INSTRUMENTUM LABORIS

INSTRUMENTUM LABORIS CZĘŚĆ I Wprowadzenie duchowe TEKST AKTUALNY TEKST PROPONOWANY UZASADNIENIE ZMIAN Część I. Życie braci według Ewangelii Wprowadzenie duchowe a) Błogosławiony Franciszek, którego Bóg powołał Kościele jako doskonałego naśladowcę Syna swego Jezusa Chrystusa, mówi wyraźnie, że Zakon swój założył, idąc za głosem Bożym: Mnie, bratu Franciszkowi, Pan dał tak rozpocząć życie pokuty [...]. Gdy Pan zlecił mi troskę o braci, nikt mi nie wskazywał, co mam czynić, lecz sam Najwyższy objawił mi, że powinienem żyć według świętej Ewangelii (T). b) Błogosławiony Franciszek, widząc że Pan Bóg co dzień pomnażał liczbę jego naśladowców, napisał dla siebie i dla swoich braci, ówczesnych i przyszłych, sposób życia i Regułę, prosto i zwięźle, używając głównie słów Część I. Życie braci według Ewangelii Wprowadzenie duchowe a) Święty Franciszek z Asyżu, którego Bóg powołał jako prawdziwego ucznia Jezusa Chrystusa w Kościele i w ówczesnej społeczności, naznaczonej wielkimi i złożonymi wyzwaniami, wyznaje, że naszą braterską wspólnotę założył za natchnieniem Bożym: Mnie, bratu Franciszkowi, Pan dał tak rozpocząć życie pokuty: gdy byłem w grzechach, widok trędowatych wydawał mi się bardzo przykry. I Pan sam wprowadził mnie między nich i okazywałem im miłosierdzie [...]. I gdy Pan zlecił mi troskę o braci, nikt mi nie wskazywał, co mam czynić, lecz sam Najwyższy objawił mi, że powinienem żyć według Ewangelii świętej 1. b) Błogosławiony Franciszek, - wsłuchując się uważnie w Ewangelię i - widząc, że Pan Bóg co dzień powiększał ich liczbę, napisał prosto i zwięźle, dla siebie i dla swoich braci, formę życia i Regułę, używając głównie Uwspółcześniono język narratywny oraz użyto nowego przekładu Źródeł franciszkańskich (dla wydania polskiego: Źródła franciszkańskie: Pisma świętego Franciszka, Źródła biograficzne świętego Franciszka, Pisma świętej Klary i źródła biograficzne, Teksty ustalające normy dla braci i sióstr od pokuty, Kraków 2005). Włączono kontekst społeczny dla umiejscowienia świętego Franciszka w tle Kościoła i współczesnej mu społeczności. Uzupełniono cytaty z Testamentu celem ukazania, że nawrócenie świętego Franciszka nastąpiło wskutek zauważenia i dotknięcia zranionego ciała Chrystusa w człowieku trędowatym. Ukazano ewangeliczną inspirację życia franciszkańskiego, cytując Regułę zatwierdzoną. 1 T 1-2.14.

świętej Ewangelii, gdyż osiągnięcie doskonałości ewangelicznej było jego jedynym i gorącym pragnieniem (1Cel 32). Przeto całe życie Braci Mniejszych polega na zachowywaniu świętej Ewangelii, bo ona jest mocą Bożą na zbawienie wszystkich wierzących oraz źródłem wszelkiej doskonałości, z którego Bracia Mniejsi czerpią wiedzę, jak żyć w posłuszeństwie, w czystości i bez własności oraz zachowywać naukę i naśladować przykład Pana naszego Jezusa Chrystusa... (1Reg 1). f) Sposób życia i Regułę napisaną przez siebie a zatwierdzoną przez papieża błogosławiony Franciszek przekazuje swym braciom do zachowania i zaleca ją jako księgę życia, nadzieję zbawienia, istotę Ewangelii, drogę doskonałości, klucz do raju, układ wieczystego przymierza. Chciał, aby wszyscy ją mieli, by wszyscy ją znali i wszędzie [...] ją rozważali na pamiątkę złożonej przysięgi... (2Cel 208). Jak Pan dał błogosławionemu Franciszkowi prosto i jasno mówić i napisać Regułę i te słowa, tak prosto i bez wyjaśnień powinniśmy je rozumieć i gorliwie zachowywać aż do końca (Test). tekstów świętej Ewangelii, której doskonałości jedynie pożądał 2. Jasno w niej stwierdza, że Reguła i życie braci mniejszych polega na zachowaniu świętej Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa przez życie w posłuszeństwie, bez własności i w czystości 3. c) Ewangelicznymi wartościami, stanowiącymi fundament tożsamości Zakonu, które wskazuje Seraficki Ojciec są: braterska wspólnota przyjęta jako dar od Pana ( I gdy Pan zlecił mi troskę o braci... 4 ) oraz minoritas, pojęta jako upodobnienie się Chrystusa, pokornego sługi. [...] Wszyscy bez różnicy niech nazywają się braćmi mniejszymi. I jeden drugiemu niech umywa nogi 5. Powyższe cechy stanowią przeto istotne elementy charyzmatu. d) Odnosząc się do Reguły Franciszek pisze: Sam Najwyższy objawił mi, że powinienem żyć według Ewangelii świętej. I ja kazałem to spisać w niewielu prostych słowach, i Ojciec Święty potwierdził mi 6. A następnie: Proszę wszystkich braci, aby nauczyli się tekstu i znaczenia tego, co jest napisane w tym sposobie życia dla zbawienia dusz naszych i aby to sobie często przywodzili na pamięć. I błagam Boga, który jest wszechmogący i w Trójcy jedyny, aby błogosławił wszystkich nauczających, uczących się, zachowujących, pamiętających i spełniających to Dołączono dwie charyzmatyczne podstawowe wartości, cytując pisma świętego Franciszka, ponieważ św. Franciszek nadaje Zakonowi nazwę Bracia Mniejsi. Kierowano się chęcią większego dowartościowania pism świętego Franciszka oraz przeredagowano zapis w celu nadania mu większego znaczenia kościelnego (sensus Ecclesiae). Z racji zmiany kolejności poczczególnych rozdziałów częsci normatywnej zmieniono także porzadek odpowiednich paragrafów Wprowadzenia duchowego. 2 1Cel 32. 3 2 Reg 1,1. 4 T 14. 5 1 Reg 6,3. 6 T 14-15.

Winno się to odbywać pod kierownictwem Kościoła, abyśmy zawsze poddani i ulegli świętemu Kościołowi [...] zachowywali, jak to mocno przyrzekliśmy, ubóstwo i pokorę, i świętą Ewangelię Pana naszego Jezusa Chrystusa (Rz 12). c) My wszyscy stajemy się braćmi tegoż Pana naszego Jezusa Chrystusa, kiedy spełniamy wolę Ojca, który jest w niebie (1Lw), i naśladujemy przykład Tego, który oddał życie swoje, aby nie uchylić się od posłuszeństwa wobec swego Najświętszego Ojca (LZ). Bo mówi Pan w Ewangelii: «Kto nie wyrzeknie się wszystkiego, co posiada, nie może być moim uczniem», a «kto chce zachować swoje życie, straci je». Taki człowiek opuszcza wszystko, co posiada i traci swoje ciało, gdy samego siebie oddaje całkowicie pod posłuszeństwo w ręce swego przełożonego (Np 3). Dlatego niechaj bracia zawsze pamiętają, że tylko wtedy żyją w prawdziwym posłuszeństwie i są błogosławieni od Pana, kiedy, jak to przyrzekli, wytrwają w przykazaniach Pana, zachowując świętą Ewangelię i swój sposób życia (1Reg 5). wszystko, co jest tu napisane dla zbawienia dusz naszych, ilekroć będą to sobie przypominać i wykonywać 7. Dla Świętego Franciszka bowiem, Reguła jest księgą życia, nadzieją zbawienia, rdzeniem Ewangelii, drogą doskonałości, kluczem do raju, umową wiecznego przymierza 8. e) Zachowywanie oraz interpretacja Reguły odbywają się pod kierownictwem Ducha Świętego i Kościoła: abyśmy zawsze poddani i położeni pod stopy tego świętego Kościoła [...], zachowywali ubóstwo i pokorę, i świętą Ewangelię Pana naszego Jezusa Chrystusa, jak to stanowczo przyrzekliśmy 9. f) Święty Franciszek napomina: Pan mówi w Ewangelii: Kto nie wyrzekłby się wszystkiego, co posiada, nie może być moim uczniem; i: Kto chciałby zachować swoje życie, straci je. Ten człowiek opuszcza wszystko, co ma, i traci swoje ciało, który siebie samego oddaje całkowicie pod posłuszeństwo w ręce swego przełożonego [...]. Jeśli przełożony wyda jakieś polecenie niezgodne z jego [podwładnego] sumieniem, wolno mu nie posłuchać, niech go jednak nie opuszcza 10. Pouczając braci, mówi: I jeśli wytrwają w przykazaniach Pana, jak przyrzekli, zachowując Ewangelię i sposób życia, niech wiedzą, że żyją w prawdziwym posłuszeństwie 11. W innym fragmencie tak mówi: Bracia zaś, którzy są podwładnymi, niech pamiętają, że dla Pana Boga wyrzekli się własnej woli [...]. Ministrowie zaś [...] niech im okażą tak wielką serdeczność, aby bracia mogli z nimi rozmawiać i postępować jak panowie ze swoimi Kierowano się chęcią lepszego ukazania zamysłu świętego Franciszka na temat posłuszeństwa, pojmowanego przede wszystkim jako posłuszeństwa Ewangelii i jego ludzkiego odniesienia pomiędzy ministrami, kustoszami, gwardianami i braćmi. 7 1Reg 24,1-2. 8 2 Cel 208. 9 2 Reg 12,4. 10 Np 3,1-3.7. 11 1 Reg 5,17.

d) Odkąd błogosławiony Franciszek wszystko, co posiadał, oddał Panu Bogu i wobec biskupa asyskiego zaślubił ubóstwo tymi słowami: Odtąd swobodnie będę mówił: «Ojcze nasz, któryś jest w niebie» (2Cel 12), stał się najwierniejszym naśladowcą i bratem ubogiego Chrystusa. Ja, maluczki Franciszek, pragnę naśladować życie i ubóstwo Pana naszego Jezusa Chrystusa i Jego Najświętszej Matki i wytrwać w nim aż do końca (OWKl). Przeto Bracia Mniejsi z pokorą i weselem przyjmują najwyższe ubóstwo, które ustanowiło ich dziedzicami i królami królestwa niebieskiego, uczyniło ubogimi w rzeczy doczesne, a wzbogaciło w cnoty (Rz 6). Niech bracia, mocno się tego trzymając, niczego nie pragną posiadać na ziemi. e) Skoro więc porzuciliśmy świat, nic innego nie mamy czynić, jak tylko wypełniać wolę Pana i Jemu się podobać (1Reg 22) w stanie doskonałej powściągliwości podjętej dla królestwa niebieskiego, aby za błogosławionym Franciszkiem przekonać się, jak świętą i piękną jest rzeczą, mieć tak kochanego, miłego, pokornego, darzącego pokojem, słodkiego, godnego miłości i nad wszystko upragnionego brata i syna, Pana naszego Jezusa Chrystusa, który i nas oddał życie swoje sługami. Tak bowiem powinno być, aby ministrowie byli sługami wszystkich braci 12. g) Odkąd błogosławiony Franciszek, wobec biskupa asyskiego, wszystko co posiadał, oddał ojcu ziemskiemu, powierzając się wyłącznie Bożej Opatrzności tymi słowami: Odtąd swobodnie będę mówił: «Ojcze nasz, któryś jest w niebie» 13, stał się najwierniejszym naśladowcą i bratem ubogiego Chrystusa. Ja, maluczki brat Franciszek, pragnę naśladować życie i ubóstwo najwyższego Pana naszego Jezusa Chrystusa i Jego Najświętszej Matki i wytrwać w nim aż do końca 14 Za jego przykładem Bracia Mniejsi z pokorą i weselem przyjmują najwyższe ubóstwo, które ich ustanowiło [...] dziedzicami i królami królestwa niebieskiego, uczyniło ubogimi w rzeczy doczesne, a uszlachetniło cnotami i niech nie pragną niczego innego [...] nigdy na ziemi posiadać 15. Ponadto powinni się cieszyć, gdy przebywają wśród ludzi prostych i wzgardzonych, ubogich i słabych, chorych i trędowatych, i żebraków przy drogach 16. h) Święty Franciszek swoje nieodparte pragnienie całkowitego upodobnienia się do Chrystusa wyraził przez czystość wybraną z miłości Stąd też zachęca braci do miłowania z całego serca, z całej duszy, z całego umysłu, z całej siły, i mocy, z całego umysłu, ze wszystkich sił, całym wysiłkiem, całym uczuciem, całym wnętrzem, wszystkimi pragnieniami i całą wolą [...] Pana Boga, który dał i daje nam wszystkim całe ciało, całą duszę i całe życie 17. I prosi wszystkich braci, tak Uwspółcześniono język narratywny. Uwypuklono różne aspekty franciszkańskiego ubóstwa: materialnego i duchowego. Usiłowano nadać większą przejrzystość głębokiej i pozytywnie ujętej motywacji ślubu czystości za pomocą nowego doboru fragmentów z pism świętego Franciszka. 12 2 Reg 10,2.5-6. 13 2 Cel 12. 14 OWKl 1. 15 2 Reg 6,4.6. 16 1 Reg 9,2. 17 Tamże, 23,8.

(1Lw). Niechaj bracia usunąwszy zatem wszelkie przeszkody odrzuciwszy wszystkie troski i kłopoty, czystym sercem i swobodnym umysłem w jak najlepszy sposób służą Panu Bogu, miłują Go, wielbią i cześć Mu oddają, bo On tego ponad wszystko pragnie (1Reg 22). ministrów, jak innych, aby usunąwszy wszystkie przeszkody i odrzuciwszy wszystkie troski i kłopoty, czystym sercem i czystym umysłem jak najlepiej służyli Panu Bogu, kochali Go, wielbili i czcili; bo tego Bóg ponad wszystko pragnie 18. Rozdział I: Podstawy charyzmatyczne Zakonu TEKST AKTUALNY TEKST PROPONOWANY UZASADNIENIE ZMIAN Rozdział 1. Zasadnicze cechy Zakonu 1-1. Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych jest zakonem założonym przez świętego Franciszka z Asyżu pod nazwą Braci Mniejszych. Do tej nazwy prawie w samym początku dodano miano Konwentualnych. Członkowie Zakonu nazywają się Braćmi Mniejszymi Konwentualnymi. 2. Zakon nasz z woli świętego Ojca Franciszka od samego założenia jest prawdziwą braterską wspólnotą, przeto jego członkowie jako bracia tworzą jedną rodzinę, uczestniczą w życiu i działalności wspólnoty, każdy według swego stanu. Mają równe prawa i obowiązki, z wyjątkiem tych, które wypływają ze święceń, gdyż Kościół zalicza nasz Zakon do instytutów kleryckich. Rozdział 1. Podstawy charyzmatyczne Zakonu 1. 1. Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych jest zakonem założonym w Kościele przez świętego Franciszka z Asyżu pod nazwą Braci Mniejszych. Jego celem jest życie według Ewangelii i świadczenie o niej w braterskiej wspólnocie, poprzez minoritas, w posłuszeństwie, bez własności i w czystości. Do tej nazwy prawie w samym początku dodano miano Konwentualnych. 2. Członkowie tego Zakonu, prowadzeni przez Ducha Świętego, tworzą prawdziwą braterską wspólnotę, której wyrazem jest rodzinna atmosfera i wzajemna troska świadczona na wzór matki 19, okazywanie sobie miłosierdzia 20, wzajemny szacunek, uprzejmość i radość 21, troska o braci chorych 22, życzliwość wobec wszystkich ludzi 23 oraz ewangeliczna prostota w prowadzeniu działalności misyjnej 24. Uwspółcześniono język. Zwrócono większą uwagę na życie według Ewangelii jako na fundament życia we franciszkańskiej braterskiej wspólnocie konwentualnej. Dokonano charakterystyki niektórych zasadniczych aspektów braterskiej wspólnoty, odwołując się do tekstów z pism św. Franciszka. 18 Tamże 22,26. 19 Por. 2 Reg 6,7-8. 20 Por. tamże, 7,3; LM 8-10. 21 Por. 1 Reg 7,14-16. 22 Por. 2 Reg 6,9. 23 Por. 1 Reg 7,14. 24 Por. tamże, 16,1-7.

3. Święty Franciszek pragnął, aby jego bracia nazywali się Braćmi Mniejszymi, aby jego uczniowie z samej nazwy uczyli się, że przyszli do szkoły pokornego Chrystusa po naukę pokory (1B VI, 5). 4. Łączenie się naszych braci w braterskiej wspólnocie klasztornej w ścisłym znaczeniu tego słowa sprzyja wzrostowi pobożności, życiu bardziej uporządkowanemu, odmawianiu oficjum Bożego, lepszej formacji kandydatów (por. Św. Bonawentura, Opusculum XIII w: Opera omnia, Quaracchi 1898, VII, Wariant A 3. Wszystkich braci łączy to samo powołanie franciszkańskie konwentualne oraz przyjęcie praw i obowiązków wynikających ze złożonej profesji zakonnej. Wariant B 3. Wszystkich braci łączy to samo powołanie franciszkańskie konwentualne oraz przyjęcie praw i obowiązków wynikających ze złożonej profesji zakonnej, z wyjątkiem tych, które wypływają ze święceń, gdyż Kościół zalicza nasz Zakon do instytutów kleryckich. 4. Święty Franciszek pragnął, aby jego bracia nazywali się Braćmi Mniejszymi 25. Minoritas jest postawą naśladowania Chrystusa ubogiego i pokornego 26, która prowadzi braci do odrzucenia pragnienia panowania 27, uległości innym 28, wzajemnej troski o siebie 29, solidaryzowania się z ludźmi wzgardzonymi i wyłączonymi ze społeczności 30, popierania i budowania pokoju, gdziekolwiek się znajdą 31, w nieustannym duchu wyrzeczenia się samych siebie. 5. Zakon, prawie od początku istnienia jako swój element konstytutywny odczytał konwentualizm, aby w sposób szczególny wskazać sposób życia we wspólnocie braterskiej. Wymiar konwentualny wyraża się w czynnym i odpowiedzialnym uczestnictwie wszystkich braci w życiu braterskiej wspólnoty, szczególnie we Paragraf do wyboru w przypadku opcji przyznania wszystkim braciom profesom solemnym równych praw i obowiązków (co do zarządzania), z wyjątkiem tych wynikających z przyjętych święceń (w części VI, nr 186, 6). Paragraf do wyboru w przypadku, gdy Kapituła opowie się za charakterem kleryckim Zakonu w części I (w niniejszym punkcie). Zdefiniowano obszerniej pojęcie minoritas, kierując się duchem dokumentu Kapituły Nadzwyczajnej z 1992 r. Zdefiniowano pojęcie konwentualizmu (conventualitas), kierując się duchem dokumentu Kapituły Nadzwyczajnej z 1992 r. 25 Por. tamże, 6,3. 26 Por. Flp 2, 3-11. 27 Por. 1 Reg 5,12. 28 Por. tamże, 7,1-2. 29 Por. tamże, 10,1; 2 Reg 6,9. 30 Por. 1 Reg 9,2. 31 Por. 2 Reg 3,10-11.

367), studium teologii i innym dziełom apostolskim, wykonywanym w służbie Kościoła, tak aby królestwo Chrystusowe, pod szczególną opieką Niepokalanej, szerzyło się w całym świecie. 2-1. W Zakonie życie kontemplacyjne wiąże się ściśle z działalnością apostolską. Apostolstwo to sprawują kapłani przy współpracy kleryków i braci zakonnych. 2-2. Cały Zakon i poszczególni bracia, ze względu na wspólne dobro całego ludu Bożego, podlegają bezpośrednio papieżowi. 3-1. Podstawą Zakonu jest profesja zakonna, przez którą bracia poświęcają się życiu ewangelicznemu doskonałej miłości, nie tylko przez stosowanie ogólnych środków świętości, ale również przez związanie się więzami ślubów publicznych posłuszeństwa, ubóstwa i czystości, przez które za pośrednictwem Kościoła oddają się całkowicie Bogu, oraz przez zachowywanie życia wspólnego, Reguły i Konstytucji według ducha Zakonu Serafickiego. Przez profesję ślubów uroczystych bracia zostają definitywnie włączeni do Zakonu. wspólnotowej modlitwie liturgicznej, przez wspólnotę stołu oraz przez uczestnictwo w kapitule klasztornej. Pod natchnieniem Ducha Świętego, bracia w duchu konwentualizmu podejmują działalność w zakresie ewangelizacji, na polu kultury oraz posługi humanitarnej. Przeto mając wzgląd na przemiany historyczne, społeczne i kulturalne, a także, by poprzez nowe formy obecności oraz dawania świadectwa, szerzyć królestwo Chrystusa pod opieką Niepokalanej. 2. Zadaniem wszystkich braci jest ścisłe powiązanie życia kontemplacyjnego z działalnością tak, aby całe ich życie było napełnione duchem apostolskim, a cała ich działalność apostolska przeniknięta kontemplacją 32. Przeto bracia niech odnajdują obecność najwyższego, wszechmogącego, dobrego Pana 33 także w podejmowanej misji, w relacjach międzyludzkich, w różnorodności kultur oraz w całym stworzeniu. 3. Cały Zakon i poszczególni bracia, ze względu na dobro wspólne oraz jako znak łączności z całym ludem Bożym, podlegają bezpośrednio papieżowi. 4. 1. Przez profesję zakonną bracia zobowiązują się publicznie 34 żyć według Ewangelii we wspólnocie braterskiej oraz w duchu minoritas,naśladując Chrystusa w posłuszeństwie, bez własności i w czystości, zgodnie z Regułą Braci Mniejszych zinterpretowaną przez Konstytucje. Dokonano uwspółcześnienia języka oraz odwołano się do dokumentów Kościoła w celu ukazania rozwoju ukierunkowań oficjalnego nauczania Kościoła. Tekst uaktualniono językowo. Uproszczono i uwspółcześniono język, określono zakres profesji oraz dla większej przejrzystości podzielono paragraf na dwie części. 2. Przez profesję ślubów uroczystych bracia zostają [Polski przekład w odróżnieniu od proponowanej 32 Por. VC 9; KPK, kan. 675. 33 PSł 1. 34 Por. KPK, kan. 607, 2 oraz KKKW, kan. 410; 504, 1.

2. Duch franciszkański w szczególniejszy sposób wzrasta przez: a) umiłowanie niepodzielną miłością Boga Najwyższego Dobra; z tą miłością wiąże się jak najściślej pragnienie odnowienia wszystkiego w Chrystusie; b) upodobnienie się do Chrystusa Pana, źródła i początku wszelkiej łaski, przez wcielanie we własnym życiu Jego tajemnic w łączności z Matką Bożą Niepokalaną i całym Kościołem; c) umiłowanie ludzi, głoszenie i popieranie wśród ' nich pokoju i królestwa Chrystusowego oraz wzajemnej bratniej miłości; d) wreszcie służbę Panu i obecność w świecie przez życie w ubóstwie, pokorze, prostocie i radości serca. definitywnie włączeni do Zakonu. włoskiej wersji nie zawiera poprawek: Con la professione solenne dei voti...]. [Zniesiono 2, jako że jego tematyka została już zawarta w poprzednich numerach powyższego opracowania.