GEOGRAFIA WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA II GIM Elżbieta Zdybel Dział programu I. Afryka Materiał nauczania Afryki Ukształtowanie powierzchni i budowa geologiczna Rowy tektoniczne Klimat Strefy klimatycznoroślinne rasowe, językowe i religijne Eksplozja demograficzna Problemy mieszkańców Afryki Wskaźniki PKB i HDI Cechy gospodarki kontynentu afrykańskiego gospodarka Egiptu, Etiopii oraz Republiki Południowej Afryki Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: Afryki na kuli ziemskiej porównuje linię brzegową Afryki z linią brzegową innych kontynentów i wskazuje jej elementy na mapie określa cechy ukształtowania powierzchni Afryki wymienia czynniki kształtujące klimat Afryki charakteryzuje klimat Afryki na podstawie klimatycznej i klimatogramów środowiska przyrodniczego Afryki wskazuje na mapie ważniejsze obiekty : rzeki, jeziora, krainy omawia, na podstawie i danych statystycznych, zróżnicowanie rasowe, religijne oraz etniczne Afryki wskazuje na mapie Afryki i podaje nazwy obszarów o dużej oraz małej gęstości zaludnienia analizuje poziom i warunki życia mieszkańców Afryki wymienia czynniki warunkujące rozwój rolnictwa w wylicza nazwy najważniejszych roślin żywieniowych i eksportowych uprawianych w omawia poziom rozwoju usług w wskazuje na mapie wybrane państwa Afryki i podaje nazwy ich stolic Egiptu, Etiopii oraz Republiki Południowej Afryki wymienia główne cechy środowiska przyrodniczego Egiptu, Etiopii oraz RPA podaje najważniejsze cechy społeczno-gospodarcze Egiptu, Etiopii oraz RPA porównuje Egipt, Etiopię i RPA pod względem przyrodniczym i społeczno-gospodarczym Wymagania ponadpodstawowe uczeń poprawnie: dowodzi symetrycznego położenia Afryki względem równika wykazuje związek między ukształtowaniem pionowym Afryki wyjaśnia mechanizm powstawania systemu rowów tektonicznych we wschodniej określa wpływ położenia go i ukształtowania pionowego na układ stref klimatycznych i roślinnych w dowodzi związku między warunkami klimatycznymi, ukształtowaniem pionowym a gęstością i układem sieci rzecznej ocenia wpływ warunków przyrodniczych na rozmieszczenie w wyjaśnia przyczyny i skutki wysokiego przyrostu naturalnego wymienia przyczyny i skutki wybranych konfliktów zbrojnych w ocenia warunki środowiska przyrodniczego Afryki pod kątem możliwości rozwoju rolnictwa omawia uwarunkowania rozwoju Afryki analizuje gospodarcze Afryki i formułuje analizuje warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze w pod kątem rozwoju turystyki porównuje cechy państw o różnym poziomie rozwoju charakteryzuje środowisko przyrodnicze oraz cechy społeczne, gospodarcze i polityczne Egiptu, Etiopii oraz RPA porównuje PKB i HDI Egiptu, Etiopii oraz RPA i formułuje 1
społecznych i gospodarczych II. Ameryka Północna i Południowa Północnej i Południowej Ukształtowanie powierzchni Pasy rzeźby terenu Budowa geologiczna Warunki klimatyczne Strefy klimatyczne i roślinne Migracje Procesy urbanizacyjne Miasta-giganty Uwarunkowania rozwoju Bogata północ i biedne południe gospodarka Stanów Zjednoczonych, Meksyku oraz Brazylii Północnej i Południowej na kuli ziemskiej wyjaśnia terminy: Ameryka Łacińska oraz Ameryka Środkowa opisuje linię brzegową i wskazuje jej elementy na mapie wymienia czynniki kształtujące klimat opisuje cechy klimatu Północnej i Południowej na podstawie klimatogramów i klimatycznej środowiska przyrodniczego Północnej i Południowej najważniejszych krain geograficznych, rzek oraz jezior wymienia rasy ludzkie zamieszkujące Amerykę wyjaśnia przyczyny zróżnicowania rasowego analizuje skutki gwałtownego wzrostu liczby w wielkich miastach opisuje, korzystając z, rozmieszczenie Północnej i Południowej podaje nazwy i wskazuje na mapie największe miasta podaje nazwy i wskazuje na mapie obszary o największej koncentracji przemysłu w Ameryce Północnej i Południowej opisuje cechy gospodarki bogatej północy i biednego południa wybranych państw oraz nazwy ich stolic środowiska przyrodniczego Stanów Zjednoczonych, Meksyku i Brazylii podaje główne cechy społecznogospodarcze USA, Meksyku oraz Brazylii opisuje typowe cechy miast USA, Meksyku i Brazylii omawia wiodące działy gospodarki USA, Meksyku i Brazylii wymienia główne cechy rolnictwa USA, Meksyku i Brazylii podaje nazwy najważniejszych roślin żywieniowych i eksportowych uprawianych w USA, Meksyku i wykazuje związek między ukształtowaniem pionowym wykazuje wpływ wybranych czynników geograficznych na klimat wyjaśnia wpływ rozciągłości południkowej i ukształtowania pionowego na układ stref klimatycznych oraz roślinnych wykazuje związki między warunkami klimatycznymi, ukształtowaniem pionowym a gęstością i układem sieci rzecznej na obu kontynentach wyjaśnia wpływ migracji na zróżnicowanie rasowe i etniczne analizuje przyczyny wzrostu liczby i prognozuje dalsze zmiany wyjaśnia przyczyny wysokiego poziomu urbanizacji w Ameryce Północnej i Południowej wyjaśnia przyczyny zróżnicowania poziomu rozwoju pomiędzy bogatą północą i biednym południem opisuje powiązania pomiędzy warunkami przyrodniczymi a obszarami koncentracji przemysłu w Ameryce wykazuje specyfikę środowiska przyrodniczego wybranych państw wyjaśnia, korzystając ze schematu, wpływ subdukcji i wulkanizmu na rzeźbę powierzchni Meksyku porównuje cechy państw o różnym poziomie rozwoju wykazuje różnice w poziomie rozwoju społeczno państw porównuje procesy urbanizacyjne w USA, Meksyku i Brazylii charakteryzuje i porównuje typy gospodarki rolnej w USA, Meksyku i Brazylii udowadnia, że Stany Zjednoczone są potęgą 2
III. Antarktyda Antarktydy Warunki przyrodnicze Pokrywa lodowa Badania Antarktydy i działalność człowieka Sytuacja prawna Antarktydy Brazylii wymienia czynniki decydujące o gospodarczej potędze Stanów Zjednoczonych opisuje genezę i znaczenie Doliny Krzemowej społecznych i gospodarczych określa położenie Antarktydy na podstawie omawia cechy pokrywy lodowej Antarktydy wymienia cechy klimatu Antarktydy charakteryzuje bariery ograniczające rozwój życia na Antarktydzie omawia status prawny Antarktydy gospodarczą ocenia zmiany zachodzące w ostatnich latach w gospodarce Brazylii i Meksyku omawia działania podejmowane przez mieszkańców Brazylii w celu zagospodarowania interioru opisuje czynniki warunkujące klimat Antarktydy analizuje uwarunkowania powstania pokrywy lodowej na Antarktydzie ocenia celowość badań prowadzonych przez naukowców na Antarktydzie statystyczne IV. Australia Ukształtowanie powierzchni Cechy klimatu Baseny artezyjskie Urbanizacja Gospodarka Regiony Oceanii i Oceanii na kuli ziemskiej dokonuje podziału go Oceanii na podstawie ogólnoj opisuje, korzystając z, linię brzegową i ukształtowanie pionowe charakteryzuje cechy środowiska przyrodniczego i Oceanii ze szczególnym uwzględnieniem cech klimatu oraz specyfiki świata roślin i zwierząt wskazuje na mapie główne obiekty : rzeki, jeziora i krainy obszarów o największej gęstości zaludnienia w charakteryzuje zróżnicowanie rasowe omawia wybrane zagadnienia gospodarcze ze szczególnym uwzględnieniem roli górnictwa, rolnictwa, turystyki i handlu zagranicznego w funkcjonowaniu społecznych i gospodarczych porównuje środowisko przyrodnicze i Oceanii z innymi kontynentami, korzystając z map ocenia warunki środowiska przyrodniczego i Oceanii z punktu widzenia warunków życia oraz gospodarki ludzi określa znaczenie wód artezyjskich dla gospodarki człowieka analizuje uwarunkowania rozmieszczenia i Oceanii opisuje przyczyny małej gęstości zaludnienia oraz niskiego poziomu urbanizacji Oceanii wykazuje wpływ migracji na zróżnicowanie społeczeństwa wyjaśnia zależności między warunkami środowiska przyrodniczego a sposobami gospodarowania w rolnictwie 3
V. Azja VI. Europa Eurazji Linia brzegowa Azji Budowa geologiczna Azji Strefy klimatycznoroślinne Kontrasty klimatyczne Strefy roślinne Jezioro Aralskie etniczne, rasowe i religijne Urbanizacja Konflikty zbrojne Uwarunkowania rozwoju Azjatyckie tygrysy gospodarka Chin, Japonii oraz Indii Linia brzegowa Budowa wyjaśnia termin Eurazja opisuje położenie Eurazji na podstawie wymienia i wskazuje na mapie elementy linii brzegowej Azji wybranych nizin, wyżyn i gór Azji wymienia cechy ukształtowania powierzchni Azji na podstawie opisuje strefy klimatyczne Azji na podstawie i klimatogramów charakteryzuje wybrane strefy roślinne Azji opisuje rozmieszczenie wód powierzchniowych na podstawie wybranych rzek oraz jezior omawia zróżnicowanie rasowe i religijne Azji wymienia nazwy i wskazuje na mapie obszary o największej gęstości zaludnienia wymienia nazwy i wskazuje na mapie obszary w Azji objęte konfliktami zbrojnymi wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na działalność gospodarczą człowieka na wybranych przykładach wymienia cechy gospodarki azjatyckich tygrysów opisuje położenie Indii, Chin i Japonii na podstawie charakteryzuje warunki przyrodnicze Indii, Chin i Japonii na podstawie opisuje klęski żywiołowe występujące w wybranych państwach Azji społeczno-gospodarcze Indii, Chin i Japonii społecznych i gospodarczych omawia położenie na podstawie charakteryzuje linię brzegową na podstawie opisuje przebieg granicy między Azją i Europą na podstawie wykazuje zależności między ukształtowaniem pionowym Azji charakteryzuje cechy środowiska przyrodniczego Azji wyjaśnia przyczyny kontrastów klimatycznych w Azji dowodzi zależności między rozmieszczeniem stref klimatycznych i roślinnych w Azji opisuje czynniki warunkujące występowanie wielkich systemów rzecznych i zbiorników wodnych w Azji przewiduje skutki przyrodnicze i społeczno-gospodarcze zanikania Jeziora Aralskiego ocenia gospodarcze wykorzystanie wielkich systemów rzecznych Azji wyjaśnia przyczyny warunkujące rozmieszczenie Azji charakteryzuje przyczyny i skutki wybranych problemów demograficznych Azji wyjaśnia przyczyny i skutki wybranych konfliktów zbrojnych i terroryzmu w Azji wyjaśnia przyczyny nierównomiernego rozwoju wybranych państw Azji opisuje środowisko przyrodnicze oraz wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Chin, Indii i Japonii omawia uwarunkowania rozwoju rolnictwa na Nizinie Chińskiej analizuje osiągnięcia zielonej rewolucji przewiduje skutki gospodarcze i społeczne wynikające z eksplozji demograficznej w Indiach dowodzi zależności między ukształtowaniem pionowym opisuje czynniki warunkujące 4
geologiczna Strefy klimatyczne rasowe, językowe i religijne Problemy demograficzne Urbanizacja Potencjał gospodarczy wskaźników PKB i HDI w Europie poziomu rozwoju rolnictwa Okręgi przemysłowe poziomu rozwoju przemysłu Energetyka w Europie gospodarka Rosji, Litwy, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii wybranych wysp, półwyspów, mórz i zatok wybranych nizin, wyżyn i gór wyjaśnia wpływ zlodowaceń na rzeźbę powierzchni wykazuje nizinność na podstawie opisuje klimat na podstawie i klimatogramów charakteryzuje wybrane strefy roślinne opisuje rozmieszczenie wód powierzchniowych na podstawie wybranych rzek i jezior opisuje zróżnicowanie rasowe, religijne i kulturowe wyjaśnia na przykładach skutki wybranych konfliktów na tle etnicznym toczących się w Europie opisuje rozmieszczenie na podstawie omawia przyczyny wysokiego poziomu urbanizacji w Europie opisuje potencjał ekonomiczny porównuje poziom rozwoju wybranych państw europejskich na podstawie wskaźników PKB i HDI opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa europejskiego wymienia nazwy głównych roślin uprawnych w Europie wyjaśnia zasady Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej głównych obszarów wydobycia surowców energetycznych w Europie najważniejszych tradycyjnych okręgów przemysłowych i ośrodków high-tech opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej w wybranych krajach opisuje poziom rozwoju usług w Europie opisuje położenie wybranych państw (Rosji, Litwy, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii) na podstawie omawia warunki przyrodnicze podanych państw na podstawie społeczno-ekonomiczne wybranych państw (Rosji, Litwy, Białorusi, klimat wyjaśnia zależności między typem klimatu a występowaniem formacji roślinnych analizuje czynniki warunkujące rozmieszczenie wielkich systemów rzecznych i zbiorników wodnych w Europie porównuje ustroje rzek europejskich płynących w różnych strefach klimatycznych wyjaśnia genezę wybranych europejskich jezior wyjaśnia przyczyny i skutki wybranych problemów demograficznych przewiduje zmiany demograficzne w Europie wyjaśnia przyczyny warunkujące rozmieszczenie wyjaśnia przyczyny zróżnicowania wskaźników PKB i HDI w wybranych państwach europejskich porównuje strukturę użytkowania ziemi w wybranych państwach, korzystając z diagramów porównuje poziom rozwoju rolnictwa w Europie Zachodniej i Środkowo-Wschodniej opisuje uwarunkowania rozwoju przemysłu w Europie wykazuje przyczyny zmian struktury wydobycia surowców energetycznych w Europie wyjaśnia, na czym polega proces restrukturyzacji przemysłu w wybranych państwach europejskich opisuje środowisko przyrodnicze oraz zagadnienia gospodarcze, społeczne i polityczne w wybranych państwach (Rosja, Litwa, Białoruś, Ukraina, Czechy, Słowacja, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania) ocenia środowisko przyrodnicze europejskiej i azjatyckiej części Rosji oraz jego wpływ na rozmieszczenie i rozwój gospodarki wykazuje zróżnicowanie procesów i zjawisk demograficznych w wybranych krajach omawia przemiany gospodarcze zachodzące w wybranych państwach 5
Ukrainy, Czech, Słowacji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii) analizuje czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki w poszczególnych krajach 6