędzi tnącej noża od krawędzi szczeliny powinna wynosić 1,5-2,0 mm. Do najczęściej używanych strugów należą: zdzierak - do strugania grubszych warstw drewna, równiak - do usuwania z powierzchni obrabianego materiału nierówności, gładzik - do ostatecznego wyrównania obrabianej powierzchni, kątnik - do wygładzania odsadzeń, wręgów, uciosów itp. d łu t a st o la r sk ie Dłuta stolarskie służą do przecinania, wycinania, wykonywania otworów, rowków i wszelkiego rodzaju zagłębień oraz do wygładzania niewielkich powierzchni. Dłuto składa się między innymi ze stalowego brzeszczotu zakończonego krawędzią tnącą oraz trzonka. W zależności od konstrukcji brzeszczotu rozróżnia się dłuta płaskie z prostymi i ściętymi powierzchniami bocznymi, dłuta gniazdowe i grzbiei oraz dłuta żłobaki o zaokrąglonej krawędzi tnącej. Wszystkie dłuta mają kąt ostrza równy 30 stopni, a szerokości brzeszczotów od 4-40 mm. t a r n ik i i p i ln ik i Tarnikowanie i pilnikowanie to obróbka cięciem polegająca na usunięciu z powierzchni drewna warstwy niewielkiej grubości. Tarniki (o różnych kształtach przekroju) mają dwa rodzaje nacięć (z krawędziami skrawającymi w postaci łuku koła): niesymetryczne i symetryczne. Pilniki mogą mieć nacięcia pojedyncze lub podwójne. Największe znaczenie mają zdzieraki i pilniki ślusarskie. 5

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 6/29 N a r z ę d z i a m e c h a n i c z n e Obrabiarki do drewna c e n t r u m o b r ó b c z e Sterowane numerycznie, przeznaczone jest do wykonywania kilku operacji na raz w elemencie drewnianym lub drewnopochodnym. Można na nim czopować, wykonywać otwory i gniazda, przycinać oraz prowadzić obróbkę kształtującą. p ila r k i t a r c z o w e p o p r z e c z n e z ręcznym lub mechanicznym posuwem służą do piłowania drewna w poprzek włókien. Stosowane są najczęściej do przecinania desek lub bali na krótsze odcinki o określonej długości. Spośród wielu typów konstrukcji tych maszyn do najbardziej popularnych i jednocześnie stwarzających największe zagrożenia należą: P i la r k i g ó r n o w r z e c io n o w e do cięcia poprzecznego z wahliwym ramieniem (zwane popularnie ukośnicami), w których zespół piły, na ramieniu połączonym ze stołem za pomocą przegubu (zawiasów) jest ręcznie dociągany do obrotowego stołu. Piła ma możliwość przechylania do cięcia ukośnego. P i la r k i d o ln o w r z e c io n o w e do cięcia poprzecznego (zwane popularnie kapówkami), w których piłę, również zamocowaną na wahliwym ramieniu, lecz w położeniu spoczynkowym znajdującą się pod stołem, wysuwa się za pomocą naciśnięcia nogą pedału lud rzadziej pociągnięcia ręką dźwigni. p ila r k i t a r c z o w e st o ło w e Przeznaczone są zwłaszcza do wzdłużnego, a że skośnego piłowania tarcicy lub fryzów. p ila r k i t a r c z o w e f o r m a t o w e Przeznaczone są do dokładnego obrzynania z czterech stron lub do dzielenia na mniejsze formaty płyt z materiałów drzewnych oraz do dokładnego przecinania tarcicy na długość. w ierta r k i Wiertarki (pionowe i poziome, jedno i wielowrzecionowe) przeznaczone są do wiercenia otworów (w przypadku wielowrzecionowych kilku, czy kilkunastu otworów naraz) pod kołki łączące, w elementach drewnianych oraz z tworzyw drewnopochodnych. Wiertła pozwalają na wiercenie otworów w szerokim zakresie średnic. Wiertarki te charakteryzują się dużymi prędkościami obrotowymi wrzeciona. st r u g a r k i w ie lo st r o n n e służą do równoczesnego strugania płaskiego lub profilowego czterech stron elementów drewnianych. Znajdują zastosowanie do produkcji np. parkietu, boazerii i wszelkiego rodzaju listew, zwłaszcza profilowych. st r u g a r k i w y r ó w n ia r k i przeznaczone są do wyrównywania i wygładzania powierzchni elementów z litego drewna. st r u g a r k i g r u b o śc io w e przeznaczone są do strugania elementów drewnianych celem nadania im określonej grubości lub szerokości oraz gładkości obrobionej powierzchni. p ił y t a śm o w e st o la r sk ie przystosowane są do piłowania wzdłużnego, poprzecznego i skośnego elementów drewnianych lub drewnopochodnych. Piłowanie może się odbywać wzdłuż linii prostej lub krzywej. Rzaz może być wykonany prostopadle do płaszczyzny bazowej elementu obrabianego lub pod innym kątem. Pilarki te są budowane w układzie pionowym, zwykle z przechylnym stołem. 6

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 7/29 f r e z a r k i F r e z a r k a p io n o w a g ó r n o w r z e c io n o w a przeznaczona jest do odwzorowywania płaskiego oraz do frezowania wpustów, wykonywania rowków, otworów, gniazd i wgłębień w elementach drewnianych oraz z tworzyw sztucznych, obróbki profilowej pod kątem, zewnętrznych i wewnętrznych wpustów oraz wczepów. Frezy o małej średnicy pozwalają na wykonywanie frezowań o małym promieniu i skomplikowanych kształtach. Frezarki te charakteryzują się dużymi prędkościami obrotowymi wrzeciona. F r e z a r k i d o ln o w r z e c io n o w e są przeznaczone do płaskiego lub profilowego frezowania prostoliniowych lub krzywoliniowych elementów z drewna litego. Niektóre frezarki przystosowane są również do czopowania. S z li f ierk i S z li f ierk i t a śm o w e do drewna (szeroko i wąskotaśmowe) przeznaczone są do szlifowania dużych powierzchni płaskich elementów z drewna litego, płytowych, okleinowanych lub nieokleinowanych, surowych lub lakierowanych. Szlifowanie ma na celu wyrównanie i wygładzenie powierzchni, oczyszczenie zabrudzonych powierzchni, a w przypadku szlifierek z szerokotaśmowych również nadanie elementom dokładnej grubości. S z li f ierk i t a r c z o w e i b ę b n o w e do drewna (szeroko i wąskotaśmowe) przeznaczone są do szlifowania poziomego i pod kątem powierzchni płaskich elementów drewnianych i drewnopochodnych. Szlifowanie ma na celu wyrównanie, wygładzenie i oczyszczenie zabrudzonych powierzchni. P r a s y m e c h a n ic z n e r a m o w e i w ia t r a k o w e Przeznaczone są do poprzecznego łączenia fryzów drewnianych za pomocą spoiny klejowej w celu otrzymania większych formatów litych płyt drewnianych. N a r z ę d z i a r ę c z n e o n a p ę d z i e e l e k tr y c z n y m Coraz częściej wykorzystuje się narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym ie, jak: s z li f i e rk i, w ie rt a rk i, f reza rk i, p i ły t a r c z ow e, w y rz y n a rk i, s t rug a rk i, in n e e lekt r ona rz ę d z i a. Z uwagi na różnorodność typów tych elektronarzędzi podstawowym źródłem wiedzy o ich bezpiecznym użytkowaniu jest dokumentacja techniczno-ruchowa lub instrukcja bezpiecznej obsługi, dostarczana przez wytwórcę. Organiza cja pra c y Pracownik powinien mieć dostęp do instrukcji: stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia albo życia pracowników, obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych znajdujących się w zakładzie, postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi, udzielania pierwszej pomocy, postępowania w razie powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących poważne zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników. Powyższe instrukcje powinny określać: czynności do wykonania przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania danej pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu, 7

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 8/29 zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników. Po miar y c zynnik ó w szk od l iw ych i uc iąż li w ych Pracodawca, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, jest obowiązany do wykonania badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy. Badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza się, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 NDS/NDN, a w procesie technologicznym lub w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na wysokość stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia. W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika szkodliwego dla zdrowia (innego niż rakotwórczy) badania i pomiary przeprowadza się: co najmniej raz w roku, jeżeli krotność NDS, NDN jest większa od 0,5, co najmniej raz na dwa lata, jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale 0,1-0,5, w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika. W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym badania i pomiary przeprowadza się: co najmniej raz na trzy miesiące, jeżeli krotność NDS jest większa od 0,5, co najmniej raz na sześć miesięcy, jeżeli krotność NDS zawiera się w przedziale między 0,1-0,5; w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika. Zgodnie z 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645 z p. zm.) pracodawca, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, jest obowiązany do wykonania badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy. WAŻNE: Pracodawca jest zobowiązany do dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na swój koszt. Na podstawie wyników badań i pomiarów pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, a wyniki tych badań i pomiarów wpisuje na bieżąco do karty badań i pomiarów. WAŻNE: W przypadku likwidacji zakładu pracy pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę właściwemu miejscowo państwowemu inspektorowi sanitarnemu. Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat, natomiast wyniki badań i pomiarów - przez 3 lata, licząc od daty ostatniego wpisu. In sta la cja i urzą dz en ia elek tr yc zn e Instalacja i urządzenia elektryczne powinny być sprawne. W pomieszczeniach zakładu, gdzie może występować (że okresowo) atmosfera wybuchowa powodowana przez koncentracje emitowanych w trakcie obróbki drewna pyłów (np. szlifowanie), instalacja i osprzęt powinny być w wykonaniu przeciwwybuchowym lub zabezpieczone w inny sposób przed możliwością powstania wybuchu. W innych przypadkach np. znacznego zapylenia powinny być one w wykonaniu przeciwpyłowym. Powinny być okresowo przeprowadzane: oględziny i przeglądy sprzętu i instalacji, pomiary zastosowanych ochrony przeciwporażeniowych instalacji elektrycznej przez uprawnionych elektryków (nie rzadziej niż co 5 lat). 8

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 9/29 W przypadku maszyn i urządzeń, częstotliwość pomiarów ochrony przeciwporażeniowej (rezystancji izolacji i skuteczności zerowania) uzależniona jest od rodzaju urządzenia i częstotliwości jego użytkowania. Przygoto wanie z awod o we pra c ow nika Pracownik powinien posiadać: ukończone 18 lat, instruktaż ogólny w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, instruktaż stanowiskowy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, szkolenie okresowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wstępne badanie lekarskie, okresowe badanie lekarskie IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ NA STANOWISKU PRACY STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Narzędzia ręczne Narzędzia ręczne, jak: piły ręczne, strugi, dłuta stolarskie, tarniki i pilniki - mogą powodować uszkodzenia ciała ze względu na: - ostre elementy narzędzi, - zły stan techniczny, - stępienie ostrych ostrzy, - brak mocowania przedmiotu obrabianego w uchwycie. Do zagrożeń na stanowisku pracy pracownika obsługującego obrabiarki do drewna należą: Czynniki niebezpieczne - których oddziaływanie może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź do zejścia śmiertelnego: 1. z a g roż e n ia z w i ą z a n e z e leme n t a m i w i r u j ą c y m i i l u ź n y m i - możliwość uderzenia ruchomymi elementami maszyny lub odrzucanym materiałem: brak osłon, nieumocowanie obrabiarki do fundamentu, hamowanie obrabiarki ręką, trzymanie obrabianego przedmiotu w rękach, obrabianie materiału o długości mniejszej niż odległość wału pociągowego do wału prowadzącego poza nożami (strugarka), niewyważenie dynamiczne wału (wyrówniarka), brak lub niestosowanie właściwego klina rozszczepiającego przy cięciu wzdłużnym (pilarka tarczowa); 2. Zagro ż e n ia z w iąza n e z e leme n t a m i os t ry m i i wystaj ą c y m i: ostre krawędzie narzędzi obróbczych i ręcznych, ręczne usuwanie trocin, wiórów, kawałków drewna, ostre krawędzie maszyn, urządzeń i osłon, a że materiału; 3. Zagro ż e n ie z w iąza n e z p rz e m ieszcz a n i e m s i ę s p rz ę t u i l u d z i : przeszkody na drogach komunikacyjnych i ewakuacyjnych, zabrudzona materiałami zmniejszającymi tracie, śliska powierzchnia dróg, uszkodzony ręczny sprzęt transportowy; 4. Zagro ż e n ia z w iąza n e z w łaś c iw oś c iam i f iz y c z n y m i m a t e r iału (ciężar, ostre krawędzie, śliskie powierzchnie itp.): możliwość upadku obrabianych elementów na pracownika; 5. Zagro ż e n ie p o raże n ie m p r ą d e m e lekt ry c z n y m : 9

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 10/29 nieodpowiednia instalacja elektryczna, nieskuteczna ochrona przeciwporażeniowa, niestosowanie oświetlenia miejscowego o napięciu bezpiecznym; 6. Zagro ż e n ie p o p a rz e n ie m : gorące powierzchnie obrabianego materiału lub narzędzi obróbczych. 7. Zagro ż e n ie z w iąza n e z n ie d os t os ow a n i e m o b rab ia rek d o m i n i m a lny c h w y m o - g ó w b e z p iecze ń s t w a : brak lub niewłaściwe ochrony zabezpieczające, niewłaściwe usytuowanie układów sterowania (np. w strefach zagrożenia, możliwość przypadkowego uruchomienia itp.) brak urządzeń do wyłączania awaryjnego, brak lub niewłaściwe urządzenia ostrzegawcze, brak oznakowania lub niewłaściwe oznakowanie układów sterowania, brak lub niewłaściwe znaki ostrzegawcze. Szkodliwe czynniki fizyczne - których oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka: hałas ponad 85 db(a), wibracja, pył przemysłowy powyżej NDS, pył rakotwórczy (np. drewno buka). Szkodliwe czynniki biologiczne - których oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka: makroorganizm y (np. grzyby ) zawarte w drewnie, Czynniki uciążliwe które nie stanowią wprawdzie zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, lecz utrudniają pracę lub przyczyniają się w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływają na zmniejszenie wydajności: nieprawidłowe oświetlenie, wymuszona pozycja ciała, obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne) ŚRODKI OCHRONY ZBIOROWEJ I INDYWIDUALNEJ Środki ochrony zbiorowej W zależności od występujących zagrożeń na stanowisku pracy zalecane jest stosowanie: wymaganych przez producenta osłon maszyn i urządzeń biurowych przed zagrożeniami mechanicznymi, porażeniem prądem, poparzeniem, odpowiedniej wentylacji (klimatyzacji) w pomieszczeniach pracy, hermetyzacji procesów przed przedostawaniem się w otoczenie pracownika gazów, par cieczy i pyłów, środków ochrony przed przenikaniem emitowanych czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych, odpowiednich kubatur budynków i pomieszczeń pracy. Środki ochrony indywidualnej Stolarz, pomocnik stolarza narażeni są występujące w procesie pracy czynniki niebezpieczne i szkodliwe powinien być wyposażony w: rękawice robocze za wyjątkiem przypadków, gdy istnieje konieczność operowania rękoma w pobliżu wirujących narzędzi obróbczych, fartuch brezentowy przedni przy szlifowaniu, 10

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 11/29 nakrycie głowy przy szlifowaniu, ochrony układu oddechowego (maseczki ochronne) opcjonalnie przy szlifowaniu, ochrony oczu (okulary ochronne) przy ostrzeniu i szlifowaniu, obuwie ochronne ze stalowym podnoskiem, ochrony słuchu przy ekspozycji na hałas L EX,8h =81-85 db; L A max 115 db; L C peak 135 db OKREŚLENIE KATEGORII RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA PRACY STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Ocena ryzyka polega na porównaniu poziomu ryzyka, określonego w wyniku jego analizy z poziomem uznanym za akceptowalny (dopuszczalny). Ryzyko zawodowe Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia R = P x S Ciężkość następstw Zgodnie z Polska Normą PN-N-18002 Określając prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia jako: A wysoce prawdopodobne, B - prawdopodobne, C - mało prawdopodobne a ciężkość następstw jako: I katastrofa, II - poważne uszkodzenie lub poważny uraz, śmierć, III - małe uszkodzenie lub lekki uraz możemy określić ryzyko (kategorie ryzyka) wynikające z potencjalnych skutków zdarzenia i prawdopodobieństwa ich wystąpienia, określając jako: Kategoria [5] - bardzo duże ryzyko, Kategoria [4] - duże ryzyko, Kategoria [3] - średnie ryzyko, Kategoria [2] - małe ryzyko, Kategoria [1] - bardzo małe ryzyko. Prawdopodobieństwo wystąpienia P S Ciężkość następstw I Duża A Wysoce prawdopodobne 11 B Prawdopodobne C Mało prawdopodobne [5] [4] bardzo duże ryzyko duże ryzyko II [4] [3] [2] [3] średnie ryzyko

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 12/29 Średnia duże ryzyko średnie ryzyko małe ryzyko III [3] [2] [1] Mała średnie ryzyko małe ryzyko bardzo małe ryzyko Działania jakie należy podjąć w zależności od określonej kategorii ryzyka dla danego zagrożenia: Oszacowanie ryzyka zawodowego zawodowego Dopuszczalność ryzyka Niezbędne działania [5] Bardzo duże ryzyko niedopuszczalne (nieakceptowane) ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu zmniejszenia [4] Duże ryzyko niedopuszczalne (nieakceptowane) jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego [3] Średnie ryzyko dopuszczalne (akceptowaneszenie ryzyka zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniej- zawodowego [2] Małe ryzyko [1] Bardzo małe ryzyko dopuszczalne (akceptowane) dopuszczalne (akceptowane) zaleca się rozważenie możliwości dalszego zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje najwyżej na tym samym poziomie nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań Zastosowane piktogramy i ich znaczenie lp. Piktogram Znaczenie piktogramu 1 Czynniki mogące powodować wypadki 2 Czynniki fizyczne 3 Czynniki chemiczne i pyły 4 Czynniki biologiczne 5 Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy 6 Ostrzeżenie konieczność podjęcia działań 12

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 13/29 Karta pomiaru ryzyka zawodowego. Część I wymagania ogólne Stanowisko STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Optymalna kategoria ryzyka zawodowego 2 Opis stanowiska (krótki opis technologii lub rodzaju produkcji, elementy wyposażenia, materiały, strefy zagrożenia, podstawowe czynności, sposób i czas ich wykonywania Stanowisko pracy stolarza, pomocnika stolarza znajduje się w pomieszczeniu wieloosobowym, zadaszonym i murowanym, posiadającym utwardzona posadzkę, z naturalną i mechaniczną wentylacją, oświetlonym światłem naturalnym, wyposażonym w instalacje elektryczną oświetleniową i zasilającą oraz w instalację co., Wyposażone jest w różnego rodzaju stacjonarne obrabiarki do drewna oraz narzędzia proste, jak np. pilarki tarczowe, pilarki taśmowe, frezarki, strugarki, szlifierki, czopiarki, wiertarki, elektronarzędzia, klucze, dłuta, młotki, obcęgi, wkręi itp. Wszystkie obrabiarki do drewna, przy których następuje emisja pyłów, trocin lub wiórów podłączone są do centralnej instalacji wyciągu pneumatycznego, odprowadzającej zanieczyszczenia na zewnątrz pomieszczeń pracy. Stolarz wykonuje elementy mebli z drewna lub tworzyw drewnopochodnych (płyta wiórowa, pilśniowa, sklejka) na podstawie dostarczonej mu dokumentacji i rysunków technicznych. Stolarz stosuje odpowiednie gatunki drewna lub materiały drewnopodobne w zależności od ich właściwości i od przeznaczenia. Precyzyjnie wycina elementy meblowe, klei je, struga, szlifuje, czasami okleinuje itp. przy pomocy w/w sprzętu (mechanicznego lub ręcznego). Samodzielnie przygotowuje obrabiarki do pracy (ustawia w zależności od obrabianego detalu, wymienia narzędzie obróbcze itp. Obrabiane elementy drewniane dostarczane są i odbierane ze stanowiska za pomocą transportu mechanicznego lub ręcznego. Wszystkie obrabiarki podłączone są do centralnej instalacji wyciągu pneumatycznego. Czas pracy: 8 godzin na dobę z 20 minutową przerwą na posiłek Ilość obrabianych elementów w ciągu godziny: w zależności od rodzaju, wielkości i jakości obróbki Miejsce usytuowania stanowiska pracy Maszynownia Liczba stanowisk 33 Data Wymagania ogólne 17 września 2010 r. *Tak / nie Szkolenia w zakresie bhp Profilaktyczne badania lekarskie Pomieszczenia pracy Stanowiska pracy Uprawnienia Organizacja pracy Instruktaż ogólny Przed dopuszczeniem do pracy minimum 3 godziny Instruktaż stanowiskowy Przed dopuszczeniem do pracy minimum 8 godzin Pierwsze szkolenie okresowe Do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy - minimum 8 godzin Szkolenie okresowe Co 3 lata, ponieważ nie występują duże zagrożenia minimum 8 godzin Wstępne Przed dopuszczeniem do pracy Okresowe Przed dopuszczeniem do pracy Wysokość Minimum 3 metry, przy substancjach szkodliwych 3,3 m Podłoga Równa, nie śliska, nie pyląca, i bez progów między pomieszczeniami Górne przy pomocy świetlików lub boczne 1 m 2 okna na 8 m 2 Oświetlenie naturalne podłogi Wymagane natężenie oświetlenia: Przy obróbce i obrabiarkach 500 lx, Przy klejeniu, montażu - 300 lx, Oświetlenie sztuczne Przy kontroli (dokładność wykonania, jakość powierzchni itp.) - 750 lx Wentylacja naturalna Wentylacja mechaniczna Wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji pomieszczeń pracy, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych Ogólna w zależności od potrzeb, miejscowa odciągi przy maszynach Temperatura W zależności od stanowiska nie mniej niż 14 o C Kubatura Minimum 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia nie zajętej przez urządzenia na 1 pracownika Powierzchnia Minimum 2 m 2 wolnej powierzchni podłogi nie zajętej przez urządzenia na 1 pracownika Szerokość przejść między Minimum 0,75 m dla 1 pracownika, minimum 1 m dla ruchu dwukierunkowego maszynami Drogi transportowe Dostosowane do szerokości środka transportu nie mniej niż 1,2 m Pomiary czynników szkodliwych Pomiary ochrony przeciwporażeniowej Zgodnie z zakresem ustalonym przez pracodawcę Uzależnione od rodzaju maszyny/urządzenia i częstotliwości użytkowania, nie rzadziej niż 5 lat Wymagany wiek Minimum 18 lat Dodatkowe uprawnienia Nie są wymagane Instrukcje Instrukcje BHP nie stanowiskowe Oznakowanie stref niebezpiecznych W przypadku przekroczenia NDN i NDN zidentyfikowanych czynników szkodliwych nie Maszyny i Dostosowanie do minimal- Właściwe, nieuszkodzone ochrony/ osłony zabezpieczające 13

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 14/29 urządzenia nych wymogów bhp Właściwie usytuowane, sprawne układy sterowania (np. w strefach zagrożenia, możliwość przypadkowego uruchomienia itp.) Sprawne urządzenia do wyłączania awaryjnego Sprawne urządzenia ostrzegawcze Właściwe, czytelne oznakowanie układów sterowania Właściwe, czytelne znaki ostrzegawcze................................................... (stanowisko i podpis osoby przeprowadzającej ocenę ryzyka zawodowego) 14

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 15/29 Karta pomiaru ryzyka zawodowego. Część II zagrożenia Źródło Zagrożenia Stanowisko pracy Drogi komunikacyjne i ewakuacyjne Ręczne urządzenia transportowe Zagrożenie Uderzenie, skaleczenie, upadek, pośliźnięcie Upadek, uderzenie, potknięcie, pośliźnięcie Upadek transportowanego materiału, przygniecenie, uderzenie Środki ochrony Przyjęta kategoria ryzyka zawodowego Ocena ryzyka zawodowego Data 17 września 2010 r. Ład i porządek na stanowisku pracy, stanowisko zorganizowane z zasadami ergonomii Stanowisko pracy niezorganizowane, bałagan Sprawny sprzęt pomocniczy Niesprawny, uszkodzony sprzęt pomocniczy Drogi komunikacyjne o nie śliskiej powierzchni, bez progów między pomieszczeniami Drogi komunikacyjne pokryte śliską nawierzchnia, z progami między pomieszczeniami Brak przeszkód na drogach komunikacyjnych, przejściach itp. Przeszkody na drogach komunikacyjnych i ewakuacyjnych (niezakryte otwory, uszkodzona powierzchnia, niezachowanie szerokości itp.) Brak przeszkód na drogach ewakuacyjnych, prawidłowa szerokość Przeszkody na drogach ewakuacyjnych, szerokość dróg poniżej normy Stosowanie odpowiedniego obuwia z antypoślizgowymi spodami Niestosowanie odpowiedniego obuwia z antypoślizgowymi spodami Stosowanie sprawnych ręcznych urządzeń transportowych Stosowanie niesprawnych, uszkodzonych ręcznych urządzeń transportowych Materiały (o masie >1 kg) Materiały o dużych wymiarach lub masie ponad 25 kg Narzędzia ręczne Wszystkie obrabiarki i elektronarzędzia Uderzenie materiałem Uderzenie obrabianym materiałem Uszkodzenie ciała przez ostre elementy narzędzi Pył drzewny - pylica Pył drewna bukowego związki rakotwórcze Hałas Stosowanie obuwia z noskami stalowymi Niestosowanie odpowiedniego obuwia Przemieszczanie za pomocą urządzeń do transportu pionowego lub poziomego Ręczne przemieszczanie Stosowanie sprawnych narzędzi Stosowanie niesprawnych narzędzi Pewne mocowanie obrabianego przedmiotu w uchwycie Brak mocowania w uchwycie, trzymanie przedmiotu w ręce Stosowanie prawidłowo naostrzonych narzędzi Stosowanie tępych narzędzi Ład i porządek na stanowisku pracy Narzędzia układane jedne na drugich, nadmiar nieużywanych narzędzi na stanowisku pracy Urządzenia odpylające odprowadzające pył, trociny i wióry poza pomieszczenie pracy brak przekroczeń NDN 2 - Przekroczenia NDS stosowanie maseczek przeciwpyłowych 3 3 Przekroczenia NDS brak ochron dróg oddechowych Ograniczenie kontu. Urządzenia odpylające odprowadzające pył, trociny i wióry poza pomieszczenie pracy brak przekroczeń NDN 2-3 Przekroczenia NDS stosowanie maseczek przeciwpyłowych 3 Przekroczenia NDS brak ochron dróg oddechowych Ograniczanie ryzyka do możliwie najniższego poziomu poprzez stosowanie postępu technicznego i dostępności środków ograniczenia hałasu u źródła jego powstawania 2 - Przekroczenie progu działania hałasu (>80 db), stosowanie ochronników słuchu 3 3 Przekroczenie NDN hałasu, niestosowanie ochronników słuchu 15

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 16/29 Pilarki Mieszanina powietrza i pyłów Strugarki wielostronne Porażenie prądem elektrycznym Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Pożar, wybuch Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Uderzenie obrabianym materiałem Stosowanie sprawnych i skutecznych ochron przeciwporażeniowych Niestosowanie sprawnych i skutecznych ochron przeciwporażeniowych Prawidłowy osprzęt (w wykonaniu przeciwwybuchowym), np. lampy oświetleniowe, wyłączniki i połączenia między urządzeniami np. wy- łączniki, połączenia Uszkodzony osprzęt elektryczny Stosowanie oświetlenia miejscowego (stanowiskowego) zasilanego ze źródła napięcia bezpiecznego Niestosowanie oświetlenia j/w Zakryte włosy; opięte i dokładnie zapięte Urbanie robocze bez odstających i zwisających części; praca bez biżuterii Nieodpowiedni ubiór; długie niezakryte włosy; praca w biżuterii Czyszczenie, konserwacja lub naprawa przy wyłączonym napędzie i zasilaniu oraz zabezpieczeniu przed przypadkowym uruchomieniem Czyszczenie, konserwacja lub naprawa przy włączonym napędzie i zasilaniu oraz niezabezpieczeniu przed przypadkowym uruchomieniem Obsługa obrabiarek w pobliżu wirujących części bez rękawic lub z nieobandażowanymi dłońmi Obsługa obrabiarek w pobliżu wirujących części w rękawicach lub z obandażowanymi dłońmi Stosowanie zacisków, prowadnic, szablonów, gniazd, lub innych przyrządów do zamocowania obrabianego materiału Trzymanie obrabianego materiału bezpośrednio w rękach Instalacja wentylacji mechanicznej i wyciągowej miejscowej wykonana z materiałów niegromadzących ładunków elektryczności statycznej Instalacja j/w wykonana z materiałów gromadzących ładunków elektryczności statycznej Regularne przeglądy i czyszczenia wnętrza instalacji wentylacji mechanicznej i wyciągowej Brak przeglądów i czyszczeń wnętrza instalacji j/w Usuwanie na bieżąco zalegających na i wokół stanowiska odpadów drzewnych Maszyna, urządzenia i teren wokół stanowisk pracy zanieczyszczony zalegającymi odpadami drzewnymi Stosowanie wkładek w stołach wykonanych z nieiskrzącego materiału z jak najmniejszą szczeliną dostosowana do grubości piły lub taśmy piłowej 16 Brak lub niewłaściwa wkładka, zbyt mała szczelina suwanie na bieżąco pyłów ze ścian, konstrukcji nośnych hal, gzymsów itp. 2 - Zaleganie znacznych ilości pyłów na ścianach, konstrukcjach nośnych 4 hal, gzymsów itp. 4 Wrzeciona poziome schowane w korpusach obrabiarek Wrzeciona poziome nieosłonięte korpusami obrabiarek Osłony wrzecion pionowych, osłaniające wrzeciona prawie na całym obwodzie (poza częścią roboczą noży) Niewłaściwe/uszkodzenie/brak osłon wrzecion pionowych lub wrzeciona za mało osłonięte Osłona całej strefy skrawania, wraz z narzędziami i urządzeniami posuwowymi, umożliwiająca obserwację procesu Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony j/w wraz z narzędziami i urządzeniami j/w Urządzenia chroniące przed dostępem do narzędzi i mechanizmów posuwu przez otwór podawczy Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzeń j/w Przekładnie napędowe wrzecion, wałów nożowych i zespołów posuwowych dokładnie zakryte Przekładnie napędowe wrzecion, wałów nożowych i zespołów posuwowych nie zakryte lub zakryte niecałkowicie Osłona tunelowa z ogranicznikiem końcowym oraz bocznym wyładowaniem po stronie odbiorczej obrabiarki, mieszcząca najdłuższy obrabiany przedmiot, dla którego ją zaprojektowano Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony tunelowej j/w Wprowadzanie do zespołu posuwowego strugarki elementów dłuższych od odległości między walcami posuwowymi przednim i tylnim

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 17/29 Strugarki grubiarki Strugarki wyrówniarki Pilarka tarczowa poprzeczna górnowrzecionowa Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Uderzenie obrabianym materiałem Uszkodzenie ciała przez ostre ruchome elementy maszyn Uderzenie obrabianym materiałem Uszkodzenie ciała przez ostre ruchome elementy maszyn Wprowadzanie do zespołu posuwowego strugarki elementów krótszych lub równych odległości między walcami posuwowymi przednim i tylnim Właściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik stoi z boku podawanego/odbieranego elementu) Niewłaściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik stoi w linii prostej do podawanego/odbieranego elementu) Wały nożowe schowane w korpusach obrabiarek Wały nożowe nieosłonięte korpusami obrabiarek Sprawne urządzenia przeciwodrzutowe Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzeń j/w Przekładnie napędowe wałów nożowych i zespołów posuwowych dokładnie zakryte Przekładnie napędowe j/w nie zakryte lub zakryte Wprowadzanie do zespołu posuwowego strugarki elementów dłuższych od odległości między walcami posuwowymi przednim i tylnim Wprowadzanie do zespołu posuwowego strugarki elementów krótszych lub równych odległości między walcami posuwowymi przednim i tylnim Właściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik stoi z boku podawanego/odbieranego elementu) Niewłaściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik stoi w linii prostej do podawanego/odbieranego elementu) Odpowiednie i sprawne osłony wału nożowego; osłony wachlarzowe lub mostkowe po stronie roboczej wału nożowego Niesprawne lub niewłaściwe osłony np. stosowanie osłon segmentowych Przegubowa lub sztywna osłona, okrywająca całą (niezależnie od położenia prowadnicy) część nieroboczą wału nożowego; osłona umożliwia przechylanie prowadnicy Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony j/w; osłona uniemożliwia przechylanie prowadnicy Właściwe położenie dłoni pracownika podczas strugania szerokich płaszczyzn (dłonie pracownika znajdują się przed lub za wałem nożo- wym) Niewłaściwe położenie dłoni pracownika podczas strugania szerokich płaszczyzn (dłonie pracownika znajdują się nad wałem nożowym) Stosowanie specjalnego przesuwała podczas strugania elementów krótkich, a przy struganiu wąskich brzegów desek lub listewek - doci- skacza. Niestosowanie przesuwała i dociskacza. 17 Cofanie obrabianego materiału lub przerzucanie go ponad wałem nożowym. Stosowanie wręgowanie (praca końcówką wału nożowego) Wyważenie dynamiczne i statyczne wału nożowego Brak wyważenia dynamicznego i statycznego wału nożowego Dobry stan techniczny, właściwe wyważenie i długość noży; noże dobrze naostrzone i prawidłowo założone Zły stan techniczny i/lub niewłaściwe wyważenie i długość noży; tępe i nieprawidłowo naostrzone noże Przestrzeganie stałego położenia listew zaciskowych względem gniazd w wale nożowym, gniazda i listwy trwale oznakowane. Nieprzestrzeganie stałego położenia listew zaciskowych względem gniazd w wale nożowym, gniazda i listwy nieoznakowane. Dwuczęściowa osłona piły złożona ze stałej części górnej (osłaniającej niepracującą część piły) oraz z samozamykającej się dolnej części (w górnym, spoczynkowym położeniu całkowicie osłaniającej piłę od dołu, a odsłaniającej podczas ruchu głowicy w dół) Niewłaściwe/uszkodzone/brak osłon j/w Mechaniczny rygiel zapobiegający samoczynnemu opuszczeniu się głowicy piły Niewłaściwy/uszkodzony/brak mechanicznego rygla j/w Urządzenie powodujące, po zwolnieniu głowicy, jej samoczynny ruch powrotny do góry Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzenia j/w Piłowanie odpowiednio długich elementów, przytrzymania w odpowiedniej odległości od płaszczyzny cięcia Piłowanie zbyt małych, krótkich elementów, wymagających przytrzymania bardzo blisko płaszczyzny cięcia

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 18/29 Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Piłowanie materiałów pod kontem prostym Ukosowanie piłowanych materiałów Przekładnie napędowe głowic pił i zespołów posuwowych dokładnie zakryte Przekładnie napędowe j/w nie zakryte lub zakryte niecałkowicie Pilarka tarczowa poprzeczna dolnonowrzecionowa Pilarka tarczowa stolikowa Uszkodzenie ciała przez ostre ruchome elementy maszyn Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Hałas Uderzenie odrzucanym materiałem przy przecinaniu wzdłużnym Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Osłona stała piły Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony stałej piły Osłona tunelowa z fartuchami ochronnymi, obejmująca strefę piłowania Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony j/w Osłony pedału/dźwigni posuwu Niewłaściwe/uszkodzone/brak osłon j/w Urządzenie powodujące samoczynny ruch powrotny głowicy piły do dołu Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzenia j/w Piłowanie odpowiednio długich elementów, przytrzymania w odpowiedniej odległości od płaszczyzny cięcia Piłowanie zbyt małych, krótkich elementów, wymagających przytrzymania bardzo blisko płaszczyzny cięcia Piłowanie materiałów pod kontem prostym Ukosowanie piłowanych materiałów Przekładnie napędowe głowic pił i zespołów posuwowych dokładnie zakryte Przekładnie napędowe j/w nie zakryte lub zakryte niecałkowicie Amortyzator tłumiący efekt odbicia głowicy i powrotu do strefy piłowania Niewłaściwy/uszkodzony/brak amortyzatora Zastosowanie prawidłowego nastawnego klina rozczepiającego rzaz Niewłaściwy/uszkodzony/brak nieprawidłowego klina j/w Właściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik stoi z boku piłowanego elementu) Niewłaściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik stoi w linii prostej do piłowanego elementu) Piłowanie materiałów mających odpowiednią bazę (przekrój prostokątny, niezwichrowanych) Piłowanie materiałów mających nieodpowiednią bazę (okrągłych, zwichrowanych) Stosowanie prowadnic o odpowiedniej długości i prawidłowo ustawionych Stosowanie prowadnic zbyt długich lub niewłaściwie ustawionych prowadnic Stosowanie prowadnic wzdłużnych przy piłowaniu wzdłużnym, a prowadnic poprzecznych przy piłowaniu poprzecznym Nie stosowanie prowadnic lub jednoczesne stosowanie obu prowadnic przy piłowaniu poprzecznym Przekładnie napędowe wrzecion pił dokładnie zakryte Przekładnie napędowe j/w nie zakryte lub zakryte niecałkowicie Uszkodzenie ciała przez ostre elementy maszyn Nastawny kaptur ochronny, osłaniający górne zęby piły Niewłaściwy/uszkodzony/brak kaptura ochronnego Stosowanie odpowiednich popychaczy lub przesuwadeł przy cięciu materiałów o niewielkich rozmiarach oraz w końcowej fazie cięcia wzdłużnego 18

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 19/29 Pilarka tarczowa formatowa Pochwycenie, zgniecenie przez ruchome elementy maszyn Uszkodzenie ciała przez ostre elementy maszyn Niestosowanie odpowiednich popychaczy lub przesuwadeł przy cięciu materiałów o niewielkich rozmiarach oraz w końcowej fazie cięcia wzdłużnego Osłonięte rolki prowadzące mechanizmów przesuwnych stołów; zderzaki osłonięte gumowymi odbojami Nieosłonięte rolki prowadzące mechanizmów przesuwnych stołów; zderzaki nieosłonięte gumowymi odbojami Osłona górna piły głównej i podcinającej Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony górnej piły głównej i podcinającej Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Przekładnie napędowe wrzecion pił dokładnie zakryte Przekładnie napędowe j/w nie zakryte lub zakryte niecałkowicie Pilarka taśmowa stolarska Wiertarki Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Uderzenie przez ruchome elementy maszyny Uszkodzenie ciała przez ostre elementy maszyn Uderzenie obrabianym materiałem Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Uderzenie obrabianym materiałem Uszkodzenie ciała przez ostre Osłony na przekładnie napędowe (koła taśmowe) Niewłaściwe/uszkodzone/brak osłon j/w 19 Osłona piły taśmowej na całej długości niepracującej jej części Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony j/w Urządzenie zabezpieczające przed spadaniem taśmy piłowej (prowadniki, szczotki czyszczące, wkładka w stole roboczym) Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzenia j/w Urządzenie do hamowania kół taśmowych w przypadku zerwania się taśmy piłowej Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzenia j/w Właściwy dobór prędkości posuwu do gatunku obrabianego drewna Niewłaściwy dobór prędkości posuwu do gatunku obrabianego drewna Regulowana (nastawna), nie zasłaniająca pola pracy (ażurowa, przezroczysta) osłona ruchoma pracującej części Niewłaściwa/uszkodzona/zasłaniająca pole pracy osłona j/w Stosowanie urządzeń podpierających przy piłowaniu elementów o znacznej długości; stosowanie przyrządów lub wyposażenia pomocniczego (popychaczy) przy piłowaniu elementów o niewielkich rozmiarach Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzeń j/w Właściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik trzyma dłonie na obrabianym elemencie w jednakowej odległości od taśmy piłowej) Niewłaściwa pozycja pracownika podczas obróbki (pracownik trzyma dłonie na obrabianym elemencie w niejednakowej odległości od taśmy piłowej) Wycofanie nadpiłowanego materiału przy cięciu krzywoliniowym Wycofywanie nadpiłowanego materiału po uprzednim zatrzymaniu obrabiarki Ruchoma osłona głowicy/głowic i wiertła/wierteł Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony/osłon j/w Pewne mocowanie obrabianych materiałów Trzymanie obrabianych materiałów bezpośrednio w rękach Urządzenie powodujące samoczynny powrót suportu do górnego położenia spoczynkowego

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 20/29 Frezarka górnowrzecionowa Frezarki Frezarka dolnowrzecionowa elemnty maszyn Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzenia j/w Ruchoma osłona wiertła/wierteł Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony/osłon j/w Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Uszkodzenie ciała przez ostre elemnty maszyn Uderzenie obrabianym materiałem Uszkodzenie ciała przez ostre elementy maszyn Pochwycenie przez ruchome elementy maszyn Ruchoma osłona pierścieniowa frezu Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony j/w Urządzenie powodujące samoczynny powrót suportu do górnego położenia spoczynkowego Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzenia j/w Ruchoma osłona pierścieniowa frezu Niewłaściwa/uszkodzona/brak osłony j/w Stosowanie oprzyrządowania pomocniczego (wzorników, kołków prowadzących, szablonów, prowadnic, popychaczy, przesuwadeł itp.) Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzeń j/w Pewne mocowanie obrabianych materiałów; stosowanie oprzyrządowania pomocniczego (popychacze i dociskacze ręczne, nastawne urządzenia dociskowe, dostawne mechanizmy posuwowe, przedłużenie stołu lub podpory rolkowe itp.) Trzymanie obrabianych materiałów bezpośrednio w rękach; niestosowanie urządzeń j/w Stosowanie grzebieni dociskowych i odbojów Niewłaściwe/uszkodzone/brak urządzeń j/w Osłony do frezowania prostoliniowego oraz pierścieni lub kółek do frezowania krzywoliniowego Niewłaściwe/uszkodzone /brak osłon j/w Mechanizm ryglujący (np. trzpień) wrzeciono podczas wymiany frezu Niewłaściwy/uszkodzony/brak mechanizmu j/w Osłony kół taśmowych i ssawy instalacji odpylającej Niewłaściwe/uszkodzone/brak osłon i ssaw j/w 5 3 Szlifierki taśmowe Klejenie drewna Uszkodzenie ciała przez ostre elementy maszyn Uderzenie obrabianym materiałem Pożar i wybuch Pośliznięcie się, upadek Substancje chemiczne (gazy) Stosowanie skórzanych rękawic ochronnych Niestosowanie rękawic Stosowanie nieuszkodzonych (brak przerwań, pęknięć) taśm szlifierskich Stosowanie uszkodzonych (przerwanych, pękniętych) taśm szlifierskich Zakładanie taśmy szlifierskiej, aby złącze nabiegało na krawędź szlifowanego przedmiotu najpierw wewnętrzną, a potem zewnętrzną linią złącza Zakładanie taśmy szlifierskiej, aby złącze nabiegało na krawędź szlifowanego przedmiotu najpierw zewnętrzną, a potem wewnętrzną linią złącza Pewne mocowanie obrabianych materiałów (szczególnie drobnych; stosowanie poprzecznych zapór zapobiegających wyrwaniu elementu szlifowanego Trzymanie obrabianych drobnych elementów bezpośrednio w rękach; niestosowanie poprzecznych zapór j/w Stosowanie warstw ochronnych lub wyłożenie wnętrza osłon materiałami nieiskrzącymi w koncie z zerwaną taśmą ścierną Niestosowanie warstw ochronnych lub wyłożenie wnętrza osłon materiałami iskrzącymi w koncie z zerwaną taśmą ścierną Usuwanie na bieżąco z podłogi rozlanych klejów; podłoga łatwozmywalna; łatwy dostęp do wody (umywalka) Nieusuwanie na bieżąco z podłogi rozlanych klejów; trudno zmywalna podłoga; brak bieżącej wody (umywalki) Nakładanie powłok klejowych za pomocą nakładarek mechanicznych Nakładanie powłok klejowych za pomocą pędzli Sprawna wentylacja, odprowadzająca gazy (wyziewy o niemiłym zapachu) na zewnątrz 20

STOLARZ, POMOCNIK STOLARZA Strona/stron 21/29 Prasy śrubowe Prasy pneumatyczne i hydrauliczne Narzędzia (noże, frezy, piły tarczowe, wiertła, piły taśmowe) Elektronarzędzia o niemilym zapachu Wciągnięcie i zgniecenie przez ruchome elementy maszyn Uderzenie przez ruchome elementy maszyn Zgniecenie dłoni przez ruchome elementy maszyn Uszkodzenie ciała przez ostre elementy narzędzi Porażenie prądem elektrycznym Uderzenie obrabianym materiałem lub źle zamocowanym narzędziem Możliwe urazy spowodowane Niesprawna wentylacja, wyczuwalne wyziewy (gazy) o niemiłym zapachu) Przechowywanie klejów w szczelnych i oznakowanych pojemnikach Przechowywanie klejów w nieszczelnych i nieoznakowanych pojemnikach Mycie walców nakładających klej od strony wyjścia Mycie walców nakładających klej od strony wejścia Mycie walców nakładających w rękawicach Mycie walców nakładających klej bez rękawic Poprawianie materiału w trakcie jego przejścia przez walce nakładające Nie poprawianie materiału w trakcie jego przejścia przez walce nakładające Usuwanie na bieżąco rozlanego kleju (zapobiegnięcie przypadkowemu pośliźnięciu się i wciągnięciem palców przez walce nakładarki) Nie usuwanie na bieżąco rozlanego kleju (możliwość przypadkowego pośliźnięcia się i wciągnięcia palców przez walce nakładarki) Sprawny mechanizm zapadkowy w prasach śrubowych Nie sprawny mechanizm zapadkowy w prasach śrubowych Nieprzedłużanie mechanizmu dociskowego dodatkowymi elementami Przedłużanie mechanizmu dociskowego dodatkowymi elementami Niepoprawianie ładunków w chwili zamykania prasy Poprawianie ładunków w chwili zamykania prasy Narzędzia prawidłowo dobrane do danego rodzaju obróbki i materiału, wyważone, nieuszkodzone oraz naostrzone Narzędzia nieprawidłowo dobrane do danego rodzaju obróbki i materiału, niewyważone, uszkodzone oraz tępe Nieprzekraczanie dla danego narzędzia jego dopuszczalnej prędkości obrotowej Przekraczanie dla danego narzędzia jego dopuszczalnej prędkości obrotowej Prawidłowe mocowanie narzędzia w maszynie (właściwe tolerancje otworów, stosowanie klinów, kołków mocujących, listew zaciskowych, śrub mocujących itp.) Nieprawidłowe mocowanie narzędzia w maszynie (niewłaściwe tolerancje otworów, niestosowanie klinów, kołków mocujących, listew zaciskowych, śrub mocujących itp.) Ład i porządek na stanowisku pracy Narzędzia układane jedne na drugich, nadmiar nieużywanych narzędzi na stanowisku pracy Stosowanie poprawnych ochron przeciwporażeniowych Brak stosowania lub niesprawne ochrony przeciwporażeniowe Prawidłowe wyłączniki, połączenia Uszkodzony osprzęt elektryczny Prawidłowe mocowanie narzędzia w uchwycie Nieprawidłowe mocowanie narzędzia w uchwycie Prawidłowe mocowanie obrabianego materiału. Nieprawidłowe mocowanie obrabianego materiału. Stosowanie elektronarzędzi posiadających certyfikat bezpieczeństwa wyrobu CE 21