Waloryzacja przyrodnicza obszaru planowanej farmy fotowoltaicznej w Woli Rzędzińskiej wstępne wyniki i analiza wpływu na środowisko przyrodnicze

Waloryzacja przyrodnicza obszaru planowanej farmy fotowoltaicznej w Woli Rzędzińskiej wstępne wyniki i analiza wpływu na środowisko przyrodnicze Opracował: dr Piotr Skorka Kraków 2015 1

1. Cel opracowania Celem prac było określenie walorów przyrodniczych terenu inwestycji elektrowni słonecznej przez firmę Solarfaktor Polska na obszarze gminy Tarnów w miejscowości Wola Rzędzińska oraz określenie możliwych skutków budowy tej elektrowni na funkcjonowanie ekosystemu rolniczego. 2. Metodyka badań Badania przeprowadzono w okresie 20.07.2014-20.08.2018. Kontrole przeprowadzono w następujących terminach: 25.12.2014, 10.01.2015, 31.01.2015, 14.02.2015, 28.02.2015, 15.03.2015, 24.03.2015, 21.03.2015, 29.03.2015, 03.04.2015, 11.04.2015, 25.04.2015, 03.05.2015, 16.05.2015, 17.05.2015, 29.05.2015, 04.06.2015, 06.06.2015, 20.06.2015, 27.06.2015, 11.07.2015, 12.07.2015, 18.07.2015, 25.07.2015, 08.08.2015, 15.08.2015. Wykorzystano również okazjonalne obserwacje z lat poprzednich. Inwentaryzowano zasadniczo dwie wskaźnikowe grupy organizmów ptaki oraz motyle dzienne - powszechnie używane w ocenie jakości ekosystemów rolniczych (Britschgi i in. 2006, Chylarecki i in. 2009, Swaay i Warren 2012, Morelli i in. 2015). Ponadto notowano ssaki, a także inne grupy zwierząt, zwłaszcza gatunki chronione prawnie. 2.1. Ocena liczebności ptaków Zastosowano kombinację kilku metod, co daje najbardziej wiarygodne wyniki (Massimino i in. 2015). Pierwszą metodą było przemieszczanie się po powierzchni i notowanie wszystkich zauważonych i usłyszanych osobników. Celem tego było sporządzenie listy gatunków oraz ich względnych liczebności. Koleją metodą liczenia była metoda kartograficzna (Tomiałojć 1980, 1980a). Liczenia tą metodą wykorzystano w przypadku dwóch gatunków: gąsiorka (Lanius collurio) oraz czajki (Vanellus vanellus). Metoda kartograficzna jest metodą absolutną i daje dokładne wyniki. Zastosowano ją do gąsiorka, ponieważ jest to gatunek z Załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej, który grupuje gatunki o szczególnym znaczeniu dla Wspólnoty Europejskiej. Czajka natomiast w niedługim czasie będzie gatunkiem, której występowanie będzie najprawdopodobniej determinowało wysokość dopłat do programów rolno-środowiskowych, ponieważ jej liczebność gwałtownie spada, sam spadek zaś bardzo dobrze koreluje ze 2

zmianami w strukturze upraw (Kotwoska i Żmihorski 2015). Z obserwacji przeprowadzonych w poprzednich latach wynikało, że oba gatunki występowały na obszarze planowanej inwestycji. Kolejną metodą była metoda punktowa. Wykonano ją dla wszystkich gatunków ptaków. Metoda ta polega na liczeniu wszystkich ptaków w promieniu 100 m (w krajobrazie rolniczym; Skórka i in. 2013). W jednym punkcie liczenia przeprowadzono w ciągu 10 minut. Wyznaczono 10 punktów w obrębie planowanej inwestycji i 10 w pasie 200 m od granic planowanej elektrowni. Liczenia w punktach przeprowadzano co dwa tygodnie, przez cały opisywany okres. Metoda ta będzie wykorzystana do monitorowania gatunków na badanym obszarze w latach następnych. 2.2. Metodyka liczeń motyli Do oceny składu gatunkowego i liczebności motyli na obszarze planowanej inwestycji wyznaczono 10 transektów o długości 100 metrów. Metoda transektowa jest standardową metodą używaną w monitoringu populacji motyli (Pollard i Yates1993). Motyle liczono w pasie 2.5 m po obu stronach wytyczonej trasy przejścia. Wykonano 10 liczeń na tychże transektach w okresie od 15 kwietnia do 15 sierpnia 2015 roku. Oprócz liczeń transektowych wykonano kontrole terenowe, które polegały na losowym przemieszczaniu się w obrębie powierzchni inwestycji oraz otoczeniu i notowaniu zaobserwowanych gatunków. 2.3. Ocena występowania i liczebności ssaków W celu określenia składu gatunkowego ssaków wykonano kontrole polegające na losowym przemieszczaniu się po powierzchni i notowaniu gatunków oraz ich śladów. 2.4. Określenie wpływu planowanej inwestycji na przemieszczenia się ssaków Badanie przeprowadzono na przykładzie sarny (Capreolus capreolus). Celem badania było określenie czy planowana inwestycja nie stworzy bariery w przemieszczeniach osobników. Wykorzystano w tym przypadku modelowanie w geograficznych systemach informacyjnych (GIS). W przypadku sarny notowano lokalizację wszystkich stwierdzeń osobników, zarówno na obszarze planowanej inwestycji oraz w 200 m buforze. Jeśli przez 3

teren planowanej inwestycji przebiega korytarz, którym przemieszczają się osobniki, powinno to być widoczne w nielosowym rozmieszczeniu punktów stwierdzeń osobników. W szczególności, na terenie który jest korytarzem stwierdzenia powinny tworzyć wyraźne skupienia o dużej liczbie osobników. Jeśli obszar inwestycji nie ma wpływu na przemieszczenia, wówczas rozmieszczenie stwierdzeń osobników powinno być losowe. Do analizy użyto metod interpolacyjnych w systemie QGIS 2.6. 3. Wyniki 3.1. Ptaki Na obszarze planowanej inwestycji stwierdzono 50 gatunków ptaków (Tabela 1 i 2). W okresie lęgowym stwierdzono 20 gatunków na obszarze inwestycji oraz dalszych 19 gatunków w strefie buforowej (Tabela 1). Obszar planowanej inwestycji jest miejscem występowania jednego gatunki z Załącznika Dyrektywy Ptasiej: gąsiorka (Lanius collurio) (Rycina 1). Planowana inwestycja pokrywa się (przynajmniej częściowo) z terytoriami trzech par tego gatunku. Ponadto w strefie buforowej (200 m od granic inwestycji) wykazano występowanie kolejnego gatunku z Dyrektywy Ptasiej: derkacza (Crex crex). Spośród stwierdzonych gatunków większość gatunków jest prawnie chroniona. W okresie lęgowym najliczniejszym gatunkiem na obszarze inwestycji był skowronek polny Alauda arvensis (Tabela 1). W okresie migracji najliczniejszymi gatunkami były czajka, szpak Sturnus vulgaris oraz kwiczoł Turdus pilaris (Tabela 2). Ponadto, w okresie polęgowym stwierdzano znaczne koncentracje niektórych gatunków polnych. Najliczniejszymi gatunkami były drobne ptaki wróblowe takie jak trznadel Emberiza citrinella, makolągwa Carduelis cannabina oraz dzwoniec Chloris chloris (Tabela 2).Prawie wszystkie gatunki stwierdzone na obszarze planowanej inwestycji oraz w jej pobliżu to gatunki prawnie chronione. 3.2. Motyle Stwierdzono występowanie 24 gatunków motyli na terenie planowanej inwestycji (Tabela 3), w tym występowanie jednego gatunku z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej czerowńczyka nieparka (Lycaena dispar). 4

3.3. Ssaki i ich przemieszczenia Stwierdzono następujące gatunki ssaków: bóbr europejski (Castor fiber), sarna (Capreolus capreolus), zając (Lepus europaeus), lis (Vulpes vules), dzik (Sus scrofa), łasica (Mustela nivalis), nornik (Microtus arvalis). W przypadku bobra, do 2013 roku w potoku Przemes istniały żeremie bezpośrednio w sąsiedztwie planowanej inwestycji, ale zostały zniszczone w czasie prac melioracyjnych. W czasie opisywanych obserwacji stwierdzono ślady żerowania bobra i przemieszczenia osobników. Najbliższe, czynne żeremie bobrowe znajdują się w odległości 400 m od planowanej inwestycji. W przypadku sarny, która była najczęściej spotykanym dużym ssakiem na tym terenie, analiza stwierdzeń i liczebności stad pokazała, że rozmieszczenia były nielosowe (współczynnik skupiskowości K = 0.65, P < 0.001). Interpolacja liczebności osobników sugeruje, że przez obszar planowanej inwestycji przebiega najprawdopodobniej jeden korytarz przemieszczeń tych ssaków kopytnych (Rycina 2). 3.4. Inne gatunki Podczas obserwacji terenowych notowano liczne trzemiele Bombus sp., które są gatunkami chronionymi. Ponadto, na obszarze planowanej inwestycji odnotowano ropuchę zieloną (Bufo viridis), jaszczurkę zwinkę (Lacerta agilis) oraz zaskrońca (Natrix natrix). We wcześniejszych latach na opisywanym terenie występował ortolan (Emberiza hortulana), jednak nie stwierdzono go w 2015 roku. 4. Omówienie wyników Na obszarze planowanej elektrowni stwierdzono szereg gatunków chronionych ptaków, w tym gatunki wymienione w Załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej. Obszar farmy jest miejscem gniazdowania szeregu gatunków typowych dla krajobrazu rolniczego, takich jak skowronek czy czajka. Liczebność tych gatunków maleje w Europie (Perkins i in. 2002, Donald i in. 2006, Tryjanowski i in. 2009, Żmihorski 2014). Dotyczy to szczególnie czajki, która została uznana za gatunek wskaźnikowy w ocenie jakości ekosystemów rolniczych i która, dla warunków Polski, została zaproponowana jako gatunek, którego występowanie powinno być związane dopłatami dla rolników w ramach programów rolno-środowiskowych (Żmihorski 2014, Kotowska i Żmihorski 2015). Duża liczba gatunków stwierdzona na obszarze planowanej inwestycji wynika prawdopodobnie z faktu, że w 2015 roku obszar nie 5

był użytkowany rolniczo. Ponadto, szereg gatunków (w tym gąsiorek) gniazdowało w zadrzewieniach obecnych na wschodniej części obszaru planowanej inwestycji. Należy również pokreślić, że teren planowanej inwestycji był ważnym miejscem żerowania i zgromadzeń ptaków w czasie zimy oraz migracji. Duże koncentracje czajek, siewek, łuszczaków oraz drozdów wskazują, że jest to obszar odgrywający istotne znaczenie podczas migracji. Wynika to zapewne z bogatych zasobów pokarmowych oraz dużego obszaru, który zapewnia bezpieczeństwo. W okresie migracji ptaki często koncentrują się na dużych polach (Rosin i in. 2012), a obszar planowanej inwestycji jest jednym z większych pól w tamtym obszarze. Duże zgromadzenia ptaków wróblowych w okresie zimy podkreślają rolę terenu dla przeżywalności osobników z lokalnych populacji. Liczby osobników, zwłaszcza niektórych łuszczaków, wskazują, że teren ten w okresie zimy umożliwia przetrwanie populacji nie tylko z terenu planowanej inwestycji, ale również ze znacznie większego obszaru. Przykładowo maksymalne stada trznadli dochodziły do 69 osobników (Tabela 2). Jest to gatunek osiadły. W okresie lęgowym przeciętne zagęszczenia populacji sięgają 20 osobników na 100 ha (Tryjanowski i in. 2009). Łatwo zatem wyliczyć, że taka koncentracja osobników w okresie zimy odpowiada populacji z obszaru ok. 300 ha w okresie lęgowym. Wskazuje to dobitnie na potrzebę rozpatrywania efektów tej inwestycji w skali większej, niż tylko sam obszar elektrowni. Oczywiście, istnienie tak dużych koncentracji ptaków w okresie nielęgowym wynikało z istnienia niekoszonych chwastów. Jednak moje wcześniejsze obserwacje wskazują, że koncentracje ptaków w okresie przelotów są stałym zjawiskiem na terenie opisywanej inwestycji. W przypadku motyli dziennych stwierdzono wysokie liczebności na badanym terenie. Miało to związek z faktem, że teren nie jest uprawiany rolniczo oraz obecnością łąk w otoczeniu. Wczesne stadia sukcesyjne odłogowanych terenów z reguły odznaczają się wysokim bogactwem gatunkowym owadów (Steffan-Dewenter i Tscharntke 1997). Liczna roślinność kwiatowa, która wkroczyła na opisywany teren stanowiła źródła nektaru oraz rośliny żywicielskie larw. Pod tym względem skład gatunkowy i liczebność motyli odzwierciedla prawdopodobnie lepidopterofaunę przylegających terenów. Na uwagę zasługuje występowanie na badanym terenie chronionego gatunku czerwończyka nieparka (patrz: materiał na płycie CD) uwzględnionego w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Na 6

badanym obszarze rozpowszechnione są różne gatunki szczawiów (Rumex sp.), będące roślinami żywicielskimi larw. Podobnie jest w przypadku pazia królowej, kolejnego interesującego gatunku, którego występowanie w 2015 roku związane było z dużą liczebnością roślin baldaszkowatych. 4.1. Przebieg korytarzy ekologicznych Analiza występowania i liczebności saren pokazała, że przez obszar planowanej inwestycji przebiega prawdopodobnie jeden korytarz przemieszczeń tego gatunku. Formuje się on w linii prostej od lasu zlokalizowanego w północno zachodniej części farmy do uroczyska położonego na południe od planowanej elektrowni. Rozmieszczenie stwierdzeń sugeruje również istnienie drugiego korytarza przebiegającego łukiem przez fragment odłogów po stronie północnej przez zadrzewienie po stronie wschodniej. Oczywiście, takie analizy są oparte na danych z jednego sezonu i być może wymagałyby uzupełnia poprzez znakowanie osobników oraz analizy większej liczby rekordów. Kolejnym ważnym gatunkiem, który może negatywnie odczuć skutki inwestycji jest bóbr europejski. Jest to kolejny gatunek z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Potok Przemes stanowi obecnie najprawdopodobniej korytarz, którym przemieszczają się osobniki i osiedlają w krajobrazie rolniczym. Bóbr wywiera bardzo korzystny wpływ na funkcjonowanie ekosystemów rolniczych oraz renaturalizację siedlisk (Hill i Duval 2009). Należy przeprowadzić szczegółową analizę potencjalnych skutków inwestycji na ten gatunek. 5. Praktyczne rekomendacje Przeprowadzone obserwacje wskazują, że planowana inwestycja będzie miała najprawdopodobniej negatywny wpływ na funkcjonowanie ekosystemu rolniczego oraz bioróżnorodność na tym obszarze. Wpływ ten będzie widoczny głównie poprzez redukcję populacji ptaków polnych, ograniczenie ich bazy pokarmowej (np. larw motyli) oraz ograniczenie zdolności migracyjnych ssaków poprzez powstanie wielkoobszarowej bariery. Zagrożone jest występowanie gatunków chronionych prawnie oraz wymienionych w I Załączniku Dyrektywy Ptasiej oraz II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej. Gatunki wymienione w tych Dyrektywach powinny być objęte szczególnymi środkami ochronnymi, uwzględniającymi ich siedliska, które mają na celu zapewnienie przetrwania i rozrodu tych 7

gatunków w ich obszarach występowania. Należy również uwzględnić zmiany w estetyce krajobrazu (w pobliżu przebiega czerwony szlak turystyczny). Rekomendowanym rozwiązaniem jest rozważenie innej lokalizacji inwestycji oraz przeprowadzenie bardzo szczegółowej analizy zysków i strat środowiskowych inwestycji opartej na rzetelnej i szczegółowej ocenie oddziaływania inwestycji na środowisko oraz usługi ekosystemowe. Odstąpienie od przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w oparciu o kontrole terenowe przeprowadzone bez podania metodyki (z karty inwestycji wiadomo tylko, że były wykonane w niekorzystnych warunkach atmosferycznych, co skutkuje zmniejszoną aktywnością zwierząt), na zlecenie firmy Solarfaktor, należy uznać za niedopuszczalne. Ponadto, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 12 listopada 2010 r.) 3. 1. do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się m. in. zabudowę przemysłową lub magazynową, wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż: - 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy, - 1 ha na obszarach innych niż wymienione w lit. a. Przy czym przez powierzchnię zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez obiekty budowlane oraz pozostałą powierzchnię przeznaczoną do przekształcenia w wyniku realizacji przedsięwzięcia. W związku z powyższym farmy fotowoltaiczne mogą potencjalnie oddziaływać na środowisko i co za tym idzie wymagają uzyskania Decyzji Środowiskowej i bardzo dokładnej analizy ich lokalizacji. Inwestycja na tak rozległym obszarze i z zasady permanentnie zmieniająca krajobraz powinna być lokalizowana w oparciu o bardzo szczegółowe analizy ekonomiczno-przyrodniczne, z uwzględnieniem najlepszej dostępnej metodyki (np. technik optymalizacyjnych), wykonanych przez niezależnych ekspertów. 8

6. Literatura Britschgi, A., Spaar, R., Arlettaz, R. (2006) Impact of grassland farming intensification on the breeding ecology of an indicator insectivorous passerine, the whinchat Saxicola rubetra: lessons for overall Alpine meadowland management. Biological Conservation, 130, 193 205. Chylarecki, P., Sikora, S., Cenian, Z. (2009) Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. Wydawnictwo GIOŚ, Warszawa. Donald, P.E., Sanderson, F.J., Burfield, I.J., van Bommel, F.P.J. (2006) Further evidence of continent-wide impacts of agricultural intensification on European farmland birds, 1990 2000. Agriculture Ecosystems & Environment, 116, 189 196. Feare, C.J. (1984) The Starling. Oxford University Press, Oxford. Hill, A.R., Duval, T.P. (2009) Beaver dams along an agricultural stream in southern Ontario, Canada: their impact on riparian zone hydrology and nitrogen chemistry. Hydrological Processes, 23, 1324 1336. Kotowska, D., Żmihorski, M. (2015) Wyniki monitoringu ornitologicznego w 2014 roku. Instytut Technologiczno-Przyrodniczy. Falenty 2015. Massimino, D., Johnston, A., Noble, D.G., Pearce-Higgins, J.W. (2015) Multi-species spatially-explicit indicators reveal spatially structured trends in bird communities. Ecological Indicators, 58, 277 285. Morelli, F., Jerzak, L., Tryjanowski, P. (2014) Birds as useful indicators of high nature value (HNV) farmland in Central Italy. Ecological Indicators, 38, 236 242. Perkins, A.J., Whittingham, M.J., Morris, A.J., Bradbury, R.B. (2002) Use of field margins by foraging yellowhammers Emberiza citronella. Agriculture, Ecosystems & Environment, 93, 413 420. 9

Pollard, E., Yates, T.J. (1993) Monitoring Butterflies for Ecology and Conservation. Chapman & Hall, London. Rosin, Z., Skórka, P., Wylegala, P., Krakowski, B., Tobolka, M., Myczko, Ł., Sparks, T.H., Tryjanowski, P. (2012) Landscape structure, human disturbance and crop management affect foraging ground selection by migrating geese. Journal of Ornithology, 153, 747 759. Skórka, P., Lenda, M., Moron, D., Tryjanowski, P. (2013) New methods of crop production and farmland birds: effects of plastic mulches on species richness and abundance. Journal of Applied Ecology, 50, 1387 1396. Steffan-Dewenter, I., Tscharntke, T. (1997) Early succession of butterfly and plant communities on set-aside fields. Oecologia, 109, 294 302. Tomiałojć, L. (1980) Kombinowana odmiana metody kartograficznej do liczenia ptaków lęgowych. Notatki Ornitologiczne, 21, 33 54. Tomiałojć, L. (1980a) Podstawowe informacje o sposobie prowadzenia cenzusów z zastosowaniem kombinowanej metody kartograficznej. Notatki Ornitologiczne, 21, 55 61. Tryjanowski, P., Kuźniak, S., Kujawa, K., Jerzak, L. (2009) Ekologia ptaków krajobrazu rolniczego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. Van Swaay, C.A.M., Warren, M.S. (2012) Developing butterflies as indicators in Europe: current situation and future options. De Vlinderstichting/Dutch Butterfly Conservation, Butterfly Conservation UK, Butterfly Conservation Europe, Wageningen, reportnr. VS2012.012. Żmihorski, M. (2014) Wyniki monitoringu ornitologicznego w 2013 roku. Instytut Technologiczno-Przyrodniczy. Falenty 2014. 10

Tabele i ryciny Tabela 1. Lista gatunków lęgowych na obszarze planowanej inwestycji i w jej otoczeniu. Species Teren inwestycji 11 Teren w promieniu 200 m od granic inwestycji Skowronek Alauda arvensis 9 11 Czajka Vanellus vanellus 3 3 Kuropatwa Perdix perdix 2 3 Grzywacz Columba palumbus 2 7 Pliszka żółta Motacilla flava 2 3 Pliszka siwa Motacilla alba 2 1 Łozówka Acrocephalus palustris 2 4 Kapturka Sylvia atricapilla 2 4 Trznadel Emberiza citrinella 2 4 Bażant Phasianus colchicus 1 6 Słowik szary Luscinia luscinia 1 2 Kląskawka Saxicola torquata 1 1 Cierniówka Sylvia communis 1 1 Piecuszek Phylloscopus trochilus 1 5 Gąsiorek Lanius collurio 1 3 Zięba Fringilla coelebs 1 5 Makolągwa Carduelis cannabina 1 4 Przepiórka Coturnix coturnix 1 1 Kos Turdus merula 1 2 Sieweczka rzeczna Charadrius dubius 1 0 Myszołów Buteo buteo 0 1 Pustułka Falco tinnunculus 0 1 Pokląskwa Saxicola rubetra 0 1 Bogatka Parus major 0 10 Kulczyk Serinus serinus 0 1 Szczygieł Carduelis carduelis 0 2 Derkacz Crex crex 0 2 Dudek Upupa epops 0 1 Turkawka Streptopelia turtur 0 1 Srokosz Lanius excubitor żer 1 Potrzeszcz Miliaria calandra żer 1 Dymówka Hirundo rustica żer żer Kwiczoł Turdus pilaris żer 10 Sroka Pica pica żer 1 Mazurek Passer montanus żer 3 Kobuz Falco subbuteo żer żer Bocian biały Ciconia ciconia żer żer Gawron Corvus frugilegus żer żer Kruk Corvus corax żer 1

Tabela 2. Lista gatunków ptaków stwierdzonych (wraz z maksymalną liczebnością) na obszarze planowanej inwestycji w okresie nielęgowym. Gatunek Max liczebności Szpak Sturnus vulgaris 1000 Kwiczoł 450 Dzwoniec Carduelis chloris 400 Makolągwa Carduelis cannabina 150 Grzywacz Columba palumbus 120 Trznadel Emberiza citrinella 69 Szczygieł Carduelis carduelis 55 Śmieszka Choricocephalus ridibundus 50 Czajka Vanellus vanellus 40 Siewka złota 37 Dymówka Hirundo rustica 20 Świergotek drzewny Anthus trivialis 15 Pliszka siwa Motacilla alba 12 Bocian biały Ciconia ciconia 11 Siniak Columba oenas 10 Pliszka żółta Motacilla flava 8 Paszkot Turdus viscivorus 7 Myszołów Buteo buteo 6 Mewa białogłowa Larus cachinnans 3 Bocian czarny 1 Błotniak stawowy 1 12

Tabela 3. Lista gatunków motyli dziennych oraz ich liczebność na obszarze planowanej inwestycji. Gatunek z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej jest pogrubiony. Gatunek Liczba odnotowanych osobników Strzępotek ruczajnik Coenonympha pamphilus 72 Modraszek ikar Polyommatus icarus 65 Bielinek rzepnik Pieris rapae 59 Bielinek kapustnik Pieris brassicae 32 Bielinek bytomkowiec Pieris napi 23 Cytrynek Gonepteryx rhamni 21 Karłątek ryska Thymelicus lineola 20 Przestrojnik trawnik Aphantopus hyperantus 17 Przestrojnik jurtina Maniola jurtina 16 Dostojka latonia Issoria lathonia 15 Paź królowej Papilio machaon 15 Czerwończyk żarek Lycaena phleas 11 Dostojka dia Boloria dia 9 Rusałka pawik Aglais io 8 Rusałka kratkowiec Araschnia levana 7 Modraszek argiades Cupido argiades 4 Rusałka pokrzywnik Aglais urticae 4 Czerwończyk nieparek Lycaena dispar 4 Zieleńczyk ostężyniec Callophrys rubi 2 Szlaczkoń siarecznik Colias hyale 2 Bielinek rukiewnik Pontia edusa 2 Osadnik egeria Pararge aegeria 2 Modraszek wieszczek Celastrina argiolus 1 Czerwończyk uroczek Lycaena tityrus 1 13

Rycina 1. Rozmieszczenie stwierdzeń i terytoriów gąsiorka (Lanius collurio) na obszarze planowanej farmy oraz w jej najbliższym sąsiedztwie w 2015 roku. Przybliżony obszar farmy jest zaznaczony lekko różowym kolorem. Czarna linia wyznacza strefę buforową w odległości 200 metrów od granic farmy. 14

Rycina 2. Rozmieszczenie stwierdzeń sarny (Capreolus capreolus) oraz interpolacja liczebności na obszarze planowanej farmy oraz w jej najbliższym sąsiedztwie w 2015 roku. Przybliżony obszar farmy jest zaznaczony lekko różowym kolorem. Czarna linia wyznacza strefę buforową w odległości 200 metrów od granic farmy. 15

Fotografie Przedlęgowe zgrupowanie czajek (Vanellus vanellus) na obszarze planowanej inwestycji Zimowe zgrupowanie ptaków wróblowych na terenie graniczącym z planowaną inwestycją 16

Opisywany teren stanowi również miejsce żerowiskowe wielu pożytecznych gatunków. Na zdjęciu samica pustułki (Falco tinnunculus), żerująca na obszarze planowanej elektrowni. Czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) samiec żerujący na wrotyczu 17

Dostojka latonia (Issoria lathonia) rozpowszechniony motyl na badanym obszarze Sarna (Capreolus capreolus) żerująca na obszarze planowanej inwestycji 18

Tama bobrów (Castor fiber) na potoku Przemes przylegającym do obszaru planowanej inwestycji (2013 rok). Las położony na północny-zachód od obszaru inwestycji siedlisko wielu gatunków chronionych ptaków 19

Chwastowisko na obszarze planowanej elektrowni Chwastowisko na obszarze planowanej elektrowni widok na stronę zachodnią 20

Załącznik płyta DVD z nagraniami z obszaru planowanej inwestycji: 1. Czerwończyk nieparek 2. Różne gatunki ptaków stwierdzone na badanym terenie (śpiew) 3. Sarny i śpiew trznadla 4. Skowronki i czajka 5. Skowronki (wczesna wiosna) 6. Tokująca czajka 7. Trzmiel - chroniony gatunek 8. Trznadel, czajka i skowronki 9. Zgrupowanie przedlęgowe czajek (widoczne również inne gatunki ptaków) 21