CENTRUM BADANA OPN SPOŁECZNEJ SEKRETARAT OŚRODEK NFORMACJ 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFA 629-40 - 89 NTERNET http://www.cbos.pl E-mail: sekretariat@cbos.pl BS/168/ OPNE O DZAŁALNOŚC NSTYTUCJ PUBLCZNYCH KOMUNKAT Z BADAŃ WARSZAWA, PAŹDZERNK PRZEDRUK MATERAŁÓW CBOS W CAŁOŚC LUB W CZĘŚC ORAZ WYKORZYSTANE DANYCH EMPRYCZNYCH JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNE Z PODANEM ŹRÓDŁA
OPNE O DZAŁALNOŚC NSTYTUCJ PUBLCZNYCH Pod koniec urzędowania prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego poprawiły się oceny jego pracy. Obecnie większość Polaków (61%, wzrost w ciągu miesiąca o 9 punktów) ma o jego działalności dobre zdanie, a mniej niż jedna trzecia (, spadek o 8 punktów) - złe. Blisko dwie piąte badanych (39%) negatywnie ocenia działania NSZZ Solidarność, a jedna czwarta (26%) - pozytywnie. W przypadku OPZZ osób mających złą opinię (35%) jest niemal dwukrotnie więcej niż wyrażających akceptację (18%). W ciągu ostatnich miesięcy oceny Solidarności nieco się poprawiły, zapewne za sprawą niedawnych obchodów rocznicy jej powstania. Opinie o działalności największych central związkowych są słabo ukształtowane, co znajduje wyraz w znacznej liczebności osób niemających zdania na ich temat. Pracę Giełdy Papierów Wartościowych pozytywnie ocenia 28% badanych, negatywnie - 9%. W ciągu ostatnich czterech miesięcy notowania GWP się poprawiły: o 7 punktów wzrósł odsetek ocen dobrych. Spadła liczba osób niemających zdania, zapewne dlatego, że o giełdzie dużo się ostatnio mówiło przy okazji kolejnych przeprowadzanych i planowanych ofert prywatyzacyjnych. Narodowy Bank Polski znajduje uznanie u mniej niż połowy respondentów (46%); ponad jedna piąta (22%) krytykuje jego pracę. Opinie o Radzie Polityki Pieniężnej są podzielone: 26% wskazań - pozytywnych, 28% - negatywnych. Działalność służb mundurowych jest doceniana przez społeczeństwo. Blisko trzy piąte Polaków (57%) wyraża się pozytywnie o działaniach policji, co trzeci zaś (33%) je krytykuje. Jeszcze lepiej są postrzegane siły zbrojne: 67% ocen dobrych i tylko złych. Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (185), 13-16 października roku, reprezentatywna próba losowa dorosłych mieszkańców Polski (N=1003).
Najważniejsze instytucje publiczne, zarówno polityczne, jak i niepolityczne (związki zawodowe, instytucje finansowe, instytucje wymiaru sprawiedliwości, wojsko, Kościół, NK, Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich, nstytut Pamięci Narodowej) poddajemy ocenie społecznej mniej więcej raz na kwartał. Na liście zamieszczamy też najważniejsze stacje radiowe i telewizyjne. W październiku Polacy nie oceniali działalności Sejmu i Senatu: badanie 1 odbyło się po wyborach parlamentarnych, lecz przed zaprzysiężeniem nowo wybranych parlamentarzystów. OCENY DZAŁALNOŚC PREZYDENTA Pod koniec urzędowania prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego znacznie poprawiły się jego notowania: dobre zdanie o sprawowaniu przez niego urzędu ma większość badanych (61%, wzrost o 9 punktów), a złe - niespełna co trzeci (, spadek o 8 punktów). Obecne oceny tego urzędu są najlepsze od lutego 2004 roku. ntensywna prezydencka kampania wyborcza, często negatywna i spersonalizowana, w której urzędujący prezydent nie brał udziału, miała zapewne decydujący wpływ na poprawę jego ocen. Tabela 1 Oceny Wskazania respondentów według terminów badań prezydenta V V V V V Zmiany - 2004 Dobra 57 59 52 50 53 56 47 46 46 45 52 46 52 61 +9 Zła 34 32 37 38 36 34 40 43 40 45 38 44 38 30-8 Pominięto trudno powiedzieć 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (185) zrealizowano w dniach od 13 do 16 października roku na liczącej 1003 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych Polaków.
- 2 - ZMANY OPN O PREZYDENCE V V V V V V DOBRA ZŁA V '03 V V '04 Zarówno potencjalni wyborcy Lecha Kaczyńskiego, jak i Donalda Tuska w większości mają dobre zdanie o prezydenturze Aleksandra Kwaśniewskiego, jednak w elektoracie Donalda Tuska przewaga ocen dobrych nad złymi jest wyraźniejsza. Większość badanych, którzy nie zamierzali głosować w drugiej turze wyborów, także ma dobre zdanie o działaniach urzędującego prezydenta. Tabela 2 Oceny prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego potencjalnych wyborców Lecha Kaczyńskiego Wskazania potencjalnych wyborców Donalda Tuska wśród niezamierzających głosować w drugiej turze wyborów prezydenckich Dobra 55 71 58 Zła 35 26 31 powiedzieć 10 3 11 OCENY DZAŁALNOŚC WŁADZ SAMORZĄDOWYCH Oceny pracy władz lokalnych są stabilne i stosunkowo dobre. Zadowolenie ze swoich władz samorządowych wyraża ponad połowa Polaków (54%), a niezadowolenie - około jednej trzeciej (35%). Obecnie opinie o pracy władz samorządowych są lepsze niż przed czterema miesiącami. Mieszkańcy wsi i małych miast oceniają swoje władze lokalne trochę lepiej niż mieszkańcy miast średnich i dużych.
- 3 - Tabela 3 Oceny władz Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany miasta/gminy V 00 V V V V- Dobra 52 51 49 52 53 51 51 50 51 48 54 +6 Zła 34 34 35 28 33 34 36 39 35 37 35-2 Pominięto trudno powiedzieć '97 ZMANY OPN O WŁADZACH MASTA/GMNY RESPONDENTA V V DOBRA V ZŁA V '03 '04 V OCENY ZWĄZKÓW ZAWODOWYCH Opinie o działalności największych central związkowych: NSZZ Solidarność i OPZZ, są słabo ukształtowane, co znajduje wyraz w znaczącej liczebności osób niemających zdania na ich temat. Ponad jedna trzecia ankietowanych nie ma wyrobionej opinii na temat Solidarności, a prawie połowa - o OPZZ. Musi to dziwić, ponieważ obie centrale działają od ponad dwudziestu lat, mają wielu członków i realny (choć nie decydujący) wpływ na politykę społeczno-gospodarczą państwa oraz sytuację wielu zakładów pracy. Historia Solidarności była niedawno szeroko omawiana przy okazji obchodów 25. rocznicy powstania związku. Zapewne z tego powodu oceny NSZZ Solidarność są obecnie lepsze niż w ostatnich sondażach: blisko dwie piąte respondentów (39%) ma złe zdanie o Solidarności, a co czwarty (26%) - dobre. W przypadku OPZZ osób mających złą opinię (35%) jest niemal dwukrotnie więcej niż wyrażających akceptację (18%).
- 4 - Tabela 4 Oceniane Oceny Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany związki zawodowe V 00 V V V V- NSZZ dobra 18 12 13 16 20 19 21 20 21 23 26 +3 Solidarność zła 64 70 63 54 48 49 45 46 48 44 39-5 powiedzieć 18 18 24 30 32 32 34 34 31 33 35 +2 OPZZ dobra 18 17 15 18 17 19 17 16 19 16 18 +2 zła 45 44 43 40 40 38 36 38 39 37 35-2 powiedzieć 37 39 42 42 43 43 47 47 43 47 47 0 ZMANY OPN O NSZZ "SOLDARNOŚĆ" ZMANY OPN O OPZZ V V DOBRA ZŁA powiedzieć V V '03 '04 "05 V V '03 '04 DOBRA ZŁA powiedzieć V V Członkowie związków zawodowych mają lepszą niż inni opinię na temat ich działalności, zarówno w odniesieniu do Solidarności, jak i OPZZ. Tabela 5 Oceniane związki zawodowe Oceny pracujących, należących do związków zawodowych Wskazania respondentów pracujących, nienależących do związków zawodowych Niepracujących NSZZ dobra 35 25 25 Solidarność zła 42 42 37 powiedzieć 22 33 38 OPZZ dobra 25 16 19 zła 40 40 30 powiedzieć 35 44 51
- 5 - OCENY DZAŁALNOŚC KOŚCOŁA RZYMSKOKATOLCKEGO Kościół rzymskokatolicki jako instytucja życia publicznego uzyskuje pozytywne oceny większości społeczeństwa. Ponad dwie trzecie Polaków (68%) ma dobre zdanie o jego działalności, a jedna piąta () wyraża negatywną opinię. Od października 2004 roku notowania tej instytucji stopniowo się poprawiają. Kobiety oceniają ją lepiej niż mężczyźni. Szczególnie dobre oceny uzyskuje Kościół wśród najstarszych respondentów. Tabela 6 Oceny działalności Kościoła rzymskokatolickiego V 00 Wskazania respondentów według terminów badań V V V Zmiany V- Dobra 62 68 61 58 62 62 63 57 64 66 68 +2 Zła 28 25 25 27 24 26 24 32 23 20 20 0 Pominięto trudno powiedzieć ZMANY OPN O KOŚCELE '97 V V V V V '03 '04 DOBRA ZŁA OCENY NSTYTUCJ FNANSOWYCH Opinie o działalności trzech instytucji finansowych umieszczonych na naszej liście: Narodowego Banku Polskiego, Rady Polityki Pieniężnej i Giełdy Papierów Wartościowych, są słabo wyrobione. Znaczne grupy respondentów nie potrafią się wypowiedzieć na temat ich pracy. Działalność Giełdy Papierów Wartościowych pozytywnie ocenia 28% badanych, negatywnie - 9%. Od czerwca br. opinie o GWP się poprawiły: o 7 punktów wzrósł odsetek ocen dobrych. Oznacza to powrót do notowań z początku bieżącego roku. Spadła liczba osób
- 6 - niemających zdania, zapewne dlatego, że o giełdzie dużo się ostatnio mówiło przy okazji kolejnych przeprowadzanych i planowanych ofert prywatyzacyjnych. Narodowy Bank Polski jest dobrze oceniany przez mniej niż połowę respondentów (46%), a źle - przez ponad jedną piątą (22%). Opinie o Radzie Polityki Pieniężnej są podzielone: 26% wskazań pozytywnych, 28% negatywnych. Na opinie o instytucjach finansowych wpływa wykształcenie i sytuacja materialna gospodarstw domowych respondentów. m lepsze wykształcenie i warunki materialne, tym więcej dobrych ocen. Tabela 7 Oceniane Oceny Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany instytucje V 00 V V V V- Narodowy dobra 58 44 39 45 38 41 44 48 48 47 46-1 Bank Polski zła 15 28 31 23 29 25 22 22 21 19 22 +3 powiedzieć 27 28 30 32 33 34 34 31 31 34 32-2 Rada Polityki dobra - 19 22 28 23 25 26 29 30 27 26-1 Pieniężnej zła - 50 43 35 36 34 31 30 29 30 28-2 powiedzieć - 31 35 37 41 41 43 41 40 43 46 +3 Giełda Papierów dobra - 24 22 22 21 21 22 26 28 21 28 +7 Wartościowych zła - 11 9 8 8 9 10 8 8 7 9 +2 powiedzieć - 65 69 70 71 70 68 66 64 72 63-9 ZMANY OPN O NARODOWYM BANKU POLSKM ZMANY OPN O RADZE POLTYK PENĘŻNEJ V V DOBRA ZŁA powiedzieć V V '03 '04 V V DOBRA ZŁA powiedzieć V
- 7 - ZMANY OPN O GEŁDZE PAPERÓW WARTOŚCOWYCH V V DOBRA ZŁA powiedzieć V OCENY DZAŁALNOŚC WOJSKA Wojsko to instytucja dobrze oceniana przez większość Polaków. Obecnie dwie trzecie badanych (67%) wystawia siłom zbrojnym dobre oceny, a co dziesiąty () złe. Czynniki społeczno-demograficzne prawie nie różnicują opinii o funkcjonowaniu wojska. Tabela 8 Oceniane Oceny Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany instytucje V 00 V V V V- Wojsko dobra 62 68 70 66 65 68 67 67 68 65 67 +2 zła 15 14 10 10 9 8 9 11 9 11 10-1 powiedzieć 23 18 20 24 26 24 24 22 23 24 23-1 V ZMANY OPN O WOJSKU V '03 '04 DOBRA ZŁA powiedzieć V V
- 8 - OCENY DZAŁALNOŚC ORGANÓW ŚCGANA WYMARU SPRAWEDLWOŚC Policja to jedna z lepiej ocenianych instytucji zamieszczonych na naszej liście. Blisko trzy piąte Polaków (57%) wyraża się pozytywnie o jej działaniach, jedna trzecia zaś (33%) - negatywnie. Po chwilowym spadku ocen w połowie roku, obecnie wróciły one do poziomu notowanego przed rokiem. O sądach i prokuraturze Polacy mają zwykle złe zdanie. Pracę sądów źle ocenia większość respondentów (61%), a dobrze tylko co piąty (). Niewiele lepiej oceniana jest prokuratura: 22% opinii pozytywnych, 54% - negatywnych. Od czerwca br. nieco zwiększyła się grupa osób mających złą opinię o prokuraturze. Z dłuższej perspektywy można stwierdzić, że oceny wszystkich trzech instytucji są stabilne, a wahania - chwilowe. Tabela 9 Oceniane organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości Oceny Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany V V Policja dobra 46 62 55 64 58 60 56 54 58 60 52 57 +5 zła 43 30 31 29 32 28 32 34 33 29 36 33-3 Sądy dobra 21 25 22 24 23 21 18 17 21 20 21 20-1 zła 64 57 54 55 59 58 63 61 62 61 60 61 +1 Prokuratura dobra 23 26 22 25 26 21 20 20 22 25 25 22-3 Pominięto trudno powiedzieć zła 59 53 48 52 48 48 52 53 54 50 49 54 +5 V V V- '97 V ZMANY OPN O POLCJ V DOBRA ZŁA VV V V '03'04
- 9 - '97 V V ZMANY OPN O SĄDACH DOBRA ZŁA VV '03 '04 V V '97 V ZMANY OPN O PROKURATURZE V DOBRA ZŁA VV V V '03 04 OCENY O DZAŁALNOŚC NK, RPO, TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO PN Najwyższa zba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny i nstytut Pamięci Narodowej to instytucje słabo znane opinii publicznej. Jednak w przypadku każdej z nich dobre oceny wyraźnie przeważają nad złymi. O pracy NK dobre zdanie ma ponad dwie piąte badanych, a złe - jedna czwarta. Podobnie oceniany jest Rzecznik Praw Obywatelskich - 41% opinii pozytywnych (spadek od czerwca o 4 punkty), 21% negatywnych (wzrost o 5 punktów). Trybunał Konstytucyjny uzyskuje dobre oceny u 37% Polaków, a złe - u 17%. Grupa osób dobrze oceniających funkcjonowanie nstytutu Pamięci Narodowej (41%) jest niemal dwukrotnie większa niż mających przeciwne zdanie (22%). ZMANY OPN O NAJWYŻSZEJ ZBE KONTROL V V '03 '04 DOBRA ZŁA powiedzieć V V ZMANY OPN O RZECZNKU PRAW OBYWATELSKCH V V '03 '04 DOBRA ZŁA powiedzieć V V
- 10 - ZMANY OPN O TRYBUNALE KONSTYTUCYJNYM '03 '04 V DOBRA ZŁA powiedzieć V Tabela 10 Oceniane Oceny Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany instytucje V V V V- Najwyższa dobra 49 51 50 44 51 40 48 47 44 43-1 zba Kontroli zła 18 17 17 20 19 26 23 20 21 24 +3 powiedzieć 33 32 33 36 30 34 29 33 35 33-2 Rzecznik Praw dobra 49 46 48 42 46 46 48 49 45 41-4 Obywatelskich zła 12 14 13 14 15 14 14 15 16 21 +5 powiedzieć 39 40 39 44 39 40 38 36 39 38-1 Trybunał dobra - - 49 37 40 36 40 43 37 37 0 Konstytucyjny zła - - 12 13 16 14 18 14 16 17 +1 powiedzieć - - 39 50 44 50 42 43 47 46-1 nstytut Pamięci dobra - - - - - - - - 42 41-1 Narodowej zła - - - - - - - - 23 22-1 powiedzieć - - - - - - - - 35 37 +2 OCENY PUBLCZNYCH PRYWATNYCH ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU Największe media publiczne i prywatne uzyskują zbliżone, zwykle bardzo dobre oceny. TVP oceniana jest podobnie jak TVN i Polsat, a Polskie Radio - podobnie jak RMF FM i Radio Zet. Warto zwrócić uwagę na fakt, że stacjom radiowym więcej ludzi ufa, niż ich słucha. Większość Polaków dobrze ocenia zarówno radio publiczne, jak i główne stacje komercyjne. Polskie Radio (64% aprobaty) uzyskuje niemal takie same oceny jak RMF FM
- 11 - (65%) i minimalnie lepsze niż Radio Zet (61%). W ciągu ostatnich czterech miesięcy wyniki dotyczące tych rozgłośni prawie się nie zmieniły. Radio Maryja wśród osób wypowiadających się na jego temat uzyskuje więcej ocen złych (29%, wzrost od czerwca o 6 punktów) niż dobrych (22%, spadek o 7 punktów). Te zmiany mogą się wiązać z aktywnością rozgłośni w czasie kampanii wyborczej i opowiedzeniem się przez nią za jednym z kandydatów na prezydenta. Warto też pamiętać, że opinie te wyrażają nie tylko słuchacze Radia Maryja, lecz także osoby, które je znają z relacji innych mediów lub ludzi. Tabela 11 Oceniane Oceny Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany instytucje V 00 V V V- Polskie dobra 84 86 81 66 60 61 64 68 65 64-1 Radio zła 6 6 3 4 4 3 4 4 3 4 +1 (publiczne) powiedzieć 10 8 16 30 36 36 32 28 32 32 0 Radio RMF dobra - - - 63 62 61 66 64 64 65 +1 FM zła - - - 2 3 2 2 4 3 2-1 powiedzieć - - - 35 35 37 32 32 33 33 0 Radio Zet dobra - - - 58 58 59 63 63 62 61-1 zła - - - 2 2 3 3 4 2 4 +2 powiedzieć - - - 40 40 38 34 33 36 35-1 Radio dobra - - - 24 27 24 25 29 29 22-7 Maryja zła - - - 27 18 18 21 19 23 29 +6 powiedzieć - - - 49 55 58 54 52 48 48 0 ZMANY OPN O POLSKM RADU SA '97 V V V V DOBRA ZŁA '03 '04 V
- 12 - Telewizja Polska (81% akceptacji) jest oceniana minimalnie lepiej niż TVN (75%) i Polsat (76%). Nieco większa grupa ludzi nie ma zdania na temat TVN niż pozostałych stacji. Tabela 12 Oceniane instytucje Oceny Wskazania respondentów według terminów badań Zmiany V V V V- 00 Telewizja dobra 77 77 78 78 77 79 75 79 80 81 +1 publiczna zła 17 18 15 15 14 14 18 15 13 12-1 powiedzieć 6 5 7 7 9 7 7 6 7 7 0 Telewizja dobra - - 71 72 70 73 70 75 74 75 +1 TVN zła - - 11 7 7 7 9 8 7 8 +1 powiedzieć - - 18 21 23 20 21 17 19 17-2 Telewizja dobra - - 69 68 68 71 71 73 75 76 +1 Polsat zła - - 17 15 13 11 14 14 12 11-1 powiedzieć - - 14 17 19 18 15 13 13 13 0 ZMANY OPN O TELEWZJ PUBLCZNEJ '97 V V V V DOBRA ZŁA '03 '04 V Podsumowując wyniki badania, warto zwrócić uwagę na bardzo dobre oceny funkcjonowania urzędu prezydenckiego pod koniec drugiej kadencji Aleksandra Kwaśniewskiego.
- 13 - Elektroniczne środki masowego przekazu - zarówno publiczne, jak i prywatne - uzyskują obecnie zbliżone, bardzo dobre oceny. Z perspektywy widza rozróżnienie pomiędzy TVP a jej komercyjnymi konkurentami jest zapewne coraz trudniejsze, a program oferowany przez nie coraz bardziej podobny. W przypadku stacji radiowych oceny są zapewne słabo ugruntowane, ponieważ pochodzą w dużej części od osób, które ocenianych stacji nie słuchają. Opracował Michał WENZEL