2
3
Spis rzeczy: 1. Wprowadzenie... 5 2. Jak nas znaleźć?... 6 3. Gwiazda centralna... 9 4. Planety wewnętrzne A. Merkury... 12 B. Wenus... 13 C. Ziemia... 14 D. Mars... 17 5. Planety zewnętrzne A. Jowisz... 19 B. Saturn... 22 C. Uran... 24 D. Neptun... 26 E. Pluton... 27 6. Ciekawe obiekty w systemie... 28 7. Tubylcy... 29 8. Dogodne połączenia... 30 9. Dodatek: Jednostki... 32 10. Posłowie, Bibliografia i podziękowania... 33 4
Wprowadzenie Przewodnik autostopowicza po Galaktyce to najsłynniejsza publikacja wielkich korporacji wydawniczych Małej Niedźwiedzicy. Jest bardziej popularna niŝ Omnibus Niebiańskiej Opieki Domowej, sprzedaje się lepiej niŝ Jeszcze 53 zajęcia w zerowej grawitacji, jest bardziej kontrowersyjna, niŝ filozoficzna trylogia Oolona Colluphida Gdzie Bóg się pomylił, Więcej największych błędów Boga i Kim właściwie jest ten cały Bóg? W rękach wielu, co bardziej wyluzowanych, cywilizacji Zewnętrznego Ramienia Galaktyki, Przewodnik autostopowicza zastąpił juŝ wielką Encyklopedię Galaktyczną na pozycji głównego źródła wiedzy i mądrości, mimo, Ŝe zawiera wiele pominięć oraz informacji, które jeśli nie apokryficzne, są dalece nietrafne. Posiada jednak nad starszą, bardziej przyziemną ksiąŝką, dwie zasadnicze przewagi. Po pierwsze, jest nieznacznie tańszy; po drugie zaś ma na okładce wypisane duŝymi, przyjaznymi literami słowa BEZ PANIKI. PoniewaŜ Przewodnik nie moŝe zawierać wszystkich informacji, lokalni Badacze zaczęli opracowywać aneksy dla chcących dokładniej zwiedzać poszczególne systemy. Niniejszy aneks dotyczy systemu Sol, zwanego przez miejscowych Słonecznym. Zawiera informacje o najładniejszych widokach, najlepszym jedzeniu, najlepszych postojach i innych rzeczach, których nie wypada ominąć, zwiedzając system Sol. Dla zgodności z napotykanymi w układzie oznaczeniami czasu, odległości itp. Dodatek A zawiera określenia uŝywanych lokalnie jednostek. 5
Jak nas znaleźć? Mieszkańcy systemu Sol, choć nie posiadają technologii podróŝy międzygwiezdnej, wysłali w przestrzeń wiele informacji o swoim istnieniu, w nadziei, Ŝe ktoś się z nimi skontaktuje. Zgodnie z panującym zwyczajem, po znalezieniu takiej informacji wypada ją powielić i rozesłać w róŝne strony. Oto rodzaje przekazów, jakie moŝna napotkać 1. Przekaz radiowy. 16 listopada 1974 roku czasu lokalnego Ziemi został nadany sygnał 1679 impulsów na częstości 2380MHz, co odpowiada długości fali 12,6 cm. Rozkodowaną wiadomość zamieszczamy obok. W chwili jej wysłania, istoty z Ziemi dopiero co doleciały na swojego naturalnego satelitę. Zasady dobrego wychowania, jak i Pierwsza Dyrektywa chwilowo zabraniają niestety nawiązywania kontaktu. 2. Sondy Zostały teŝ wystrzelone sondy badawcze, których przeznaczeniem było oddalać się od punktu pochodzenia, transmitując do tyłu dane zbierane po drodze. Były do nich mocowane tabliczki, na których wygrawerowano podobne informacje. Oto przykłady: 6
Sondy serii PIONEER Tak wygląda przykładowa sonda tej serii oraz jej tabliczka Sondy serii VOYAGER Ta tabliczka z Pioneera oprócz symboliki sondy, miejsca pochodzenia i sylwetek rasy konstruktorów umieszczono symbol charakterystycznej przemiany w atomie wodoru przejścia nadsubtelnego. Długość fali emitowanej przy tym przejściu 21cm została zastosowana jako uniwersalna jednostka długości, w której wypisano wymiary sondy oraz odległości od systemu Sol do 14 pulsarów i środka Galaktyki. 7
Tabliczka z Voyagera to pokrywa płyty, staroświeckiego nawet na Ziemi nośnika informacji. Oprócz znanych z Pioneera informacji, przedstawia szczegóły odtworzenia zawartości płyty: ustawienie odtwarzacza, okres obrotu w jednostkach związanych ze wspomnianą juŝ przemianą wodoru jak równieŝ metoda kodowania zawartych na płycie obrazów. Wskazówki Niniejszy plan pozwala się z grubsza zorientować, gdzie jesteśmy Celem tych przekazów jest zaproszenie Was wszystkich do zwiedzenia układu Sol. Przejdźmy więc do rzeczy. 8
Gwiazda centralna Centralną gwiazdą tego systemu jest Sol, zwana na Ziemi Słońcem Sol jest gwiazdą ciągu głównego, w ciągu sekundy wyświeca 3.810 26 J energii. Promieniuje energię w zaleŝności od długości fali tak, jak to pokazano na poniŝszym wykresie: Ale cóŝ, powiecie, Ŝe Sol niczym się nie odróŝnia od tysięcy podobnych mu gwiazd na oblatanych szlakach turystycznych Galaktyki. OtóŜ ma ono nad nimi jedną zasadniczą przewagę jest całkowicie dziewicze. śadna z wielkich korporacji turystycznych nie ma tu swego przedstawicielstwa. 9
MoŜna uchwycić piękne widoki w paśmie promieniowania X: Bez Ŝadnych zakłóceń od stacji badawczych, bez sąsiadów wcinających się w kadr. Na Sol występują teŝ jedne z najpiękniejszych w galaktyce protuberancji: 10
Wreszcie, Sol pozostawia tyle niewykorzystanej, darmowej energii, Ŝe opłaca się choćby zatrzymać by podładować baterie. Przy temperaturze powierzchni prawie 6000K, masie 210 30 kg i prędkości ucieczki około 0,002 prędkości światła, Sol nadaje się do ładowania większości typów ogniw. Jednocześnie 6000K jest temperaturą na tyle małą, Ŝe moŝna podprowadzić pojazd dostatecznie blisko, by podebrać nieco wodoru dla własnych reaktorów. 11
Planety wewnętrzne Merkury Merkury Wielka półoś orbity [mln km] 57,94 Mimośród orbity 0,20 Okres obiegu [lata Ziemi] 0,24 Naturalne satelity 0 Masa [masy Ziemi] 0,055 Promień równikowy [km] 2440 Spłaszczenie 0,00 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 3,7 Doba słoneczna [h] 4222 Temperatura powierzchni średnia [K] 442 Pierwsza planeta układu Sol, Merkury jest planetą skalistą. Składa się w większości z jądra niklowo Ŝelaznego. Gdy tubylcy z Ziemi rozwiną się dostatecznie, moŝe tu być duŝy popyt na moŝliwości wydobycia tych metali. Jego okres obrotu jest zsynchronizowany z okresem obiegu orbity tak, Ŝe na kaŝde 2 obiegi następują 3 obroty. Jest to bardzo powolny ruch wirowy, przez co występują olbrzymie róŝnice temperatur między jasną i ciemną stroną planety. UWAGA dla spacerowiczów: na Merkurym nie ma atmosfery. Istoty niezdolne do Ŝycia w próŝni MUSZĄ przed wyjściem na powierzchnię planety załoŝyć kombinezony 12
Wenus Wenus Wielka półoś orbity [mln km] 108,2 Mimośród orbity 0,006 Okres obiegu [lata Ziemi] 0,62 Naturalne satelity 0 Masa [masy Ziemi] 0,81 Promień równikowy [km] 6051 Spłaszczenie 0,00 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 8,87 Doba słoneczna [h] 2802 Temperatura powierzchni średnia [K] 738 Wenus jest drugą planetą układu, takŝe pozbawioną księŝyców, ale za to o gęstej atmosferze, złoŝonej z wodoru, helu a w niŝszych partiach z dwutlenku węgla i śladowych ilości innych gazów. Skutki obecności tej atmosfery są olbrzymie: planeta świetnie odbija promieniowanie nadchodzące z zewnątrz, ale takŝe nie wypuszcza z siebie wiele promieniowania. Na skutek tego, temperatura powierzchni jest większa nawet, niŝ na bliŝszym Sol Merkurym. Panują tam teŝ ogromne ciśnienia. JuŜ z pewnej odległości od planety moŝna liczyć na piękne obrazy w paśmie radarowym. Na powierzchni, po zabezpieczeniu przed ciśnieniem i temperaturą oraz przygotowaniu mieszanki oddechowej (nie dotyczy fotosyntetyzujących) moŝna wspiąć się na monumentalne Maxwell Montes wzniesione 11 kilometrów ponad poziom gruntu. Miłośnicy wspinaczki świetnie będą się czuli w okolicach równika, gdzie na Aphroditae Terra znajduje się wiele rozpadlin o róŝnym stopniu trudności. 13
Ziemia (Terra) Ziemia Wielka półoś orbity [mln km] 149,6 Mimośród orbity 0,016 Okres obiegu [lata Ziemi] 1 Naturalne satelity 1 Masa [masy Ziemi] 1 Promień równikowy [km] 6378 Spłaszczenie 0,0034 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 9,78 Doba słoneczna [h] 24 Temperatura powierzchni średnia [K] 273 Ziemia trzecia planeta układu jest jedyną, na której wykształciło się inteligentne (jak niektórzy twierdzą) Ŝycie. Jest jedyną planetą układu, wspomnianą przez podstawową wersję Przewodnika autostopowicza po Galaktyce. Pozwolimy sobie przytoczyć ten zapis w całości: Ziemia zasadniczo niegroźna Ziemia posiada w odróŝnieniu od Wenus pole magnetyczna wystarczające, by chronić jej powierzchnię przed wieloma szkodliwymi dla Ŝycia czynnikami, w tym cząstkami wiatru słonecznego. Posiada takŝe atmosferę, składającą się przy powierzchni głównie z azotu i tlenu. Na powierzchni znajdują się duŝe ilości (pokrycie ok. 2 /3 powierzchni) wody (tlenek wodoru H2O). Na tej substancji oraz na węglu opierają swoje istnienie miejscowe istoty Ŝywe. O nich więcej w dziale Tubylcy. Jakkolwiek spektakularnie wygląda Ziemia z przestrzeni, widoki na powierzchni są jeszcze bardziej fascynujące. Większość z nich jest właśnie skutkiem obecności duŝych ilości wody. Oto kilka przykładów ciekawych i pięknych widoków z Ziemi: 14
Na przykład kilka ujęć skutków odbicia i rozszczepienia światła z gwiazdy centralnej na kryształach i kroplach wody Oraz widok odbicia w zbiorniku wodnym oraz mgły efektu kondensacji pary wodnej. 15
Na Ziemi jest tak wiele zakamarków, Ŝe nawet ta broszura ich nie pomieści. Najlepiej pytać o radę Ziemian. Ze swojej strony autorzy mogą polecić kraj o nazwie Szkocja. UWAGA: PoniewaŜ cywilizacja Ziemi jest słabo rozwinięta, w czasie przebywania w jej okolicach naleŝy bezwzględnie stosować się do przepisów zawartych w Pierwszej Dyrektywie Karty Federacji. Nie wolno informować Ziemian o pozaziemskim pochodzeniu ani udostępniać technologii. Nie dotyczy delfinów. Satelitą Ziemi jest KsięŜyc (Luna). Jest jedynym ciałem poza Ziemią, na którym byli jej mieszkańcy. Oto mapa Luny: Masa Luny przekracza 1% masy Ziemi, przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni jest około 6 razy mniejsza, niŝ na Ziemi. Luna jest złapana przez ziemię w zaleŝność pływową zawsze jest zwrócona do Ziemi tą samą stroną. Na Lunie nie ma ani atmosfery, ani wody w stanie wolnym. Krajobraz jest skalisty, pełno jest kraterów i gór. NaleŜy zachować szczególną uwagę, z powodu braku atmosfery, ślady bytności nie zatrą się same. W czasie wędrówek trzeba uwaŝać, by nie naruszyć śladów pozostawionych przez Ziemian. 16
Mars Mars Wielka półoś orbity [mln km] 227,9 Mimośród orbity 0,093 Okres obiegu [lata Ziemi] 1,88 Naturalne satelity 2 Masa [masy Ziemi] 0,11 Promień równikowy [km] 3397 Spłaszczenie 0,0065 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 3,69 Doba słoneczna [h] 24,66 Temperatura powierzchni średnia [K] 240 Mars to chyba drugi po Ziemi nieodzowny punkt programu zwiedzania systemu Sol. To tu wznosi się najwyŝszy szczyt całego systemu, Olympus Mons, wznoszący się prawie 25 km ponad poziom gruntu. Niestety, nie stanowi on gratki dla wspinaczy, jest bowiem bardzo płaski i podejścia nie są trudne, za to długie promień jego podstawy wynosi aŝ 500km.Dzięki temu stanowi on dobre miejsce do rozgrzewki przed bardziej wymagającymi szlakami na innych planetach. 17
Pierwszym, co zwraca uwagę odwiedzających Marsa jest jego czerwone zabarwienie. Zawdzięcza je on bogato występującym na powierzchni tlenkom Ŝelaza. Atmosfera Marsa jest bardzo rzadka, utrzymywana przez aktywność wulkaniczną. Składa się głównie z dwutlenku węgla. Na biegunach planety moŝna obserwować piękne czapy suchego lodu zestalonego dwutlenku węgla. Marsowi towarzyszą dwa satelity większy Phobos i mniejszy Deimos, oba o kształtach daleko odbiegających od kulistych. Są bardzo małe w porównaniu z Luną, obiegają Marsa po orbitach kołowych praktycznie w płaszczyźnie równika. Tak jak Luna na Ziemię, tak i Phobos i Deimos zawsze patrzą na Marsa tą samą stroną. Co ciekawe, Phobos obiega Marsa szybciej, niŝ ten wiruje, przez co Phobos wchodzi po przeciwnej stronie nieba, niŝ Deimos. Co więcej, jego orbita nie jest stabilna i zmierza on ku rozerwaniu przez siły pływowe, po czym jego fragmenty spadną na planetę. Na to jednak trzeba poczekać około 100mln lat ziemskich. UWAGA: Ziemianie blisko przyglądają się Marsowi, więc takie Ŝarty będą surowo karane. 18
Planety zewnętrzne Jowisz Jowisz Wielka półoś orbity [mln km] 778,4 Mimośród orbity 0,048 Okres obiegu [lata Ziemi] 11,86 Naturalne satelity 39 Masa [masy Ziemi] 317,8 Promień równikowy [km] 71492 Spłaszczenie 0,0649 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 23,12 Doba słoneczna [h] 9,92 Temperatura powierzchni średnia [K] 160 Poza pasem planetoid rozciąga się terytorium gazowych gigantów. Największy z nich Jowisz jest drugim pod względem masy obiektem w systemie. Jako planeta gazowa, nie nadaje się do lądowania. Mimo to, jest bardzo ciekawym obiektem. Jego zewnętrzne warstwy składają się w większości z wodoru i helu są świetnym źródłem paliwa do napędu termojądrowego i opartego na antymaterii. Nie trzeba się przejmować temperaturą, wystarczy włączyć kolektory Bussarda i moŝna tankować za darmo. Na większych głębokościach znajdują się takŝe stosunkowo duŝe ilości róŝnych związków chemicznych metanu, amoniaku, cięŝkiego metanu, fosforowodoru i innych. Stałe jądro planety znajduje się juŝ w ciśnieniu ok. 700GPa, a więc poza moŝliwościami współczesnych pojazdów. Uwagę na powierzchni Jowisza zwraca Wielka Czerwona Plama, czyli utrzymująca spójność chmura o wyjątkowej zawartości fosforu 19
Jowisz ma wiele satelitów, więc zajmiemy się tu tylko największymi, pozostawiając badanie mniejszych ciekawości podróŝników. Największym z satelitów Jowisza jest Ganimedes, będący trzecim co do odległości od planety. Swoimi rozmiarami przewyŝsza Merkurego. Składa się głównie z krzemianów i wody. W atmosferze przewaŝa amoniak i metan. Drugi ciekawy satelita, Io jest piątym co do odległości. Jego powierzchnię pokrywa warstwa soli, przez co odbija ponad połowę padającego nań promieniowania. Io utrzymuje dostrzegalną atmosferę i otacza go obłok sodowy do odległości 200000km Kolejny satelita to Europa, druga co do odległości od Jowisza. Podobnie jak Io, świetnie odbija ona światło, ale dzięki stosunkowo młodej pokrywie lodowej. Powierzchnia Europy jest bardzo gładka, bez licznych kraterów. Prawdopodobnie znajduje tam się duŝo wody 20
W końcu warto wspomnieć o Kalipso, czwartej od Jowisza. Jest druga co do wielkości wśród jego satelitów, porównywalna z Merkurym. Nie ma na niej Ŝadnych gór, tylko kratery uderzeniowe. Pod 200-kilometrową skorupą znajduje się słony ocean, a pod nim mieszanina lodu i skał, ze zwiększającą się procentową zawartością skał. 21
Saturn Saturn Wielka półoś orbity [mln km] 1426 Mimośród orbity 0,054 Okres obiegu [lata Ziemi] 29,44 Naturalne satelity 34 Masa [masy Ziemi] 95,16 Promień równikowy [km] 60268 Spłaszczenie 0,0980 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 8,96 Doba słoneczna [h] 10,67 Temperatura powierzchni średnia [K] 130 Pierwszym, co zwraca uwagę przybywających w pobliŝe Saturna są jego doskonale widoczne pierścienie. Składają się one w większości z niewielkich odłamków skalnych, z których kaŝdy niezaleŝnie obiega Saturna. Pierścienie są bardzo wąskie, co powoduje, Ŝe nie zawsze są dobrze widoczne. Stanowią najlepsze miejsce do wyścigów małych, zwrotnych stateczków. Sam Saturn składa się głównie z wodoru, helu i metanu. Liczne plamy na powierzchni podobne, lecz mniejsze od Wielkiej Czerwonej Plamy Jowisza, są JuŜ 500 km pod wierzchołkami chmur zaczyna się ocean wodorowy, nabierający z głębokością cech metalicznych. To jednak jest przy takich juŝ ciśnieniach, jakich nie zniosą znane pojazdy. Tak jak to było z Jowiszem, bardzo ciekawe są satelity Saturna Największy z nich jest Tytan, spośród satelitów układu mniejszy tylko od Ganimedesa. Jako jedyny satelita układu posiada gęstą atmosferę z azotu, argonu i metanu. Na powierzchni widać rzeki i oceany płynnych węglowodorów, ale jest teŝ i suchy ląd. W sumie wspaniałe miejsce 22
do spacerów nad morzem nareszcie z innej substancji, niŝ wody. Obok widok z góry na wybrzeŝe. Drugim ciekawym satelitą Saturna jest Iapetus. W odróŝnieniu od większości satelitów, nie leŝy w płaszczyźnie równika Saturna, co więcej, jest zawsze zwrócony jedną ciemną stroną do swojej planety, druga zaś strona jest jasna. Ma teŝ bardzo jasną czapę polarną. Bardzo nietypowy jest Phoebe, obiega bowiem Saturna w stronę przeciwną, niŝ pozostałe. Oprócz tego, mimo, Ŝe mały, zachował kształt kulisty, nie jak podobne do niego Phobos i Deimos Ostatni z omawianych tu satelitów, Enceladus, jest bardzo gładki i świetnie odbija światło. Jak widać na obrazie, są obszary na których spotyka się kratery, są obszary praktycznie od nich wolne (puste przestrzenie, szybkie pojazdy) i są obszary długich pęknięć. Na tym lodowym księŝycu są aktywne wulkany, wyrzucające wodę. 23
Uran Uran Wielka półoś orbity [mln km] 2870 Mimośród orbity 0,047 Okres obiegu [lata Ziemi] 84,01 Naturalne satelity 20 Masa [masy Ziemi] 14,54 Promień równikowy [km] 25559 Spłaszczenie 0,0229 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 8,69 Doba słoneczna [h] 17,24 Temperatura powierzchni średnia [K] 80 Choć teŝ zaliczany do gazowych gigantów, Uran nie moŝe się mierzyć z Jowiszem, czy Saturnem. Jest on jednak godzien uwagi, choćby ze względu na barwę, ale i na to, Ŝe wiruje on prawie prostopadle do płaszczyzny swojej orbity. Dodatkowo, wiruje on bardzo szybko, przez co jest bardzo spłaszczony. Atmosfera składa się, podobnie, jak na innych gigantach, gigantach głównie z wodoru i helu, zaś metan zawarty w górnych partiach atmosfery pochłania czerwone światło, nadając planecie nietypowy, niebieskawy kolor. Uran wytwarza bardzo silne pole magnetyczne, które jest skręcone w korkociąg przez szybki ruch wirowy planety Podobnie jak Saturn, Uran posiada pierścienie, o wiele mniej masywne, niŝ wcześniej wspomniana planeta i zbudowane z o wiele mniejszych fragmentów skalnych, w większości nie przekraczających rozmiarami kilku metrów. Z wyjątkiem jednego, wszystkie satelity obiegają Urana po orbitach kołowych, ustawionych w płaszczyźnie równika Największa jest Tytania. Pełna jest ostrych skał i głębokich stromych uskoków, niektórych długich nawet na tysiące kilometrów. Niestety bez atmosfery, ale gwarantuje ciekawe widoki podczas wędrówki. 24
Drugim istotnym satelitą jest Miranda, jedyny, który nie porusza się w płaszczyźnie równika Urana. Jest on pełen róŝnorodności, od głębokich na 20km kanionów, po płaskowyŝe. Jest ona zaskakująco ciepła, dzięki grzaniu przez grawitację Urana w procesie grzania pływowego. 25
Neptun Neptun Wielka półoś orbity [mln km] 4498 Mimośród orbity 0,009 Okres obiegu [lata Ziemi] 164,8 Naturalne satelity 8 Masa [masy Ziemi] 17,15 Promień równikowy [km] 24764 Spłaszczenie 0,0171 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 11,00 Doba słoneczna [h] 16,11 Temperatura powierzchni średnia [K] 75 Neptun jest ostatnim spośród gazowych gigantów. Atmosfera składa się, tak jak w innych gigantach, z wodoru, helu i metanu. Jądro to stopione skały, woda, amoniak i metan. TakŜe metan, jak i na Uranie, jest odpowiedzialny za niebieską barwę planety. Najbardziej charakterystyczna dla Neptuna jest Wielka Ciemna Plama, rozmiaru Ziemi, podobna do Wielkiej Czerwonej Plamy Jowisza. Na Neptunie występują chmury pierzaste, ma on takŝe bardzo słabe pierścienie. Co do satelitów, to ma ich Neptun niewiele, przy czym dwa interesujące. Pierwszy, Tryton, obiega planetę przeciwnie do jej ruchu wirowego. Utrzymuje bardzo rzadką azotową atmosferę, ale za to jest o wiele gęstszy od satelitów sąsiednich planet Drugi istotny satelita, Nereida, obiega Neptuna po silnie eliptycznej orbicie - najbardziej eliptycznej w systemie - i w bardzo długim czasie odpowiadającym rokowi Ziemi. 26
Pluton i Charon Pluton Wielka półoś orbity [mln km] 5906 Mimośród orbity 0,24 Okres obiegu [lata Ziemi] 247,9 Naturalne satelity 1 Masa [masy Ziemi] 0,002 Promień równikowy [km] 1195 Spłaszczenie 0 Grawitacja na powierzchni [m/s 2 ] 0,58 Doba słoneczna [h] 153,3 Temperatura powierzchni średnia [K] 50 Pomimo, Ŝe to Pluton uznawany jest za planetę, a Charon za satelitę, trudno mówić o jednym nie wspominając o drugim. Oba są bardzo małe, mniejsze nawet od Luny. PodróŜują one razem po silnie spłaszczonej orbicie, tak spłaszczonej, Ŝe czasami znajdują się bliŝej gwiazdy, niŝ Neptun. Pluton nie jest ani gazowym gigantem, ani planetą typu planet wewnętrznych. Jest planetą skalistą, pokrytą lodem. Charon ma promień tylko 4 razy mniejszy od Plutona, co sprawia, Ŝe jasno dostrzegalny jest ruch obu ciał wokół środka masy, a nie satelity wokół planety. Ciekawy jest teŝ fakt, Ŝe okres obiegu w ruchu wokół środka masy jest identyczny z okresem ruchu wirowego Plutona, przez co Charon zajmuje stałą pozycję na plutońskim niebie. 27
Ciekawe obiekty w systemie Oprócz planet i ich satelitów, wokół Sol orbituje wiele małych ciał. Wiele z nich skupia się w Pasie planetoid pomiędzy orbitą Marsa a Jowisza. Od maleńkich kamyczków, po głazy o średnicy dochodzącej do 1000km (Ceres). W większości składają się ze skał krzemowych (najlepsze źródło poŝywienia dla istoty typu Hort a w systemie). Co więcej, są one tak liczne, Ŝe spokojnie moŝna z nich prowadzić nasłuch na Ziemię, nie ryzykując wykrycia.. Innym, ciekawym rodzajem obiektów w systemie Sol są komety. Jest ich tu wiele i jeśli trafić na przelot jakiejś w okolicy gwiazdy, moŝna złapać wspaniałe obrazy. W skład jąder komet wchodzi lód, zestalone gazy i cząsteczki krzemianów i metali. Gdy kometa zbliŝa się do gwiazdy, obserwujemy trzy róŝne efekty. Po pierwsze, na skutek naświetlania światłem UV, z komety zaczyna uciekać wodór, tworząc chmurę za kometą. Po drugie, rozgrzewające się jądro częściowo paruje gubiąc przy okazji zebrane pyły, które zostają wzdłuŝ jej toru. Po trzecie, wiatr słoneczny jonizuje zawartość komety i rozpędza jony w kierunku od gwiazdy. Te świecą na długości milionów kilometrów. 28
Tubylcy (...)której pochodzący od małp mieszkańcy są tak zadziwiająco prymitywni, Ŝe wciąŝ uwaŝają zegarki cyfrowe za całkiem niezły pomysł. Ta planeta ma czy raczej: miała problem, mianowicie większość jej mieszkańców była nieszczęśliwa przez większość czasu. Przedstawiono wiele rozwiązań tego problemu, ale większość z nich była związana głównie z przemieszczaniem małych zielonych kawałków papieru, co jest o tyle dziwne, Ŝe to wcale nie te papierki były nieszczęśliwe. Tak więc problem pozostał; wielu ludzi było biednych, większość była nieszczęśliwa, nawet ci, którzy mieli zegarki cyfrowe. Coraz więcej osób było zdania, Ŝe wszyscy popełnili wielki błąd w ogóle schodząc z drzew,. Byli i tacy, którzy utrzymywali, Ŝe i drzewa nie były najlepszym posunięciem i trzeba było zostać w oceanach(...) Tak moŝna w skrócie podsumować jedyne inteligentne istoty zamieszkujące stale system Sol (nie licząc, rzecz jasna, delfinów). Ziemianie, nazywający się Ludźmi, dopiero od 50 swoich lat posiadają praktyczną moŝliwość opuszczania swojej planety bez ingerencji obcych. Przez ten czas zdąŝyli wysłać próbniki poza swój system, na jego planety. Wysłali teŝ załogowe misje na Lunę. Stosunkowo niedawno udało im się wysłać w przestrzeń pierwszy pojazd o liczącym się, Ŝaglowym napędzie. Być moŝe zdąŝą uzyskać w najbliŝszym czasie moŝliwość porozumiewania się w skuteczniejszy sposób niŝ za pomocą fal elektromagnetycznych. Na razie, aŝ do czasu kolejnej inspekcji rządowej, Ziemianie mają być traktowani jako lud prymitywny i kontakt z nimi jest regulowany przez Pierwszą Dyrektywę. W skrócie: Niech myślą, Ŝe są sami we wszechświecie. Być moŝe problem Ziemi niedługo zniknie, zmierza tam bowiem juŝ Vogońska Flota Budowniczy z rozkazem wyburzenia. 29
Dogodne połączenia. Skoro juŝ wiadomo, co moŝna zobaczyć w systemie Sol, wypada rozejrzeć się, jakie ciekawe systemy moŝna odwiedzić po drodze. Alfa Centauri Siedziba miejscowego galaktycznego gubernatora, podwójny system alfa centauri jest oddalony zaledwie 4,36 roku świetlnego od Sol. Piękne efekty typowe dla układów podwójnych, dla dwóch karłów: Ŝółtego i pomarańczowego Gwiazda Barnarda Ten czerwony karzeł zbliŝa się do systemu Sol z prędkością 140 km/s i jest aktualnie oddalony o 6 lat świetlnych. Istnieje pewne prawdopodobieństwo, Ŝe posiada planety, ale, Ŝe nikomu się nie chciało go zbadać (komu potrzebna planeta obiegająca czerwonego karła). Dla Ŝądnych pierwszeństwa. Wolf 359 StaroŜytna legenda mówi, Ŝe w okolicach Wolf 359 Ziemianie poniosą straszliwą klęskę. Na razie jest to tylko najciemniejsza z gwiazd w promieniu 10 lat świetlnych od Sol. Jak na wielu czerwonych karłach, moŝna tu obserwować wielkie rozbłyski, podwajające jasność gwiazdy. 30
Syriusz Kolejna podwójna gwiazda wśród najbliŝszych sąsiadów Sol. Składa się z jasnej, niebieskiej gwiazdy i towarzyszącego jej białego karła. Dzięki karłowi, moŝna z pewnej odległości obserwować, jak zmienia się jasność układu. 31
Dodatek jednostki UŜywane przez Ziemian Czas: 1s Czas odpowiadający 9 192 631 770 przejściom między stanami nadsubtelnymi w Cezie 133 1 h =3600s 1 dzień ziemski ~= 24h 1 rok ziemski =365,2525 dni 1 rok świetlny droga, jaką światło w próŝni przebywa w ciągu roku ziemskiego Skala Kelvina temperatur: 0K zero absolutne; 273,16K punkt potrójny wody 1 metr odległość przebywana przez światło w próŝni w czasie 1/299 792 458 sekundy 1 mol ~=6,02210 23 sztuk 1 gram =masa 1/12 mola izotopu 12 C Masa Ziemi = 5,97510 24 kg 32
Posłowie, bibliografia i podziękowania Opracował Michał Rutkowski Koordynator z ramienia redakcji Przewodnika Ford Prefect Źródła: E. Pittich, D. Kalmancok Niebo na dłoni F. Shu Gwiazdy, Galaktyki, śycie fizyka wszechświata Zasoby Internetu głównie www.solstation.com; www.solarviews.com Autor pragnie zaznaczyć, Ŝe pomysł i projekt powstał zanim do kin wszedł film Autostopem przez Galaktykę, z inspiracji powieści Douglasa Adama. Fragmenty powieści Douglasa Adamsa A Hitchhiker s Guide to the Galaxy w przekładzie własnym autora pracy. Wszelkie nawiązania do ww. powieści oraz do świata Star Trek są zamierzone Autor pragnie podziękować Zuzannie Kostrzewie za poŝyczenie Shu i za pomoc w wyszukiwaniu informacji w Internecie. Trzeba wiedzieć, gdzie szukać 33