Zmiany do ustawy o systemie oœwiaty Konieczna nowelizacja dokumentów I. Przepisy zmieniaj¹ce organizacjê pracy szkó³ od 1 wrzeœnia 2015 r. Organizacjê pracy szkó³ w 2015/2016 roku determinowaæ bêd¹ zmiany wprowadzone w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oœwiaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 357). Wspomniana ustawa wprowadzi³a tak e zmiany do ustawy Karta Nauczyciela, które dotycz¹ zasad kontynuacji sta u na wy szy stopieñ awansu zawodowego przez nauczycieli korzystaj¹cych z uprawnieñ rodzicielskich. Zmiany w organizacji pracy szkó³ od nowego roku szkolnego wprowadzi³o te rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegó³owych warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i s³uchaczy w szko- ³ach publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 843). Rozporz¹dzenie jest aktem wykonawczym do tych zapisów, które okreœlono w rozdziale 3a ustawy o systemie oœwiaty. Zmiany, o których mowa wy ej, wymuszaj¹ na dyrektorach szkó³ nowelizacjê, od 1 wrzeœnia 2015 r., statutu szko³y i regulaminów, w tym regulaminu wewn¹trzszkolnego systemu oceniania, regulaminu rady pedagogicznej, a tak e niektórych procedur reguluj¹cych okreœlone obszary pracy szko³y. Przyjrzyjmy siê dok³adniej, jakie zmiany nale y wprowadziæ do wy ej wskazanych wewn¹trzszkolnych dokumentów. Zasady oceniania kszta³tuj¹cego II. Zmiany, które trzeba wprowadziæ do statutu szko³y i innych wewn¹trzszkolnych dokumentów reguluj¹cych ycie szko³y A. Zmiany w obszarze oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów Znacznym modyfikacjom ulegaj¹ od nowego roku szkolnego cele oceniania. Znowelizowana ustawa o systemie oœwia- 2
ty oraz nowe rozporz¹dzenie o ocenianiu, klasyfikowaniu i promowaniu uczniów formu³uj¹ je w nastêpuj¹cy sposób: udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji o tym, co zrobi³ dobrze i jak powinien siê dalej uczyæ (art. 44a ust. 5 pkt 2 ustawy); ocenianie bie ¹ce z zajêæ edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osi¹gniêciach edukacyjnych pomagaj¹cych w uczeniu siê, poprzez wskazanie, co uczeñ robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej siê uczyæ ( 14 rozporz¹dzenia). Wspomniana wy ej ustawa i rozporz¹dzenie wprowadzi³y cel, który narzuca nauczycielom stosowanie w procesie nauczania uczenia siê zasad oceniania kszta³tuj¹cego. Zgodnie z nimi nauczyciel przekazuje uczniowi komentarz do jego pracy z informacj¹ zwrotn¹, która powinna zawieraæ takie elementy jak: wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia, odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia, wskazówki, w jaki sposób uczeñ powinien poprawiæ tê konkretn¹ pracê, wskazówki, w jakim kierunku uczeñ powinien pracowaæ dalej. Wprowadzenie elementów oceniania kszta³tuj¹cego zosta³o bardzo œciœle powi¹zane z mo liwoœciami stosowania oceny opisowej w ocenianiu bie ¹cym, œródrocznym i rocznym na wszystkich etapach edukacyjnych. Wspomniana ustawa w artykule 44i okreœla, e na poziomie edukacji wczesnoszkolnej oceny bie ¹ce z obowi¹zkowych i dodatkowych zajêæ mog¹ byæ ocenami opisowy- Oceny opisowe 3
mi, natomiast œródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne z obowi¹zkowych i dodatkowych zajêæ edukacyjnych, a tak e œródroczna i roczna ocena klasyfikacyjna z zachowania musz¹ byæ ocenami opisowymi. Na pozosta- ³ych poziomach edukacyjnych (II, III i IV poziom) oceny bie ¹ce oraz œródroczne i roczne ze wszystkich albo wybranych obowi¹zkowych lub dodatkowych zajêæ edukacyjnych, a tak e œródroczna i roczna ocena klasyfikacyjna zachowania mog¹ byæ ocenami opisowymi. Okreœlenie poziomu i postêpów Dokumentacja przebiegu nauczania Jednoczeœnie zastrze ono, e w przypadku przyjêcia przez szko³ê rocznych ocen w formie opisowej dodatkowo musz¹ byæ one wyra one wed³ug skali okreœlonej w przepisach. Okreœlono te, co powinna uwzglêdniaæ œródroczna i roczna opisowa ocena klasyfikacyjna. Powinna ona wskazywaæ poziom i postêpy w opanowaniu przez ucznia wiadomoœci i umiejêtnoœci opisanych w podstawie programowej kszta³cenia ogólnego oraz potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia zwi¹zane z przezwyciê aniem trudnoœci w nauce lub rozwijaniem uzdolnieñ. Od 1 wrzeœnia obowi¹zkiem nauczyciela jest uzasadnianie wystawianych uczniowi ocen oraz udostêpnianie sprawdzonych, pisemnych prac ucznia, a tak e dokumentacji przebiegu nauczania (dotycz¹cej egzaminu klasyfikacyjnego lub poprawkowego, dokumentacji zwi¹zanej z ustaleniem ponownej oceny w zwi¹zku ze zg³oszonymi zastrze eniami do wystawionej oceny oraz innej dokumentacji dotycz¹cej oceniania). Zasady motywowania ocen i udostêpniania dokumentacji musz¹ zostaæ okreœlone w statucie szko³y. 4
Przypomnijmy, e dotychczasowe zapisy w powy szej kwestii zobowi¹zywa³y nauczycieli do uzasadniania wystawionych ocen, udostêpniania sprawdzonych prac pisemnych oraz dokumentacji przebiegu nauczania uczniowi na jego lub rodziców pisemny wniosek. Wprowadzony obowi¹zek obliguje rady pedagogiczne do wypracowania zasad, na których bêdzie siê to odbywa³o. Warto w tym miejscu szczególnie zastanowiæ siê nad tym, jak ma wygl¹daæ przekazywana uczniowi informacja zwrotna uzasadniaj¹ca wystawion¹ ocenê. Czy na przyk³ad podczas posiedzeñ zespo³ów przedmiotowych wypracujemy jednolit¹ informacjê zwrotn¹ na poziomie przedmiotów, czy ewentualnie damy woln¹ rêkê ka demu nauczycielowi, który sam przygotuje schemat informacji zwrotnej. Ustawa o systemie oœwiaty wprowadzi³a tak e zmiany w terminach, w jakich uczeñ lub jego rodzice mog¹ zg³aszaæ zastrze enia do dyrektora szko³y, je eli uznaj¹, e roczna ocena klasyfikacyjna z zajêæ edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania zosta³y ustalone niezgodnie z przepisami dotycz¹cymi trybu ustalania tych ocen. Dotychczasowy termin pozwala³ uczniowi lub rodzicowi na zg³aszanie zastrze eñ w ci¹gu siedmiu dni od dnia zakoñczenia zajêæ dydaktyczno-wychowawczych. Nowy termin zosta³ skrócony do dwóch dni roboczych od dnia zakoñczenia rocznych zajêæ dydaktyczno-wychowawczych. Równie w tym zakresie trzeba zatem dokonaæ modyfikacji statutu szko³y. Pamiêtajmy tak e o jeszcze jednej zmianie. Dotychczas rada pedagogiczna mia³a prawo podj¹æ uchwa³ê o niepromowaniu do klasy programowo wy szej lub nieukoñczeniu szko³y przez ucznia, któremu w danej szkole co najmniej dwa razy z rzêdu ustalono nagann¹ roczn¹ ocenê klasyfikacyjn¹ z zachowania. Nowy zapis w ustawie o systemie oœwiaty odebra³ wspo- Uzasadnianie ocen Zastrze enia do wystawionych ocen Ocena klasyfikacyjna z zachowania 5
mnian¹ kompetencjê radzie pedagogicznej, wprowadzaj¹c zasadê, e: ocena klasyfikacyjna zachowania nie ma wp³ywu na: oceny klasyfikacyjne z zajêæ edukacyjnych; promocjê do klasy programowo wy szej lub ukoñczenie szko³y (art. 44f ust. 9). Zawartoœæ statutu szko³y W statucie szko³y nale y tak e okreœliæ: termin ustalania ocen œródrocznych i rocznych, termin i formy informowania ucznia i jego rodziców o przewidywanych dla niego rocznych ocenach klasyfikacyjnych z zajêæ edukacyjnych i przewidywanej rocznej ocenie klasyfikacyjnej z zachowania, sposób oceniania bie ¹cego na poziomie edukacji wczesnoszkolnej (na przyk³ad za pomoc¹ oceny opisowej), formy oceniania bie ¹cego i klasyfikacji œródrocznej na II, III i IV poziomie edukacyjnym (na przyk³ad przy wykorzystaniu oceny opisowej). Ocena z WF Nowe regulacje w obszarze oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów wprowadzi³o tak e wymienione wy ej rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Narodowej. Od 1 wrzeœnia 2015 r., zanim dyrektor szko³y wyda decyzjê o zwolnieniu ucznia z zajêæ wychowania fizycznego, bêdzie musia³ wnikliwie przeanalizowaæ opiniê wydan¹ uczniowi przez lekarza. Na jej podstawie zwolni ucznia z wykonywania okreœlonych æwiczeñ fizycznych b¹dÿ z ca³oœci zajêæ wychowania fizycznego ( 5). W zwi¹zku z powy sz¹ zmian¹ (zwolnienia ucznia z wykonywania okreœlonych æwiczeñ fizycznych) wprowadzono zapis o koniecznoœci dostosowania wymagañ edukacyjnych do ograniczonych mo liwoœci wykonywania przez ucznia okreœlonych æwiczeñ fizycznych na zajêciach wychowania fizycznego, na 6