II Ogólnopolska Konferencja Studentów Leśnictwa Wydział Leśny i co dalej? Białowieża, 2-5 kwietnia 2009 r. WNIOSKI I. PERSPEKTYWY ZATRUDNIENIA 1. Oferta pracy dla absolwentów wydziałów leśnych jest bogata i obejmuje między innymi: jednostki Lasów Państwowych, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Instytut Badawczy Leśnictwa, Ministerstwo Środowiska, nowopowstające struktury, takie jak np. Generalna i Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska, Polski Związek Łowiecki, przedsiębiorstwa leśne i drzewne (w tym Zakłady Usług Leśnych), parki narodowe i krajobrazowe, jednostki samorządowe, Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku, firmy zajmujące się certyfikacją w sektorze leśnym, organizacje pozarządowe działające na płaszczyźnie ochrony środowiska, instytucje związane z edukacją. 2. Co roku na rynek pracy trafia około 1000 absolwentów średnich i wyższych szkół leśnych. Prognoza wymiany pokoleniowej w Lasach Państwowych na najbliższe lata wskazuje na wzrost potencjalnych możliwości zatrudniania młodych pracowników, szczególnie na stanowisko podleśniczego. Dotyczy to jedynie tych legitymujących się wysokimi kwalifikacjami zawodowymi, zdobytymi w średnich i wyższych szkołach leśnych posiadających wieloletnie tradycje. 3. Współpraca pomiędzy Wydziałem Leśnym z Krakowa, Poznania, Warszawy a Biurem Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej powinna być realizowana między innymi w formie studiów podyplomowych i szkoleń. 4. Istnieje możliwość pracy studentów i absolwentów wydziałów leśnych w Instytucie Badawczym Leśnictwa w formie: od wolontariatu do pracy w ramach istniejących porozumień. Rysuje się także konieczność zacieśnienia współpracy
pomiędzy IBL a kołami naukowymi Wydziałów Leśnych w Krakowie, Poznaniu i Warszawie. 5. Polski Związek Łowiecki Stacja Badawcza w Czempiniu oferuje możliwość odbycia praktyk. Pojawia się również możliwość zatrudniania przez koła łowieckie pracowników etatowych, pełniących funkcję zawodowego łowczego. 6. Na rynku jest miejsce dla nowych przedsiębiorstw leśnych. Trudnością dla młodych przedsiębiorców, planujących stworzenie własnej firmy, jest konieczność wyłożenia kapitału założycielskiego przy jednocześnie ograniczonych możliwościach jego sfinansowania ze środków Unii Europejskiej. 7. Zasadne wydaje się aby absolwenci Wydziałów Leśnych w Krakowie, Poznaniu, Warszawie ubiegali się o zatrudnienie, jako pracownicy naukowo-dydaktyczni uczelni wyższych oraz nauczyciele w gimnazjach i szkołach średnich (w tym leśnych i drzewnych). Uzyskanie odpowiednich kwalifikacji w tym zakresie ułatwiać może kurs pedagogiczny, prowadzony w trakcie studiów II stopnia. 2
II. NIEZBĘDNE DZIAŁANIA I ZAMIERZENIA 1. Możliwości realizacji stażu w Lasach Państwowych nie są w pełni wykorzystywane (Lasy Państwowe co roku oferują ok. 860 miejsc). Odbywający staż powinni jednocześnie kontynuować naukę w formie szkoleń oraz podyplomowych studiów uzupełniających. 2. Zasadną wydaje się możliwość zaliczania stażu w instytucjach związanych z szerokorozumianym środowiskiem przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Projektowane zmiany proponowane przez Lasy Państwowe zakładają, że praca w Biurze Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Instytucie Badawczym Leśnictwa, Zakładach Usług Leśnych, Polskim Związku Łowieckim, parkach narodowych i krajobrazowych lub zagraniczne praktyki zawodowe z zakresu leśnictwa mogą być zaliczone na poczet stażu w Lasach Państwowych, w wymiarze: 6 miesięcy plus 6 miesięcy stażu uzupełniającego w Lasach Państwowych. Wskazane byłoby jednak, aby cały staż miał jednolity charakter i odbywał się przez 12 miesięcy w danej jednostce i w całości był zaliczany przez PGL Lasy Państwowe. 3. Rozdrobnienie pakietów zadań w nadleśnictwach uniemożliwia racjonalne inwestowanie w rozwój małych przedsiębiorstw leśnych. Należy popierać dążenia do łączenia małych Zakładów Usług Leśnych w większe firmy. Umożliwiłoby to tworzenie nowych miejsc pracy dla kadry kierowniczej (absolwenci wydziałów leśnych). 4. Istnieje potrzeba rozszerzenia zakresu działania platformy leśno-drzewnej w Polsce o zagadnienia dotyczące rozwoju perspektyw zatrudnienia absolwentom renomowanych wydziałów leśnych i technologii drewna. 5. W niedalekiej przyszłości leśny rynek pracy wykazywać będzie zapotrzebowanie na specjalistów, posiadających zdolność analitycznego myślenia, szczególnie z zakresu takich dziedzin jak: ekonomika leśnictwa i prawo leśne na poziomie polskim i europejskim, GIS, 3
informatyka i programowanie, ochrona przyrody, ornitologia, siedliskoznawstwo i fitosocjologia, W związku z powyższym, wskazane wydaje się, aby studenci specjalizowali się w konkretnych dyscyplinach już w trakcie studiów np. poprzez aktywną działalność w kołach naukowych czy samorządzie studenckim. 6. Wielkie zaniepokojenie budzą nowopowstające kierunki leśnictwo na uczelniach wyższych. Tym bardziej, że ośrodki te nie prowadzą wieloletnich badań w zakresie leśnictwa oraz nie posiadają doświadczonej kadry naukowo-dydaktycznej z zakresu nauk leśnych. Działanie takie nie pozwala na kształcenie leśników o wysokich kwalifikacjach co jest ze szkodą dla funkcjonowania polskiego leśnictwa. 7. Dla utrzymania wysokiej jakości kształcenia na wydziałach leśnych w Krakowie, Poznaniu, Warszawie niezbędne jest dążenie do zachowania właściwej liczby rekrutowanych absolwentów średnich szkół leśnych. Uczniowie tych szkół powinni skupiać swoją uwagę na nauce przedmiotów, takich jak np. matematyka czy biologia, są one bowiem przedmiotami rekrutacyjnymi. Wyniki uzyskane z tych przedmiotów na egzaminie maturalnym stanowią często barierę w trakcie przyjmowania na wspomniane wydziały leśne. 8. Ogólny kierunek zmian w programach studiów leśnych powinien uwzględniać: nauczanie języków obcych ze szczególnym uwzględnieniem tak zwanego języka fachowego, wprowadzenie interdyscyplinarnych (kompleksowych) zajęć terenowych, rozszerzenie zakresu nauczania przedmiotów humanistycznych (np.: filozofii, socjologii, psychologii, komunikacji społecznej), zwiększenie wymiaru zajęć z przedmiotów (zmiany dynamiczne) edukujących specjalistów, na których zapotrzebowanie zgłasza bieżąco rynek pracy w sektorze leśno-drzewnym, zwiększenie wymiaru zajęć z przedmiotów ogólnych. 9. Za niezbędne uznać należy dalsze pogłębianie współpracy pomiędzy trzema Wydziałami Leśnymi: 4
Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Współpraca również będzie rozwijana w zakresie programu MostAR. W ramach współpracy międzywydziałowej należy dążyć do ujednolicenia programów studiów na tyle, aby różnice programowe nie stanowiły przeszkody w kontynuowaniu studiów na innych wydziałach leśnych. 5
III. BADANIE SOCJOLOGICZNE NA WYDZIAŁACH LEŚNYCH 1. Ankietę przeprowadzono wśród 1337 studentów trzech wiodących Wydziałów Leśnych: Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie (453), Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (382), Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (502). 2. Wybrane wyniki ankiety przedstawiają się następująco: 36 % ankietowanych to kobiety, 50 % ankietowanych pochodzi ze wsi, 73 % ankietowanych ukończyło liceum ogólnokształcące, a 22 % technikum leśne, 64 % ankietowanych po zakończeniu studiów I stopnia planuje kontynuować studia II stopnia dziennie na wydziale leśnym, 59 % ankietowanych deklaruje średnią ocen powyżej 3,50, 57 % ankietowanych po ukończeniu studiów zamierza pracować w PGL Lasy Państwowe, 46 % ankietowanych ocenia poziom nauczania na wydziale leśnym na 5 lub 6, (w 6-stopniowej skali: 1 -niski; 6 -wysoki), ponad 3/4 ankietowanych uważa studia leśne za wymagające lub bardzo wymagające, 61 % ankietowanych uważa program studiów za całkowicie lub częściowo dostosowany do potrzeb rynku pracy, 46 % ankietowanym studia na wydziale leśnym dają poczucie satysfakcji. 3. Ponad połowa ankietowanych (56 %) opowiada się za wprowadzeniem mundurów na wydziałach leśnych. Przy czym 33 % uważa, ze powinno to być obowiązkiem a 43 % wolnym wyborem studenta. Wprowadzenie mundurów na wydziałach leśnych wiąże się z koniecznością zmian prawnych. Wnioski spisali: Marta Piątkowska Joanna Urban Adam Depka-Prądzinski Maciej Domański Cezary Godziszewski 6