Strona 1 z 9 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: EKSPLOATACJA PODZIEMNA ZŁÓŻ 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4. Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia 5. Forma studiów: studia stacjonarne 2. Kod przedmiotu: S I-EZiZO/26 6. Kierunek studiów: GÓRNICTWO I GEOLOGIA (RG) 7. Profil studiów: ogólnoakademicki 8. Specjalność: EKSPLOATACJA ZŁÓŻ I ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW 9. Semestr: IV 10. Jednostka prowadząca przedmiot: Instytut Eksploatacji Złóż 11. Prowadzący przedmiot: dr inż. Stefan MUSIOŁ 12. Przynależność do grupy przedmiotów: przedmiot specjalnościowy 13. Status przedmiotu: obowiązkowy 14. Język prowadzenia zajęć: polski 15. Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Podstawowymi przedmiotami wprowadzającymi są: górnictwo ogólne, geologia ogólna, geodezja górnicza i metrologia, geometria i grafika inżynierska, rysunek techniczny. Student powinien mieć podstawową wiedzę dotyczącą form zalegania złóż, budowy geologicznej złóż, wybranych pojęć z zakresu górnictwa ogólnego i geodezji górniczej, umiejętność kreślenia i czytania rysunku technicznego. 16. Cel przedmiotu: Celem przedmiotu jest opanowanie wiedzy z zakresu technologii prowadzenia wybierania złóż, stosowanych w górnictwie podziemnym, bezpieczeństwa prowadzenia robót górniczych oraz opanowanie umiejętności zaprojektowania udostępnienia i przygotowania do wybierania sposobem podziemnym złóż surowców mineralnych. 17. Efekty kształcenia: 1 Nr Opis efektu kształcenia 1 Ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę w zakresie systemów eksploatacji podziemnej i odkrywkowej oraz górnictwa rud i surowców skalnych. 2 Orientuje się w obecnym stanie oraz aktualnych trendach rozwojowych eksploatacji podziemnej w tym podbierkowej, eksploatacji węgla kamiennego, odkrywkowej węgla brunatnego i rud miedzi oraz obudowy i maszyn górniczych. 3 Potrafi pracować indywidualnie i w zespole, przy użyciu technik klasycznych i multimedialnych, umie oszacować czas potrzebny na realizację określonego zadania, potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac w danym zadaniu. 4 Potrafi przygotować i opracować dokumentację dotyczącą realizacji zadania inżynierskiego z zakresu górnictwa i geologii oraz przygotować omówienie wyników realizacji tego zadania w języku polskim i angielskim. Metoda sprawdzenia efektu kształcenia laboratorium i Forma prowadzenia zajęć Odniesienie do efektów dla kierunku studiów K_W16 +++ K_W22 ++ K_U02 ++ K_U03 + 1 należy wskazać ok. 5 8 efektów kształcenia
Strona 2 z 9 5 Potrafi wstępnie dobrać system eksploatacji podziemnej węgla kamiennego w zależności od warunków zalegania złoża. 6 Potrafi wykorzystać poznane metody i modele matematyczne do analizy i oceny m.in. zagrożenia tąpaniami, zagrożenia pożarowego, rozpływu powietrza w wyrobiskach górniczych oraz interpretować uzyskane wyniki. 7 Potrafi porównać rozwiązania projektowe w zakresie różnych pod względem technologicznym robót udostępniających, przygotowawczych i wybierkowych z uwagi na kryteria użytkowe i ekonomiczne. 8 Potrafi zaprojektować rozcięcie złoża węgla kamiennego wyrobiskami udostępniającymi, przygotowawczymi i wybierkowymi. 9 Potrafi korzystać z katalogów producentów maszyn i urządzeń górniczych oraz dobrać je do określonych warunków geologiczno-górniczych. 10 Potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązywania prostych zadań inżynierskich, typowych dla górnictwa oraz wybierać i właściwie je stosować. 11 Potrafi sformułować specyfikę prostych układów wybierkowych i ich praktycznego usprzętowienia w górnictwie podziemnym węgla kamiennego. 12 Ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje. 13 Potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie i innych zadania. 18. Formy zajęć dydaktycznych i ich wymiar (liczba godzin) K_U12 +++ K_U19 ++ K_U20 ++ K_U24 ++ K_U28 ++ K_U30 + K_U32 ++ K_K02 + K_K04 + Sem. Ćwiczenia Sem. IV 30 E - 15 15-19. Treści kształcenia: (oddzielnie dla każdej z form zajęć dydaktycznych W./Ćw./L./P./Sem.) Semestr IV Podstawowe pojęcia z zakresu eksploatacji złóż. Kryteria i metody poszukiwania i udostępniania złóż. Parametry zlegania złóż. Klasyfikacja wyrobisk górniczych. Lokalizacja szybu i zakładu głównego. Sposoby udostępnienia dołu kopalni - udostępnienie szybami pionowymi, pochyłymi, upadowymi i sztolniami. Podział złoża na poziom - kopalnia jedno- i wielopoziomowa. Wyznaczenie wysokości pionowej poziomu. Zasady udostępnienia dołu kopalni - model przecznicowy kopalni. Model geometryczny kopalni. Model szybikowy kopalni. Wyrobiska udostępniające - podział i przeznaczenie. Podszybia szybów głównych i pomocniczych. Prowadzenie wyrobisk udostępniających w strefach zaburzeń tektonicznych. Wykonywanie wyrobisk udostępniających III rzędu w modelu przecznicowym i geometrycznym udostępnienia kopalni. Roboty przygotowawcze - podział i przeznaczenie. Rozcięcie pokładu robotami przygotowawczymi roboty przygotowawcze dla przecznicowego i geometrycznego modelu rozcięciu złoża. Wyrobiska przygotowawcze równoległe i badawcze. Prowadzenie wyrobisk przygotowawczych szerokim przodkiem. Optymalizacja położenia chodnika względem cienkiego pokładu. Kolejność, porządek oraz kierunek eksploatacji i wybierania. Klasyfikacja systemów wybierania. Kryteria doboru systemu wybierania i warunki, jakim musi odpowiadać poprawnie dobrany system wybierania. Podział pokładów z uwagi na ich grubość i nachylenie. Klasyfikacja skał stropowych i spągowych. Analiza wpływu poszczególnych czynników na dobór systemu wybierania. Technika kierowania stropem. Systemy ścianowe w pokładach cienkich i średniej grubości, poziomych i słabo nachylonych - ogólne zasady wybierania. System ścianowy z zawałem stropu w odmianie podłużnej - warunki stosowania, sposoby rozcięcia pola eksploatacyjnego, przewietrzanie, odstawa, transport materiałów. System ścianowy z zawałem stropu w odmianie poprzecznej - warunki stosowania, sposoby rozcięcia pola eksploatacyjnego, przewietrzanie, odstawa, transport materiałów. Zasady bezpiecznego dojścia załogi do ściany. Inne sposoby rozcięcia złoża - system wahadłowy, wybieranie podpoziomowe. Zasady wykonywania
Strona 3 z 9 wyrobisk przygotowawczych dla rozcięcia pola wybierania: wyprzedzające wykonanie wyrobisk, wykonanie wyrobisk z wyprzedzeniem przed frontem ściany, wygradzanie wyrobisk za frontem ściany. Ćwiczenia Ćwiczenia laboratoryjne realizowane są w formie wyjazdów do kopalń dla praktycznego zaznajomienia się z problematyką dotyczącą technologii prowadzenia robót udostępniających, przygotowawczych i wybierania pokładów węgla kamiennego. Przygotowanie wybranych elementów dokumentacji mierniczo-geologicznej złoża. Obliczenie zasobów i sporządzenie głębinowego wykresu zasobów. Podział złoża na poziomy wydobywcze i wentylacyjne. Dobór modelu kopalni. Lokalizacja szybów centralnych i peryferyjnych. Wyznaczenie filarów ochronnych. 20. Egzamin: TAK 21. Literatura podstawowa: 1. Ostrihansky R.: Eksploatacja podziemna złóż węgla kamiennego. Wyd. Śląsk. Katowice 1996. 2. Adamek R.: Podsadzanie wyrobisk górniczych. Wyd. Śląsk, Katowice, 1980 3. Piechota S.: Podstawowe zasady i technologie wybierania kopalin stałych. Biblioteka Szkoły Eksploatacji Podziemnej. Kraków 2003. 4. Praca zbiorowa pod redakcją Probierza K. i Strzałkowskiego P.: Zarys podziemnego górnictwa węgla kamiennego. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007. 6. Rabsztyn J.: Podstawowe elementy eksploatacji górniczej. Wyd. Śląsk. Katowice 1970r. 7. Poradnik Górnika. T. 2. Wyd. Śląsk. Katowice 1974. 8. Materiały przekazywane w trakcie wykładu. 22. Literatura uzupełniająca: 1. Materiały konferencyjne Szkoły Eksploatacji Podziemnej. 2. Przegląd Górniczy, Wiadomości Górnicze, Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie. 3. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163 z 2011r poz. 981). 4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002r (Dz. U. Nr 94 poz. 841) w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. 5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r (Dz. U. Nr 139 poz. 1169) w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. 23. Nakład pracy studenta, potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia w semestrze IV Lp. Forma zajęć Liczba godz Kontaktowych/pracy studenta 1. 30/30 2. Ćwiczenia - 3. 15/30 4. 15/30 5. - 6. Inne - Suma godzin: 60/90 24. Suma wszystkich godzin: 150 25. Liczba punktów ECTS: 2 5 26. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego: 5 2 1 punkt ECTS 30 godzin
Strona 4 z 9 27. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (laboratoria, projekty): 28. Uwagi: Zajęcia laboratoryjne odbywają się w formie wyjazdów do kopalń celem praktycznego zapoznania się z technologią prowadzenia robót udostępniających, przygotowawczych i wybierkowych. 3 Zatwierdzono: 21.12.2012r.. (data i podpis prowadzącego)... (data i podpis Dyrektora Instytutu/Kierownika Katedry/ Dyrektora Kolegium Języków Obcych/Kierownika lub Dyrektora Jednostki Międzywydziałowej)
Strona 5 z 9 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: EKSPLOATACJA PODZIEMNA ZŁÓŻ 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4. Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia 5. Forma studiów: studia stacjonarne 2. Kod przedmiotu: S I-EZiZO/26 6. Kierunek studiów: GÓRNICTWO I GEOLOGIA (RG) 7. Profil studiów: ogólnoakademicki 8. Specjalność: EKSPLOATACJA ZŁÓŻ I ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW 9. Semestr: V 10. Jednostka prowadząca przedmiot: Instytut Eksploatacji Złóż 11. Prowadzący przedmiot: dr inż. Stefan MUSIOŁ 12. Przynależność do grupy przedmiotów: przedmiot specjalnościowy 13. Status przedmiotu: obowiązkowy 14. Język prowadzenia zajęć: polski 15. Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Podstawowymi przedmiotami wprowadzającymi są: górnictwo ogólne, geologia ogólna, geodezja górnicza i metrologia, geometria i grafika inżynierska, rysunek techniczny. Student powinien mieć podstawową wiedzę dotyczącą form zalegania złóż, budowy geologicznej złóż, wybranych pojęć z zakresu górnictwa ogólnego i geodezji górniczej, umiejętność kreślenia i czytania rysunku technicznego. 16. Cel przedmiotu: Celem przedmiotu jest opanowanie wiedzy z zakresu technologii prowadzenia wybierania złóż, stosowanych w górnictwie podziemnym, bezpieczeństwa prowadzenia robót górniczych oraz opanowanie umiejętności zaprojektowania udostępnienia i przygotowania do wybierania sposobem podziemnym złóż surowców mineralnych. 17. Efekty kształcenia: 3 Nr Opis efektu kształcenia 1 Ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę w zakresie systemów eksploatacji podziemnej i odkrywkowej oraz górnictwa rud i surowców skalnych. 2 Orientuje się w obecnym stanie oraz aktualnych trendach rozwojowych eksploatacji podziemnej w tym podbierkowej, eksploatacji węgla kamiennego, odkrywkowej węgla brunatnego i rud miedzi oraz obudowy i maszyn górniczych. 3 Potrafi pracować indywidualnie i w zespole, przy użyciu technik klasycznych i multimedialnych, umie oszacować czas potrzebny na realizację określonego zadania, potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac w danym zadaniu. 4 Potrafi przygotować i opracować dokumentację dotyczącą realizacji zadania inżynierskiego z zakresu górnictwa i geologii oraz przygotować omówienie wyników realizacji tego zadania w języku polskim i angielskim. Metoda sprawdzenia efektu kształcenia laboratorium i Forma prowadzenia zajęć Odniesienie do efektów dla kierunku studiów K_W16 +++ K_W22 ++ K_U02 ++ K_U03 + 3 należy wskazać ok. 5 8 efektów kształcenia
Strona 6 z 9 5 Potrafi wstępnie dobrać system eksploatacji podziemnej węgla kamiennego w zależności od warunków zalegania złoża. 6 Potrafi wykorzystać poznane metody i modele matematyczne do analizy i oceny m.in. zagrożenia tąpaniami, zagrożenia pożarowego, rozpływu powietrza w wyrobiskach górniczych oraz interpretować uzyskane wyniki. 7 Potrafi porównać rozwiązania projektowe w zakresie różnych pod względem technologicznym robót udostępniających, przygotowawczych i wybierkowych z uwagi na kryteria użytkowe i ekonomiczne. 8 Potrafi zaprojektować rozcięcie złoża węgla kamiennego wyrobiskami udostępniającymi, przygotowawczymi i wybierkowymi. 9 Potrafi korzystać z katalogów producentów maszyn i urządzeń górniczych oraz dobrać je do określonych warunków geologiczno-górniczych. 10 Potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązywania prostych zadań inżynierskich, typowych dla górnictwa oraz wybierać i właściwie je stosować. 11 Potrafi sformułować specyfikę prostych układów wybierkowych i ich praktycznego usprzętowienia w górnictwie podziemnym węgla kamiennego. 12 Ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje. 13 Potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie i innych zadania. 18. Formy zajęć dydaktycznych i ich wymiar (liczba godzin) K_U12 +++ K_U19 ++ K_U20 ++ K_U24 ++ K_U28 ++ K_U30 + K_U32 ++ K_K02 + K_K04 + Sem. Ćwiczenia Sem. V 30 E - - 30 15 19. Treści kształcenia: (oddzielnie dla każdej z form zajęć dydaktycznych W./Ćw./L./P./Sem.) Semestr V System ścianowy z podsadzką hydrauliczną w pokładach średniej grubości, poziomych i słabo nachylonych wybieranych na całą grubość pokładu - ogólne zasady stosowania. System ścianowy z podsadzką hydrauliczną w odmianie poprzecznej - warunki stosowania, sposoby rozcięcia pola eksploatacyjnego, przewietrzanie, odstawa, transport materiałów, podsadzanie, odprowadzania wody podsadzkowej. System ścianowy z podsadzką hydrauliczną w odmianie podłużnej - warunki stosowania, sposoby rozcięcia pola eksploatacyjnego, przewietrzanie, odstawa, transport materiałów, podsadzanie, odprowadzania wody podsadzkowej. Wybieranie pokładów grubych z podziałem na warstwy - zasady podziału pokładu na warstwy i płyty, kolejność wybierania warstw i płyt, kolejne i równoczesne wybieranie warstw. Wybieranie systemem ścianowym z zawałem stropu przy zastosowaniu sztucznego pułapu, półki węglowej i z wykorzystaniem rekonsolidacji rumowiska zawałowego. Wybieranie pokładu grubego z podziałem na warstwy z zawałem stropu - systemy podbierkowe. Wybieranie pokładu grubego z podsadzką hydrauliczną z podziałem na warstwy: kolejne wybieranie dwóch warstw, z wyprzedzeniem warstwy górnej lub dolnej, wybieranie pokładu grubego z podsadzką hydrauliczną z podziałem na warstwy wybierane równocześnie - system blokowy. Wybieranie pokładów silnie nachylonych i stromych z podsadzką hydrauliczną: system janowicki, system merlebach, system miechowicki. Systemy ścianowe w pokładach cienkich, silnie nachylonych i stromych. Systemy ścianowe z podsadzką suchą w pokładach cienkich i średniej grubości, wybieranych na całą grubość pokładu - zasady ogólne. Podstawowe wiadomości o sposobach wybierania systemami zabierkowymi. Wybieranie resztek pokładów i nieforemnych partii złoża, w których nie można zastosować systemów ścianowych. Zasady eksploatacji pokładów skłonnych do samozapalenia. Eksploatacja pokładów zagrożonych tąpaniami. Eksploatacja pokładów zagrożonych wyrzutami gazów i skał. Eksploatacja pokładów w warunkach zagrożenia metanowego. Eksploatacja pokładów w warunkach występującego zagrożenia wodnego. Eksploatacja
Strona 7 z 9 pokładów w warunkach współwystępowania różnych zagrożeń górniczych. Ćwiczenia Udostępnienie złoża. Dobór systemu eksploatacji. Przygotowanie złoża do eksploatacji. wyrobisk wybierkowych. eksploatacji pokładów przy założonej wielkości wydobycia z obszaru górniczego. Wykonywanie wyrobisk udostępniających i przygotowawczych - technologia drążenia. Sposoby urabiania, ładowania i odstawy urobku w ścianach zawałowych i podsadzkowych. Obudowa w ścianach - indywidualna i zmechanizowana. Wykonywanie przecinki rozruchowej ściany. Zbrojenie i rozruch ściany. Likwidacja ściany. Ochrona wyrobisk przyścianowych w systemach z zawałem stropu i podsadzką hydrauliczną. Skrzyżowania ściany z wyrobiskami przyścianowymi. 20. Egzamin: TAK 21. Literatura podstawowa: 1. Ostrihansky R.: Eksploatacja podziemna złóż węgla kamiennego. Wyd. Śląsk. Katowice 1996. 2. Adamek R.: Podsadzanie wyrobisk górniczych. Wyd. Śląsk, Katowice, 1980 3. Piechota S.: Podstawowe zasady i technologie wybierania kopalin stałych. Biblioteka Szkoły Eksploatacji Podziemnej. Kraków 2003. 4. Praca zbiorowa pod redakcją Probierza K. i Strzałkowskiego P.: Zarys podziemnego górnictwa węgla kamiennego. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007. 6. Rabsztyn J.: Podstawowe elementy eksploatacji górniczej. Wyd. Śląsk. Katowice 1970r. 7. Poradnik Górnika. T. 2. Wyd. Śląsk. Katowice 1974. 8. Materiały przekazywane w trakcie wykładu. 22. Literatura uzupełniająca: 1. Materiały konferencyjne Szkoły Eksploatacji Podziemnej. 2. Przegląd Górniczy, Wiadomości Górnicze, Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie. 3. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163 z 2011r poz. 981). 4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002r (Dz. U. Nr 94 poz. 841) w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. 5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r (Dz. U. Nr 139 poz. 1169) w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. 23. Nakład pracy studenta, potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia w semestrze IV Lp. Forma zajęć Liczba godz Kontaktowych/pracy studenta 1. 30/30 2. Ćwiczenia - 3. 15/30 4. 15/30 5. - 6. Inne - Suma godzin: 60/90 24. Suma wszystkich godzin: 150 25. Liczba punktów ECTS: 4 5 26. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego: 27. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (laboratoria, projekty): 5 3 4 1 punkt ECTS 30 godzin
Strona 8 z 9 28. Uwagi: Zajęcia laboratoryjne odbywają się w formie wyjazdów do kopalń celem praktycznego zapoznania się z technologią prowadzenia robót udostępniających, przygotowawczych i wybierkowych. 29. Nakład pracy studenta, potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia w semestrze V Lp. Forma zajęć Liczba godz Kontaktowych/pracy studenta 1. 30/30 2. Ćwiczenia - 3. 4. 30/30 5. 15/15 6. Inne - Suma godzin: 75/75 30. Suma wszystkich godzin: 150 31. Liczba punktów ECTS: 5 5 32. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego: 33. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (laboratoria, projekty): 34. Uwagi: 5 2 Zatwierdzono:.. (data i podpis prowadzącego)... (data i podpis Dyrektora Instytutu/Kierownika Katedry/ Dyrektora Kolegium Języków Obcych/Kierownika lub Dyrektora Jednostki Międzywydziałowej) 5 1 punkt ECTS 30 godzin
Strona 9 z 9